________________
( ૯ )
.
સીધા છતાં તે સાક્ષી જૂની પુરે છે એમ પ્રત્યક્ષ જણાય તો જે સાક્ષીના જેવા દોષ એટલે ગુન્હા હૈાય તે પ્રકારે તેમને ભિન્ન, ભિન્ન દંડ ( સિક્કાના ) ન્યાયાધીશે કરવા. પર્વ ધાવિલાચમનારો પ્રતિवादिसाक्षिणोऽपि साक्ष्यं ददति ततः प्राड्विवाक उभयसाक्षिणां સારું મૂહવા પુનઃ િહ્રર્યાાિદ, રીત પ્રમાણે વાદિની સાક્ષી થઇ રહ્યા પછી પ્રતિવાદિ પેાતાના તરફના સાક્ષી પણ આપી રહે ત્યાર પછી બેઉની સાક્ષી લઇને ન્યાયાધીશે શું કરવું તે કહે છે:-- साक्ष्युक्तं प्राड्विवाकश्च विमृश्य सुतरां द्वयोः ॥ कस्य वाक्यस्य प्रामाण्यमिति सभ्यैर्विवेचयेत् ॥ ५४ ॥
.
બેઉ તરના સાક્ષીઓએ આપેલી જુબાનીઓને ન્યાયાધીશે સારી પેઠે વિચારી જોવી. પછી કાનું વાક્ય પ્રમાણ છે; એ બાબત સભ્યોની સાથે વિવેચનપૂર્વક તપાસવું ચદ્યર્થી સાક્ષ્યામિ ચોતિ સમર્થન તુ ન રાવત્ત સં૫ઃ ॥ જો દિપોતાના સાક્ષીએથી પાતાને દાવા સાબીત કરવાને સમર્થન થાય તે તે ક્રૂડ કરવાને પાત્ર થાય છે તે કહે છેઃ—
=
न शक्नोति नियोगं स्वमर्थी साक्ष्यादिहेतुभिः ॥ समर्थयितुमेषः स्याद्राज्यदंड्यश्च प्रत्युत ॥ ५५ ॥ मिथ्याभियोगी पक्षार्थ निन्हुते चेदमुं भयात् ॥ तदपि दंड्यतामायात् नियोगद्विगुणैर्धनैः ॥ ५६ ॥
પેાતાના સાક્ષી ઇત્યાદિ હેતુથી વાદિ દાવા સાબીત ન કરી રાકે તો તે ઉલટા રાજ્ય દંડને થાય છે. પાતાના ખાટા પક્ષને સાખી
