________________
કાનજાપિ મૂ મા વિર્યમિત્યદિ છે કોઈ સાક્ષ કામનું સ્વરૂપ જાણ્યા છતાં પણ કહે નહિતે કરવું તે કહે છે –
यो नरः कटसदभावं जानन्नपि वदेन वै॥
स कूटसाक्षिवदंड्यो नृपेण शतरौप्यकैः ॥ ६॥ - જે સાક્ષી ખરૂં કિવા ખોટું છે એમ ખાતરી પૂર્વક જાણ હોય તેમ છતાં કહે નહિ; તે જૂઠા સાક્ષીની પેઠે સો રૂપિયાના દંડને પાત્ર છે. સમયસાક્ષિામસત્ય ગૃપમાં વિભિન્યાહુ | ઉભય પક્ષના સાક્ષીઓ જુઠા હેય ન્યાયાધીશે શું કરવું તે કહે છે –
उभयोः साक्षिणोऽसत्याश्चेदन्यैर्गुणवत्तमैः ॥ नृपेण निर्णयः कार्यः स्वाहूतैः साक्षिभिस्तदा ॥ ६१ ॥ ब्राह्मणक्षत्रियविशः कृत्येऽसत्यं वदंति चेत् ॥ दंडयित्वा प्रवास्याश्च न शूद्रे साक्ष्ययोग्यता ॥ ६२ ।
વાદિ તથા પ્રતિવાદિ બેઉના સાક્ષીઓ જૂઠા હોય તે બીજા ગુ. ણવાનું સાક્ષીઓને રાજાએ બેલાવી પિતાએ બોલાવેલા સાક્ષીઓથી કામને નિર્ણય કરી લે. બ્રાહ્મણ, ક્ષત્રી તથા વૈશ્ય જાતિને સાક્ષી. જુહુ બોલે તે તેમને દંડ કરી ગામ બહાર કાઢી મૂકવા. શકને સાક્ષી પુરવાની યોગ્યતા નથી. અન્યક્ષિામમવે કિંજાઈ મિત્રાદુ બીજા સાક્ષીઓના અભાવે રાજાએ શું કરવું તે કહે છે
उभानुमतिमादाय कार्यः साक्षी स्वधर्मभृत् ॥ एक एव हि शुद्धस्तु मुणवान् सत्यवाक् शमी ॥ ६३ ॥
