Jain Cosmology Sarvagna Kathit Vishva Vyavastha

Author(s): Charitraratnavijay
Publisher: Jingun Aradhak Trust

Page 424

જૈન કોસ્મોલોજી
उद्घाटितं गुहाद्वारं गुहान्तर्मण्डलानि च । तावत्तान्यपि तिष्ठन्ति यावज्जीवति चक्रभृत् ॥१५६॥ ( क्षेत्रलोकप्रकाश: सर्ग -१६ ) + (त्रिषष्टिअजितचरित्रे-२/४/१८९) (३७) वृत्त वैताढ्य - यमाहि पर्वतो जने इंथनगिरि पर्वतो विषे ( वृत्त वैताढ्य )
(२)
(३)
(१) हेमवए हेरन्नवए, हरिवासे रम्मए य रयणमया । चत्तारि वट्टवेयड्ड, पव्वया पल्लयसरिच्छा ||१७३॥। सद्दावई-वियडावई, गंधावइ मालवंत परियाये । जोयणसहस्समुच्चा । तावइयं चेव विच्छिन्ना ॥ १७४॥ इगतीस जोयण सए, बावट्टे परिरएण नायव्वा । साई अरूणे पउमे, पहास देवा अहिवई एसिं ॥१७५॥ (श्री बृहत्क्षेत्र समास / भाग- १ ) (४) આ વૃત્ત વૈતાઢ્ય પર્વતો સર્વ રત્નમય કહેલા છે, જયારે કેટલાક રજતમય કહે છે. તેઓને જંબૂઢીપ સાથેનો વિરોધ આવે છે – કેમકે જંબૂદ્દીપપ્રજ્ઞપ્તિમાં આ પર્વતોને સર્વરત્નમય કહેલા છે – જે માટે ‘જંબૂઢીપ प्रज्ञप्ति’मां ऽधुं छे }... "कहण्णं भंते ! हेमवए वासे सद्दावइ नामं वट्टवेयड्ढे पन्नत्ते ? गोयमा ! रोहियाए महानईए पुरत्थिमेणं रोहियंसाए महानईए पच्चत्थिमेणं हेमवए वासस्स बहुमज्झदेसभाए एत्थ णं सद्दावइ नामं वेयड्ढपव्वए पन्नत्ते एगं जोयणसहस्सं उड्ड उच्चत्तेण अड्डाइज्जाई जोयणसयाई उव्वेहेणं सव्वत्थसमे पल्लगसंठाणसंठिए एगं जोयणसहस्सं आयाभविक्खंभेणं, तिन्नि जोयणसहस्साइं एगं च बावट्टं जोयणसयं किंचि विसेसहियं परिक्खेवेणं सव्वरयणामए अच्छे... ।" (श्री जंबूद्वीप प्रज्ञप्ति सूत्र ) (4) त्याहि... हेमवंत, हिरण्यवंत, हरिवर्ष अने रम्य क्षेत्रमां अनुउभे शब्दापाती, विटापती, ગંધાપાતી ને માલ્યવંત નામે વૃત્તવૈતાઢ્ય પર્વતો આવેલા છે. જ્યારે ‘જંબૂદ્દીપપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર’માં વિકટાપાતી નામનો वृत्त વૈતાઢ્ય પર્વત હરિવર્ષ ક્ષેત્રમાં, ગંધાપાતી નામનો વૃત્તવૈતાઢ્ય રમ્યક્ ક્ષેત્રમાં અને માલ્યવંત નામનો વૃત્ત વૈતાઢ્ય પર્વત હિરણ્યવંત ક્ષેત્રમાં કહેલ છે... તે આ પ્રમાણે...
कहि णं भंते ! हरिवासे वियडावई नामं वट्टवेयड्डे पण्णत्ते ? गोयमा ! हरिसलिलाए महानईए पच्चत्थिमेणं हरिकंताए महानईए पुरत्थिमेणं हरिवासस्स बहुमज्झदेसभाए इत्थ णं वियडावई नामं वट्ट-वेयड्ढे पन्नत्ते ॥ तथा कहि भंते ! रम्मए वासे गंधावई नाम वट्टवेयड्ढे पण्णत्ते ? गोयमा ! नरकंताए पच्चत्थिमेणं नारीकंताए पुरत्थिमेणं रम्मयवासस्स बहुमज्झदेशभागे गंधावई नामं वट्टवेयड्ढे पण्णत्ते ॥ तथा कहि णं भंते ? हिरण्णवए वासे मालवंतपरियाए नामं वट्टवेयड्ढे पण्णत्ते ? गोयमा ! सुवण्णकुलाए पच्चत्थिमेणं रुप्पिकुलाए पुरत्थिमेणं हेरण्णवासस्स बहुमज्झदेसे एगे मालवंतपरियाए नामं वट्टवेयड्ढे पण्णत्ते इति ... ॥ ( श्री जंबूद्वीपप्रज्ञप्ति सूत्र )
(यमा ४ पर्वतो)
(१) देवकुराए गिरिणो, विचित्तकुडो य चित्तकुडो य । दोजमगपव्वयवरा, वर्डिसया उत्तरकुराए ॥ २६९॥
3८०
પરિશિષ્ટ-૧
-