Book Title: Tattvanushasan
Author(s): Nagsen, Amrutlal Kalidas Doshi
Publisher: Jain Sahitya Vikas Mandal
Catalog link: https://jainqq.org/explore/001517/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImannAgasenAcAryapraNIta tattvAnuzAsana (gujarAtI anuvAda sahita) anuvAdaka : pU. munivarya zrI. tattvAnaMdavijayajI prayojaka : zeTha zrI. amRtalAla kAlidAsa dozI, bI. e. nI na (aaN prakAzaka : zrI. navInacaMdra aMbAlAla zAha, ema. e. | maMtrI, jaina sAhitya vikAsa maMDaLa vilepArale muMbaI-57. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImannAgasenAcAryapraNIta tattvAnuzAsana (gujarAtI anuvAda sahita) anuvAdaka : pU. munivarya zrI. tattvAnaMdavijyajI prayojakaH zeTha zrI amRtalAla kAlidAsa dozI, bI. e. prakAzaka : zrI navInacaMdra aMbAlAla zAha, ema. e. maMtrI, jaina sAhitya vikAsa maMDaLa vilepArale, muMbaI-57 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra kA za kaH navInacaMdra aMbAlAla zAha, ema. e. maMtrI, jaina sAhitya vikAsa maMDaLa 112, ghoDabaMdara roDa, IralAbrIja vilepArale, muMbaI-pa7 prathama AvRtti 1000 mUlya rUA. 1* 00 I. sa. 1961 (vi. saM. 2017) mu prakaH vi. pu. bhAgavata mauja prinTiMga byuro khaTAu makanajI vADI giragAMva, muMbaI-4 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . = . . H * AT ! : # Ya 4 = = = H Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Namo Namo 00000000 Namo NANa -divAyararasa "sAhitya vikAsa Hou maMDala' 100-11000 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. nivedana 2. e bola 3. tavAnuzAsana anukramaNikA zrI. navInacaMdra aMbAlAla zAha, ema. e. pU. munivarya zrI. tattvAnaMdavijayajI AcArya zrI nAgasena prathama adhyAya : sArabhUta catuSTaya maMgalAcaraNa sarvajJAstivasiddhi sarvajJakathita tattva heya tattva upAdeya tattva baMdhanI vyAkhyA ane bhedo baMdhanuM kArya baMdhanA hetuo mithyAdarzananI vyAkhyA mithyAjJAnanI vyAkhyA mithyAcAritranI vyAkhyA karmabaMdhanuM pradhAna kAraNu--moharAja moharAjanA senApati samakAranuM svarUpa ahaMkAranuM svarUpa samakAra-ahaMkAranuM kAraNa ane kArya mohAdinA nAza mATe preraNA baMdhahetuonA nAzano upAya mokSano hetu pRSTha nava paMdara lyly 2 3 3 3 3 4 6 6 m 2 2 - p Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananI vyAkhyA samyagnAnanI vyAkhyA samyakcAritranI vyAkhyA mokSahetunA prakAro nizcaya ane vyavahAranuM svarUpa -vyavahArathI muktihetu nizcayathI mokSahetu dvitIya adhyAya : mokSanuM pradhAna kAraNa--yAna caturvidha dhyAna zukaladhyAnanA adhikArI dharmadhyAna dharmadhyAnanAM aMgo dhyAtAnuM lakSaNa dharmadhyAnanA svAmI dhyAtA ane dhyAnanA prakAra dharma ane dharmadhyAnanI vyAkhyAo dhyAnanuM lakSaNa - ekAgra ciMtAnirodha'no vizeSArtha dhyAnanI anya vyAkhyAo tRtIya adhyAya : dhyAna mATenI sAmagrI ane preraNA dharmadhyAna mATe A kALa yogya che caturtha adhyAya : parAzraya dhyAna dhyAnano pradeza ane dhyAtAnuM svarUpa svarUpAlaMbana ane parAlaMbana dhyAna nAmAdi caturvidha dhyeya nAma dhyeya 7 VV V 8 9 9 10 10 10 11 11 kara 13 13 14 15 16 18 1 22 25 25 26 27 27 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAta o o o 35 38 Go 42 K sthApanA dhyeya dravya dhyeya bhAva dhyeya zrI siddhAtmAnuM svarUpa zrIarihaMtanuM svarUpa kividha dhyeya dravya dhyeya ane bhAgyeya paMcama adhyAya : svAtmAlaMbana yAna mRtabhAvanA svasaMvedana svasaMvedananuM phaLa nairAgyavAda ane atavAdano samanvaya SaSTha adhyAya: "aha"nuM abheda praNidhAna ane dhyAnanAM phaLo eka zaMkA samAdhAna prakArAMtare samAdhAna dhyAnanI sAmagrI dhyAnanA mukhya hetuo zukaladhyAnanI vyAkhyA saptama adhyAya : mukatAmAnuM svarUpa siddhasukhaviSayaka zaMkA samAdhAna mokSa syAdavAdIne ja ghaTe aSTama adhyAya : upasaMhAra para pa7 - 58 ja jA 4. zabdasUci Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ YOXO OXoYXOYOT Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nivedana - lagabhaga aDhIso zloka pramANunI A kRti dhyAna jevA gaMbhIra viSaya para sAro prakAza pADe che. jo ke AmAM dhyAna aMgenI anekavidha prakriyAo, praNAlikAo, anuSThAno ke AmnAyonI vigatapUrNa mAhitI ApavAnuM ke teno samanvaya karavAnuM dRSTibiMdu nathI; paraMtu vyavasthita vargIkaraNa ane