Gujaratna Hastprat Bhandarona Sandharbhma Amdavadna Hastprat Bhandaro Ek Adhyayan

Author(s): Navalsinh K Vaghela, Rasesh Jamindar
Publisher: Gujarat Vidyapith

Page 171

૧.
156
પુસ્તકની જૂ (બુક લાઈ) ૐ મા પ્રકારની જીવાત પપ્લી નાની ફદમાં હોય છે, જે હસ્તપ્રતોની અંદર જ વા દરમ્યાન અસંખ્ય ઈંડી મુકતી હોય છે. મા જીવાત કાગળને નુકસાન કરે છે.
AE! : મા જીવાત ધારી, ગરમ અને ભેજવાળી જગ્યામાં હે છે. તે દિવાલોની તિરાડમાં પાણી જવાની જગ્યામોયે રહેતી હોય છે, તે કાગળની વસ્તસામગ્રીને તો નુકસાન પહચાડે છે જ પરંતુ તેમના મૂળ ધ્વારા હસ્તપ્રતોને બગાડે છે, અને ભેજવાળી માબોહવામાં તેનાથી કાગળ પર ડાધામો પણ પાડે છે.
ઉઘા : મા જીવાત જ્મીનમાં રહેતી હોય છે, ત્યાંથી તે ઉપર માવતી હો છે. ઉધઈની લગભગ ૪૦૦ જાતો છે, જેમાંની ફકત અઁદર જાતો જ ભારતમાં નોંધાઈ છે. તેની રાણી ૩૦,૦ થી ૮,∞ ઈંડા મુકતી હોય છે, ઉંધઈના રસ્તામાં માવતી સેલ્યુલોઝની બનેલી મોટાભાગની વસ્તુઓને અસર થતી હોય છે. આવી સેલ્યુલોઝ ધરાવતી લાકડા કે કાગળની તમામ વસ્તયોને કોરી ખાય છે, તે માટીનું આવરણ બાંધીને મગળ વધતી હોવાથી માટી પણ છોડતી જાય છે. નીચેથી આગળ વધતી ઉધઈની પ્રવૃત્તિ ઘણીવાર તે જે વસ્તુને લાગી હોય છે તેને અંદરથી નુકસાન કરીને બહાર દેખાય ત્યારે જ ખબર પડે છે. ઘઈ ખાસ કરીને ભેજવાળી જગ્યામાં જ રહે છે. ગરમી અથવા તો સીધો તડકો તેનાં દુર છે. હસ્તપ્રતોને નુકસાન કરનારી અન્ય જીવાતો કરતાં મા જીવાત વધારે કૈંકર છે
ગ વાતાવરણમાં ગરમી અને ભેજ ફૂગને ઉત્તેજન માપે છે. તેનાથી કાગળ ઉપર ફૂગનું પ્રમાણ વધે છે. ફૂગ મન્ય જીવોનો ખોરાક હોવાથી તેમને સાકરવામાં તેનો ઘણો મોટો ફાળો હોય છે, હસ્તપ્રતોના કાગળ પર
માર,સી.ગુપ્તા, 'હાઉ ટુ ફાઈટ વ્હાઈટ મેચ', ઈન્ડિયન માક ઇન્સ, પુ.૮, ઐક-૨, જુલાઈ-ડિસે. ૧૯૫૪, પૃ.૧૨૨,