________________
( ૨૧૮ )
મનુષ્યા ક્રોધથી અથવા ધન ખાતર સાહસ કામ કરે છે. તે સાહસ આપદાનું સ્થાન છે એમ સારા પુરૂષો કહે છે. સાહસકમ લધુ, મધ્યમ તથા ઉત્તમ એ ત્રણ પ્રકારના ભેદવાળું વિદ્વાનોએ કહેલ છે. એના વિશેષ વિસ્તાર બૃહદહુન્નીતિમાં ડે પ્રકારે વર્ણવ્યા છે.
क्रियापेक्षा हि दंडोऽयं त्रिविधस्त्रिषु वर्णितः || चंद्रवाणषैरौप्यैः शतैर्वाल्पस्ततो भवेत् ॥ ४ ॥
ત્રણ પ્રકારના સાહસમાં એ ત્રણ પ્રકારે સાહસ કની અપેક્ષા એ સેા પાંચસા અથવા હજાર રૂપીઆ ઈંડ થાય છે. અથવા તેથી આ પણ થાય છે.
क्षेत्रोपकृतिहेतूनां वस्तूनां छेदने तथा ॥ उदकबंधविनाशे च प्रथमं साहसं स्मृतम् ॥ ५ ॥
ખેતરની ઉપકૃતિના હેતુભૂત વસ્તુઓનું છેદન; તથા પાણીના અધના નાશ કરવા તેમાં પ્રથમ સાહસને દંડ કહેલા છે.
लोभेन बालकन्याया भूषणानि दिवा निशि || यश्वोरयति तत्कृत्ये दंडो मध्यमसाहसम् ॥ ६ ॥
લાભથી બાળક અને કન્યાનાં ધરેણાં રાત્રિ દિવસ જે ચારે છે તે નૃત્યમાં તેના મધ્યમ સાહસના દંડ કહેલા છે. विषशस्त्रभयाद्यैर्यः परदारान्निषेवते ॥ भूषणार्थ प्राणघातं करोत्युत्तमसाहसम् ॥ ७ ॥
વિષ, શસ્ત્ર ત્યાદિના ભય ખતાવી જે પારકી સ્ત્રીનું સેવન