vyAkhyAnirdeza dvArA dhyAnamArgamAM praveza karanAra mATe ucita bhUmikA bAMdhavAnuM dhyeya che ane te dhyeya kartAe saphaLa rIte pAra pADayuM che. dhyAnano viSaya evo gahana che ke temAM cAMca bUvI dhArIe eTalI saraLa nathI; ane kRtinA kartA nAgasena muni paNa potAnI maryAdAno ati vinamrabhAve svIkAra karatAM kahe che keH "A dhyAnaviSaya atyaMta gaMbhIra che, mArA jevAnI temAM pahoMca nathI; chatAM paNa ahIM kevaLa dhyAna paranI bhaktithI prerAyelA meM prayatna karyo che. (zloka naM. 253)." tema chatAM eTaluM ApaNe niHzaMkapaNe kahI zakIe ke kartAe dhyAnanA viSayamAM je A prayatna karyo che te khUba prazasya tathA mananIya che; ane temane je vAtanI jANa che teno ja bilakula moTAI vinA nizcayAtmaka rIte ane nakakara paNe nirdeza karyo che. - samasta kRtinuM mukhya lakSya "mokSa" che; ane jIvananuM lakSya paNa e ja hoI zake. mokSamArgane ruMdhanAra baMdha che ane tenAM paNa aneka kAraNo che. te kAraNe dUra thatAM mokSanI prApti thaI zake che. mokSaprAptinA mahattvanA upAya tarIke sthAnane khUba agatya ApavAmAM AvI che ane dhyAnasiddhino AdhAra mana che; kAraNa ke sthira manane ja dhyAna kahevAmAM Ave che. (tata thira mano dhyAnaM......zloka naM. 68). TUMkamAM, manuSyanuM mana tenA baMdha ke mokSa mATe kAraNabhUta che (manaH manuSyanAM vaMdhamokSayoH) ane A sanAtana satyano kartAe sArabhUta catuSTaya (baMdha- baMdhahetu, mokSa-mokSahetu-cahna vadha% northa tatva ra catuSTayam) tarIke vizeSa vistAra karyo che. kartA pote paNa graMthanA vastunI spaSTatA karatAM kahe che keH "A graMthamAM cAra sArabhUta tattvo kahyAM che-baMdha, baMdhanA hetuo, Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasa mokSa ane mokSanA hetuo. e badhAmAM paNa sArabhUta mokSa che; te prazasta dhyAnapUrvaka ja hoya che-ema samajIne A graMthamAM meM dhyAnanuM ja kaMIka varNana karyuM che. (lo. 2para)" A rIte kartAe dhyAna "nA varNana pAchaLa manane kendrita karyuM che, tema chatAM temanAmAM rahelI kavitvazakita achatI rahetI nathI; ane te A katinI eka noMdhapAtra viziSTatA che. dhyAna jevo gaMbhIra ane gahana viSaya hovA chatAM kartAe bhASAnI madhuratA choDI nathI. varNa, pada ke zabdanI pasaMdagImAM teo dhyAnI" karatAM paNa "kavi" vizeSa rahyA che ane tene pariNAme Avela sauSThavamAM kavinI AgavI pratibhA varatAI Ave che. Ama A kRtimAM je varNamAdhurya, padalAlitya ke vANInI prAsAdikatAnAM darzana thAya che te kartAmAM rahelA bhASAprabhutvano ApaNane paricaya karAve che. TUMkamAM, ema kahI zakIe ke dhyAna ane sAhitya ema banne rIte abhyasanIya evI A kRtinuM prakAzana A viSayamAM praveza karanArane avazya upayogI thaI paDaze. ahIM eka khAsa noMdha levAnI ke jaina sAhitya vikAsa maMDaLa taraphathI hAla mudrita thaI rahela "namAra thaya' (saMskRta vibhAga)mAM A kRtimAMthI namaskAraviSayaka saMdarbha tAravIne gujarAtI anuvAda sAthe samAviSTa karavAmAM Avela che; paraMtu A saMdarbha vAMcyA pachI pU. munivarya zrI. tattvAnaMdavijayajIne "tattvAnuzAsana'nI AkhI kRtinuM avalokana karavAnI , bhAvanA thaI ane te anusAra saMsthAnA mAnanIya pramukha zeTha zrI. amRtalAlabhAIe jemAM A kRti saMpUrNapaNe mudrita thayela che te adhyAtmagraMthasaMgraha"nI nakala meLavI ApI. prastuta saMgrahanuM saMpAdana zrI. dhanyakumAra jaine karela che ane tenuM prakAzana digaMbara jaina AcArya sUryasAgara saMgha, maMdasaura taraphathI thayela che. "tavAnuzAsana' uparAMta vairAgyamaNimAlA" Adi aneka kRtio AmAM saMgRhIta karavAmAM AvI che ane te sAthe tenuM hiMdI bhASAMtara paNa ApavAmAM AvyuM che. lagabhaga paMdareka varSa pahelAM A saMgrahanuM bheTa pustaka tarIke prakAzana thayela ane tyArabAda tenI bIjI AvRtti thaI nathI. hamaNAM tenI nakalo khAsa upalabdha Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAra nathI; paraMtu upara jaNAvyuM tema zeTha zrI. amRtalAlabhAIe khAsa prayAsa karI eka nakala meLavI pU. munivarya zrI. tattvAnaMdavijayajIne pahoMcADI hatI. hindI bhASAMtaravALI uparyukta nakala na maLatI hovAne kAraNe tema ja AvI suMdara kRtinuM haju sudhI gujarAtI bhASAMtara na thayuM hovAne kAraNe pU. munivarya zrI. tattvAnaMdavijayajIne tenuM gujarAtI anuvAda sAthe saMpAdana karavAnI preraNA thaI