________________
જેનદની એને દ્રવ્યની ગણનામાં લેતા નથી. બીજી એને દ્રવ્ય માને છે અને કહે છે કે એના અસંખ્ય પરમાણુ એકમેક ઉપર ગોઠવાઈ જાય છે અને એકમેક સાથે મળી ગયા વિના એકમેક સાથે આકાશમાં રહી શકે છે. ગમે તેમ પણ એ સિવાય નથી, કારણકે જીવ અને બીજા ચાર અજીવ તત્ત્વોની પેઠે એનામાં સંખ્યાત, અસંખ્યાત કે અનંત પ્રદેશ નથી. સમીક્ષા:
લેખકની આમાં ઘણી ભૂલો છે. ત્રણે કાળના સમય ગણીએ તો અસંખ્ય નહીં, પણ અનંત થાય. એકસાથે તો વર્તમાનનો એક સમય જ હોય છે. ભૂતકાળના સમય પસાર થઈ ગયા છે અને ભવિષ્યકાળના સમયો હજુ આવેલ નથી વિદ્યમાનતા તો એક જ સમયની હોય છે, માટે કાળને પ્રદેશસમૂહ ન હોય. મારાં “સરળ નવતત્વમાં વ્યવહાકાળ અને નિલયકાળ અંગે સરળ સમજુતી આપેલ છે. વિશેષ ત્યાંથી જાણવું. પેજ નં-૧૬૨ઃ | દર્શનાવરણકર્મ-જીવને પોતાના શુક સવરૂપમાં જોવાની જે શક્તિ હોય એના ઉપર આવરણ મૂકે છે એટલે કે પદાર્થને એના સાચા સવરૂપમાં, વિભાગ છે સમસ્તે, જોતાં એને અટકાવે છે. સમીક્ષા:
અહીં દર્શન એટલે “જોવું' એવો અર્થ નથી દર્શન એટલે પદાર્થ કે પદાર્થોના સામાન્ય ધર્મને જાણવાની આત્મશક્તિ. (જ્ઞાન એટલે પદાર્થ કે પદાર્થોના વિશેષ ધર્મને જાણવાની આત્મશક્તિ. આત્માના જ્ઞાન ગુણ અને દર્શન ગુણ અંગે સરળ ભાષામાં જાણવા
(૩૪
