Book Title: Dandak Prakarana tatha Jambudweep Sangrahani
Author(s): Jinhanssuri, Haribhadrasuri, Gajsarmuni, Chandulal Nanchand Shah
Publisher: Jain Shreyaskar Mandal Mahesana
View full book text
________________
૨ જશોધ gનિંદ- ચોધ એટલે વડવૃક્ષની પેઠે ઘરમાં એટલે ચારે તરફ ઉપરથી મંડલાકર અર્થાત) નાભિથી ઉપરના અવસ્થા પ્રમાણયુક્ત હોય અને નાભિથી નીચના અો (વડના થડની પેઠે) પ્રમાણ રહિત હોય. તે ન્યગ્રોધ સંસ્થાન કહેવાય.
૩ સાર-પગના તળીયા ઉપરથી નાભિ સુધીન=કાર એટલે શરીરને પહેલા અર્ધભાગ પ્રમાણયુક્ત હોય અને ઉપરનો અર્ધભાગ પ્રમાણ રહિત હોય તે સાર સંસ્થાન. આ સંસ્થાનને કેટલાક ગ્રંથકારે સારી (=શાલ્મલીવૃક્ષના આકારવાળું) પણ કહે છે.
૪ વામન-મસ્તક-વા-હાથ અને પગ એ ૪ અવયવ પ્રમાણયુકત હોય, અને શેપ (પી. ઉદર અને છાતી) અવયવો પ્રમાણરહિત હોય. તે વામન સંસ્થાન. - પ કુર–વા મનથી વિપરીત (એટલે મસ્તક આદિ ૪ અવયવ પ્રમાણ રહિત હોય. અને પીઠ વગેરે શેપ અવયવો પ્રમાણયુક્ત) હોય તે જ સંસ્થાન.
૬ દુદ ત્રાય: સર્વ અવયવો પ્રમાણ રહિત હોય તે હુડક સંસ્થાન,
દિ કષાય-૪ કપાય એટલે મલિનતા. કર્મબંધનું મુખ્ય કારણ કપાયરૂપી આત્માની વિભાવિક મલિનતા છે. અને કર્મો સંસારનું કારણ છે. તેથી
ને એટલે કર્મનો કે સંસારનો. માય એટલે લાભ અપાવનાર. તે કષાય, તે કોધ-માન-માયા-લોભ એ ૪ પ્રકારના પ્રસિદ્ધ છે.
૭, લેરયાકેટલાક માણસા કેટલી વાર ઘણા કોળી હોય છે, કાઇક કપટી હોય છે. કોઇક લેભ કરે છે. કેદક અભિમાન કરે છે. વોર લાગી
અમુક અમુક નિમિત્તાથી ઉપન્ન થાય છે. તેનું નામ તે પાય કહેવાય છે. છતાં પ્રાણી માત્રના સ્વભાવનું જન્મથી એક જાતનું બંધારણ બંધાયેલું હોય છે. એટલે કે પ્રસંગ આવતાં પ્રાણીએ કયા કરે છે. પરંતુ જન્મથીજ અમુક જાતને સ્વભાવ હોય જ છે. જેમકે કોઈ પ્રાણી શાંત–63. ઉગ્ર-આકા, ઘાતકી કેર, દયાળ. ધીમા. ઉતાવળે હોય છે. આ સ્વભાવના બંધારણને લેથા કહે છે,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
