________________
સ્વીકારમાં પરિણત થાય છે. ધર્મોપકરણમાં પણ મૂર્છા હોય તે તે પરિગ્રહ જ છે. તે પરિગ્રહ જેનું કારણ છે તે પારિગ્રહિક ક્રિયા. માયા-દંભ-સરલપણને અભાવ, ઉપલક્ષણથી ક્રોધાદિ પણ જાણવા, તે જેનું કારણ છે તે માયાપ્રત્યયિકી એટલે કષાયમયુક્ત કિયા. અપ્રત્યાખ્યાન-અવિરતિ તે જેનું કારણ છે તે અપ્રત્યાખ્યાનિકી ક્રિયા, મિથ્યાદર્શન–આત્મતત્ત્વની અપ્રતીતિ તે જેનું કારણ છે તે મિથ્યાદશનપ્રત્યયિકી કિયા એ પાંચ ક્રિયાઓ મિથ્યાષ્ટિને હોય છે. સમ્યગ્દષ્ટિને આત્મતત્વની પ્રતીતિ હોવાથી મિથ્યાત્વ હેતું નથી, તેથી તેને બાકીની ચાર ક્રિયા હોય છે. તેમાં અવિરતિ હોવાથી અપ્રત્યાખ્યાનિકી ક્રિયા, માત્ર દેશવિરતિ હોવાથી પારિગ્રહિકી, કષાય હોવાથી માયાપ્રત્યયિકી અને પ્રમત્તગ હોવાને લીધે આરંભિક કિયા હોય છે. જેણે કષાયનો સર્વથા ક્ષય કે ઉપશમ કર્યો નથી તે સરાગસંયત છે. જેણે કષાયને સર્વથા ક્ષય કે ઉપશમ કર્યો છે તે વીતરાગસંયત છે. વીતરાગસંયતને કષાય નહિ હોવાથી આરંભાદિ નથી માટે તેઓ આરંભિકી વગેરે કિયારહિત છે. અપ્રમત્તસંયતને કષાયને ક્ષય કે ઉપશમ ન થયેલે હોય ત્યાંસુધી એક માયાપ્રત્યયિકી ક્રિયા હાય છે અને તે કિયા કદાચિત્ શાસનના ઉડ્ડાહના રક્ષણ માટે પ્રવૃત્તિ કરતાં લાગે છે. પ્રમત્તસંયતને કષાય હોવાથી માયાપ્રત્યયિકી અને પ્રમત્તયોગ હોવાથી આરંભિકી કિયા હોય છે, કારણ કે સર્વ પ્રમત્તવેગ આરંભ-હિંસારૂપ છે.
કાંક્ષાહનીય ૧૬ પ્રવહે ભગવન્! છેવો કાંક્ષામહનીય-મિથ્યાત્વહનીય કર્મ વેદે ?
ઉ૦–હા, ગૌતમ! અવશ્ય વેદે. ૧૭ પ્ર–હે ભગવન!જી શી રીતે કાંક્ષામેહનીય કર્મ વેદે?
ઉ૦ હે ગૌતમ ! તે તે કારણેવડે શંકાવાળા, કાંક્ષાવાળા, વિચિકિત્સા-ધર્મનાં ફળનાં સંશયવાળા, હૈધીભાવને પ્રાપ્ત થયેલા, કલુષિત પરિણામવાળા જી કાંક્ષામહનીય કર્મ વેદે છે.
