Gujaratna Hastprat Bhandarona Sandharbhma Amdavadna Hastprat Bhandaro Ek Adhyayan

Author(s): Navalsinh K Vaghela, Rasesh Jamindar
Publisher: Gujarat Vidyapith

Page 188

173
ગ્રીન લેમીનેશન પ્રક્રિયામાં વેમ્બ બનાવવની પ્રક્રિયા હાથ વડે તેયાર પતી લેમીનેશનની પ્રક્રિયા જેવી જ છે. હેમાત કેટલો જ છે કે મા પ્રક્રિયામાં મેચિટોન ડ્રાવણનો ઉપયોગ કરવામાં માવતો નથી પરંતુ પત્રોને મીનના રોલમાં વ્યવસ્થિત ગોઠવી ને યોગ્ય દબાણ અને ગરમી માપવામાં આવે છે,૧૮ જોકે આ પ્રક્રિયા થોડી માઁધી પડે છે, ભારતના રાષ્ટ્યિ મભિલેખાગારમાં મશીન લેમીનેશન પધ્ધતિનો ઉપયોગ થાય છે,
હસ્તપ્રતો પર પડ ચઢાવવાથી ઘણાં વો સુધી તે જાળવી શકાય છે. પ્રતો સહેલાઈથી વાંચી શકાય છે. બરડ થઈ ગયેલા કાગળ ધરાવતી પ્રતો મા પ્રક્રિયા પછી તૂટી જતી નથી, તેના પર રંગની તેમજ બાહય વાતાવરણની માર થતી નથી.
ગુજરાતના સાજના વિમાન મોટાભાગના હસ્તપ્રત ભંડારોમાં પુસ્તકોના સૌરક્ષાણ અને જાળવણી માટે પ્રાચીન રીતોનો જ ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. મોટાભાગના ભંડારોમાં ભેજવાળી હવા કે બહારની જીવાતો પ્રદ્મ ન કરી કે તે માટે કબાટો તેમજ ભંડાર બંધ જ રાખતા હોય છે. જયારે ોધન સંસ્થાયો કે વિદ્યાકીય સંસ્થાઓ સાથે સંકળાયેલા કેટલાક હસ્ત તલૈંડારોમાં હવે માધુનિક પધ્ધોિ ધ્વારા સુરક્ષાણ અને જાળવણી માટેના પ્રયત્નો થરૂ થયેલા જોવા મળે છે. કેટલીક સરકારી ને માનવી સઁસ્થાઓની માધુનિક પ્રયોગશાળાઓમાં હસ્તપ્રતોની જાળવણી માટેની વિવિધ પ્રક્રિયામો કરી માવામાં વે છે,
ગામ છતાં તેન સુખો ા૨ા સઁચાલિત હસ્તપ્રતભંડારોમાંની હસ્તાતો વધારે લાંબા સમય સુધી સચવાઈ રહે તે માટે વા` પહેલાં તેનાચાયોને દીષ્ટિથી વિચારેલું. તેનળંડારો ખાસ કરીને વધામાં ચાર માસ સુધી ખાસ કારણો નિા મોલવામાં આવતા નથી, વાતાવરણમાંનો ભેજ હસ્તપ્રતોને નુકસાન કરતી હોય છે, ભેદની અસરથી ફૂગ ઉત્પન્ન થાય છે, હસ્તપ્રતોના પાનાં એકબીજા સાથે ૉંટી જતા હોય છે, હસ્તાંતËડારો વારંવાર મુલ્લા રાખવાથી બહારનો ભેજ
૧૮. મેશન, પૃ. ૧૨૭- ૧૩ ૦.