Agam Satik Part 09 Bhagavati Sutra Gujarati Anuwad 1

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 30

૧/-/૧/૧૮
૪૫
૪૬
• સૂઝ-૧૮ :
હે ભગવન ! જે યુગલોને તૈજસ-કર્મણપણે ગ્રહણ કરે છે તેને અતીતકાલે કે વર્તમાનકાળે કે ભાવિકાલે ગ્રહણ કરે છે ? ગૌતમ! અતીત કે ભાવિ કાળે ગ્રહણ કરતા નથી, વર્તમાનકાળે ગ્રહણ કરે છે.
નૈરસિકો તૈજસ-કામણપણાથી ગ્રહિત યુગલો ઉદીરે તે શું અતીતકાળના કે વર્તમાનના કે આગામી કાળના પગલોની ઉદીરણા કરે ? ગૌતમ! અતીતકાળમાં ગૃહિત યુગલોને ઉદીરે છે પણ વર્તમાન અને ભાવિ કાળનાની નહીં. એ રીતે વેદે છે, નિજી છે.
• વિવેચન-૧૮ :
સંગ- અષ્ટ છેવિશેષ આ • તૈજસ શરીર, કામણ શરીપણે. સમય કાળરૂપ લેવો, સમાચાર રૂ૫ નહીં. કાળ પણ સમયરૂપ લેવો વર્ણાદિ સ્વરૂપ નહીં. એ રીતે બંને પરસ્પર વિશેષણ થઈ કાલ-સમય શબ્દ બન્યો. અતીત એવો જે કાળ-સમય તે અતીત કાળ સમય અથવા અતીતકાળ એટલે ઉત્સર્પિણી આદિ. સમય - પરમ નિકૃષ્ટ અંશ તે અતીતકાળ સમય તેમાં. પ્રત્યુત્પન્ન - વર્તમાનકાળ. ભૂત અને ભાવિ કાળ વિષયરહિત હોવાથી. અતીત અને અનાગતકાળ વિષયક પુગલ ગ્રહણનો પ્રતિષેધ કર્યો છે, કેમકે ભૂતકાળ વિનષ્ટ છે અને ભાવિકાળ અનુત્પન્ન છે. તેઓ બંને અસતું છે. તેથી વિષયાતીત છે. વળી વર્તમાન પણ અભિમુખ પુદ્ગલોને જ ગ્રહે છે, બીજાને નહીં.
(૧) જેઓનો ગ્રહણ સમય વર્તમાન સમયની પુરોવર્સી છે અર્થાત્ જેઓને ગ્રહણ કરવાના છે. (૨) ઉદીરણા પૂર્વ કાળે ગૃહિતની જ થાય. * * * * *(3) વેદના અને (૪) નિર્જરા સૂરની પણ આ રીતે ઉપપતિ કરવી.
હવે કર્માધિકારથી જ આ આઠ સૂત્રોનું કહે છે – • સૂત્ર-૧૯ થી ૨૧ :
[૧૯] ભગવાન ! (૧) નૈરયિકો જીવપદેશથી ચલિત કર્મ બાંધે કે અચાલિત કમને બાંધે ? ગૌતમ! અચલિત કર્મ બાંધે, ચલિત નહીં.
() ભગવના નૈરયિકો જીવ પ્રદેશથી ચલિત કમને ઉદીરે કે અચલિત કર્મને ઉદીરે ગૌતમ! અચલિત કર્મ ઉદીરે, ચલિત નહીં. એ પ્રમાણે - (3) વેદન કરે, (૪) અપવર્તન કરે, (૫) સંક્રમણ કરે, (૬) નિધd કરે છે, () નિકાચિત કરે છે. એ સર્વ પદોમાં અચલિત કર્મ યોજવું. ચલિત નહીં. (૮) ભણવના નૈરસિકો જીવ પ્રદેશથી ચલિત કમી નિર કે અચલિત કમને ? ગૌતમ! ચાલિત કર્મ નિર્જર, ચલિત નહીં
]િ ગાથા - બંધ, ઉદય, વેદન, અપવન, સંક્રમણ, નિદાત નિકાચનને વિશે આચલિત કર્મ હોય, નિર્જરામાં ચલિત કર્મ હોય.
રિ] એ રીતે સ્થિતિ અને આહાર કહેવા. સ્થિતિ, સ્થિતિ પદ મુજબ કહેતી. સર્વે જીવોનો આહાર, પન્નવણાના આહારોદ્દેશક મુજબ કહેવો. ભગવાન !
