________________
અંક ૨-૩ જે ] જેન વિક્રમાદિત્ય અને વિક્રમ સંવત
૪૧ નામે પ્રસિદ્ધ રાજવી ભાઈઓ તથા ઉજ્જૈનમાં ગર્દ ભદલ નામે રાજા રાજ્ય કરતા હતા. તે કાલકાચાર્ય ક્ષત્રિય રાજવી કુળના હતા. તેમણે અને તેની બહેન સરસ્વતીએ જૈન દીક્ષા ગ્રહણ કરી હતી. ભરૂચના રાજા બલમિત્ર-ભાનુમિત્ર તેના ભાણેજ થતા હતા અને તેઓ ઉપરોક્ત ગભિલ સજાના વંશજ થતા હતા તેવી પણ માન્યતા છે. કોઈ અનિષ્ટ સંગે સરરવતી સાધ્વી ઉપર ગર્દભિલ રાજાની કુદૃષ્ટિ થતાં તેનું અપહરણ કરવામાં આવ્યું. જેન સંધ તથા કાલકાચાર્યની ઘણું વિનતિ-સમજાવટ છતાં ગÉભિલે સાવીને મુક્ત કર્યા નહિ. તે સમયમાં ગર્દભિલ ઘણે બલવાન રાજા ગણતો હતો અને તેણે કઇ યોગી પાસેથી ગર્દભી વિદ્યા પ્રાપ્ત કરી હતી, જે વિદ્યાના બળે લડાઈમાં તે કોઈ પણ શત્રુસૈન્યનો નાશ કરી શકતો હતો તેથી કાલકાચાર્યના ઘણા પ્રયાસ છતાં ગભિલલ સામે કેાઈ રાજવીએ સરસ્વતી સાવીને છોડાવવામાં મદદ કરવાની હિંમત કરી નહિ. છેવટ કાલકાચાર્યે ગર્દોભિલ સામે પરદેશીઓની મદદ મેળવવા પારીસ કુલ દેશ, હાલ જે ઇરાનદેશ તરીકે ઓળખાય છે ત્યાં પ્રયાણ કર્યું ( પારીસ કુલને બદલે સિંધુ દેશમાં ગયાની એક માન્યતા છે.) અને ત્યાંના શાહિ, શાખી અથવા શક જાતિના ૯૬ માંડલિક રાજાઓ સાથે સૌરા
માં આવી ત્યાંથી ગર્દભિલ સામે ઉજજૈન ઉપર ચઢાઈ કરી. તે ચઢાઈમાં બલમિત્રભાનુમિત્રે પણ મદદ કર્યાની માન્યતા છે. લડાઈમાં ગ€ભિલ રાજાની ગર્દભી વિદ્યાને યુક્તિપૂર્વક નિષ્ફળ કરવામાં આવતા ગર્દભિલ પકડા અથવા માર્યો ગયો, અને શાના મુખ્ય માંડલિક રાજાએ ઉજજૈનમાં આ દેશમાં પ્રથમ શક ગાદી સ્થાપી. જેન ગ્રંથો ઉપરથી આ ઘટના વીર નિર્વાણથી ૪૫૩ વરસે થયાનું મનાય છે. શક રાજા પરદેશી હોવાથી અથવા ગમે તે કારણે થોડા જ વખતમાં લોકોમાં પણ અપ્રિય થઈ પડ્યા અને ભરૂચના બલમિત્ર રાજાએ શક રાજાને હરાવીને ઉજજૈનમાં પોતાની ગાદી સ્થાપી. જેન એતિહાસિક કાલ ગણના મુજબ–કોઈના રાજ્ય અને સમય બાબત છેડીક જુદી માન્યતા એક બાજુ રાખતા-વીર નિર્વાણુથી અવન્તિ-ઉજજૈનમાં ૬૦ વર્ષ પાલક રાજાનું રાજ્ય, ૧૫૦ વર્ષને નંદવંશને રાજ્યકાળ, તે પછી ૧૬૦ વર્ષને મૌર્યવંશનો રાજ્યકાળ, તે પછી ૩૫ વર્ષને પુષ્યમિત્રનો ( જેને સં. ૨૦૦૨ ના ભાદ્રપદ માસના અંકમાં પ્રગટ થયેલ મારા લેખમાં કદ્ધિક તરીકે ઓળખાવેલ છે ) રાજ્યકાળ અને તે પછી ૬૦ વર્ષને ભરૂચના રાજા બલમિત્રનો રાજ્યકાળ આવે છે. તે હિસાબે વીર નિર્વાણથી ૪૦૫ વર્ષે બલમિત્રને ભરૂચમાં રાજ્યાભિષેક થત હતો અને તેના રાજ્યના ૪૭-૪૮ વર્ષે ઉજજેનના ગદૈભિલેદની ઘટના બની,
અને ત્યારપછી ચાર વરસે એટલે વીર નિર્વાણથી ૪૫૭ વર્ષે શક રાજાને હરાવી બલમિત્રે ઉનમાં ગાદી સ્થાપી. ઉજજૈનમાં બલમિત્રે આઠ વર્ષ રાજ્ય કર્યું અને તેના મૃત્યુ પછી વીર નિર્વાણુથા ૪૬૫ વરસે તેને પુત્ર નભસેન તેની ગાદીએ આવ્યો. તેણે ૪૦ વર્ષ રાજ્ય કર્યું. તેના રાજ્યના પાંચમા વરસે એટલે વીર નિવાણથી ૪૭૦ વરસે શક રાજાઓએ કરી ઉજજન ઉપર ચઢાઈ કરી. માલવ પ્રજાએ લડાઈમાં શક રાજાઓને વીરતાપૂર્વક હરાવ્યા અને તેની યાદગીરીમાં ઉજજૈન-માલવાના લોકોએ એક સંવત્સર-સંવત ચલાવ્યા જે માલવ અથવા માલવગણુ સંવત્, અથવા કૃત સંવત નામે ઓળખાતો અને પાછળથી
