________________
અન્યતીર્થિક કથાનક
સૂર્યમૂ. ૪૧૯ની વૃ; આવ.નિ. ૯૧૮ની ;
આવમ.પૃ. ૨૩૭, ૨૩૯, ૩૭૫;
X - X
*X - X
કર્યું –
૦ સ્કંદક પરિવ્રાજકની કથા :~
(આ કથા શ્રમણ વિભાગમાં સ્કંદક શ્રમણની કથામાં આવી ગયેલ છે, અહીં માત્ર તેના પરિવ્રાજકપણાનો કથાસાર રજૂ કરેલ છે. સ્કંદકની સમગ્ર કથા માટે જુઓ સ્કંદક શ્રમણ કથા)
તે કાળે, તે સમયે કૃતંગલા નામની નગરી હતી. ત્યાં નીકટમાં શ્રાવસ્તી નામે નગરી હતી. ત્યાં કાત્યાયન ગોત્રીય ગર્દભાલ ઋષિનો શિષ્ય સ્કંદક નામે પરિવ્રાજક રહેતો હતો. તે ઋગ્વેદ, યજુર્વેદ, સામવેદ, અથર્વવેદ તથા ઇતિહાસ, નિઘંટુ એ છનો સાંગોપાંગ અને રહસ્ય સહિત પ્રવર્તક, ધારક અને પારગામી હતો. છ અંગનો જ્ઞાતા હતો. ષષ્ઠિતંત્રમાં વિશારદ હતો. ગણિતશાસ્ત્ર, શિક્ષાશાસ્ત્ર, આચારશાસ્ત્ર, વ્યાકરણશાસ્ત્ર, છંદશાસ્ત્ર, વ્યુત્પત્તિશાસ્ત્ર, જ્યોતિશાસ્ત્ર તથા બીજા પણ અનેક બ્રાહ્મણ અને પરિવ્રાજક સંબંધી નીતિ અને દર્શનશાસ્ત્રોમાં અત્યંત નિપુણ હતો.
કોઈ વખતે પિંગલ નિગ્રંથે કંક પરિવ્રાજકને પૂછ્યું, હે માગધ ! શું લોક સાંત છે કે અનંત ? જીવ સાંત છે કે અનંત ? - ૪ - ૪ - x ઇત્યાદિ * - * — X ત્યારે સ્કંદક તાપસ શંકા, કાંક્ષા, વિચિકિત્સાવાળો, ભેદ સમાપન્ન અને કલેશયુક્ત થયો. * * * * * - મૌન ધારણ કરીને રહ્યો.
ત્યારપછી
-
X
× - ૪ - x સ્કંદક ભગવંત મહાવીર પાસે જવા નીકળ્યો – ભગવંત ગૌતમસ્વામીને કહ્યું કે તું આજે તારા પૂર્વ સંગતિકને જોઈશ. ગૌતમે તેનું સ્વાગત કર્યું x = x ભગવંત મહાવીરે તેને બોધ આપ્યો • લોક, જીવ, સિદ્ધિ ઇત્યાદિ વિશે વિશદ્ જ્ઞાન આપ્યું - સ્કંદકે દીક્ષા લીધી – × – × – વિવિધ કઠોર તપ કર્યા
-
-X-X
- * - * - *
* * * - * અનશન
અચ્યુતકલ્પે દેવતા થયો
X* X
મહાવિદેહે મોક્ષે જશે.
ગચ્છા. ૧૦૦ની વૃ;
- x = x = x =
જીવા. ૧૦૫ + q આવચ્૧-૫ ૫૧૯, ૫૨૦;
— x = X
૦ આગમ સંદર્ભ :
-
ભગ ૧૧૨ થી ૧૧૭;
૦ પુદ્ગલ પરિવ્રાજકની કથા :–
અંત. ૪;
— x = X
-
-
૧૦૧
-
ભત્ત. ૧૫૩; તિત્વો. ૪૮૧;
અનુત્ત ૧;
(આ કથા વિસ્તારથી શ્રમણ વિભાગમાં આવી જ ગયેલ છે. અહીં માત્ર તેના પરિવ્રાજકપણાની કથાને સારરૂપે રજૂ કરેલ છે.)
તે કાળે, તે સમયે આલભિકાનગરી હતી. ત્યાં શંખવનચૈત્ય હતું. તે ચૈત્યથી થોડે દૂર પુદ્ગલ પરિવ્રાજક રહેતો હતો. તે ઋગ્વેદ, યજુર્વેદ યાવત્ - બ્રાહ્મણ અને પરિવ્રાજક સંબંધી નયોમાં કુશળ હતો. નિરંતર છ–છઠનો તપ કરતો હતો. બે હાથ ઊંચા રાખી સૂર્ય સન્મુખ રહીને આતાપના ભૂમિમાં આતાપના લેતો વિચરતો હતો.
ત્યારપછી પુદ્ગલ પરિવ્રાજકને
x = X X અ તપ, આતાપના અને પ્રકૃતિ
