________________
NATURE OF TIME
.. 27 83. Darsana aur Cintana (Pt. Sukhlalji), p. 332. 84. लोयायासपदेसे इक्कक्के जे ट्ठिया हु इक्केक्का। रयणाणं रासीमिव ते कालाणू असंखदव्वाणि ॥
Dravyasaṁgraha, gāthā 22. 85. Sarvārthasiddhi, p. 312. Pravacansāra-tattvadīpikā, II. 49. 86. अप्रदेश एव समयो...एकै कमाकाशप्रदेशमभिव्याप्य तस्थुषः प्रदेशमात्रस्य
परमाणोस्तदभिव्याप्तमेकमाकाशप्रदेशं मन्दगत्या व्यतिपतत एव वृत्तिः। Pravacanasāratattvadipika, II. 46. तत्र परमसूक्ष्मक्रियस्य सर्वजघन्यगतिपरिणतस्य परमाणोः स्वावगाहनक्षेत्रव्यतिक्रमकाल: समय इत्युच्यते । Tattvanha-bhāsya, IV. 15. See also Vrtti on Dravyasangraha (Arrah Ed.), gāthās 21-22. The Jaiņas maintain that as soon as the soul is liberated, it travels the whole universe and reaches the Abode of the Liberated within a samaya. Again, they believe that the sound-atoms travel the whole universe «within a samaya. Now, if they define a samaya (moment) in terms of movement of an atom from one space-point to the next one, they cannot help qualifying this movement by the term 'slow' (jaghanya or manda). The Buddhists talk of the speedy motion (asugati) of an atom in this connection. The Yoga system refers simply to motion of an atom without any qualification slow or speedy. yāvatā vā samayena calitaḥ
paramānuḥ pūrvadesam jabyād uttaradeśam upasampadyeta sa .: kalah ksanah/Yogabhāsya, III. 52 87. सोऽनन्तसमयः। Tattvārthasutra, V. 40. 88. ऊर्ध्वप्रचयस्तु त्रिकोटिस्पर्शित्वेन सांशत्वाद् द्रव्यवृत्तेः सर्वद्रव्याणामनिवारित एव ।.....
समयप्रचयः एव कालस्योर्ध्वप्रचयः। Pravacanasāra-tattvadipika, II. 49. 89. कालाणवो निष्क्रियाः। Sarvārthasiddhi, p. 313. 90. कालाणूनां...कायत्वाभावः । अत एव विनाशहेतुत्वाभावाद् नित्याः। Rajavartika, p.
-482. . 91. परप्रत्ययोत्पादविनाशसद्भावादनित्याः। Ibid., p. 482. 92. ध्रौव्यं तावत् कालस्य स्वप्रत्ययं स्वभावव्यवस्थानात् व्ययोदयौ परपत्ययौ,
अगुरुलघुगुणवृद्धिहान्यपेक्षया स्वप्रत्ययौ च । Sarvārthasiddhi, p. 312... 93. एगम्हि सन्ति समये संभवठिदिणाससण्णिदा अट्ठा।
समयस्स सव्वकालं एस हि कालाणुसब्भावो ॥ Pravacanasāra, II. 51. 94. रूपादियोगाभावाद् अमूर्तः। Rajavartika, p. 482. 95. Ibid., p. 501. 96. ....वर्तनालक्षणः कालाणुद्रव्यरूपो निश्चयकालः। Dravyasangrahavrtti, gatha 21.
