________________
નથી પ્રભુ મહાવીર દેવકર્મસ્થિતિના કારણે ૮૨ દિવસ બ્રાહ્મણીની કુતિમાં રહે અને પછી ક્ષત્રિયાણીની કુલિમાં રહે, તેટલા માત્રથી તથા ઇન્દ્રને આવેલ વિચાર માત્રથી તથા તેમના શિષ્યો- ગણધરો બ્રાહ્મણ થયા હોય તેટલા માત્રથી લેખકે કેવી ઊંધી કલ્પના કરી દીધી છે!
લેખકે આગળ જેનોના જ્ઞાતિના રીત-રીવાજોને જેનધર્મના જ અંગરૂપે ગણી લઈને વર્ણન કરેલ છે, તે લેખકની આજ્ઞાનતા છે. જૈનધર્મને જ્ઞાતિ સાથે કે તેના રીત-રીવાજો સાથે કોઈ જ સંબંધ નથી પણ વ્યક્તિ જેન ધર્મ પાળતો હોય તેથી તે જેને કહેવાય અને સાથે પોતાની જ્ઞાતિના રીત-રીવાજો પણ પાળતો હોય, તેથી તે જે રીત-રિવાજો પાળે છે જેને ધર્મના અંગભૂત ન ગણાય, જેને ધર્મ કોઈપણ મનુષ્ય પાળી શકે છે. એ ધર્મ છે, એ જ્ઞાતિ નથી - સમાજ નથી - પ્રજાવાચક શબ્દ પણ નથી. એક ખુલાસો જેનો પ્રા તરીકે હિન્દ જ છે, પણ ધર્મ તરીકે જેન છે. હિન્દુ એ ધર્મવાચક શબ્દ નથી, પણ મજાવાચક શબ્દ છે. હિન્દુ પ્રજામાં જૈન, શીખ, દિક વગેરે અનેક ધર્મ પાળનારા છે. લેખક પરદેશી હોવાથી તેઓને
આ સમજ ન હોય, તે તો સમજ્યા પરંતુ ઘણા બુદ્ધિજીવી જેનો પણ આ બાબત સમજતા નથી. પ્રજાની દ્રષ્ટિએ જેનો હિન્દુ પ્રજ સાથે જોડાયેલા છે, ભલે ઘર્મ જૈન ધર્મ પાળતા હોય. તેથી જ જ્ઞાતિના કેટલાક રીત રિવાજો અને લગ્નાદિ સાંસારિક વ્યવહારોમાં સામ્યતા દેખાય છે. પણ એ રીત રીવાજો કે લગ્નાદિ સંસારના વ્યવહારો એ કંઈ જૈન ધર્મનું અંગ નથી. હા. જાગૃત જેનો-ધર્મથી પરિણામ પામેલા જેનો પોતાના સંસારના વ્યવહારોમાંથી મોહના
૩૯)
