________________
અંક ૨-૩
જે ].
અધ્યાત્મ-શ્રીપાલ ચરિત્ર
૬૩
ભગવાન પર શ્રદ્ધા રાખી જે જે આવી પડે તે ધીરજથી સહન કરો. દુઃખ પછી જરૂર સુખ આવશે એ આશાની અમરતામાં વિશ્વાસ રાખી હીંમતભેર નીકળી જાવ. ચંપાના મહાલયને અને રાજ્યભવના સુખને વીસરી જાવ. પ્રસંગ ૨ –
બાઈ, અમે મરદ છીએ અને દુઃખમાં આવી પડેલાં નિરાધાર સ્ત્રી બાળકનું રક્ષણ કરવાનો અમારો ધર્મ છે છતાં અમારા દેહ પર જે કાઢ રોગ સામ્રાજ્ય જમાવ્યું છે તેથી એટલી હદે નકામા બની ગયા છીએ કે કેવળ પરાવલંબી જીવન ગાળીએ છીએ અને દયાળુ પ્રજાના ફેકેલા ટુકડા પર ગુજારો કરીએ છીએ.
ભાઇઓ, તમારી વાત સાચી છે. તમારે રોગ ભયંકર અને ચેપી છે એ પણ ખરું છે. મારા કાંતિમાન પુત્રને તમને સોંપવો એટલે બળતી આગમાં ભૂસકો મારવા બરાબર છે પણ જ્યાં શત્રુ રાજવીના સૈનિકોના ઘોડાના ડાબલા નજીકમાં જ સંભળાતાં હૈય, અરે પકડાઈ જઈ, રીબાઈ મરવાનો ભય હાથવેંતમાં હોય ત્યાં અન્ય ઉપાય શો ? આખી રાત એક શ્વાસે ચાલ્યા જ કર્યું છે અને તે પણ આ પુત્રને ખભા પર તેડીને જિંદગીમાં પહેલી જ વાર ! હવે તે હીંમત અને હામ બનેનો અંત આવ્યો છે. ભલેને મારા પુત્રને ચેપ લાગે. “ શર સલામત તો પઘડીયા બહોત.' એક વાર મરણ-ભય ટળી જવા દે.
- સાત કોઢીયાના ટેળામાં રહેલ શ્રાપાલકુમાર ચેપી રોગના સ્પર્શથી કઢી બની ગયો પણ અજિતસિંહના સૈનિકોના હાથમાં પડવાના ભયથી મુક્ત બને. ટોળા પાછળ અંગોપાંગ લપેટી છુપાઈ રહેલ રાણી પણ મરણત સંકટમાંથી ઉગરી ગઈ. પ્રસંગ ૩ –
સાતસે કેઢિયાના સમુદાય સાથે ભીખના ટૂકડા પર જીવવું કે દૂર રહ્યા કુંવરની રોગિષ્ટ કાયાને જોયા કરવી એ ક્ષાત્રફલોપન્ન માતાને પાલવે તેમ નહોતું. મંત્રીશ્વરના વચનના ભણકારા હજુ કાનમાં વાગ્યા કરતાં હતાં. નિર્બળતાને અંચલો ફેંકી દીધા વિના ચાલે તેમ હતું જ નહીં. મને મંથન પછી રાહ નિયત કરવામાં આવ્યો કે
કોઢ રોગ મટાડી શકાય તેવી દવા મેળવવા પોતે કોઈ નામીચા ધનવંતરીની શોધમાં નીકળી પડવું અને હાલ તો કુંવરને સાતસે કેઢિયાના વૃદમાં રહેવા દે.’ આ નિર્ણય પર આવતાં ઓછું દુઃખ નહોતું થયું. વહાલયા વત્સને વિયેગ અને પુનઃ મેળાપની અનિશ્ચિતતા ચક્ષુ સામે ડોકિયા કાઢી ઊભી હતી ! પ્રભાતના કિરણો ધરતીના પટ પર પથરાયા. પ્રેમાળ માતાએ નમ્રતાભર્યા શબ્દોમાં પુત્રસંભાળની ભલામણ કરી દુઃખી હૃદયે જુદે માર્ગ લીધે. કોઢી વૃદ પણ અવંતીની દિશામાં ધીમી ગતિએ આગળ વધ્યું. આગળ શું બને છે એ જોવાની ઉતાવળ કરતાં પૂર્વે આ ત્રણ પ્રસંગોમાંથી જે કંઈ જાણવાનું છે તે તપાસીએ.
કથાનક કે ચરિત્રો શ્રવણ કરવાનો હેત એ જ છે કે તેથી આપણા જીવનઘડતરમાં સરલતા સાંપડે. ભૂતકાળના બનાના સ્મરણ વતમાનકાળમાં સાચી દિશામાં જીવનને દોરવા માટે કરાય છે.
