________________
-વાદીને શું કારણ છે? ઈશ્વરને સ્વયંભૂ માનવાનાં ચેકબંધ કારણે
શ્વરવાદી રજુ કરી શકે છે. જુઓ પહેલું વ્યાખ્યાન. જડવાદીને -આજ પ્રશ્ન પૂછવામાં આવે છે ત્યારે તેની પાસેથી એક કારણ મળતું નથી. તે તો માત્ર આપણને એ પ્રશ્ન ગળી જવાનું કહે છે. હવે વસ્તુ અનાદિ છે એવું માનવાને જેની પાસે એકે કારણું નથી, તેણે એમ પણ કબૂલ કરવું જોઈએ કે જડવાદી થવાનો પણ મને અધિકાર જ નથી. દુનિયાભરમાંના જડવાદીઓને પૂછીએ તો વસ્તુને અનાદિ માનવાનું એક જ કારણે તેઓની પાસેથી મળી -શકશે, અને તે માત્ર એ જ છે કે તેઓ એમ ન માને તો તેની ઉત્પત્તિ થયેલી છે એમ તેમને માનવું જ પડે.
અલબત, વસ્તુ અનાદિ છે એવું સાબિત કરવાના કેટલાક પ્રયત્ન કરવામાં આવ્યા છે. દાખલા તરીકે જેને અંત નથી તેની - શરૂઆત હોઈ શકે નહિ એમ કહેવામાં આવે છે; અથવા વસ્તુ
અવિનાશી છે એટલે તેની ઉત્પત્તિ થઈ નહિ એમ પણ કહેવામાં આવે છે. પરંતુ જેને અંત નથી તેની શરૂઆત પણ હોઈ શકે નહિ એવું શા આધારે કહેવામાં આવે છે? વળી વસ્તુ અવિનાશી છે એ પણ શા આધારે કહી શકાય છે? એ ખરી વાત છે કે વસ્તુ અવિનાશી છે એમ આપણે ઘણી વાર કહીએ છીએ અને મેં પણ એવું કહ્યું હોય એ બનવાજોગ છે. પરંતુ એમ કહેવામાં આવે છે ત્યારે તેને અર્થ શું છે? વસ્તુ અવિનાશી છે એ વિધાન સર્વીશે ખરું પડે માટે અમુક શબ્દો ઉમેરવાની જરૂર છે, એટલે
કુદરતી સાધને વડે”. આ શબ્દ ઉમેરીએ તો વિજ્ઞાન તથા ઈશ્વરડાન પ્રમાણે આ વિધાન ખરૂં માલૂમ પડે છે. પરંતુ એથી આગળ વધીને આપણને બીજું કશું પણ કહેવાનો અધિકાર છે જ નહિ. સૌકોઈ માણસ ખુશીથી કબૂલ કરશે કે વસ્તુ પિતે પિતાની ઉત્પત્તિ કરી શકતી નથી, તેમજ પિતાનો નાશ પણ કરી શકતી નથી.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