ane A prakAzana te preraNAnuM phaLa che. A kRtine gujarAtImAM rajU karI dhyAnaviSayaka gujarAtI sAhityamAM pU. munivarya zrI. tattvAnaMdavijayajIe noMdhapAtra phALo aryo che ane te bInA jeTalI temane mATe teTalI saMsthA mATe paNa gauravaprada che. pU. munizrInI A zruta-sevA badala ame teozrIno saMsthA taraphathI hArdika AbhAra mAnIe chIe. A anuvAdanuM anumodana karIne siddhAnta mahodadhi pa. pU. AcArya zrI. vijayapremasUrIzvarajI mahArAjasAhebe khAsa sahakAra aryo che ane te upakAra badala ame teozrIne khUba RNI chIe. vaLI A prakAzanamAM jyAre jyAre AvazyakatA jaNAI tyAre tyAre pa. pU. paM. zrI bhadraMkaravijayajI gaNivarya, 5. pU. paM. zrI bhAnuvijayajI gaNivarya ane pa. pU. muni sva. bhuvanavijayAtevAsI munivarya zrI jebUvijayajI mahArAjasAhebe upayogI sUcano karyA hatAM, je badala e sarve guruvaryonA ame atyaMta AbhArI chIe. "zrImannAgasenAcAryapraNIta tattvAnuzAsana -kRtine apAyela A zIrSaka aMge keTalIka spaSTatA karavAnI rahe che. zrI. nAgasena munine AcArya padavI maLI hatI ke kema e eka aNaukalyo prazna che. prastuta graMthane aMte temaNe pote potAnA mATe "muni' zabdano prayoga karyo che (zloka naM. 256, 257); paraMtu tethI to ema dhArI zakAya ke temaNe muni avasthAmAM A kRtinI racanA karI haze. ItihAsanA graMthomAM A aMge nirNayAtmaka kahI zakAya evI kaMI mAhitI maLI nathI eTale zrI. dhanyakumAra jaine "adhyAtmagraMthasaMgrahamAM je zIrSaka ApyuM che te ja ahIM kAyama rAkhyuM che. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAra - zrInAgasenamuni "AcArya padavI pAmyA hatA ke nahIM e prazna u5saMta bIjo prazna e paNa che ke A kRtinA kartA "zrI. nAgasena' hatA ke zrI. rAmasena "? DaoN. eca. DI. velaNakare sane 1944mAM prakAzita karela "niratnA "mAM "tavAnurAsana aMge je mAhitI ApI che temAM jaNAvyuM che ke 259 saMskRta zloka pramANunI A racanAnA kartA zrI. rAmasena hatA ane teo zrI. nAgasenanA ziSya hatA; ane temanA bIjA guruo zrI. vijayadeva, zrI mahendradeva, zrI. puNyamUrti tathA zrI. vIracandra hatA. ahIM rajU karela prakAzanane aMte (zloka naM. 256) jaNAvyuM che ke A kRtinA kartA zrI. nAgasenamuni hatA ane zrI. vIracandra, zrI. zubhadeva tathA zrI. mahendradeva temanA vidyAguru (zAstraguru) hatA ane puNyabhUtisamA (2) zrI. vijayadeva dIkSAguru hatA. mANikyacaMdra digaMbara jaina graMthamAlAnA pustaka naM. 13 tarIke I. sa. 1915mAM prakAzita thayela "taravAnurAsanamAM tenA kartA tarIke zrI. nAgasena"no ullekha che, paraMtu A ullekha bhUlathI thayo che, evo khulAso jena hitaiSI" mAsikamAM karavAmAM Avyo hato. jaina zvetAmbara konpharansa (pAyadhunI, muMbaI) I. sa. 1909 (vi. saM. 1965) mAM prakAzita karela jenaJOAvalI nA pRSTha 90 upara "tInurAsana"nA kartA zrI. samatabhadra hovAnuM jaNAvyuM che. ' upara jaNAvyuM tema mANikyacaMdra digaMbara jaina graMthamAlA, muMbaI taraphathI sane 191pamAM 'taravAnurArinanuM sauthI prathama prakAzana thayela che. tyArabAda sane 1921mAM sanAtana jena graMthAvali, kalakattA taraphathI te prakAzita thayela che ane chelle sane 1946 (vIra saMvata 2472)mAM prakAzita thayela adhyAtmagraMthasaMgraha mAM tene samAviSTa karavAmAM Avela che. jaina sAhitya vikAsa maMDaLa taraphathI prakAzita thatA A pustakane mATe mAtra "adhyAtmagraMthasaMgrahamAM mudrita thayela "tavAnuzAsana"nA mULapAThane sAme rAkhavAmAM Avyo che, kAraNa ke A prakAzanano mukhya hetu "gujarAtI juo--'jena hitaiSI" pustaka naM. 14, pRSTha naM. 313. # juo jaina hitaiSI" pustaka naM. 14, pRSTha naM. 312. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tera anuvAda" rajU karavAno che. eTale mULapAThane cakAsI jevA ke anya pAThAMtaro noMdhavAnI dRSTie koI hastaprata meLavavAno prayAsa karavAmAM Avyo nathI; je ke DaoN. velaNakare "binaratnorAmAM jaNAvyA anusAra tenI ATheka hastaprato prApta thAya che.. - zrImadevanaMdi apanAma pUjyapAdasvAmIviracita "ghorA" upara paMDita pravara zrI AzAdhare saMskRtaTIkA racela che ane e TIkAmAM temaNe tavAnurAsana"nA keTalAya loko sarakhAmaNI mATe TAMkyA che. huM adhyAtma (1) candraprabha jaina maMdira, bhulezvara; muMbaI (pannAlAla digaMbara jena sarasvatI bhavana, muMbaI-3 mAMthI prApta thayela saMgraha)nI