________________
(અધ્યાય-૩: ગ્રન્થો) (આમાં ૪૫ આગમ વગેરેનાં નામો, તેમાં શું આપેલ છે વગેરે હકીકતો આપવામાં આવી છે, પણ તે પછી લેખકે પોતાનો અભિપ્રાય રજૂ કરેલ છે તે નીચે મુજબ છે.) પેજ નં-૧૦૦-૧૦૧ઃ
ઉપરના વિવરણમાં દરેક ગ્રંથ સામે તેમાંનો વિષય બતાવ્યો છે, તે ઉપરથી જોઈ શકાશે કે એમાં કેટલા બધા વિષયોનો સમાવેશ છે. વધારે ઊંડા ઊતરવાથી એથીયે વધારે વિષય જડશે, કેમ કે દરેક ગ્રથના પોતાના ખાસ વિષય સાથે કંઈ લેવાદેવા નહિ એવા અનેક વિષયો, પ્રણિત કે ઉલિપ્ત સ્વરૂપે, એ ગ્રન્થોમાં અનેક છે અને તેથી તે વિષયો ઉપર કશું ધ્યાન અપાતું નથી. વિધિનિષેધની આવી વિવિધતાઓ છતાં બધા ગ્રન્થો કંઈ રસિક નથી. કારણકે એમાં ઘણાં વાક્યો એક ને એક સ્વરૂપે ને શુષ્ક ભાવે વારંવાર આવે જાય છે અને દરેક વિધિને અને સુન્દર સુભાષિતો કે એક બે દષ્ટાનો આપ્યાં હોય છે, તે જુદે વરૂપે હોય છે. શાસ્ત્રગ્રન્થોમાં જે કથાઓ કહી છે તે પણ નિરસ અને લાંબી હોય છે. ઘણા ખરા ધર્મગ્રન્યોનું વિશિષ્ટ લક્ષણ તો એ છે કે તેમાં અનેકાનેક પુનરુક્તિઓ આવે છે અને શબ્દોના જડ પદ્ધતિએ ચાવા આવે જાય છે. એ સ્થિતિ એટલી હદે પહોંચે છે કે તે ગ્રન્યોના મૂળ લેખકોને કે પ્રતો ઉતારનારને પણ એ શબ્દો ને વાક્યો આખાં ને આખાં વારંવાર ઉતારવાં જરૂરનાં લાગ્યાં નથી, એને બદલે તેમણે અમુક ચિહનો મૂક્યાં છે અને બીજા કોઈ ગ્રન્થમાંના અમુક રૂટ્સ વાક્યો અને પુનરુક્તિઓ મૂકીને વાચકને બાકીનો ભાગ પોતાની મેળે સમજી લેવાની વ્યવસ્થા કરી દીધી છે.
(૨૩)
