________________
अंक २]
श्री महावीरनो समय-निर्णय
[१०७
हता तेमना माटे पण अचेलकव्रतर्नु ज विधान कर्यु हतु. परंतु महावीरे पोताना शिष्यो-अनुयायिओनी पसंदगीने माटे बन्ने मार्गो खुल्ला राख्या हता. बौद्ध ग्रंथोमां अनेक वखत नग्न यति
ओनो उल्लेख थएलो जोवामां आवे छे, अने ए रीते ते आजीविको ज समजवाना छ. उदाहरण तरीके महावग्ग ८, १५, ३, 54 १, ३८, ११, ७०, २; चुल्लव० ८, २८, ३, निस्स०६, २; संयुत्त निकाय २, ३, १०, ७ वगेरे. आमांनां केटलांक उदाहरणोमां नग्न भिक्षुओने मात्र तिथिय (तीर्थक) कहेला छे अने तेथी करीने ते महावीरना अनुयायिओ पण सूचवी शके. वळी गोसाल अने पूरणनी'छ जातिओ'नी नोंधमां'एकवस्त्रवाळा निर्ग्रन्थो' तथा 'अचेलकोना श्वेतवस्त्रधारी गृहस्थ अनुयायिओ' अने 'नग्न भिक्षुओ अर्थात् आजीविको' वच्चे भेद पाडवामां आव्यो छे. ते उपरथी जणाय छे के बौद्धो पोताना प्रतिस्पर्धी मतोना संबंधमां चोक्कस जाणता हता. घणाक स्थळोमां अचेलो अथवा अचेलकोना संबंधमां वधारे व्याख्या कर्या सिवाय उल्लेख थएलो जोवामां आवे छे अने आ शब्द जैनोमां सारी रीते मान्य छे. अंगु० निका० १, २०६ मा एम कहेवामां आव्यु छ के निग्रंथो पोताना श्रावकोने उपोसथ दिवसोमां नग्न रहेवा फरमावे छे. चु० व० ५, १०, १ मां जणावेलुं छे के एक साधुना हाथमां पाणी पीवान तुंबडीनुं एक प्यालु जोईने लोको कहेवा लाग्या 'तीर्थकोनी माफक.' आचारांग २, १,६,१ प्रमाणे जैनोने तुंबडाना 55 बनावेला पात्र वापरवानी छूट अपवामां आवेल छे, अने तेथी करीने आटीका वास्तविक रीते तेमने ज लागू पडे छ.56 आ उपरांत म.व.४,१,१२ मा मूकव्रत अथवा मौनव्रत पाळनारा साधुओनुं वर्णन थएलुं छे. ते उपरथी आपणने सूत्रकृतांग १, १३, ९ (से० बु० इ०, पु० ४५,पृ० ३२१) मां जैनधर्मदर्शक (मोणपदं गोतं) अर्थात् मौन व्रत पाळतुं 'गोत्र' रूपी उद्गार याद आवे छे. _ आ बाबतने पुरवार करनारां बीजां पण घणां उदाहरणो मळी आवेलां छे. बौद्धोने तेमना तद्दन प्रारंभ काळमां, तेमना विरोधिओ-निग्रंथो अथवा जौनोना चरित्रो तथा संस्थाओगें घणुं सारं शान हतुं.आ फकराओ उपरना विवेचनमां उतरी कालक्षेप करवा मांगतो नथी. परंतु जे बाबतो उपर रजु करवामां आवी छे, तथा प्रो. जेकोबी अने अन्य विद्वानोए अगाउ ज जे दाखलाओ पूरा पाडेला छे, ते सर्व उपरथी चोकस अनुमान थई शके छ के महावीर अने बुद्ध ए बन्ने भिन्न, समकालीन, अने प्रतिस्पर्धी साधु समाजना संस्थापक हता. पण जो आपणे जैनपरंपरागत कथाने साची मानीए अने ते अनुसार महावीर निर्वाण विक्रम पहेला ४७० वर्षे
54. आ प्रकरणमां बुद्ध अने गोसालनी वच्चना साम्यनो एक आर्थर्यकारक दाखलो जोवामां आवे छे तेथी एम लागे छ के ते बाबत निःसंदेह बन्न जणाओए कोई ब्राह्मण ग्रंथमाथी लीधी हशे. कारण के 2 मां एम जणावेलुं छे के एक रात्रे एक 'चातहीपिको महामेघो' आकाशमां आव्यो अने वरसाद पज्यो. आ अवसरे बद्धे पोताना शिष्योने नीचे प्रमाणे कयु:-यथा भिक्खवे जेतवने वस्सति एवं चतूसु दीपेसु वस्सति, ओवस्सापेथ भिक्खवे कार्य, अयं पच्छिमको चातुद्दीपिको महामेघोः-ओ भिक्षुओ, जेवी रीते जेतवनमा वरसे छ, तेवी रीते अत्यारे चारे द्वीपमा वरसाद पडे छे. तमे शरीर उपरथी वस्त्रो काढी नांखो. ओ भिक्षुओ, कारण के चारे द्वीपो उपर आ छेल्लो महान् मेघ चडेलो छे' आ 'छल्लो' महान् मेघ आपणने एकदम गोसालनी आठ छल्ली वस्तुओमांनी ( अठचरमाइं) एक वस्तु--'छल्लुं भयंकर वावाझोडु'-नी याद आप छे. सरखावोः भगवती पृ. १२५४; अने होनल, हेस्टींग्सूनी एन्साइक्लोपीडीआ १, २६३.
55. सरखावो; वळी औपपातिक. ७९, ७.
56. तेज अध्ययनमा साधुने--निर्ग्रन्थोने, पाणी पीवा माटे माणसनी खोपरीनुं पात्र बनावी वापरता, दर्शावेला छे, घणा प्राचीन समयमां आ प्रमाणे केटलाक संप्रदायोमां आ वस्तुनो उपयोग थएलो जोवामां आवे छे.
Aho! Shrutgyanam
