________________
(૨) : છેટું બોલવાથી જેનું મુખ અપવિત્ર છે, તથા જીવહિંસાદિકથી જેની કાયા અપવિત્ર છે, તેવા પુરૂષને ગંગા પણ પવિત્ર કરી શકતી નથી અર્થાત્ ગંગા પણ તેમનાથી પરામુખી છે. વળી કહ્યું છે કે – आत्मानदी संयमपुण्यतोया, सत्यावहा शीलदयातटोर्मी । तत्राभिषेकं कुरु पांडुपुत्र !, न वारिणा शुद्ध्यति चांतरात्मा ॥१॥
ભાવાર્થ – શ્રી કૃષ્ણ કહે છે કે–“હે પાંડુરાજાના પુત્ર અર્જુન ! સંયમ અને પુણ્ય તે રૂપ જળે કરી યુકત અને સત્યરૂપ જેને પ્રવાહ છે તથા શીલ અને દયારૂપ જેનાં બે તટ છે એવી આત્મારૂપ નદી છે તેને વિષે તું અભિષેક કર અર્થાત તેમાં સ્નાન કર, કેમકે જળે કરી અંતરાત્મા કેઈ દિવસ પણ શુદ્ધ થતા નથી.
વળી તે કહ્યું કે તમે નિર્ગુણી છે તે પણ તારું બેલડું અયુક્ત છે, કેમકે ક્ષમા, દયા અને ક્રિયાપ્રમુખ અનેક ગુણ પ્રત્યક્ષ અમારામાં દેખાય છે, તે નિર્ગુણ કેમ કહેવાઈએ ? વળી કહ્યું છે કે–
चित्तं शमादिभिः शुद्धं, वदनं सत्यभाषणैः । ત્રહ્મવિિમ વેચા, સુદ્ધા મસા વિના / I ભાવાર્થ –શમાદિકે કરી ચિત્ત શુદ્ધ થાય છે, સત્ય ભાષણે કરી વદન શુદ્ધ થાય છે, બ્રહ્મચર્યાદિકે કરી કાયા શુદ્ધ થાય છે એમ ગંગાના જળ વિના જ તે પૂર્વોક્ત સર્વ શુદ્ધ થાય છે, પરંતુ ગંગાના જળથી તે શુદ્ધ થતાં નથી.
વળી તું કહે છે કે તમે લોકો પાસે પૂજા કરાવે છે, તે પણ સત્ય કહ્યું નથી. કહ્યું છે કે
पूजां ह्येते जनाः स्वस्य, कारयति न जातुचित् । स्वयमेव जनः किंतु, गुणरक्तः करोति तत् ॥
