________________
xx
XXXXXXXXXXX
×
અધ્યાત્મ શ્રીપાલ ચરિત્ર ×
XXXXXXXX
xxxxxxxx ( ૨ )
પ્રસગ ૧ લા—
નગરી ચપાતી પ્રજા નિદ્રાદેવીના ખેાળામાં પૈાઢી ગઇ છે. લગભગ મધરાતના સમય થયા છે ત્યાં રાજમહાલયના એકાંત ભાગના એક કમરામાં બહુ જ ધીમેથી, ઘણી જ ખાનગી વાતચીત ચાલતી જણાય છે. વાત કરનાર ચંપાપુરીને મ ંત્રી મતિસાગર છે અને સાંભળનાર ખુદ રાણી માતા છે કે જેમણે પતિના તાજા મૃત્યુના શાકમાં કાળા સાલુ ધારણ કર્યો છે અને દીવાને જે ઝાંખા પ્રકાશ પથરાયે છે એમાં તેમના ચહેરા પર દુ:ખની જે કાલિમા પ્રસરી રહી છે એ હરકાઇ જોનારની નજરે ચઢયા વિના રહેતી નથી.
મતિસાગર—રાણી માતા, વિલંબ કરવામાં ધણુ' જોખમ છે. કુંવરના બાળપણુને લાભ લઇ, આપને દિયર રાજ્યગાદી પચાવી બેઠા છે એટલુ જ નહીં પણ લગભગ મેટા ભાગના અધિકારીઓને એણે પેાતાની તરફ યુક્તિથી વાળી દીધા છે. નથી તે મરનાર રાજાની—આપના પ્રશ્નવત્સલ સ્વામીની કાઇને શરમ પડી કે નથી તે। કાઇને ન્યાય-અન્યાય જોવાની દરકાર રહી ! સૌ કાઇ સ્વાČવશ ખની ઢાજી હામાં ભળી ગયેલ છે. મારા જેવાને અવાજ ત્યાં કારગત નિવડે તેમ નથી. મને તે અહીં રહેવામાં કુંવરના અકાળ મરણનુ' જોખમ ઉલ્લાડુ દેખાય છે.
`રાણી—મંત્રીશ્વર, મને તમારી વાત પર સપૂર્ણ ભરાસે છે. મારા પતિનાં સમયના તમેા એક વફાદાર હિતચિંતક છે. જ્યારે પરિસ્થિતિ આટલી હદે કથળી ગઈ છે ત્યારે તમેા જે સલાહ આપશે તે પ્રમાણે હું વવા તૈયાર છું. મને રાજ્યના
કાવાદાવાની
કઇ જ ખબર નથી.
માતુશ્રી, સલાહ તે બીજી શી આપવાની છે? જે પળ વીતે છે એ આવી પડનાર જોખમમાં ઉમેરા કરે છે. તમેા કુંવરને લઇ, નજીકની દાસીને પશુ ખબર ન પડે તેવી રીતે અહીંથી અત્યારે પલાયન થઇ જાવ. સવાર ઊગે તે પૂર્વે ચંપાના રાજ્યની હદ વટાવી કાઢો તા ભ્રૂણું જ સારું, નગરની બહાર નીકળવામાં તમને કંઇ રાકટાક નહીં થાય. એ દેાખત કરીને જ હું તમને આ સલાહ આપવા આવ્યે છું. એ પાછળ તમારા માથે દુઃખના ઝાડ ઊગશે કિવા જાતજાતની વિપત્તિએ પડશે એ મારી ધ્યાન બહાર નથી જ. પણ એ સવ હું એક જ આશાએ કરવાનું કહું છું અને તે એ કે શ્રીપાલ વર જીવતા રહેશે તા શૌ સારા વાના થશે. નીતિકારનું કથન છે કે ‘ જીવતા નર ભદ્રા પામે, ’
રાણી માતા, હું સારી રીતે જાણું છું કે તમેાએ સાચે જીવન દાસદાસીઓની વચ્ચે ગાળ્યું છે અને મહાલયના ઉંબર બહાર વાહન વિના પગ મૂકયા નથી એટલે નથા તે તમેાને પરિશ્રમના અભ્યાસ કે કષ્ટો વેઠવાના અનુભવ. પશુ બાજીએ એટલી હુંદે પટેા લીધેા છે કે ગાળેલુ' જીવન ભૂલી જઇ, કેવળ ભાગ્યના ભરેસે નવુ' પાતું ઉધાડા,
( ૨ ){
