________________
: ૧૭ :
ચારિત્ર ખંડિત થયું છે એ પ્રમાણે અનાશ્વાસને પ્રસંગ થાય છે. મધ્યમ જિનના સાધુઓ ત્રાજુ અને પ્રાજ્ઞ હોવાથી પ્રથમથી જ દોષને સંભવ ઘણે છેડે છે તેથી જ્ઞાની પુરૂએ દેશકાળની અપેક્ષાએ બને ચારિત્રે જુદા કહ્યાં છે.
લિંગ-સાધુવેષ. મધ્યમ જિનેએ યથાપ્રાપ્ત વસ્ત્રરૂપ લિંગ કહ્યું છે અને પ્રથમ તથા ચરમ જિનેએ સપ્રમાણ શ્વેત વસ્ત્રરૂપ લિંગનો ઉપદેશ કર્યો છે. સર્વજ્ઞ અને અવિરેાધી વચનવાળા જિનેના ઉપદેશમાં લિંગને ભેદ કેમ હોય ? સમાધાન-“જુજડ, વકજડ તથા રાજુપ્રાજ્ઞ શિષ્યને આશ્રયી ભગવંતે જુદો જુદો ઉપદેશ કર્યો છે, કારણ કે તેથી જ તેઓને ઉપકાર થવાનો સંભવ છે.”
પ્રવચન-આગમ. તેમાં મધ્યમ જિનના આગમે ચાર મહાવ્રત ધર્મના પ્રતિપાદક છે તે પહેલા અને છેલ્લા જિનના આગમ પાંચ મહાવ્રતનું કેમ પ્રતિપાદન કરે છે? સમાધાન-મેથુનવિરમણરૂપ ચોથા મહાવ્રતને પરિગ્રહમાં સમાવેશ થાય છે, કેમકે પરિગ્રહ-મૂચ્છ સિવાય સ્ત્રીને ઉપભેગ કરાતો નથી અને જ્ઞાતપુત્ર ભગવાન મહાવીરે મૂછને પરિગ્રહ કહ્યો છે.”
પ્રવચનને જાણે તે પ્રાવચનિક. કાળની અપેક્ષાએ બહુશ્રત હોય તેને પ્રવચનિક જાણવા. તેમાં એક બહુશ્રુત આ પ્રમાણે કરે અને અન્ય બીજી રીતે કરે તેમાં ખરૂં શું સમજવું ? સમાધાન
ચારિત્રમોહનીય કર્મના ક્ષપશમવડે અને ઉત્સર્ગ અને અપવાદાદિની ભાવનાથી પ્રાચનિકની વિચિત્ર પ્રવૃત્તિ હોય છે, તે બધી પ્રમાણ નથી; પરન્તુ આગમથી અવિરૂદ્ધ પ્રવૃત્તિ જ પ્રમાણરૂપ છે.”
કલ્પ-જિનકલ્પિકાદિનો આચાર. તેમાં જે જિનકલ્પિકાદિ મુનિએનો નગ્નત્વાદિરૂપ મહાકષ્ટવાળો આચાર કર્મક્ષયને માટે છે, તો
વિરકલ્પિકોને વસ્ત્રાપાત્રાદિના ઉપગ કરવારૂપ યથાશક્તિ પ્રવૃત્તિવાળે સહેલાઈથી પાળી શકાય એવો આચાર કર્મના ક્ષયને માટે કેમ હોય? સમાધાન-બને પ્રકારના આચાર કર્મક્ષયના કારણ છે, કારણ કે અવસ્થાભેદની અપેક્ષાએ જિને કહેલા છે અને વિશિષ્ટ કામના ક્ષયનું કારણ કષ્ટ કે અકષ્ટ નથી.”
