________________
શ્રી મહાવીર દેવને અને શ્વેતામ્બરો ભગવાન શ્રી પાર્શ્વનાથને પોતાના ભગવાન તરીકે ગણાવતા હોત, પણ તેવું નથી. અને ચોવીશ ચોવીશ તીર્થકર ભગવંતોને સ્વીકારે છે. તેથી લેખકની વાતો ઇતિહાસની ઘટનાઓને ઊંધે પાટે ચડાવનારી છે.
બીજું, શ્વેતાંબરો માને છે કે જે શાસ્ત્રજ્ઞાન શ્રી ભદ્રબાહસ્વામી વખતે હતું તે અપેક્ષાએ અત્યારે દ સમાન જ બચેલ છે.
(પ્રચાર અને નિતિ) સમીક્ષા:
જેન ધર્મનો પ્રચાર, ઉન્નતિ અને અવનતિ માટે લેખકે લગભગ ૪૦ પેજ ભર્યા છે. તેમાં કેટલીક બાબતો અયોગ્યરીતની પણ રજૂ કરેલ છે પણ મહત્ત્વની વાત તો એ છે કે પ્રભુ મહાવીર દેવના વખતથી જૈન ધર્મની ચડતી-પડતી જે રીતે આપી છે, તેમાં જે પરિબળોએ ભાગ ભજવ્યો છે અને જે જે વિશિષ્ટ મહાપુરુષોએ જે જે કાર્યો કર્યા છે. અનેક સાધુ-સાધ્વી- શ્રાવક- શ્રાવિકાઓએ જે બલિદાન આપ્યાં છે તે સંબંધી અનેક ટનાઓ રજૂ થઈ નથી અને ન જરૂરી કેટલીક બાબતો રજૂ કરવામાં આવેલ છે.
એમ લાગે કે લેખકને અહીંથી તહીંથી જે જેટલું મળ્યું છે વાંચીને લખાણ કર્યું છે. જૈન શાસ્ત્રજ્ઞો અને જૈન ઇતિહાસવેત્તાઓમાં માન પામે તેવું લખાણ નથી. વળી, બ્રિટિશરોને સારા દેખાડવાની ભૂલ પણ કરી છે. અમારી દષ્ટિએ તો સૌથી વધુ નુકસાન રાષ્ટ્રને- ઘર્મન- સંસ્કૃતિને બ્રિટિશરો દ્વારા જ થયું છે.
(૨૧).
