Indian Philosophy

Author(s): Nagin J Shah
Publisher: Sanskrit Sanskriti Granthmala

Page 160

JAINAS ON TESTIMONY
151 29. ननु एतानि पदानि स्वस्मारितार्थसंसर्गवन्ति आकाङ्क्षादिमत्पदकदम्बकत्वात्
मद्वाक्यवदित्यनुमानादेवसंसर्गज्ञानसम्भवाच्छब्दो न प्रमाणान्तरम्। Tarkasangraha of
Annambhałța, (Bombay Skt. Ser., 55), p. 54. 30. वाक्यरूपस्तु शब्दोऽर्थप्रतिपत्तौ समयमपि नापेक्षत इति सम्बन्धबलेनार्थप्रतिपाद
कत्वमसिद्धम् । न च शब्दस्यानुमानत्वमेव निषिध्यते । विवक्षाकाशाधिगमे लिङ्गत्वात् । यथा ह्याकाशाधिगमेसर्वःशब्दोऽनुमानं विवक्षाकार्यस्तु विवक्षाधिगमेऽपीति। Vyomavati
p. 574. . 31. Nyayakandali, pp. 214-17. 32. न वै शब्दानां काचिद् विषयस्वभावायत्ता वृत्तिः। Svarthānumānapariccheda, p. 21.
तत्र वाच्येषु पुरुषायत्तवृत्तीनां शब्दानामवस्तुसन्दर्शिनां यथाभ्यासं विकल्पप्रबोधहेतूनां
प्रवृत्तिचिन्ता, तद्वशाद् वस्तुव्यवस्थापनं च केवलं जाड्यख्यापनम् । Ibid., p. 23. 33. तस्मान्न स्वलक्षणे समयः। Ibid., p. 29.
विकल्पवासनोभूताः समारोपितगोचराः॥ Ibid., p. 102. जायन्ते बुद्धयस्तत्र केवलं नार्थगोचराः। . नान्तरीयकताऽभावाच्छब्दानां वस्तुभिः सह।
नार्थसिद्धिस्ततस्ते हि वक्त्रभिप्रायसूचकाः ।। Ibid., p. 71. 34. तस्मान्न स्वाभाविकः शब्दार्थयोः सम्बन्धः । तदभिप्रायप्रयोगादुत्पन्नोऽभिव्यक्तो वा शब्दो . तदव्यभिचारीति तत्त्वमस्य सम्बन्धः। Ibid., p. 80.
ते हि वक्तुर्विवक्षावृत्तय इति तन्नान्तरीयकास्तामेव गमयेयुः। Ibid., p. 71. 35. Tattvasaigraha (Gaek. Or. S, 30, 31), Karikas 1515-20. 36. न च पुरुषेच्छाः सर्वा यथार्थभाविन्यः । न च तदप्रतिबद्धस्वभावो भावोऽन्यं गमयति ।
Svārthānumānaparichheda, p. 72. 37. आप्तवादाविसंवादसामान्यादनुमानता।
बुद्धेरगत्याभिहिता परोक्षेऽप्यस्य गोचरे ॥ तस्यास्यैवंभूतस्याप्तवादस्याविसंवादसामान्याददृष्टव्यभिचारस्य प्रत्यक्षानुमानागम्येऽप्यर्थे प्रतिपत्तेस्तदाश्रितत्वात् तदन्यप्रतिपत्तिवद् अविसंवादोऽनुमीयते। ततःशब्दप्रभवापिसतीन शाब्दवदभिप्रायं निवेदयत्येवेत्यर्थाविसंवादादनुमानमपि । Ibid., p. 72.
अथवाऽन्यथाऽऽतवचनस्याविसंवादादनुमानत्वमुच्यते। Ibid., p. 72. 38. Ibid. 39. यथा कृत्तिकादेः शकटादिज्ञानं स्वभावप्रतिबन्धमन्तरेण तथैवादृष्टप्रतिबन्धार्थाभिधानं
ज्ञानमविसंवादकम् | Akalaika-Granthatrayam, p. 9. 40. तदभावे सोऽपि कथम् ? इत्यप्यवाच्यम्; चक्षुरूपयोस्तदभावेऽपि तद्दर्शनात् । न खलु चक्षुषो
घटादिरूपेण सह तादात्म्यं तदुत्पत्तिः संयोगो वा सौगतैरभ्युपगम्यते प्रतीतिविरोधानुषङ्गात्, अप्राप्यकारित्वक्षतिप्रसङ्गाच्च । Nyayakumudacandra, p. 538.