poTalI naM. 53 mAMnI hastaprata. (2) madhyaprAMta tathA varADamAM pharIne rAyabahAdura zrI. hIrAlAle ekatrita karela saMskRta-prAkRta graMthonI yAdI, je nAgapurathI Isa. 1926mAM prakAzita thaI che tenA pRSTha naM. 648 para noMdhAyela hastaprata. (3) digabara bhaMDAra, IDara (jIllo-amadAvAdanI) poTalI naM. 84mAMnI hastaprata. (4) pannAlAla digaMbara jaina sarasvatI bhavana, bhulezvara; muMbaInA pustakAlayamAM je pratono saMgraha che temAM janarala naM. 1643nI hastaprata. (5) jaina siddhAnta bhavana, ArAnA jJAnabhaMDAranuM je sUcipatra I. sa. 1919mAM prakAzita thayela che temAM noMdhAyela 181 naMbaranI hastaprata. (6) cArukIrti bhaTTAraka jJAnabhaMDAra, muDabikI (dakSiNa kenerA)mAMnI naM. 95, 386 ane 175 nI poTalIomAMnI hastaprato. huM juo :- tattvAnuzAsana iSTopadeza pRSTha-zloka pRSTha 18- 67 31 24- 87 47 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cauda graMthasaMgraha"nA saMpAdaka jainadarzanAcArya zrI. dhanyakumAra jene ja te "ruNoddeza" nuM paM. AzAdharakRta saMskRta TIkA tathA hiMdI, gujarAtI, marAThI ane aMgrejI gadya-padya anuvAdo sAthe saMpAdana karI tene zrI rAyacandra jaina zAstramAlAnA pustaka naM. 22 tarIke paramakRtaprabhAvaka maMDaLa (cokasI bajAra, khArAkuvA, jhaverI bajAra, muMbaI-2) taraphathI vi. saM. 2010 (I. sa. 1954)mAM prakAzita karela che. A pustakamAM "tAnuzAsana'nA kartA "zrI nAgasena AcArya hatA evo saMpAdake spaSTa nirdeza karyo che. "tattvAnuzAsana' uparAMta zrI nAgasena AcArye "ArAdhanAsAra" nAmano lagabhaga be hajAra zloka pramANano graMtha racyAnuM jANavA maLe che. A sivAya bIjI kaMI noMdhapAtra mAhitI upalabdha thaI nathI. pustakane aMte zabdasUci ApI che, je abhyAsIone upayogI thaI paDaze. bhAdaravA suda 1, vi. saM. 2017 somavAra, tA. 11-9-1961 vilepArale, muMbaI-pa7 li. sevaka navInacaMdra aMbAlAla zAha, ema.e. maMtrI, jaina sAhitya vikAsa maMDaLa 40-158 45-170 45-172 53-196 53-197 58-217 58-220 60-2225 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e khola zrI jaina sAhitya vikAsa maMDaLa taraphathI 'tattvAnuzAsana' graMthanuM ma~Tara mArA upara mokalavAmAM AvyuM hatuM. temAMthI keTaloka vibhAga 'namaskArasvAdhyAya (saMskRta vibhAga) ' mATe levAno hato. ' tattvAnuzAsana ' graMthanuM prathama vAra jyAre avalokana karyuM, tyAre te graMthano mana upara suMdara prabhAva paDyo. te vakhate evuM lAgyuM ke dhyAnamArga mATe A graMtha atyaMta upayogI hovAthI te pratyeka mumukSunA adhyayanano viSaya khanavo joI e. A vicAre samagra graMthanA gujarAtI anuvAda mATe preraNA ApI. adhyAtmagraMthasaMgraha' nAmanA saMgrahAtmaka graMthamAM A graMtha pUrve hiMdI anuvAdasahita zrI lakSmIcaMda vaNI, maMdasaura, mAlavA taraphathI prakAzita thayela che. tenA saMpAdaka indoranA darzanazAstrI zrI. dhanyakumAra jaina, ema.e., che. e graMtha Aje upalabdha nathI, tenI eka nakala zrI jaina sAhitya vikAsa maMDaLanA pramukha suzrAvaka zrI. amRtalAla kAlidAsa dozIne maLI AvelI,tenA uparathI temaNe eka nakala lakhAvI lIdhelI. e nakala anuvAda karatI vakhate mane upayogI nIvaDI che. mUla graMthomAM adhyAyono krama nathI, te ame karyo che. ( 'tattvAnuzAsana'nA kartA jaina digaMbara saMpradAyanA muni (AcArya) zrI. nAgasena che. temanA zrI. vIracaMdra, zrI. zubhadeva ane zrI. maheMdradeva vidyAguruo hatA ane zrI. vijayadeva dIkSAguru hatA, ema prazasti kahe che. tihAsanA graMthomAM graMthakartA vize khAsa ullekha maLyo nathI. graMthanI racanA graMthakartAnI agAdha vidvattAne svayaM kahI Ape che. A graMthano viziSTa krama vAcakanA manane prabhAvita kare che. racanA suMdara bhASAmAM ane tarkapradhAna zailImAM che. samagra graMthano mukhya viSaya dhyAna che. graMthamAM baMdha, bahetu, mokSa ane mokSahetue cAra sArabhUta tattvonuM suMdara varNana che. graMthakartAe dhyAnanuM svarUpa, parAzraya dhyAna, svAzraya dhyAna, dhyAnanI Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ soLa sAmagrI, dhyAnanAM phaLo, dhyAnanuM mAhAtma, dhyAna mATe preraNA, vagere dhyAnasaMbaMdhI aneka viSayo viziSTa krame rajU karyA che. A saMpUrNa anuvAdane dhyAnamArganA jANakAra pa. pU. paM. zrI bhadraMkaravijayajI gaNivarya kALajIpUrvaka joI gayA che. e mATe huM