Agam Satik Part 09 Bhagavati Sutra Gujarati Anuwad 1

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 100

૧૮૬
ભગવતી-અંગસૂત્ર સટીકઅનુવાદ/૧
૩/-/૧/૧૬૦
૧૮૫ સ્થાપીને, તે મિત્ર, જ્ઞાતિજન આદિ તથા મોટા પુત્રને પૂછીને મેળે જ કાષ્ઠપત્ર ગ્રહણ કરી, મુંડિત થઈ “પ્રાણામા' દીક્ષાએ દીક્ષિત થાઉં..
દીu લઈને હું આવો અભિગ્રહ સ્વીકારીશ કે - મને માવજીવ નિરંતર છ-છના તપોકમથી, ઉંચા હાથ રાખી, સુર્ય અભિમુખ રહી આતાપના ભૂમિમાં
તાપના લેતો વિચારીશ. છના પારણે આતાપના ભૂમિથી ઉતરી, આપમેળે કાઇ પણ લઈ તામહિપ્તી નગરીના ઉચ્ચ-નીચ-મધ્યમ કુળોમાં ગૃહસમાદાન ભિચયએિ ફરીશ. શુદ્ધોદન ગ્રહણ કરી, તેને ર૧-વખત પાણીથી ધોઈ, પછી આહાર કરીશ. એ પ્રમાણે વિચારીને કાલે પ્રભાત થતાં યાવતું સૂર્ય ઝળહળતો થયા પછી આપમેળે કાષ્ઠપમ કરાવીને, વિપુલ આશનાદિ તૈયાર કરાવી પછી
નાન-બલિકમ-કૌતુક મંગલ પ્રાયશ્ચિત કર્યા, પ્રવેશ યોગ્ય શુદ્ધ, મંગલ, ઉત્તમ વસ્ત્રો પહેય. અભ પણ મહમૂલ્ય આભરણથી શરીર અલંકૃત્વ કર્યું. ભોજન વેળાએ ભોજનમંડપમાં સારા આસને બેઠો.
ત્યારપછી મિત્ર, જ્ઞાતિજન આદિ સાથે તે વિપુલ આશન આદિ આસ્વાદતો, વિસ્તાતો, પરસ્પર ખવડાવતો - ખાતો વિચરે છે તે જમ્યો, પછી કોગળા કર્યા, ચોકો થયો, પરમ શુદ્ધ થયો. તે મિત્ર ચાવતુ પરિજનને વિપુલ આશનાદિની, પુણ-વા-ગંધમાળા-અહંકારથી સકારાદિ કઈ. તે મિત્ર, જ્ઞાતિ આદિ આગળ મોટા પુત્રને કુટુંબમાં સ્થાપીને, તે મિત્રાદિ અને મોટા પુત્રને પૂછને, મુંડ થઈને ‘પ્રાણામા’ પ્રવજ્યા લીધી. લઈને આવો અભિગ્રહ કર્યો કે જાવજીવ નિરંતર છ8છ તપ કરવો. બાહાઓ ઉંચી રાખી, સૂર્યાભિમુખ થઈ, તાપના ભૂમિમાં તાપના લેતા વિચ. છઠ્ઠના પારણે તાપની ભૂમિથી ઉતરી, આપમેળે કાષ્ઠ પત્ર લઈ, તમવિતીમાં ઉચ્ચ-નીચ-મધ્યમ કૂળોમાં ગૃહસમુદાન ભિક્ષાયણિી ફરે છે. શુદ્ધ ઓદનને છે. -qખત પાણીથી ધુએ છે. પછી તેનો આહાર કરે છે.
ભગવન! તેને “પ્રાણામા’ Mા કેમ કહી ? ગૌતમ ! પ્રાણામાં પતા લીધી હોય છે જેને ક્યાં જોવે તેને - ઈન્દ્ર, કંદ, રુદ્ર, શિવ, વૈશ્વમણ, આર્યા કોકિરિયા, રાજ ચાવતુ સાર્થવાહને, કાગડો-કુતરો-ચ્ચાંડાલને, ઉંચાને જોઇને ઉચ્ચ અને નીચાને જોઈને નીચે પ્રણામ કરે છે. જેને જ્યાં જુએ તેને ત્યાં પ્રણામ કરે. તેથી પ્રાણામાં પdજ્યા કહી.
• વિવેચન-૧૬૦ :- અધુરુ.
રાયપટેણીય સૂત્રમાં સૂર્યાભદેવની વક્તવ્યતા મુજબ અહીં ઈશાનેન્દ્રની વકતવ્યતા કહેવી. • x - ૪ - સુધર્માસભામાં ઈશાન સિંહાસને બેસીને ૮૦,૦૦૦ સામાનિકો, ચાર લોકપાલો, સપસ્વિાર આઠ અણમહિષી, સાત સૈન્યો, સાત સૈન્યાધિપતિ, ૩,૨૦,૦૦૦ આમ રક્ષક દેવો, બીજા ઘણાં દેવ-દેવીથી પરિસ્વરેલ, મોટા અખંડ નાટકો આદિના શબ્દો વડે દિવ્ય ભોગોને ભોગવતો વિચરે છે.
