________________
કરાવ્યો.
જેને ધર્મનું પાલન કરતા સાધુઓની જેમ અમુક શ્રાવકો પણ નિયમિત { લોચ કરાવે છે. શ્રાવકો દર પંદર દિવસે પોતાના પાપોનું પ્રાયશ્ચિત્ત કરવા
અતિચાર નામનું સુત્ર બોલે છે, તેમાં એક વાક્ય એવું આવે છે કે શ્રાવક પણ લોચાદિ કષ્ટો સહન કરવાનું તપ કરવું જોઈએ. આ કારણે વિરારમાં રહેતા જેઠમલભાઈ નામના પ્રજ્ઞાચક્ષુ શ્રાવક નિયમિત લોચ કરાવે છે. વાલકેશ્વરના ચંદનબાળા એપાર્ટમેન્ટમાં રહેતા હિમ્મતભાઈ બેડાવાળા નામના શ્રાવકની ઈચ્છા દીક્ષા લઈ સાધુ બનવાની હતી. પરંતુ વૃદ્ધાવસ્થાને કારણે તેઓ સાધુ ન બની શક્યા એટલે લગભગ સાધુ જેવું જીવન ગાળતા તેઓ નિયમિત લોચ કરાવે છે. આવી જ રીતે માહિમમાં રહેતા ભભૂતમલજી નામના શ્રાવક પણ નિયમિત રીતે નાનાલાલભાઈ પાસે લોચ કરાવે છે. ગૃહસ્થજીવનમાં લોચ કરાવવા રે દ્વારા તેઓ ભવિષ્યમાં સાધુ બનવા માટેની તાલીમ પ્રાપ્ત કરે છે.
જેન ધર્મમાં તપના જે બાર પ્રકાર ગણાવ્યા છે, તેમાં કાયકષ્ટ પણ એક રે પ્રકારનું તપ જણાવાયું છે. કોઈ પણ વિશુદ્ધ ધર્મનો ઉદ્દેશ તેના આરાધકને ! જન્મમરણની ઘટમાળમાંથી અને રાગદ્વેષના દૂષણોમાંથી મુકિત અપાવવાનો હોય છે. આ મોક્ષ ત્યારે જ શક્ય બને જ્યારે આત્માને પોતે શરીરથી ભિન્ન કોઈ અસ્તિત્વ છે તેની પ્રતીતિ થાય. મોહ અને અજ્ઞાનને કારણે આત્મા એમ જ માની બેઠો હોય છે કે આ જે શરીર છે તે જ હું છું. દેહ નાશવંત છે અને આત્મા અમર છે તેવો ખ્યાલ તેને જલદી આવતો નથી. આ ખ્યાલ આવે તે માટે દેહાત્મ ભેદજ્ઞાનની જરૂર છે. શરીરને કોઇ પણ કષ્ટમાંથી પસાર થવું પડે તો પણ આત્માને જરાય ગ્લાનિ થવી ન જોઈએ. આ જાતની અનુભૂતિ પ્રાપ્ત કરવા અને તેનો અભ્યાસ કરવા શરીરને સ્વેચ્છાએ કષ્ટ આપવા જોઈએ એમ જૈનદર્શન માને છે. આ કારણે જ દીક્ષા ગ્રહણ કરી સાધુ બનતા જૈનોનું જીવન અનેક પ્રકારનાં ક વડે વીંટળાયેલું હોય છે. આ બધાં કષ્ટો કોઈએ પરાણે ઠોકી બેસાડેલાં નથી હોતા પરંતુ તે સ્વેચ્છાએ વહોરી ! લીધેલાં હોય છે. આ કારણે તમામ પ્રકારનાં કર્થનો હસતા હસતા સામનો કરી સાધુસંતો આત્મમિત્રતા કેળવતા હોય છે. તેમનામાં પેદા થયેલી વૈરાગ્ય અને અધ્યાત્મની મસ્તી સામે લોચાદિક કોઈ વિસાતમાં નથી હોતાં. આ કારણે જ બહારથી કષ્ટમય જીવન જીવતા જૈન સાધુઓ આંતરિક રીતે સમૃદ્ધિના મહાસાગરમાં હિલોળા લેતા હોય છે.
લોચ એ સાધુજીવનની વિશિષ્ટ ક્રિયા છે. દીક્ષાના સમયે સૌથી પહેલી વખત લોચ કરાવાય તેનું મુહૂર્ત કાઢવામાં આવે છે. રક્ષા સમયે તો કે માથાના વાળનું મુંડન હજામ પાસે જ કરાવવામાં આવે છે. એ વખતે વાળની
જ બહુરત્ના વસુંધરા-ભાગ ત્રીજે ૧૧૭ મેં
પરમાર
-
ક
- -
-
-
-
-
--
---