teozrIno atyaMta RNI chuM. ' . prastuta anuvAdathI anuvAdakanA AtmAmAM je kAMI puNya ekatra thayuM hoya, tenAthI sarva jagatanuM kalyANa thAo. zrAvaNa suda 9, 2017 pAlI rAjasthAna -muni tavAnaMdavijaya Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImannAgasenAcAryapraNIta tattvAnuzAsana prathama adhyAya sArabhUta catuSTaya (aMdha-baMdhahetu-mokSa-mokSahetu ) maMgalAcaraNa siddhasvArthAnazeSArthasvarUpasyopadezakAn / parAparagurUn natvA, vakSye tattvAnuzAsanam // 1 // jeonAM sarva svaprayojano siddha thayAM che ane jeo nikhila padArthonA svarUpano upadeza karanArA che evA para ane apara guruone namaskAra karIne huM 'tattvAnuzAsana ' kahuM chuM. // 1 // sarvajJAstivasiddhi asti vAstava sarvazaH sarvagIrvANavanditaH / ghAtikarmakSayodbhUta spaSTAnantacatuSTayaH // 2 // cAre ghAtikarmonA kSayathI pragaTa thayAM che spaSTa rUpamAM cAra anaMtA-(anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta cAritra ane anaMta vIrya) jemane ane jeo sarva devothI vaMdAyelA che, 'zrI sarvajJa bhagavaMta ' vAstavikarUpe che ja. // 2 // evA 112 ta. 1 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taravAnuzAsana sarvajJakathita tattva tApatrayopataptebhyo, bhavyebhyaH zivazarmaNe / tattvaM heyamupAdeyamiti dvedhA'bhyadhAdasau // 3 // e zrI sarvajJa bhagavaMte trividha tApathI tapelA bhavya jIvone mokSa-sukhanI prApti mATe heya ane upAdeya ema be prakAranuM tattva kahyuM che. kA heya tattva bandho nibandhanaM cAsya, heyamityupadarzitam / heyaM syAd duHkhasukhayoryasmAd bIjamidaM dvayam // 4 // sAMsArika sukhaduHkhanuM bIja hovAthI karmabaMdha ane enuM kAraNa e baMne heya che, ema darzAveluM che. te 4 upAdeya tattva mokSastatkAraNaM caitadupAdeyamudAhRtam / upAdeyaM sukhaM yasmAdasmAdAvirbhaviSyati // 5 // mokSa ane tenuM kAraNa upAdeya kahela che, kemake upAdeya je lokottara) sukha te enAthI prakaTa thAya che. paNa baMdhanI vyAkhyA ane bhedo tatra para (va) hetuo, saMkSiA jIvakarmapradezAnAM, sa prasiddhazcaturvidhaH // 6 // temAM jIva ane karmanA pradezono je paraspara saMleSa te baMdha che. te svahetuo (mithyAtvAdi)thI thAya che ane prakRtibaMdhAdi cAra bhede prasiddha che. te 6 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama adhyAya baMdhanuM kArya bandhasya kAryaH (ya) saMsAraH, sarvaduHkhaprado'GginAm / dravyakSetrAdibhedena, sa cAnekavidhaH smRtaH // 7 // baMdhanuM kArya (phaLa) prANIone sarvaprakAranAM duHkha ApanAro saMsAra che. ane te dravyasaMsAra, kSetrasaMsAra vagere bhedothI aneka prakArano kahelo che. 7 | baMdhanA hetuo syumithyAdarzanajJAnacAritrANi samAsataH / bandhasya hetavo'nyastu, trayANAmeva vistaraH // 8 // saMkSepamAM mithyAdarzana, miyAjJAna ane mithyAcAritra e traNa bandhanA hetuo che. anya hetusamudAya to e traNano ja vistAra che. 8 mithyAdarzananI vyAkhyA anyathA'vasthiteSvartheSvanyathaiva rucirnRNAm / dRSTimohodayAnmoho, mithyAdarzanamucyate // 9 // darzanamohanIya karmanA udayathI, padArtho je rUpe rahelA che temAM tethI anya prakAranI rucirUpa thatI mUDhatAne mithyAdarzana kahevAya che. 9 mithyAjJAnanI vyAkhyA zAnAvRtyudayAdartheSvanyathA'dhigamo bhramaH / azAnaM saMzayazceti, mithyAjJAnamiha tridhA // 10 // Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tattvAnuzAsana jJAnAvaraNIya karmanA uddayathI, padArthomAM anyaprakAranI (ayathArtha) samaja te mithyAjJAna kahevAya che. te bhrama, ajJAna ane saMzaya ema traNa prakAranuM che. | 10 || * mithyAcAritranI vyAkhyA vRttimohodayAjjantoH, kaSAyavazavartinaH / yogapravRttirazubhA, mithyAcAritramUcire // 11 // cAritramohanIya karmanA udayathI kaSAyavazavI jIvanI mana-vacana-kAyAthI thatI azubha pravRttine mithyAcAritra kahela che. // 11 // karmabaMdhanuM pradhAna kAraNa-moharAja bandhahetuSu sarveSu, mohazca prAk prakIrtitaH / mithyAjJAnaM tu tasyaiva, sacivatvamazizriyat // 12 // sarva baMdhahetuomAM mohane sauthI prathama kahyo che ane mithyAjJAne to tenuM ja maMtrIpaNuM svIkAryuM che. // 12 // moharAjanA senApati mamA'haGkAranAmAnau, senAnyau tau ca tatsutau / yadAyattaH sudurbhedo mohavyUhaH pravarttate // 13 // jemane AdhIna atyaMta durbhedya evo moha vyUha pravarte