જંબુદ્વીપને અવધિજ્ઞાન વડે જોતા ઈશાને ભગવંતને રાજગૃહમાં જોયા. જોઈને સસંભ માનસથી ઉભો થયો, ઉઠીને સાત-આઠ પગલાં તીર્થકર અભિમુખ
ગયો. પછી કપાળમાં કમળના ડોડાની જેમ હાથ જોડી ભગવંત મહાવીરને વાંધા, વાંદીને અભિયોગિક દેવોને બોલાવ્યા. તેઓને કહ્યું કે – હે દેવો! રાજગૃહ નગરે જઈને ભગવંતને વાંદો એક યોજન મંડલ ક્ષેત્ર સાફ કરો. કરીને મને જણાવો. તેઓએ પણ તેમ કર્યું. પછી પદાતિસૈન્યના અધિપતિ દેવને બોલાવીને કહ્યું - ઓ ! દેવોના પ્રિય ! ઈશાનાવતંસક વિમાનમાં ઘંટ વગાડી ઘોષણા કરો કે - ઈશાનેન્દ્ર ભમહાવીરના વંદનાર્થે જાય છે, તો તમે જલ્દીથી મહામદ્ધિ સહ તેની પાસે આવો. ત્યારે અનેક દેવો કુતૂહલાદિથી તેની પાસે આવ્યા. તે દેવોથી પરિવૃત લાયોજન પ્રમાણ યાનવિમાને ઈશાનેન્દ્ર બૈઠો. નંદીશ્વરદ્વીપે વિમાનને સંક્ષેપી રાગૃહનગરે ગયો.
ત્યાં ભગવંતને ત્રણ પ્રદક્ષિણા કરી, વિમાનને જમીનથી ચાર આંગળ ઉચુ રાખ્યું. ભગવંત પાસે આવી ભગવંતને વાંદી, સેવવા લાગ્યા. પછી ધર્મ સાંભળીને કહ્યું - ભગવત્ ! તમે બધું જાણો છો જુઓ છો, માત્ર ગૌતમાદિ મહર્ષીઓને દિવ્ય નાટ્યવિધિ દેખાડવા ઈચ્છું છું એમ કહીને દિવ્ય મંડપ વિકર્યો. તેની મધ્ય મણિપીઠિકા, સિંહાસન કર્યા. પછી ભગવંતને નમીને સિંહાસને બેઠો. પછી તેની જમણી ભૂજામાંથી ૧૦૮ દેવકુમારો અને ડાબીમાંથી ૧૦૮ દેવકુમારી નીકળી. પછી વિવિધ વાધ, ગીતોના શબ્દથી જનમનને ખુશ કર્યું. બગીશ પ્રકારની નાટ્યવિધિ દર્શાવી. અહીં ચાવત્ શબ્દથી દિવ્ય દેવઘુતિ, દેવપ્રભાવને સંકેલી લે છે. ક્ષણમાં તે એકલો થઈ ગયો. પછી પરિવાર સહિત ઈશાનેન્દ્રએ ભગવંત મહાવીરને વાંધા અને પાછો ગયો.
શિખર આકૃતિવાળું ઘર તે કૂટાગાર શાળા, તેનું દટાંત. ગૌતમે ભગવંતને પૂછયું - ઈશાનેન્દ્રની દિવ્ય દેવઋદ્ધિ ક્યાં ગઈ ? ગૌતમ ! તેના શરીરમાં ગઈ. કઈ રીતે ? ગૌતમ ! જેમ કૂટાગાર શાળા હોય. તેની પાસે મોટો જનસમૂહ હોય. તે ખૂબ વરસાદ ચડેલો જાણે જોઈને કૂટાગાર શાળામાં પ્રવેશી જાયતેમ ઈશાનેન્દ્રની ઋદ્ધિ પ્રવેશી. કયા કારણથી ? ખાન-પાન દઈને, અંત-પ્રાંતાદિ ખાઈને, તપ અને શુભધ્યાનાદિ કરીને, પડિલેહણાદિ આચરીને. - x • પુન્ય ઉપામ્યું. પૂર્વે કરેલા, તેવી જ જૂના, દાનાદિ સુઆચરણરૂપ, તપ વગેરેમાં પરાક્રમ કરીને, અવહ હોવાથી શુભ, અનર્થ ઉપશમન હેતુથી કલ્યાણરૂપ. આ જ વાતને કંઈક વિશેષથી કહે છે -
વિપુલ-ગણિમાદિ ધન, કર્કીતનાદિ રનો, ચંદ્રકાંતાદિ મણિ, પરવાળા અથવા સજપટ્ટાદિરૂપ શિલા અને પ્રવાલ, રક્તરત્નાદિ માણેક એવા પ્રધાનદ્રવ્ય વડે. નવા શુભ કર્મો મેળવ્યા વિના જૂનાના નાશની દકાર વિના. મિત્રો, નાતીલા, ગોત્રજ, મોસાળીયા કે સાસરીયા, નોકચાકર, આદર કરે છે, સ્વામીરૂપે જાણે છે - - જેમાં વારંવાર પ્રણામ કરવાનો હોય તે પ્રાણામાં. દાળ-શાક સિવાય માત્ર ચોખા. તેને ૨૧વાર ધોવા. * x - આપતો, ભોગવતો. જમીને ભોજનોત્તર કાળે, બેસવાના સ્થાને આવીને ચોકખા પાણીથી આચમન કર્યુ અને x• ચોખો થયો. પરમશુચિભૂત થયો.
જેને જે દેશ-કાળે જુએ, તેને ત્યાં પ્રણામ કરવા. તેમાં યમ - ઈન્દ્રાદિ, અંર - કાર્તિકેય, રજૂ • મહાદેવ, સિવ - વ્યંતર વિશેષ, આકારવિશેષ ઘર કે દ્રજ,