________________
પેજ નં-૧૨:
ક્રાઇસ્ટની પૂર્વના બીજા સૈકાને અન્ને ભારતના ધાર્મિક જીવનમાં ગંભીર પરિવર્તન થયાં. પ્રથમ આવેલા આર્યોના સરલ અનેકેશ્વરવાદને યજ્ઞ આદિ કર્મકાઅે નવો વિકાસ આપ્યો, તેથી દેવોની સત્તા તેમના ભક્તોને મન ધીરેધીરે સંકોચાતી ચાલી અને તેને બદલે દેવી સત્તાઓ અદ્ભુત શક્તિ ધરાવનાર ગુરુઓના અલૌકિક કર્મકાડમાં આવતી મનાવા લાગી. આથી ગુરુપદના સ્થાનને ચિરમહત્ત્વ મળ્યું. તેઓ ઊંચે ચઢ્યા ને ધીરેધીરે વર્ણવ્યવસ્થાનો ઉપયોગ કરીને પોતે શ્રેષ્ઠ બન્યા. આ માર્ગે ચાલતાં એક નવો સિદ્ધાંત જન્મ પામ્યો અને તેણે સમાજશ્રેણિના બળને અનુસરીને ધાર્મિક સ્વરૂપ પકડ્યું એ સિદ્ધાંત તે કર્મનો, કર્મના ફળનો અને તેને અનુસરતો પુનર્જન્મના સિદ્ધાંતનો.
(આ પછી ૬-૭ પાના ભરીને લેખકે પોતાની રીતે ધંગધડા વિનાની વાતો લખી છે તે પછી ૧૮-૧૯ ઉપર નીચે મુજબ લખાણ છે.)
પેજ નં-૧૮-૧૯:
ભારતના તત્ત્વજ્ઞાાનનો પ્રાચીન ઇતિહાસ અંધકારમાં ઘેરાયેલો છે અને તેથી ક્યારે અને કોણે આત્માના સિદ્ધાંતની સ્થાપના કરી તે નિશ્ચિત ભાવે આપણાથી કહી શકાતું નથી. સૌથી પ્રાચીન ઉપનિષદોમાં આત્મા દેખાતો નથી, પણ પછીના સમયના ઉપનિષદોમાં સામાન્ય રીતે એનો સ્વીકાર થયેલો છે, તે ઉપરથી એવા નિર્ણય ઉપર આવી શકાય કે એની ઉત્પત્તિ ક્રાઇસ્ટ પૂર્વેના સહસ્ત્રાબ્દીની શરૂઆતમાં અથવા તો નિદાન એના પૂર્વાર્ધમાં, થઈ
૬
