________________
( ૧૦૮ )
એકદા ત્યાં કોઈ ચાર જ્ઞાનના ધણી સુદત્ત નામના ગુરૂ પધાર્યા. તેમને ધર્માથી લેાક તથા વીર એ સર્વ વાંઢવા ગયા, પરંતુ શૂર મહા અહંકાર ધારણ કરતા થકા ગુરૂનું માહાત્મ્ય સાંભળી મનમાં ઇર્ષ્યા આણુતા ત્યાં આવ્યા. આવીને ગુરૂને કહેવા લાગ્યા કે તમે લેાકેાને શા માટે છેતરા છો ? જો તમારામાં શક્તિ હાય તા મારી સાથે વાદ કરે. ' તે સાંભળી ગુરૂજીના એક શિષ્ય તેને કહેવા લાગ્યા કે— અરે મૂર્ખ ! સર્વજ્ઞ સમાન આ મારા ગુરૂની સાથે તું શું વાદ કરી શકીશ ? હું જ તારા અહંકાર મૂકાવીને તને નિરૂત્તર કરીશ, પરંતુ સભ્ય, સભાપતિ, વાદી અને પ્રતિવાદી-એ ચારથી યુક્ત ચતુરંગ વાદ કહેલા છે; માટે તે ચતુરંગ વાદ તને કાલ ાય તે હું તારી સાથે વાદ કરૂં. ' શૂરે કબૂલ કર્યું. પછી ખીજે દિવસે સવારમાં ચતુરંગનું સ્થાપન કરીને વાદ કરવા માંડ્યો.
શરૂઆતમાં શૂરે કહ્યું કે શરીરમાં બીજો અન્ય કોઈ જીવ નથી, અને જીવ નથી એટલે ધર્મ પણ નથી. જો ધર્મ નથી તેા પરલાક પણ નથી. જેમ ગામ વિના સીમ ન હાય, જેમ સ્ત્રી વિના પુત્ર ન હેાય, તેમ સર્વ જાણી લેવું; માટે પૃથ્વી, પાણી, આકાશ, અગ્નિ અને વાયુ એ પાંચ મહાભૂતના સાગે આત્મા ઉત્પન્ન થાય છે. જેમ ધાવડી, મહુડાં, મીઠું, ગાળ અને પાણીથી મદશક્તિ ઉત્પન્ન થાય છે તેમ. બીજી આકાશના ફુલની પેઠે કાંઈ જ નથી. તા જીવ ક્યાં છે કે જેથી પરભવમાં સુખ પામવાની વાંછા કરીએ ? છતું સુખ છાંડીને સંદેહયુક્ત આગલા અને કયાં જોવા જઈએ ? તથા સુખ દુઃખ સર્વ કર્મ કરી થાય છે, એ વાત પણ અસબંધ છે; કારણ કે એક પાષાણુ નિત્ય સુખડ અને ફુલે કરી પૂજાય છે અને એક પાષાણની ઉપર નિત્ય વિષ્ટા નખાય છે તેા એ પાષાણે શું સારૂ–માઢું કર્મ આચર્યું છે ? તેવી જ રીતે પ્રાણીમાત્રને પણ સુખ-દુ:ખનું કારણુ કાંઈ જ નથી. તપ-જપરૂપ જે કૠક્રિયા કરીએ તે સર્વ ક્લેશરૂપ અને ફોગટ જાણવી,’ એટલી વાત શૂર ખેલ્યા.
હવે શિષ્ય એ વાતના ઉત્તર આપે છે કે– હે શૂર ! તું જે કહે છે કે જીવ નથી તે હું સુખી છું, હું દુઃખી છું, એ વાતને
