Gujaratna Hastprat Bhandarona Sandharbhma Amdavadna Hastprat Bhandaro Ek Adhyayan

Author(s): Navalsinh K Vaghela, Rasesh Jamindar
Publisher: Gujarat Vidyapith

Page 92

ગુજરાતના હસ્તપ્રતડારનું મહત્વ :
-
-
-
ગુજરાત પાસે વેવિમી, મુખ્ય હસ્તપ્રત સામી છે. દરેક હસ્તપ્રતભંડાર નેમ અહીન હસ્તપ્રતોની લિપિ, ભાગ, વિષય, ચિતરામણી તેમજ પ્રાચીનતાની વિવિધતાને કારણે પોતાહ માગવું સ્થાન ધરાવે છે, કેટલીક વિશિષ્ટતાયો ધરાવે છે, જેને લીધે સ મહત્વ વિશેષ રૂપ ધારણ કરે છે.
એતિહાસિક એ સરિતિક મહત્તા ?
હસ્તપ્રતબંડારમાં પ્રાપ્ત થતી સામગ્રીમતિ ની છે જે તે પ્રદેશની છે સ્થળની એતિહાસિક બ્રિતો પ્રાપ્ત થાય છે. હસ્તપ્રતોમાંથી થાનકતાવી માહિતી, મા વાવલીની વિગતો પ્રાપ્ત થાય છે. હસ્તપન્ના લેખકો છે લહિયાયના કાયદાનાનું નામ તેમ જ અને બ્રિતો પણ મળે છે. હસ્તપ્રતોમાં મોટેભાગે હસ્તપ્રજા મતે તો કોઈવાર સાતમી પ્રશસ્તિમોમાંથી મને બતમાં મળતી પુષ્કિામોની બિનોમાં ગામ કે નગર, ત્યાંના રાજા એ મરીયોના નામ, કાળો, લશકરી સામગ્રી વગેરેમા ઉલ્લેખો પ્રાપ્ત થાય છે. ને એતિહાસિક સત્ય તારવવામાં ખૂબ જ ઉપયોગી બને છે. હસ્તપ્રતોમાથી મળતી માહિતીને માધારે ઘણીવાર જે તે સ્થળ, પ્રદે કે નગરના ઇતિહાસની ખૂટતી કડી જોડી સ્કાય છે.
હસ્તપ્રતોમાંની કથાસામગ્રી ધ્વારા ને તે કાલની પ્રજાની સાંસ્કૃતિક સંપત્તિ, મ-વિવા અંગેના રીતરિવાજો, રાજયવ્યવસ્થા, લોકવ્યવસ્થા વિશેની વિશિષ્ટ સામગ્રી પ્રાપ્ત થાય છે. હસ્તપ્રતોના સાઘારે જે તે સમયની સરકૃતિક પ્રક્રિયાની વિગતો પણ પ્રાપ્ત થઈ શકે છે. ગુજરાતના હરતાભંડારોમાં મુખ્યત્વે ઈ.સ.ની બારમી સદીથી હસ્તપ્રતો પ્રાપ્ત થાય છે તેથી તે સમય પછીના ગુજરાતની નિહા૭િ મતે સાંસ્કૃતિક વિગતો મેળવવા માટે એતિહાસિક અને સામરીના એક મહત્ના સામ્બ તરીકે હસ્તપ્રોત મૂલ્ય પૂર ઉર્યું છે.