ભગવતી-અંગસૂત્ર સટીકઅનુવાદ/૧ નૈરયિક આહારાર્થ છે ? યાવત વારંવાર દુ:ખપણે પરિણમે છે ? ગૌતમ ! • • - ત્યાં સુધી આ સૂત્ર કહેવા.
ભગવાન ! અસુકુમારોની સ્થિતિ કેટલો કાળ છે ? જઘન્યથી ૧૦,ooo વર્ષ અને ઉત્કૃષ્ટથી સાતિરેક સાગરોપમ કાળ... ભગવન્! અસુકુમારો કેટલે કાળે શ્વાસ લે છે અને મૂકે છે ? ગૌતમ ! જઘન્યથી સાત સોકરૂપ અને ઉત્કૃષ્ટથી સાધિક એક પક્ષે શ્વાસ લે છે - મૂકે છે.
ભગવના અમુકુમારો આહારાર્થી છે ? : હા, આહારર્થી છે. અસુરકુમારને કેટલા કાળે ? આહારેચ્છા થાય છે ? . ગૌતમ અસફમારને આહાર બે ભેદે છે - આભોગનિવર્તિત, અનાભોગ નિવર્તિત. તેમાં અનાભોગ નિવર્તિત આહારેચ્છા અવિરહિતપણે નિરંતર થાય છે. આભોગિનવર્તિત આહારેચ્છા જઘન્યથી ચતુરભિક અને ઉત્કૃષ્ટથી સાતિરેક ૧૦૦૦ વર્ષ પછી થાય છે.
ભગવન સુકુમાર શેનો આહાર કરે છે ? ગૌતમ! દ્રવ્ય થકી અનંતપદેશિક દ્રવ્યોનો, હોમ-કાળ-ભાવ સંબંધે પ્રજ્ઞાપનાના ગમ વડે પૂર્વવતુ જાણવું. બાકી બધું નૈરયિકો માફક જાણતું. ચાવત - ભગવાન ! અસુરકુમારોએ આહારેલ પુદ્ગલ કેવા રૂપે વારંવાર પરિણમે ? ગૌતમ ! શ્રોએન્દ્રિયનુરૂપ-સુવણદિ૪-ઈષ્ટ-ઈચ્છિત અને મનોહરપણે તથા ઉfપણે--આધોપણે નહીં, સુખપણે-દુ:ખપણે નહીં તેમ પરિણમે.
અસુકુમારને પૂવહારિત યુગલો પરિણમ્યા? - અસુકુમાર અભિલાપથી બધું નૈરયિકોની જેમ કહેવું યાવતુ અચલિત કર્મ ન નિર.
નાગકુમારોને કેટલા કાળની સ્થિતિ કહી છે ? ગૌતમ ! જઘન્યથી ૧૦,ooo વર્ષ, ઉત્કૃષ્ટથી કંઈક ન્યૂન બે પલ્યોપમ... નાગકુમારો કેટલે કાળે શ્વાસ લે છે અને મૂકે છે ? ગૌતમ ! જઇચથી સાત સોકે, ઉનકૃષ્ટ થકી મુહૂર્ત પૃથકવે... નાગકુમારો આહારાર્થી છે? હા, હારાર્થી છે.
નાગકુમારોને કેટલા કાળે આહારેચ્છા થાય ? ગૌતમ ! તેઓને બે પ્રકારનો આહાર કહ્યો છે. આભોગ નિવર્તિત, અનાભોગ નિવર્તિત. તેમાં અનાભોગ નિવર્તિત આહારેચ્છા નિરંતર થાય છે. આભોગ નિર્વર્તિત આહારેછા જઘન્યથી ચોથભકd, ઉત્કૃષ્ટથી દિવસ પૃથકવે થાય છે. શેષ સર્વે અસુકુમાર મુજબ ચાવતુ અચલિતકમને નિરતા નથી. એ રીતે સુવણકુમારોને યાવત્ નિતકુમારોને પણ જાણવા.
હે ભગવન પૃથ્વીકાયિકોની સ્થિતિ કેટલો કાળ કહી છે? હે ગૌતમ ! જઘન્યથી અંતમુહૂર્વ અને ઉત્કૃષ્ટથી ૨૨,૦૦૦ વર્ષની છે. પૃથ્વીકાયિકો કેટલે કાળે શ્વાસ લે છે ? તેઓ વિવિધ કાળે શ્વાસ લે છે. પૃથ્વીકાયિકો આહારાથી છે ? હા, આહારાણી છે. પૃવીકાયિકોને કેટલે કાળે આહારેચ્છા થાય છે ? તેઓને નિરંતર આહારેચ્છા રહે છે.
ભગવન પ્રણવીકાયિકો શેનો આહાર કરે છે ? ગૌતમ ! દ્રવ્ય થકી