________________
સફ્ળ કરવા ઉપાધ્યાય સ્વયં સંઘની હાજરીમાં જ ઉપાશ્રય છોડી શ્રાવકના ઘરે ગયા. દરવાજો બંધ હતો તો વંડી ફેંકી પ્રવેશ કર્યો. સ્વયં પદસ્થ છતાંય ગૃહસ્થને હાર્દિક મિચ્છામિ દુક્કડં આપ્યું ને ક્ષમાધર્મનો ડંકો વગાડ્યો. અગ્રણી શ્રાવક રડી પડ્યા ને ઉપાધ્યાયના પગે પડ્યા. બેઉ આત્માઓ તરત ઉપાશ્રયે પધાર્યા અને સૌએ મળી સમૂહ પ્રતિક્રમણ કરી વેરાનુબંધને વિફળ કર્યો.
(v) (ઉપાધ્યાય વિનયવિજયજી મ. સા. દ્વારા રચાયેલ દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાળ-ભાવના વિભાગો સાથેનો લોકપ્રકાશ ગ્રંથ, કલ્પસૂત્ર સુબોધિકા, શાંત સુધારસ, શ્રીપાળ રાજાનો રાસ અને અન્ય કાવ્યાત્મક સર્જનોમાં પદાર્થોની પ્રરૂપણાની આગવી શૈલિ ખાસ અવગાહવા જેવી છે. તેઓશ્રીએ પોતાના પદને યથાર્થ શોભાવ્યું છે.
(vi) અકબરની ધર્મભાવના વધારવા-ટકાવવા ને તેના દ્વારા અહિંસા ધર્મનો વિજયડંકો વગડાવવા શ્રી હીરસૂરિજીએ ઉપાધ્યાય શાંતિચંદ્રને આજ્ઞા ફરમાવી, જેમણે અકબરને ચમત્કાર દ્વારા નમસ્કાર કરાવવા વિશિષ્ટ શક્તિથી અકબરપિતા હુમાયુને રાજરસાલા સાથે માયાજાળ રચી દેખાડ્યો હતો. જંબુદ્રીપ પ્રજ્ઞપ્તિની ટીકા તેમની તથા કાદમ્બરી કાવ્યની ઉમદા વૃત્તિ શ્રી ભાનુચંદ્ર ઉપાધ્યાયની અનોખી દેન છે. (vi) સાવ નિકટના સૈકાઓમાં થયેલ ઉપાધ્યાય યશોવિજયજી મ. સા. તો સરસ્વતીના સાધકાત્મા હતા જ ઉપરાંત તેમણે પોતાના જીવનની લાખેણી ક્ષણો ન્યાયશાસ્ત્રોના ગ્રંથો રચી જિનાગમના સૂક્ષ્મ પદાર્થો પ્રકાશવામાં ખર્ચી નાખી છે. પ્રતિમાશતક, ધર્મપરીક્ષા, પ્રવચન પરીક્ષા, ઉપદેશ રહસ્ય, નય રહસ્ય, ભાષા રહસ્ય, શાસ્ત્રવાર્તા સમુચયને લઈ સ્યાદ્વાદ કલ્પલતા નામની ટીકા વગેરે ઉપરાંત ગુજરાતી ભાષાના સ્તવન-સજ્ઝાયો રચી તેમણે જૈનમાર્ગીય જ્ઞાનધારાનો પ્રવાહ વેગવાન બનાવ્યો જ છે.
-
ગુરુથી ગ્રંથો ખૂલે અને ગ્રંથોથી ગ્રંથીઓ ખૂલે/તૂટે, ગુરુગમથી અભ્યાસિત પુસ્તક મસ્તક સુધી જઈ હસ્તક બને અને જ્ઞાનાચાર ચારિત્રાચારમાં પલટાય તે માટે પણ ઉપાધ્યાય પદનું શરણું જીવનતરણું બની રહે છે. ‘અ’થી ‘જ્ઞ’ સુધીના અક્ષરો સમ્યક્ સ્વરૂપે ભણી જનાર સુશ બન્યા વગર ન રહે. માટે જ પરિણત જ્ઞાન પામી પરિણતિ સુધારી લેનાર જ્ઞાની આત્મા વિદ્વાન તો હોય જ સાથે ક્યારેય શાસ્ત્રોને શસ્ત્ર બનાવી ધર્મના નામે યુદ્ધ ન આદરે, પણ અનેક નયોની સાપેક્ષતા સામે રાખી-દેખાડી દુન્યવી ધમાલથી પર રહે તે સઘળુંય આ ચતુર્થ પદધારીની કૃપાને આભારી છે.
બહુરત્ના વસુંધરા-ભાગ ચોથો – ૧૮૭
$
