Dandak Prakarana tatha Jambudweep Sangrahani

Author(s): Jinhanssuri, Haribhadrasuri, Gajsarmuni, Chandulal Nanchand Shah
Publisher: Jain Shreyaskar Mandal Mahesana

Page 39

ફર
દંડક-પ્રકરણ
છે. જે કુરણ મનોવેગ ગ્ય વર્ગના બનેલા મનની મદદથી પ્રવતે છે, તે મનોયોગ કહેવાય છે, વચનને ધોગ્ય વગણાના બનેલા વચનની મદદથી પ્રવર્તે છે, તે વચનગ કહેવાય છે, અને શરીરની વણાઓના બનેલા શરીરોને લીધે પ્રવર્તે છે. તે કાયોગ કહેવાય છે. કોઈપણ વિષયનું ચિંતન કરવું તે મા , બાલવું તે ઘરના અને હાલવું-ચાલવું ઈત્યાદિ શરીર સંબંધી ક્રિયા તે ઝાયા કહેવાય, એ ત્રણ મૂળ યુગ છે, તેમાં મનાયેગ ૪ પ્રકારના, વચનગ ૪ પ્રકારનો, અને કાગ ૭ પ્રકારનો છે, તે આ પ્રમાણે –
૧. મનોયોગ ૪. ૨ તત્વને -જે વસ્તુ જે રીતે હોય. અથવા તેનો જે ગુણ, સ્વભાવ,ધર્મ જે રીતે હોય તે રીતે તે વસ્તુ સંપૂર્ણ વિચારવી, અથવા તેના ગુણ, સ્વભાવ કે ધર્મ સત્ય વિચાર કરે, તે કરતી વખતે આત્મામાં થતો વ્યાપાર.
૨ અસત્ય –સત્ય વિચારથી વિરુદ્ધ વિચાર કરતી વખતે આત્મામાં થતો વ્યાપાર,
રૂ સત્ય પૃષા (f) મામા-કાંઈક સત્ય અને કાંઈક અસત્ય વિચાર વખતે આભામાં તે વ્યાપાર.
છે અનg-અમૃur–જે વિચારને વ્યવહારદષ્ટિથી સાચો તેમજ જઠ પણ ન કહી શકાય. તેવો વિચાર કરતી વખતે આત્મામાં થતો વ્યાપાર.
તારા તરી: –૧ વીતરાગ પ્રભુને સુંદવ, ત્યાગી ગુરઓને ગુરુ અને અહિંસામય શુદ્ધ ધમને શુદ્ધ ધર્મ વિચારો તે सत्य मनोयोग. - ૨ તેથી વિરુદ્ધ એટલે વીતરાગ પ્રભુને અદેવ, અને સરાગી દેવને સુદેવ વિચારવા. તે જ પ્રમાણે ગુરુને કુગુરુ અને હિંસાદિના ઉપદેશક ગુરુને ગુરુ તરીકે ધારે. અને ધર્મને અધમ તથા હિંસાદિ અમને ધમ વિચારે તે માત્ર 1.
આંબા વગેરે ઘણા ઝાડોવાળ વનને મુખ્યતાની અપેક્ષાએ આંબાનું વન વિચારે તેવા મિ-ઓપચારિકવા વિચારે તે બિઝ.