che, te e mamakAra ane ahaMkAra nAmanA mohurAjanA putro e tenA senApatio che. / 13 / Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama adhyAya mamakAranuM svarUpa zazvadanAtmIyeSu svatanupramukheSu karmajaniteSu / AtmIyAbhinivezo mamakAro mama yathA dehaH // 14 // karma utpanna karelA ane paramArthathI kadI paNa potAnA na thanArA evA svaputrAdi viSe AtmIyatAno asadAgraha te mamakAra che, jema ke "mAruM zarIra" vagere. A 14 . ahaMkAranuM svarUpa ye karmakRtA bhAvAH paramArthanayena cAtmano bhinnaaH| tatrAtmA''tmAbhinivezo'haGkAro'haM yathA nRpatiH // 15 // karma sarjelA bhAvo je paramArtha (nizcaya) nayathI AtmAthI bhinna che, temAM potApaNAne abhiniveza te ahaMkAra che jema ke "huM rAjA" vagere. 15 mamakAra-ahaMkAranuM kAraNa ane kArya mithyAzAnAnvitAnmohAnmamAhaGkArasaMbhavaH / imakAbhyAM tu jIvasya, rAgo dveSastu jAyate // 16 // . mithyAjJAnathI yukta mohanA kAraNe mamakAra ane ahaMkAra upaje che ane A bethI ja jIvane rAga ane dveSa utpanna thAya che. te 16 che. tAbhyAM punaH kaSAyAH syu!kaSAyAzca tnmyaaH| teo yogA pravartatta, tataH vidhAviyaH 27 vaLI te rAgadveSathI kaSAyo ane kaSAyamaya nokaSAyo thAya che. tethI yoga pravarte che. tethI jIvahiMsAdi thAya che. ( 17 ) Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taravAnuzAsana te vaLi vatte, saMta putikuLatA tara thAH prajJAcajo, vijJAna niyALi aa 28 te hiMsAdithI kamoM baMdhAya che. tethI sadagati ane durgati thAya che. tyAM zarIro ane zarIra sAthe prApta thanArI Indriyo paNa utpanna thAya che. te 18 II tadarthAnindriyairgRhNan, muhyati dveSTi rajyate / tato bandho bhramatyevaM, mohavyUhagataH pumAn // 19 // IndriyonA viSayone Indriyo vaDe grahaNa karato jIva mUDha bane che, aNagamatA viSayo para dveSa kare che ane managamatA viSayo para rAga kare che. tethI pAcho karmabaMdha thAya che. A pramANe mohanA cakAvAmAM caDhelo puruSa (saMsAramAM) bhame che. me 19 mahAdinA nAza mATe preraNA tasmAdetasya mohasya, mithyAjJAnasya ca dvissH| mamA'haGkArayozcAtman , vinAzAya kurUdhamam // 20 // tethI he jIva! A zatrubhUta moha, mithyAjJAna, mamakAra ane ahaMkArano vinAza karavA mATe udyama kara. 20 bandhahetuSu mukhyeSu nazyatsu kramazastava / zeSopi rAgadveSAdibandhaheturvinazyati // 21 // karmabandhanA mukhya hetuono nAza thatAM anukrame rAgadveSa vagere sarva bandhahetuono paNa vinAza thaze. 21 . Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama adhyAya tatastvaM bandhahetUnAM, samastAnAM vinaashtH| bandhapraNAzamuktaH san , na bhramiSyasi saMsRtau // 22 // samasta bandhahetuonA vinAzathI baMdhano sarvathA nAza pAmaze. e rIte mukta thavAthI te saMsAramAM nahIM bhame. 22 In baMdhahetuonA nAzano upAya vazvavinAzAstu, mokSargudA parasparaviruddhatvAcchItoSNasparzavattayoH // 23 // bahetuono vinAza mokSanA hetuonA svIkArathI thAya che, kema ke te banne zIta ane uSNa sparzanI jema paraspara viruddha che. te 23 . mokSano hetu syAtsamyagdarzanazAnacAritratritayAtmakaH / muktiheturjinopajJaM nirjarA-saMvarakriyaH // 24 // samyagadarzana, samyagrajJAna ane samyakAritra e tritayarUpa muktihetune zrI jinezvara bhagavaMtoe sarva prathama jAmyo che. tenAthI saMvara ane nirjarAnI kiyA thAya che. 24 . samyagdarzananI vyAkhyA jIvAdayo navApyarthA, ye yathA jinabhASitAH / te tathaiveti yA zraddhA, sA samyagdarzanaM smRtam // 25 // jIva Adi navapadAthane zrI jinezvaroe jevA svarUpavALA kahyA che, "te tevA ja che," evI je zraddhA tene samyagdarzana - kahyuM che. 25 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taravAnuzAsana samyajJAnanI vyAkhyA pramANa-naya-nikSepairyo yAthAtmyena nizcayaH / jIvAdiSu padArtheSu, samyagjJAnaM tadiSyate // 26 // jIvAdi tattvone viSe pramANa-naya ane nikSepa vaDe yathArtha nizcaya te samyagajJAna che. 26 in samAritranI vyAkhyA cetasA vacasA tanvA, kRtAnumatakAritaiH / pApakriyANAM yastyAgaH, saccAritramuSanti tat // 27 // mana, vacana ane kAyAthI karavA, karAvavA ane anumodavA vaDe pAkiyAnA tyAgane saracAritra kahe che. A 27 mokSahetunA prakAre mokSahetuH punadvaidhaH, nishcyvyvhaartH| tatrAyaH sAdhyarUpaH syAd, dvitIyastasya sAdhanam // 28 // vaLI A mokSahetu