Gujaratna Hastprat Bhandarona Sandharbhma Amdavadna Hastprat Bhandaro Ek Adhyayan

Author(s): Navalsinh K Vaghela, Rasesh Jamindar
Publisher: Gujarat Vidyapith

Page 199

183
ચાને તો પાટણ ઉપરાંત લીંબડી, અમદાવાદ, વડોદરા, નડિયાદ વગેરે સ્થળોના કેટલાક ભંડારોના સૂષિતો પ્રસિધ્ધ પણ થયા છે. કેટલીક સ્થાયો માવા સૂચિપતો તૈયાર પણ કરાવી રહી છે. ગ્રામ છ્તાં માને પણ જેનપો ખ્વા૨ા ઊઁચાલિત ધણા હસ્તપ્રતભંડારોની હસ્તપ્રતસામગ્રી સૂચિપત્રોના મભાવે મત સ્થિતિમાં સંગ્રહાયેલી રહી છે. અગાઉ ' જિનરત્ન કોમ નામનો સૂયગ્રંથ પ્રસિધ્ધ થયેલો, તેમાં હસ્તપ્રતોની વિસ્તૃત સૂચિ આપવામાં નવેલી છે. પરંતુ જયાં સુધી દરેક હસ્તપ્રતમડાનું વ્યવસ્થિત સૂચિપત તૈયાર ન થાય ત્ય સુધી હજીતોનો શિષ્ય ઉપયોગ થવો કય નથી. અમદાવાદના સહેબન સઁસ્યામોના અને વિઘાકીય સઁસ્થા સાથે સળાયેલા હસ્તપ્રતમહારોના સૂચિપતો પ્રસિધ્ધ પણ થઈ ગયા છે કેટલાક પ્રસિધ્ધ થવાની તૈયારીમાં છે, મા સૂક્ષિતોને આધારે ોધકો જે તે સંસ્થામાં જઈ તેમને જોઈતી પ્રત મેળવી શકે છે.
પરંતુ સાથે તો જેન જ્ઞાનભંડારોનું ચિત્ર તેનાથી ઉલટું જ દેખાય છે. સમદાવાદના હસ્તપ્રતભંડા૨ો વિના અધ્યયનના યાધારે ગે તારણ પર માવી શકાય છે કે ગુજરાતમાં જેન સૈધોના ફ્રેંચાલન હેઠળના તમામ જ્ઞાનડારો મોટેભાગે બંધ (સ્થતિમાં જ ૨ાખવામાં ચાવે છે, તેના કબાટોની કે મુખ્ય ધ્વારની ચાવીયો ને તે દ્રુના ફ્ર્સ્ટી પાસે જ રહેતી હોય છે. સોધકોને કે સાધુસાધ્વીયોને હસ્તતની જરૂરી ઉભી થાય ત્યારે પૂમજૂરી મેળવ્યા બાદ જ ભંડાર ખોલી માપવામાં માવે છે. ોધન સંસ્થાો કે વિધાસંસ્થાનો સાથે કળાયેલા હસ્તપ્રત ભંડારોમાં મા સ્થિતિ નથી, ત્યાં નિયત સમય માટે કામ કરનાર કર્મચારી હાજર જ હોય છે જે હસ્તપ્રતોની વ્યવસ્થા, ગોઠવણી, સંચાણ, જાળવણી તેમ જ લોકોને જરૂરી તો મેળવી મામવા સુધીની નેકવિધ કામગીરી કરતા હોય છે. મા હસ્તાંતમહારોમાં પણ પ્રતોને તો બૂથ કબાટમાં લાકડાના ડબ્બામોમાં કે કપડાના બંધનમાં ત રીતે બાંધીને રાખવામાં માની હોય છે, તેનો હેતુ હસ્તપ્રતોને વધારે લાંબા સમય સુધી સાચવવાનો એ જરૂર પડે ોધકોને સાપવાનો છે. કેટલાક તેમ જ્ઞાનલૈંડારોમાં હતોને વ્યવસ્થિત કરવાનું, રજિસ્ટર તૈયાર કરવાનું કે સૂચિન્સ્ટીયોબનાવવાનું વગેરે કામો અન્ય વિધ્વાનો