Book Title: Jain Sahitya Sanshodhak Part 1
Author(s): Jinvijay
Publisher: Jain Sahitya Sanshodhak Samaj Puna
View full book text
________________
२)
कुमारपाल प्रतियोधपरिचय ...... ... ...... . . . . . ................... ... .......... .. ...... जे याप्यु छे ते संपूर्ण विश्वस्त अने प्रामाणिक छ एम आपणे स्पष्ट कबुल करखं जोईए, कारण के ग्रंथकार बुद कुमारपालना समकालीनज नहीं परंतु तेना अंतरंग जीवनथी सविशेष परिचित पण हृता, एम आपणे उपर आला तमना परिचयथी निश्चित मपे समजी शकीए छीप,
कुमारपालना धार्मिक जीवनना संबंधमां तेना समकालीन एवा प्रण लेखकोना लम्बेलां वर्णनो मळी आवे छे. एलेग्नकोमा एक तो खुद तंना धर्मगुरु आचार्य हेमचंद्र पोतंज छे. तेमणे कुमारपाल चरित्र (प्राकृतव्याश्रयो मां अने महावीरचरित्रमा तेना संबंधमां केटलुक संक्षिप्त वर्णनमायुं छे. कुमार. पालचरित्रमा आरलं वर्णन अने प्रस्तुत ग्रंथमां आपलं वर्णन-तेमाप खाल करीने तेनी दिनचर्या संबंधी वर्णन तो-तारवणी करतां लगमग अर्थशः संपूर्ण मळतु आव छै. बीजो लेखक कवि यशःपाल के जेणे कुमारपालना आध्यात्मिक जीवनने अनुलक्षीने मोहराजपराजय नामनुं नाटक रच्यु छ. आ कवि पोताने अजयदेव चक्रवर्ती ( के जे कुमारपालनो उत्तराधिकारी हतो) नो चरणसेवी बतावे छे. तेथी ए पण कमारपालनो समकालीन ज हतो, ए अर्थात सिद्ध छे. 'मोहराजराजय'मां, कुमारपाले पोताना राज्यमांथी प्राणिहिंसा, मांसभक्षण, सुतरमण, वेश्यागमन आदि पाप व्यसनोनो जे सर्वथा बहिष्कार कराव्या हतो तेनु घणु मनोहर अने हृदयंगम वर्णन करेलं छे. त्रीजा लेग्बक आ प्रस्तुतग्रंथ प्रणेता सोमप्रभाचार्य छे. या त्रणे लेखकों जवाबदार अने प्रमाणभूत होवाथी तेमना कथनमां कोई पण प्रकारना संदेहने अवकाश नथी. आ लग्वकोना चौकस कथन उपरथी जणाय छे के कुमारपाल एक परमधार्मिक जैन राजा हतो. जैन धर्म उपर तेनी पूर्ण श्रद्धा हती अने ८ धर्मप्रतिपादित आचार-विचारोन पालन करवा तेणे संपूर्ण कोशीश करी हती; जैन धर्मनो प्रसार करवा तेणे धनता प्रयन्नो कर्या हता; अने तेनो प्रभाव स्थापना नेणे पोताने तन्मय बनाव्या हती. ते स्वभावधी सरल अने विचारथी उदार हतो. जैन धर्म उपर तेनो पूर्ण अनुराग होवा छतां पण अन्यधर्मा उपर नेणे क्यारे पण पोताना अभाव प्रकट को न हतो. एक प्रजापालक राजा तरीके ते दरेक धर्म उपर समान भावेज आदर राखतोहतो. ते जाते सदाचारी अने सदगुणानुरागी हतो. तेना राज्यथी लोको पूर्ण सुम्नी अने संतुष्ट हता. इत्यलम.
कुमारपाल प्रतिबोधनी थतनी प्रशस्ति नीच प्रमाणे छ.सूर्याचन्द्रमसी कुतर्कतमसः कणावतंसी क्षितधु- धर्मरथस्य सर्वजगतस्तत्त्वावलोके दशौ। । निर्वाणावसथस्य तोरणमहास्तम्मावभूतामुभावेकः श्रीमुनिचन्द्रमरिरपरः श्रीमानदेवप्रभुः॥ तयोर्बभ्वाजितदेवरिः शिप्यो वृहद्रच्छनभःशशाङ्क: जिनेन्द्रधर्माम्युनिधिः प्रपेदेघनोदकः स्मृतिमतीव यस्मात्॥ श्रीदेवमरिप्रमुखा बभूवुरन्येऽपि तत्पादपयाजहंसाः।येपामवाधाराचेतस्थितीनां नालीकमैत्री मुदमाततान॥
विशारदशिरोमणेरजितदेवसूररम्नमाधुजमधुव्रतो विजयसिंहरिःप्रभुः।।
मितोपकरणक्रियासचिरनियवासी च यचिरन्तनमुनित्रतः व्यधित दुःपमायामपि । तत्पपूर्वादिसहस्राहिमः सोमप्रभाचार्य इति प्रसिद्धः। श्रीहमसरेच कुमारपालदेवस्य चंदं न्यगदचरित्रम् ।।
मुकविरिति न कीति नार्थलाभ न पूजामहमभिलपमाणः प्रावृतं वक्तुमेतत् ।
किमुत रुतमुभाभ्यां दुष्करं दुःपमायां जिनमतमतुलं तत्कीर्तनापुण्यमिच्छु:॥ धम्में निर्यलतामवाप्नुमतुला श्रीहेमचन्द्रप्रमी भक्ति व्यजितुमडुतां भणितिपु द्रष्टुं परामौचितीम् । थो चित्रमयाथमत्कृतिरुतः काव्यं च लोकोत्तरं कते कामयसे यदि स्फुटगुणं तद्ग्रन्धमतं शृणु ॥ प्राग्वाटान्वयसागरेन्दरसमप्र: रुतःक्षमा वाग्मी सतिमुधानिधानमजान श्रीपालनामा पुमान् । यं लोकोत्तरकाव्यरजिनमतिः साहित्यविद्यारतिः श्रीसेडाधिपतिः कान्द्र इति च भ्रातेति च व्याहरन । पुत्रस्तस्य कुमारपालनपतिप्रीते: पदं धीमतामुत्तंसः कविचक्रमस्तकमणिः श्रीसिद्धपालोऽभवन् । क्लम तद्वसताबिदं किमपि यच्चायुक्तमुक्तं मया तयुध्माभिरिहाच्यतामिति बुधा का प्राञ्जलिःप्रार्थये।।

Page Navigation
1 ... 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137