Agam Suttani Satikam Part 13 Jambudwip pragnapati

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan

Page 442

वक्षस्कारः-७
४३९
पविसमाणे सूरिए दोच्चंसि अहोरत्तंसि बाहिरतचं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ।।
जयाणंभंते! सूरिए बाहिरतच्च मंडलंउवसंकमित्ताचारंचरइ तयाणंएगमेगेणंमुहुत्तेणं केवइअं खेत्तं गच्छइ ?, गोअमा ! पंच पंच जोअणसहस्साई तिन्नि अ चउरुत्तरे जोअणसए इगुणालीसंचसट्ठिभाएजोअणस्स एगमेगेणं मुहुत्तेणंगच्छइ, तयाणंइहगयस्समणुयस्सएगाहिएहिं बत्तीसाए जोअणसहस्सेहिं एगूणपन्नाए असट्ठिभाएहिं जोअणस्स सहिभागंच एगसद्विधा छेत्ता तेवीसाए चुण्णिआभाएहिं सूरिए चक्खुप्फासंहव्वमागच्छइत्ति।
एवं खलु एएणं उवाएणं पविसमाणे सूरिए तयानंतराओ मंडलाओ तयानंतरं मंडलं संकममाणे २ अट्ठारस २ सद्विभाए जोअणस्स एगमेगे मंडले मुहुत्तगइ निवडेमाणे २ सातिरेगाई पंचासीतिर जोअणाइंपुरिसच्छायं अभिवढेमाणे २ सव्वब्भंतरं मंडलं उवसंकमित्ता चारंचरइ, एस णं दोच्चे छम्मासे, एस णं दोच्चस्स छम्मासस्स पज्जवसाणे, एस णं आइच्चे संवच्छरे, एसणं आइच्चस्स संवच्छरस्स पज्जवसाणे पन्नते।
वृ. 'जया णंभंते ! सूरिए सव्वब्मंतरं' इत्यादि, यदा भगवन् ! सूर्य सर्वाभ्यन्तरं मण्डलमुपसंक्रम्य चारं चरति इति तदा एकैकेन मुहूर्तेन कियत् क्षेत्रं गच्छति ?, गौतम ! पञ्च पञ्च योजनसहस्राणि द्वेचैकपञ्चाशे योजनशते एकोनत्रिंशतं च षष्टिभागान् योजनस्यैकैकेन मुहूर्तेन गच्छति, कथमिदमुपपद्यते चेत्, उच्यते, इह सर्वमपि मण्डलमेकोनाहोरात्रेण द्वाभ्या सूर्याभ्या परिसमाप्यते, प्रतिसूर्यं चाहोरात्रगणने परमार्थतो द्वावहोरात्रौ भवतः, द्वयोश्चाहोरात्रयोः षष्टिर्मुहूर्तास्ततो मण्डलपरिरयस्य षष्ट्या भागे हृते यल्लभ्यते तन्मुहूर्तगतिप्रमाणं, तथाहिसर्वाभ्यन्तरमण्डलपरिरयस्त्रीणि लक्षाणि पञ्चदश सहस्राण्येकोनवत्यधिकानि योजनानां एतेषां षष्ट्या भागे हृते लब्धं यथोक्तं मुहूर्तगतिप्रमाणं ५२५१, २९/.. अथ विनयावर्जितमनस्केन प्रज्ञापकेनापृच्छतोऽपि विनेयस्य किञ्चिदधिकं प्रज्ञापनीयमित्याह, यत्तदोर्नित्याभिसम्बन्धादनुक्तमपि यच्छब्दगर्भितवाक्यमत्रावतारमीयं तेन यदा सूर्य एकेन मुहूर्तेन इयत् ५२५१२१/.. प्रमाणं गच्छति तदा सर्वाभ्यन्तरमण्डलसङ्क्रमणकाले इहगतस्य मनुष्यस्य अत्र तावेकवचनं ततोऽयमर्थइहगतानां भरतक्षेत्रगतानांमनुष्याणांसप्तचत्वारिंशतायोजनसहस्राभ्यांचत्रिषष्टाभ्या त्रिषष्ट्यधिकाभ्यां योजनशताभ्यामेकविंशत्या च योजनस्यषष्टिभागैरुदयमानः सूर्यश्चक्षुस्पर्शचक्षुर्विषयंहव्वं-शीघ्रमागच्छति, अत्रच स्पर्शशब्दोनेन्द्रियार्थसन्निकर्षपरश्चक्षुषोऽप्राप्यकारित्वेन तदसंभावादिति, काऽत्रोपपत्तिरिति चेत्, उच्यते, इह दिवसस्याःन यावन्मात्रं क्षेत्रं व्याप्यते तावति व्यवस्थितः सूर्य उपलभ्यते, स एव लोके उदयमान इति व्यवह्रियते।
___ सर्वाभ्यन्तरमण्डले दिवसप्रमाणमष्टादश मुहूर्तास्तेषामद्धे नव मुहूर्ताः एकैकस्मिंश्च मुहूर्ते सर्वाभ्यन्तरेमण्डलेचारं चरन्पञ्चयोजनसहस्राणि द्वेचयोजनशतेएखपञ्चाशदधिके एकोनत्रिंशतं च षष्टिभागान् योजनस्य गच्छति, एतावन्मुहूर्तगतिपरिमाणं नवभिर्मुहूर्तेर्गुण्यते ततो भवति यथोक्तं दृष्टिपथप्राप्तताविषयपरिमाणमिति, एव सर्वेष्वपि मण्डलेषु स्वस्वमुहूर्तगतौ स्वस्वदिवसार्द्धगतमुहूर्तराशिना गुणितायां दृष्टिपथप्राप्तता भवति, दृष्टिपथप्राप्तता चक्षुस्पर्श पुरुषच्छाया इत्येकार्थाः, साच पूर्वतोऽपरतश्चसमप्रमाणैव भवतीति द्विगुणिता तापक्षेत्रमुदयास्तान्तरमित्यादिपर्यायाः, इदंचसर्वबाह्यानन्तरमण्डलात्पश्चानुपूर्व्यागण्यमानंत्र्यशीत्यधिकशततमं, प्रतिमण्डलं
___www.jainelibrary.org