________________
နနနနနနနနနနနနန်
လိုအပ်
અનિતા અને સ્થલ બાત બન જ
ત્યાં જ મુક્ત અને સંસારી એમ બે પ્રકારે કહાં છે અને મત તીર્થ સિદ્ધાદિ ૧૫ ભેદે કહ્યાં છે. સ્થાવર અને ત્રસ એમ બે પ્રકારે સંસારી જીવે છે. એમાં પહેલા (સ્થાવર) છ પૃથ્વી, પાણી, અગ્નિ-વાયુ અને વનસ્પતિ એમ પાંચ પ્રકારે છે. તે પૃથ્વી આદિ પ્રત્યેક સૂક્ષ્મ અને સ્કૂલ (બાદર) એમ કહેલા છે. એમાં પહેલા (સૂક્ષ્મ) ત્રણે લેકમાં સર્વત્ર વ્યાપ્ત છે, તે બીજા (સ્થૂલ) તેનાં દેશભાગમાં - રહેલા છે. વળી વૃક્ષ (વનસ્પતિ) પ્રત્યેક અને સાધારણ એમ બે રીતે
છે. ત્રસ જીવે બે-ત્રણ-ચાર અને પંચેન્દ્રિયપણાથી ચાર પ્રકારે છે. ત્યાં પંચેન્દ્રિય જી સજ્ઞિ અને અસંજ્ઞિ બે પ્રકારે છે. શિક્ષા ઉપદેશાદિ ક્રિયાને જે જાણે તે સંજ્ઞિ કહેવાય. મનરૂપી પ્રાણથી રહિત જીવો અહીં અસંગ્નિ છે. તે સર્વે પણ પર્યાપ્ત અને પર્યાપ્ત ભેદથી બે રીતે છે. જીવને પરિપૂર્ણતા તરફ લઈ જતી આહાર-શરીર-ઇન્દ્રિય-શ્વાસે શ્વાસ ભાષા અને મન એમ છ પર્યાપ્તિ છે. એકેદ્રિય વિલે પ્રિય છે. તે. ચ). પંચેન્દ્રિય. જીવોને કેમે કરીને ચાર-પાંચ-અને છ પર્યાપ્ત હોય છે. શ્રી જિને કહેલાં અને મિથ્યાત્વીઓથી અજાણ એવાં આ ૧૪ જસ્થાનને પ્રયત્નપૂર્વક જાણવાં.
ધર્માસ્તિકાય-અધર્માસ્તિકાય-આકાશાસ્તિકાય, કાળ અને પુદ્ગલે આ પાંચ અજીવે છે. જીવની સાથે આ પાંચે દ્રવ્ય કીધેલાં છે. ત્યાં કાળ સિવાયનાં બધાં પ્રદેશના સમૂહરૂપ છે. જીવ વિનાનાં પચે અચેતન અને નિષ્કિય મનાયા છે. પુદ્ગલ સિવાયનાં બધા અરૂપી છે અને કાળ સિવાય પુદ્ગલયુક્ત સર્વે પણ સ્થિતિ–ઉત્પત્તિ અને નાશ પામનાર છે. સ્પર્શ-રસ-ગંધ અને વર્ણ એમ ચાર રીતે પુદ્ગલે છે તે સંકધ અને અણુરૂપ છે. તેમાં સ્કધથી જે છુટા હોય તે અણુ હોય છે. બંધાયેલા અણુઓ અંધ હોય છે તે વળી સૂક્રમ અને બહાર આકાર ધારક હોય છે. શબ્દ-ગંધ-અંધકાર-છાયા, ઉદ્યોત આદિ ભેદરૂપે પણ પુદ્ગલે છે. ધર્મ-કાયા-ભાષા, મન અને મહેનત અને શ્વાસોશ્વાસ આ સુખ દુઃખ જીવન અને મરણનાં ટેકારૂપ છે.
deesedeeshshssasssssssssssssssssssssssssssssssessed
- ૮૨ ]
