Book Title: Gujaratna Hastprat Bhandarona Sandharbhma Amdavadna Hastprat Bhandaro Ek Adhyayan
Author(s): Navalsinh K Vaghela, Rasesh Jamindar
Publisher: Gujarat Vidyapith
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
84
હોતી નથી પરંતુ પ્રતિલિપિ અથવા તો કયારેક મા નકલની પણ પ્રતિલિપિ કે પ્રત હોય છે. ઘણીવાર એક જ પાયગ્રંથની ધારે મળતી પ્રતિલિપિને કારણે તે કેટલામી પ્રતિલિપિમ્રુત છે તે નિશ્ર્ચ કરવો મુશ્કેલ પડે છે, સોધકો તેની લિપિ, લેખનલી, તેના લહિયાઓની વિગત વગેરેના અભ્યાસ પરથી તેના મૂળ સુધી પહચવાનો પ્રયત્ન કરે છે મને તે ધ્વારા મી જૂનામાં જૂની પ્રત નકકી કરે છે. આપણા મૂળ સાહિત્યિક વારસાનું જતન ન થઈ શકવાને કારણે માવા અસંખ્ય ગ્રંથો માપણે ગુમાવવા પડયા છે,૧૬
મામ છતાં હસ્તપ્રત ભંડારોમાંની પ્રાપ્ત સાહિત્યિક સામગ્રીના ોધનોઅભ્યાસ પરથી હસ્તપ્રતોના મૂળ સુધી જવાનો પ્રયત્ન અનેક વિધ્વાનોને કર્યો છે અને કરતા રહે છે. માવા ોધનો પ્રકાશિત પણ થાય છે જે શિક્ષણના કોતે પાસે ખૂબ જ ૫યોગી બને છે.
ચિત્રકળાના નમૂનાના સંગ્રહસ્થાન તરીકે :
હસ્તપ્રતભંડારોમાં તાડપત તેમજ કાગળ પર લખાયેલી હસ્તપ્રતો મોટા પ્રમાણમાં ઉપ્લબ્ધ થાય છે. તેમાં સતિ હસ્તપ્રતોની સંખ્યા પણ સારા પ્રમાણમાં છે. હસ્તાતોની જાના હેતુથી તૈયાર કરાતી પ્રતની કિનાર તેમજ હસ્તપ્રતોના વચ્ચેના ભાગની ખાલી જગ્યામાં તેમજ હરિયાના વચ્ચેના ભાગમાં કાળી કે રંગીન ચાહીથી દોરવામાં માવતા ખ, શક, વજ, તું, સ્વસ્તિક, ફૂલ, કમા, વગેરેને લીધે અને કથાવસ્તુ કે યોના સંદર્ભમાં દોરાયેલા રંગીન ચિતોને લીધે હસ્તપ્રતોનું મૂલ્ય બાઁ જ વધી જતું હોય છે. આવા રંગીન ચંદ્રો કૃત, પાલિ, સંસ્કૃત વગેરે ભાગના ધાર્મિક ગ્રંથોમાં વિશેષ્મ જોવા મળે છે, જેનેતર હસ્તપ્રતોના પ્રમાણમાં જૈન યુરિપાટીમે લખાયેલી હસ્તાતોમાં મા રંગીન ચિતો વિપુલ પ્રમાણમાં પ્રાપ્ત થાય છે. ચિત્રકળાની શૈલી, તેની વિશિષ્નામો, સ્તિકળાનો ઈતિહાસ વગેરે અનેક બાબતો જાણવા માટે હસ્તપ્રતોની સામગ્રી શેંગ ઉપયોગી થઈ પડે છે.
૧૬. ભેંસ ગેમ,કતે, ભારતીય પાઠ સ્મીતા, (કે.ગેંગ ત્રિવેદી કૃત અનુ.) યુનિ ધનિયાણ બોર્ડ, મમદાવાદ, ૧૯૭૫, રૃ. ૧૭
For Private and Personal Use Only