nizcaya ane vyavahAranI apekSAe be prakArano che. temAM pahelo nizcaya sAdhyarUpa che ane bIje vyavahAra tenuM sAdhana che. 28 . nizcaya ane vyavahAranuM svarUpa abhinnakartRkarmAdiviSayo nizcayo nayaH / vyavahAranayo bhinnakartRkarmAdigocaraH // 29 // kartA, karma vagere viSayone abheda bhAve svIkAranAro nizcaya naya che. kartA, karma vagere viSayone bhinna bhinna mAnanAra vyavahAranaya jANavo 29 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama adhyAya vyavahArathI mukitahetu dharmAdizraddhAnaM samyaktvaM, jJAnamadhigamasteSAm / caraNaM ca tapasi ceSTA, vyavahArAd muktiheturayam // 30 // dharmAstikAyAdi dravyonA zraddhAnarUpa samyakatva, temanA adhigamarUpa jJAna ane tapamAM pravRttirUpa cAritra, e vyavahArathI muktihetu che. . 30 | nizcayathI mokSahetu nizcayanayena bhaNitastribhirebhiryaH samAhito bhikssuH| nopAdatte kiJcana ca muJcati mokSaheturasau // 31 // uparyukta darzana-jJAna-cAritranA baLe samAdhimAM ramato je sAdhu kaMI grahaNa kare nahi ane kaMI taje nahi, te nizcayanayathI mokSahetu che. u 31 / yo madhyasthaH pazyati, jaanaatyaatmaanmaatmnaatmnyaatmaa| dRgavagamacaraNarUpaHsla, nishcyaanmuktiheturitijinoktiH||32|| madhyastha evo je AtmA AtmAne AtmA vaDe (AtmamATe, AtmAthI) AtmAmAM jue che ane jANe che te darzanajJAna-cAritrarUpa hovAthI nizcayathI mukti hetu che, ema zrI jinezvaroe kahyuM che. A 3ra ! mane ema t: Daa Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya adhyAya mokSanuM pradhAna kAraNu : dhyAna sa ca muktiheturiddho dhyAne yasmAdavApyate dvividho'pi / tasmAdabhyasyantu dhyAnaM sudhiyaH sadApyapAsyAlasyam // 1 // 33 // A banne prakArano dIptimAna (saLa, samRddha, samartha) muktino hetu dhyAnamAM (dhyAnanA maLe) prApta thAya che, mATe buddhizALI puruSoe ALasane tajIne dhyAnano abhyAsa karavo joI e. // 1 // 33 // caturvidha dhyAna Ate raudraM ca durdhyAnaM, varjanIyamidaM sadA / dharma zuklaM ca saddhyAnamupAdeyaM mumukSubhiH // 2 // 34 // temAM ArtadhyAna ane raudradhyAna ane durdhyAna che. te sadA varSanIya che. dharmadhyAna ane zukladhyAna zubhadhyAna che. te sadA upAdeya che. // 2 // 34 // zukladhyAnanA adhikArI vajrasaMhananopetAH, pUrvazrutasamanvitAH / dadhyuH zuklamihAtItAH zreNyorArohaNakSamAH // 3 // 35 // vaRSabhanArAca (prathama) saMghayaNane pAmelA, pUrvagatazrutane dhAraNa karanArA ane zreNI para caDhavAmAM samartha evA pUrvapuruSoe A kSetramAM zukladhyAnane dhyAyuM hatuM. // 3 // 35 // Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya adhyAya dharmadhyAna tAdRksAmagryabhAve tu, dhyAtuM zuklamihAkSamAn / aidaMyugInAnuddizya, dharmadhyAnaM pracakSmahe // 4 // 36 // paraMtu A kSetramAM tenI sAmagrInA abhAve zukaladhyAna karavA mATe asamartha evA vartamAnakAlIna jIvone uddezIne dharmadhyAnane kahIe chIe. je 4 36 . dharmadhyAnanAM aMgo dhyAtA dhyAnaM phalaM dhyeyaM, yasya yatra yadA yathA / ityetadatra boddhavyaM, dhyAtukAmena yoginA // 5 // 37 // prastutamAM dhyAtA, dhyAna, dhyAnanuM phaLa, yeya, jenuM , jyAM, jyAre ane je prakAre -e ATha aMgo dhyAnanI IcchAvALA yogIe jANavAM joIe. pa . 37 guptendriyamanA dhyAtA, dhyeyaM vastu yathAsthitam / ekAgracintanaM dhyAnaM, nirjarA-saMvarau phalam // 6 // 38 // Indriyo ane manane vaza karanAra te yAtA, yathAsthita- akAlpanika vastu te dhyeya, ekAgraciMtana te dhyAna ane nirjarA-saMvara te phaLa samajavAM. . 6 . 38 che. dezaH kAlazca so'nveSya; sA cAvasthAnugamyatAm / yadA yatra yathA dhyAnamapavighnaM prasiddhayati // 7 // 39 // jyAre, jyAM, je prakAre vizva vinA dhyAna siddha thAya, te kALa, te pradeza ane te avasthAne zodho ane anusaro. . 7. 