________________
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[ માગ શીષ-પાષ
ઉત્તર—જે પર્યાય ભવિષ્યમાં થશે, અને જે પર્યાય થઇ ગયા, આ અને પર્યાચાનુ જે કારણ હાય, તે દ્રવ્ય કહેવાય. કહ્યું છે કે भूतस्य भाविनो વા પર્યાયસ્ય ચાર સમિતિ’’ જેઓ હાલ દેવપણું ભાગવતા નથી, પણુ ધ્રુવાયુષ્યના બધ કરેલ હાવાથી મનુષ્યાદિ ચાલુ ભવનું શેષ આયુષ્ય પૂર્ણ થયા બાદ જરૂર દેવપણે ઉપજવાની લાયકાત ધરાવે છે, તેવા મનુષ્ય વગેરે દ્રવ્યદેવ કહેવાય.
વ્ય
૪૮
૨૪૫ પ્રશ્ન—‘ ભવ્ય દ્ભવ્યદેવ ’ અહીં દ્રવ્યદેવ શબ્દની પહેલાં ભવ્ય વિશેષણ મૂકવાનું શું કારણ ? ઉત્તર—જેમણે પહેલાં દેવપણાના અનુભવ કર્યાં છે તે પણ દ્રવ્યદેવ કહેવાય. ચાલુ પ્રસંગે દ્રવ્યદેવ તરીકે તેમનુ વજન છે, એ જણાવવા માટે દ્રવ્યદેવ શબ્દની પહેલાં ભવ્ય વિશેષણ આપ્યું છે.
૨૪૬ પ્રશ્નનરદેવનું સ્વરૂપ શુ ?
ઉત્તર—૧૪ રત્ન, નવ નિધાનના સ્વામી, છ ખંડના અધિપતિ ચક્રવત્તી રાજાએ નરદેવ કહેવાય; કારણ કે તે મનુષ્ચામાં દેવ નહિ પણ દેવ જેવા ગણાય છે. ૨૪૦ પ્રશ્ન- ધર્મદેવનું સ્વરૂપ શુ ?
ઉત્તર—પંચમહાવ્રતાદિ શ્રમણ ગુણેાને ધારણ કરનારા આચાર્ય, ઉપાધ્યાય, પ્રવત્ત ક, ગણાવચ્છેદ્ય, સ્થવિર વગેરે નિગ્ર થ છદ્મસ્થ મહાત્માએ ધમ દેવ કહેવાય; કારણ તેઓ શ્રી જિનધને પરમ ઉલ્લાસથી સાધે છે, ને ખીજા ભવ્ય જીવાને ધપદેશ દઇને ધર્મારાધન કરાવે છે, ધર્મમાં જોડે છે, ધર્મારાધનમાં ઢીલા પડેલા જીવાને સ્થિર કરે છે.
૨૪૮ પ્રશ્ન—દેવાધિદેવનું સ્વરૂપ શુ?
ઉત્તર-રાગદ્વેષ મેહાર્દિ અંતરંગ શત્રુઓને નાશ કરતા હાવાથી શ્રી અરિહંત પરમાત્મા દૈવેાના પણ દેવ છે, કારણ કે ઇંદ્રાદિક દેવા પણ તે પ્રભુદેવની અલૈાકિક પુણ્યાઇથી ખેંચાઈને સેવા કરે છે. તેએ ૧ અશાકવૃક્ષ, ૨ સિંહાસન, ૩ ચામર, ૪ ભામડળ, પ દુંદુભિ, ૬ છત્ર, ૭ દેવા ફૂલની વૃષ્ટિ કરે, ૮ દિવ્યધ્વનિ. આ આઠ પ્રાતિહાર્યું અને અપાયાપગમાતિશય, જ્ઞાનાતિશય, વચનાતિશય, પૂજાતિશય આ ચાર અતિશયે મળી ખાર ગુણ્ણાને ધારણ કરે છે અને ૩૪ અતિશયા તથા વાણીના પાંત્રીશ ગુણાને ધારણ કરે છે. તેમણે ક્ષપકશ્રેણિમાં શરૂઆતમાં માહનીય કર્મોના ક્ષય કર્યો, કારણ કે તેમ કર્યા સિવાય માકીના સાત કર્મના ક્ષય થાય જ નહિ માટે જ કહ્યું છે કે માળું મોળી-અજાળ જ્ઞળા એટલે આંખ વગેરે પાંચે ઇંદ્રિયામાં જેમ જીભને વશ કરવી મુશ્કેલ છે, તેમ જ્ઞાનાવરણીયાદિ આઠે કર્મોમાં મેાહનીય કર્મીને જીતવુ મુશ્કેલ છે. આઠમા અપૂર્વ ગુણુસ્થાનકથી માંડીને દેશમા સૂક્ષ્મસ ́પરાય ગુણસ્થાનક સુધીના ત્રણ ગુણસ્થાનકામાં શુક્લધ્યાનના ચાર ભેદ્દામાંના પહેલા ભેદના ધ્યાનથી ખાકીના અપ્રત્યાખ્યાનીયાદિ ૧૨ કષાય ને
