________________
૧૧૪
આગમ કથાનુયોગ–૬
૦ મૃગાપુત્રના પૂર્વભવની પૃચ્છા :
ત્યારપછી તે મૃગાપુત્ર દારકને જોઈને ગૌતમસ્વામીને આવો આધ્યાત્મિક, ચિંતિત, કલ્પિત, પ્રાર્થિત, મનોગત સંકલ્પ ઉત્પન્ન થયો. આ બાળક પૂર્વના પ્રાચીન, દૂશીર્ણ, દુષ્ટતાથી ઉપાર્જિત, દુષ્પતિકાંત અશુભ પાપરૂપ કર્મોના ફળનો અનુભવ કરી રહ્યો છે. મેં નરક અને નૈરયિક જોયા નથી, પણ આ બાળક સાક્ષાત્ નરકને પ્રતિરૂપ વેદના વેદી રહ્યો છે. આવું વિચારી મૃગાદેવીને પૂછીને તેણીના ઘેરથી નીકળ્યા. મૃગાગ્રામના મધ્યભાગેથી થઈને શ્રમણ ભગવંત મહાવીર પાસે આવ્યા. આવીને ભગવંતને ત્રણ વખત આદક્ષિણપ્રદક્ષિણા કરી, વંદન–નમસ્કાર કર્યા કરીને આ પ્રમાણે કહ્યું
હે ભગવન્! હું આપની આજ્ઞાથી મૃગાદેવીના ઘેર ગયો – યાવત્ – પૂર્વવત્ સર્વ વર્ણન કરવું – યાવત્ – મને વિચાર આવ્યો કે આ બાળક પૂર્વવત્ અશુભ કર્મોને વેદતો કાળ પસાર કરી રહ્યો છે. હે ભગવન્! તે પૂર્વભવે કોણ હતો ? તેનું નામ અને ગોત્ર શું હતા ? તેણે એવું શું કર્યું ? શું આચર્યું કે તે આવા પાપરૂપ ફળ ફળ વિશેષનો અનુભવ કરતો વિચરી રહ્યો છે ? ૦ મૃગાપુત્રનો પૂર્વભવ-(અક્ખાઈ રાઠોડ) એકાદિ રાષ્ટ્રકૂટ :
શ્રમણ ભગવંત મહાવીરે કહ્યું, હે ગૌતમ! તે કાળે, તે સમયે આ જ જંબુદ્વીપના ભરતક્ષેત્રમાં શતકાર નામક નગર હતું. જે ઋદ્ધિસંપન્ન, સિમિત, સમૃદ્ધ હતું. ત્યાં ધનપતિ નામે રાજા હતો. તે શતકાર નગરથી થોડે દૂર દક્ષિણપૂર્વ ભાગે વિજય વર્ધમાન નામે ખેટક હતું. જે ઋદ્ધિ સંપન્ન, સ્વિમિત, સમૃદ્ધ હતું. તે વિજય વર્ધમાન ખેટના પ૦૦ ગામો હતો.
તે વિજય વર્ધમાન પેટમાં એકાદિ નામક રાષ્ટ્રકૂટ (અકખાઈ રાઠોડ) રાજા દ્વારા નિયુક્ત પ્રતિનિધિ હતો. જે અધમનુગ, અઘર્મિષ્ઠ, અધર્મકથી, અધર્મપ્રલોકી, અધર્માનુરાગી, અધર્મ આચરણ કર્તા અને અધર્મથી આજીવિકા ચલાવનાર દુઃશીલ, દુર્વત, દુપ્રત્યાનંદ હતો. તે એકાદિ રાષ્ટ્રકૂટ વિજય વર્ધમાન પેટના પ૦૦ ગામોનું આધિપત્ય, પુરોવર્તિત્ય, સ્વામિત્ય, પાલકત્વ, આશૈશ્વર્યત્વ, સેનાપતિત્વ કરતો હતો. ૦ એકાદિ રાષ્ટ્રકૂટ દ્વારા પ્રજા પીડન :
ત્યારે તે એકાદિ રાષ્ટ્રકૂટ વિજયવર્ધમાન પેટના ૫૦૦ ગામોને અનેક પ્રકારના કર, મહેસૂલ, લાંચ, દમન, વ્યાજ, જૂઠા અપરાધ, અસ્ત્ર-શસ્ત્ર વેચવા, ચોરપોષણ, ગામાદિને આગ લગાડી, પથિકોનો ઘાત કરી પ્રજાને પીડતો, ધર્મવિમુખ કરતો, તિરસ્કારતો, તાડિત કરતો, નિર્ધન કરતો વિચરતો હતો.
ત્યારે તે એકાદિ રાષ્ટ્રકૂટ વિજય વર્ધમાન પેટના ઘણાં જ રાજા, ઈશ્વર, તલવર, માડંબિક, કૌટુંબિક, ઇભ્ય, શ્રેષ્ઠી, સેનાપતિ, સાર્થવાહ આદિ તથા અન્ય અનેક ગ્રામીણ પુરુષોના અનેક કાર્યોમાં, કાર્યસાધક હેતુમાં, ગુપ્ત વિચારોમાં, નિશ્ચયો અને વ્યવહારોમાં સાંભળવા છતાં પણ કહેતો હતો કે, મેં સાંભળ્યું નથી, ન સાંભળ્યું હોવા છતાં કહેતો કે મેં સાંભળેલ છે. જોવા છતાં નથી જોયું, ન જોવા છતાં જોયું છે તેમ કહેતો. બોલવા છતાં નથી બોલ્યો અને ન બોલવા છતાં બોલ્યો છું તેમ કહેતો હતો. ગ્રહણ કરવા છતાં નથી ગ્રહણ કર્યું, ગ્રહણ ન કરવા છતાં ગ્રહણ કર્યું છે તેમ કહેતો - જાણવા છતાં નથી
