Dandak Prakarana tatha Jambudweep Sangrahani

Author(s): Jinhanssuri, Haribhadrasuri, Gajsarmuni, Chandulal Nanchand Shah
Publisher: Jain Shreyaskar Mandal Mahesana

Page 73

६६
સંસ્કૃત અનુવાદ. पञ्च गर्भजतिर्यक्सुरया- रकवाय्वाश्चत्वारस्त्रयः शेपेषु विकले द्वे दृष्टी स्थावरे मिथ्येति शेषेसु तिस्रो दृष्टयः ॥१८॥
અન્વય સહિત પદરછેદ गम्भ तिरि सुरेसु पण, नारय वाऊसु चउर, सेसे तिय विगल दु दिट्ठी थावर, मिच्छ त्ति, सेस तिय दिट्ठी ॥१८॥
શબ્દાર્થ – =પાંચ સમુદઘાત
મિ=મિયા દ્રષ્ટિ ર૩ર-ચાર સમુદ્રઘાત
ત્તિ= ઈતિ (એ નામની) વિટ્ટી દૃષ્ટિ
ગાથાર્થ :ગજ તિર્યંચ અને દેવેને પાંચ, નારકો અને વાયુને ચાર, અને બાકીનાઓને ત્રણ હોય છે. વિશ્લેન્દ્રિયોને બે દૃષ્ટિ, સ્થાવર જીવોને મિથ્યાત્વ એ નામની દૃષ્ટિ, અને બાકીનાઓને ત્રણે ય દષ્ટિ હોય છે. જે ૧૮
વિશેષાર્થ:– - ગભ જ તિર્યંચને આહારક સમુદ્રઘાત અને કેવલિ સમુદઘાત સિવાયના પાંચ સમુદઘાત હોય છે, કારણ કે તિર્યંચને ચારિત્ર તથા પૂર્વલબ્ધિ (પૂર્વધરપણું) હેતું નથી. તેથી આહારક લબ્ધિ નથી, અને કેવળજ્ઞાન ન હોવાથી કેવલી સમુહુઘાત પણ નથી, પરંતુ કેટલાક તિયચ પંચેન્દ્રિયોને દેશવિરતિ ચારિત્રને અનુસરતા વ્રત-નિયમ તથા તપશ્ચર્યા હોવાથી તેવા ગર્ભજ તિર્યંચાને વૈક્રિય લબ્ધિ અને તેજસ લબ્ધિ હોવાથી વૈશ્યિ સમુદલાત અને તેજસ સમુદ્યાત હોઈ શકે છે.
એ પ્રમાણે ગર્ભજતિય“ચની પેઠે દેને વૈકિય લબ્ધિ તથા તેજસ લબ્ધિ વ્રત-તપશ્ચર્યાદિ ગુણેથી નહિં, પણ તથા પ્રકારના ભવસ્વભાવથી જ ઉત્પનન થયેલી હોય છે.
તથા નારક અને વાયુકાયને વેદના-કષાય-મરણ અને વૈક્રિય એ જ સમદુઘાત છે. ત્યાં વૈક્રિય લબ્ધિ એ બને દંડકામાં ભવ સ્વભાવથી જ હોય છે. વિક્રિય લાબ્ધવાળા કેટલાક પર્યાપ્ત વાયકાય દેવોથી અસંખ્ય ગુણ છે,]