Gujaratna Hastprat Bhandarona Sandharbhma Amdavadna Hastprat Bhandaro Ek Adhyayan

Author(s): Navalsinh K Vaghela, Rasesh Jamindar
Publisher: Gujarat Vidyapith

Page 196

18ી મા ઉપJત વિમા, દિયા, પથપાઠ વગેરે પ્રકારની લેખનની વિવિધતા ધરાવતી પ્રમોટું પ્રમાણ પણ ઘણું મોટું છે. ગુજરાતમાં અને ખાસ કરીને અમદાવાબા હસ્તપ્રતબંડારમાં વિશિષ્ટ પ્રકારની મખ્ય હસ્તપ્રતો રહાયેલી પ્રાપ્ત થાય છે.
ભારતમાં જુદાવિદા રાજયોમાં પણ હસ્તલિપિન કાર જોવા મળે છે. તેમાં પણ ગુજરાત અને રાજસ્થાન પાસે જે હસ્તપતાહમૃધ્ધિ છે તે કદાચ અન્ય કોઇપણ રાય પાસે નહીં હોય. દક્ષિણ ભારતમાં તાજો૨, અડિયાર, તિવેદક, માયસોર, મહાચનાપલાઈ ઉપરાંત તિરૂપતિ કૃત યુનિવર્સિટી વગેરે હસ્તપ્રતાબડામાં તામીલ, નેત્ર, છૂત વગેરે બાબાની મખ્ય તાડપતીય પ્રતો પ્રાપ્ત થાય છે.
મહારાષ્ટ્રમાં પૂના ભાંડારકર મોરિએન્ટલ ઇન્સ્ટિટ્યુટમાં વીર હજાર જેઠી તો છે, જેમાં તાડપત્રીય પ્રતી વિશેષ છે. ઉપરાંત ડેઇકન કૉલેજમાં છ થી સાત હજાર અને સાનંદાશ્રમ મુરાલયમાં પણ સારી એવી સંખ્યામાં પ્રતો અસહીત છે. મનમાં રોયલ એશિયાટીક સોસાયટી પાસે ૨ હજાર જેટલી પ્રતો છે. કાર્બસ ગુજરાતી સભા, ભારતીય વિદ્માભવન, મુંબઈ યુનિવર્સિટી, માધવબાગ પાસે લાલબાગ જેને પાળા તેમ જ બીજા અસંખ્ય સ્થળોએ મરાઠી,
ત, પ્રાકૃત, ગુજરાતી વગેરે ભાષાની હસ્તપ્રતો સારી એવી સંખ્યામાં પ્રાપ્ત થાય છે. બિહારમાં નાલંદા યુનિવર્સિટી અને મહિલા રીસર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યુટ(દરશામાં સારી એવી સંખ્યામાં તેમ જ પટણા યુનિવર્સિટીમાં થોડી સખ્યામાં પ્રતો ચણાયેલી છે. બિહારના આ બંડારોમાં મેથિલી ભાષાની પ્રનોની સંખ્યા વધારે છે. બંગાળમાં રોયલ એશિયાટીક સોસાયટી, ગવર્મેન્ટ સંસ્કૃત કોલેજ, કલકત્તા યુનિવર્સિટી, ઈતિનિકેતન વગેરે અનેક સંસ્થામાં પણ ઘણી હનાનો ચરાડાયેલી છે. યાસામમાં ચાંદની અને અન્ય કેટલાક સ્થળોએ હસ્તપ્રતવાહી મળે છે. પંજાબમાં વેદિક હોધન સંસ્થાન, હોશિયારપુર અને પંજાબયુનિવરિટી પાસે પણ હનન વગાડાયેલી છે. કાશિમરમાં જમ્મુ અને અન્ય સ્થળોએ સારી એવી સંખ્યામાં પ્રતા પ્રાપ્ત થાય છે, જેમાં ભૂપતીય પ્રકો પણ જોવા મળે છે.