________________
-
અંક ૨-૩
જે ]
વ્યવહાર કૌશલ્ય
-
૫
( ૨૫૬ ) હું માત્ર એક જ છું, પણ છતાં હું એક છું. હું દરેક કામ કરી શકતો નથી, પણ છતાં હું કાંઇક કરી શકું છું: અને હું દરેક કામ કરી શકતા નથી, માટે જે કાંઈક હું કરી શકું તેમ છું
તે કાંઈક કરવાની હું ના પાડીશ નહિ. જરા પણ ગભરાવાની જરૂર નથી, જરા પણ નાસીપાસ થવાની જરૂર નથી. જરા પણ નાઉમેદીને અવકાશ આપવાની આવશ્યકતા નથી. કદિ એમ ન ધારવું કે હું માત્ર એક છું, એકલો છું, મારી સામે અનેક છે. અનેકના જોડાણ સામે હું એકલે કેમ રહી શકાશ સિંહ જંગલમાં એકલે જ હોય છે. એને કદી એમ લાગતું નથી કે હું એકલે છું. મારું કોઈ નથી. આ દીન હીન વિચાર સિંહને હોય નહિ. અનંત શક્તિને ધણી હું છું અને કાંઈ નહિ તો હું છું એટલા શબ્દ જ જાગૃતિ માટે બસ છે. આ તો પાયો પડ્યો નબળો થઈ ગયેલ છે. બાકી એ ઊઠે તે આખા જગલ–જગતને ધણધણાવે પણ એ બને કે ન બને પણ હું છું એવી પિતાની હયાતી તે દરેક પ્રાણી સ્વીકારે અને સ્વીકારે ત્યાં સ્વત્વ આવે, અને સ્વત્વ આપ્યું એટલે એને જાગૃત કરવા માટે બસ છે.
દુનિયાના બધાં કામો તે કોઈ પણ ન કરી શકે. મેટ યુવીર હોય કે વિજ્ઞાની હોય, ધનપતિ હોય કે સર્વાગ સેવક હોય–બધાં કામો એકથી ન બને, પણ કીડીને ખાધેલ હોય તો પણ એનાથી કાંઇક તો બને. મોટાં દાન ન દઈ શકે તે ઝાડું તો કાઢી શકે, મોટું જમણ ન આપી શકે તે પીરસી તે શકે, લાડવા ન ખવરાવી શકે તે પાવળું પાણી તે ભાણે ભાણે પહોંચાડી શકે. તો પછી બધાં કામ તે મેટા ચમરબંધી પણ કરી શકતા નથી. તે જે નાનાં નાનાં કામ આપણાથી બની શકે તેવાં હોય તે કરવાની ના કેમ કહેવાય ? અકિંચિત કરતા પાલવે નહિ, શક્તિવિગેપન શેભે નહિ. આવડત છુપાવાય . નહિ અને જવાબદારી ઉડાવાય નહિ. બને તે કરવું. શકય હોય તે વગરસંકોચે કરવું, પિતાની સોડ પ્રમાણે સાથર કરો. બાકી ગજના ગજ માપ્યા કરવા અને તસુ પણ વધેરતું નહિ એમાં તે વય વેચાય, એમાં આળસનું પોષણ થાય, એમાં મનખા દેહ લાજે, એમાં જીવતર એળે જાય. એમાં આબરૂ ખલાસ થઈ જાય. જે થયું અને તે વગર સંકોચે કરી નાખે, વગર માગણીએ ધપાવી દો, વગર વિલંબે અમલમાં મૂકે અને તમે છો તે સિદ્ધ કરવા બેને તે કરવામાં તત્પર રહે. આવા પ્રકારની કાર્યતત્પરતા કાળ માણસ દેખાડે છે અને તે તેની હૈયાતીને દીપાવે છે.
મૌતિક
“I am only one, but still I am oneg
I cannot do everything but still I can do something; And because I cannot do everything I will not refuse to do the something that I can do."
EDWARD EVERETT HALE. ( 15-1-45)
