________________
(અધ્યાય-૬ કર્મકાષ્ઠ) સમીક્ષા:
અહીં કર્મકાર્ડ' શબ્દ વાપરવો ઠીક નથી જેને ધર્મના ક્રિયાયોગ છે, પણ ક્રિયાકાપડ કે કર્મકાર્ડ નથી મોક્ષે યોનના યોગ : જે કિયા- આરાધના વગેરે આત્માને મોક્ષ સાથે જોડે તે હિયા યોગ કહેવાય. - આગળ મૂર્તિપૂજા વિષે લેખકે શંકા ઉઠાવી છે, તે પણ યોગ્ય નથી. ઘણા આગમગ્રંથો વગેરેમાં મૂર્તિપૂજાની વાત અને તેની વિધિ વિષે વાતો આવે છે. કુમારપાળ રાજાએ પૂર્વભવમાં ૧૮ પુષ્પથી પૂજા કરેલ તે વાત પણ શાસ્ત્રગ્રંથોમાં છે. જેમ માતાની ગેરહાજરીમાં સ્વર્ગવાસ બાદ) માતાના ફોટાને જોઈને સુપુત્રને માતાનું સ્મરણ થાય છે અને સ્પંદનો ઊઠે છે તેમ પરમાત્માની ગેરહાજરીમાં તેમની પ્રતિમાના આલંબનથી ભગવાનનું સ્મરણ થાય છે, ભગવાનના સ્વરૂપનો ખ્યાલ આવે છે અને અધ્યાત્મના કંડક સ્થાનો ઉપર શકે છે. જેને ધર્મમાં આપેલ સ્વરૂપ હિંસાઅહિંસા અને અનુબંધ હિંસા-અહિંસાનું સ્વરૂપ બરાબર જાણવામાં આવે તો મૂર્તિપૂજા વગેરે બાબતે જે પ્રણો કે તેનું સુંદર નિરાકરણ થઈ શકે છે. જે ક્ષેત્રોમાં સાધુઓનું વિચરણ નથી અથવા અલ્ય છે, ત્યાં પણ જેનોમાં જૈન ધર્મ પણ ઓછા-વત્તા અંશે ટકી રહેવાનું કારશ જિનાલયો છે. અનેક પ્રાચીન તીર્થો અને પ્રાચીન જિનપ્રતિમાઓને જોયા પછી મૂર્તિપૂજા વિશે શંકા કરવી તે મુખમી છે. કોઈ એવો પંથ નીકળી પડે અને જિનપ્રતિમાનો નિષેધ કરે તેથી સત્ય વસ્તુ શંકાયુક્ત બનતી નથી.
(
૪૨
).
