________________
અંગોપાંગનામકર્મ
૧૨૧
ઔ. ગ્રહણવર્ગણા-અભવ્યથી અનંતગુણ પરમાણુવાળીથી એકાદિ અધિક યાવત્ પોતાની જઘન્ય વર્ગણાનો અનંતમો ભાગ અધિક થાય ત્યાં સુધી.
આ રીતે ગ્રહણયોગ્ય અને અગ્રહણયોગ્ય વર્ગણાઓ જાણવી.
વાઢુ-પિટ્ટિ-સિર-૩૬, ૨૫-૦૧-સંયુતી-પમુદ્દા । મેલા અંગોવંગા, પઢમતળુતિક્ષુર્વાણિ ।। રૂ૪ ॥
ऊर
=
શબ્દાર્થ : બાહુ છાતી, તિાસ્સ
=
=
બે હાથ,
= બે સાથળ, દુિ = પીઠ,
ત્રણ, પમતનુ = પ્રથમના શરીરને.
:
ગાથાર્થ : બે હાથ, બે સાથળ, પીઠ, માથું, છાતી અને પેટ એ આઠ અંગો છે. આંગળી વગેરે ઉપાંગો છે અને બાકીના અંગોપાંગો છે. પ્રથમના ૩ શરીરને વિષે ઉપાંગ હોય છે. ॥ ૩૪ ॥
વિવેચન : અંગોપાંગ અને તેના કારણરૂપ અંગોપાંગ નામકર્મના ત્રણ ભેદ છે.
(૧) ઔદારિક આંગોપાંગ નામકર્મ-ઔદારિક શરીરમાં અંગઉપાંગ અને આંગોપાંગની પ્રાપ્તિ થવાના કારણરૂપ કર્મ.
(૨) વૈક્રિય આંગોપાંગ નામકર્મ.
(૩) આહારક આંગોપાંગ નામકર્મ.
અંગ ઃ શરીરના મુખ્ય અવયવો તે ‘અંગ’ કહેવાય છે. તે અંગ આઠ છે. બે હાથ, બે પગ, પીઠ, માથું, છાતી અને પેટ.
ઉપાંગ : અંગના જે અવયવો - પેટા વિભાગ તે ઉપાંગ કહેવાય છે. દા.ત. હાથ અને પગ એ અંગ તેની આંગળીઓ તે ઉપાંગ છે. પીઠ એ અંગ - મણકા એ ઉપાંગ, મુખ એ અંગ તેના નાક, કાન, આંખ, હોઠ, દાંત, વાળ વિગેરે ઉપાંગ છે, પગ એ અંગ-પગના ઢીંચણ ઉપાંગ છે.
