Book Title: Gujaratna Hastprat Bhandarona Sandharbhma Amdavadna Hastprat Bhandaro Ek Adhyayan
Author(s): Navalsinh K Vaghela, Rasesh Jamindar
Publisher: Gujarat Vidyapith
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
દોરી પુસ્તક તૈયાર થયા પછી તેને વ્યવસ્થિત સાચવવા માટે દોરાથી બાંધવામાં આવતું. તાડપતના છૂટા પૃષ્ઠો પહોળમાં સકિડા અને બાબી વધારે પ્રમાણમાં હોવાથી તેમ જ છૂટા પતના સ્વરૂપમાં હોઈ મા પૃષ્ઠો એળખ ન થઈ જાય કે પાના પરી ન જાય તે માટે પતની વચ્ચે કોરી જગ્યા આપવામા આવતી, જેમાં એક કે બે કાણા પાડી તેમાં કાયમને માટે દોરો પરોવી રાખવામાં સાવતો. કાળની પ્રજો મવમાં દોરો પરોવવાનો ન હોવા છતાં પણ પ્રની મયમાં ખાલી જગ્યા રાખવામાં આવતી. દોરો પરોવવાના રિવાજની યાદગીરી તરીકે કાગળ પર લખાયેલા ધણાખરા પુસ્તકોમાં લહિયાયો માર સુધી પાનાની વયમાં ચોરસ કે ગોળ કાતિલ દોરી કોરી જગ્યા હતા. જેને પરિપાટીએ લખાયેલી કાગળ પરની મોટાભાગની પ્રતો તાડપત્રીય પ્રતોની નકલો જ હોવાથી તેનું અનુકરણ થયેય જોવા મળે છે. તેથી જેને ઘરથોમાં મા માતિમાં વિશેષ જોવા મળે છે, જયારે નેતર હસ્તાતોમાં મારી કોરી જગ્યા ભાગ્યે જ જોવા મળે છે.
કોશનો ઉપયોગ માત્ર તાડપત્રીય પતોમાં જ જોવામાં અાવે છે. કાગળના પઢોને તાડપત્રની માફક દોરાથી બાંધીને ન રાખતાં છૂટા રાખવામાં અાવતા. બધા પતોને એકતિત કરી તેને લાકડાની કે ૫છાની પાર્ટી વચ્ચે રાખવામાં માવના,
રથિ : તાડપતીય પુસ્તકોમાં દોરો પરોવ્યા પછી તેના બે છેડાની ગાંઠો પુસ્તકના કાણામાંથી નીકળી ન જાય તે માટે તેમજ પ્રજા કાણા કે પાનાં પાર ન થાય તે માટે પ્રજા વચ્ચે વાલે હાથીદાંત, છીપ, નાળિયે કાળી કે લાકડાની બનાવેલી ગોળ ૫૮ી કુદડીયો પૂરતક કે પ્રતની બંને બાજુ દોરામાં પરીવવામાં આવતી યા દડીને થી કે ગાંઠ તરીકે ઓળખવામાં આવતી.
હસ્તપાત - લેખનના સાધનોમી દોરા અને ઝહ્નિો ઉપયોગ સીધા લેખન માટે નહીં પરંતુ મા સહાયક સાધન તરીકે થયેલો છે.
For Private and Personal Use Only