39 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tavAnuzAsana iti saMkSepato grAhyamaSTAGgaM yogasAdhanam / vivarItumadaH kizciducyamAnaM nizamyatAm // 8 // 40 // e pramANe saMkSepamAM yogamAM sAdhanabhUta ATha aMgo meLavavAM jarUrI che. tenuM vivaraNa karavA mATe thoDuMka kahuM chuM, te sAMbhaLo. te 8 40 | dayAtAnuM lakSaNa tatrAsanna(0)muri (), virAvAi vALaYI viraktaH kAmabhogebhyastyaktasarvaparigrahaH // 9 // 41 // abhyetya samyagAcArya, dIkSAM jainezvarI zritaH / tapasaMyamapU, pramAditArAyaH | 20 | kara ! smygnirnniitjiivaadi-dhyeyvstuvyvsthitiH| Artaraudra parityAgAllabdhacittaprasattikaH // 11 // 43 // muktalokadvayApekSaH poddhaa'shessprisshH| anuSThitakriyAyogo, dhyAnayoge kRtodyamaH // 12 // 44 // mahAsattvaH prityktdurleshyaa'shubhbhaavnH| itIgalakSaNo dhyAtA, dharmadhyAnasya sammataH // 13 // 45 // muktinI najIka Avelo (Asannabhavya), koI paNa nimittane pAmIne kAmabhogothI virakta thayelo, sarvaparigrahano tyAgI, AcArya bhagavAna pAse bhAvapUrvaka AvIne jeNe jainezvarI dIkSA lIdhI che evo, tapa ane saMyamathI saMpanna, pramAdarahita cittavALo, jIvAdi zreya vastuonI vyavasthAno jeNe sArI rIte nirNaya karyo che evo, Arta ane raudradhyAnanA parityAgathI cittanI prasanatAne pAmelo, ubhaya lokanI AzaMsAthI rahita, sarva parISahone sahana karanAra, kriyAyogane vidhipUrvaka karI cUkelo, Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya adhyAya 13 dhyAna yogamAM udyamazIla, sattvazALI ane azubha lehyAo tathA bhAvanAothI rahita evo yAtA dharmadhyAnane mATe yogya manAyo che. je 9-13 41-45 / dharmadhyAnanA svAmI apramattaH pramattazca sadRSTidezasaMyataH / dharmadhyAnasya catvArastattvArthe svAminaH smRtAH // 14 // 46 // guNasthAnakanI apekSAe zrI tasvArthAdhigamasUtramAM apramatta, pramatta, dezavirata ane avirata samyagdaSTi e cArane dharmadhyAnanA svAmI kahyA che. / 14 i 46 mukhyopacArabhedena, dharmadhyAnamiha dvidhA / apramatteSu tanmukhyamitareSvaupacArikam // 15 // 47 // ahIM mukhya ane upacAra e be bhedathI dharmadhyAna be prakAre che, temAM apramatta munione te mukhya (nizcayathI) hoya che ane te sivAyanA (pramatta guNasthAnaka sudhInA) jIvone te upacAra (vyavahAra)thI hoya che . 15 47 n dhyAtA ane dhyAnanA prakAra dravyakSetrAdisAmagrI, dhyAnotpattau ytstridhaa| dhyAtArastrividhAstasmAt, teSAM dhyAnAnyapi tridhA // 16 // 48 // dhyAnanI utpattimAM (prAptimAM) kAraNabhUta dravya, kSetra vagere sAmagrI (uttama, madhyama ane jaghanya ema) traNa prakAranI hovAthI dhyAna karanArA traNa prakAranA hoya che, tethI teonAM dhyAno paNa traNa prakAranAM hoya che 16 . 48 in Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 taravAnuzAsana sAmagrItaH prakRSTAyA, dhyAtari dhyAnamuttamam / syAjaghanyaM jaghanyAyA, madhyamAyAstu madhyamam // 17 // 49 // uttama sAmagrInA baLe yAtAmAM uttama dhyAna, jaghanya sAmagrIthI jaghanya ane madhyama sAmagrIthI madhyama dhyAna prApta thAya che. te 17 149 che zrutena vikalenApi, dhyAtA syAnmanasA sthiraH / prabuddhadhIradhaH zreNyo, dharmadhyAnasya sushrutH||18||50|| apUrNa zrata vaDe paNa dhyAtA (dharmadhyAnamAM) manathI sthira thaI zake che paraMtu zreNInI najIkanuM uttama dharmadhyAna to prAyaH vikasita buddhivALA suzrutane ja hoya che. te 18 50 | dharma ane dharmadhyAnanI vyAkhyAo sadRSTi-jJAna-vRttAni, dharma dharmezvarA viduH / tasmAdyadanapetaM hi, dharmya taddhayAnamabhyadhuH // 19 // 51 // zrI tIrthakara bhagavaMtoe samyagadarzana-jJAna-cAritrane dharma kahyo che. te dharmathI yukta je dhyAna tene dharmadhyAna kahyuM che. . 19 / 1 / AtmanaH pariNAmo yo, mohkssobhvivrjitH| sa ca dharmo'napetaM yat , tasmAttaddharmyamityapi // 20 // 52 // athavA mohanA vikArathI rahita AtmAno je pariNAma te dharma che. tenAthI yukta (je dhyAna) te dharmadhyAna che, ema paNa kahyuM che. te 20 para che Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya adhyAya 15 zUnyIbhavadidaM vizvaM, svarUpeNa dhRtaM ytH| tasmAdvastusvarUpaM hi, prAhurdharma maharSayaH // 21 // 53 // athavA zUnya banI jatA A vizvane svarUpa dhAraNa karI rAkhyuM-TakAvyuM che, tethI maharSio vastusvarUpane ja dharma kahe che. te 21 53 / tato'napetaM yajjJAtaM taddharmya dhyaanmissyte| dharmo hi vastu yAthAtmyamityArSepyabhidhAnataH // 22 // 54 // vastusvarUpathI yukta je jJAna thAya che te dharmadhyAna kahevAya che. AgamamAM paNa vastunuM yathAsya (svarUpa) te dharma che" ema kaheluM che. te 22 . pa yastUttamaH kSamAdiH syAda, dharmo dazatayA prH| tato'napetaM yaddhayAnaM, tadvA dharmyamitIritam // 23 // 55 // athavA to kSamA vagere daza prakAranA zreSTha yatidharmathI yukta je dhyAna te dharmadhyAna kaheluM che. A 23 papa . dhyAnanuM lakSaNa ekAgracintArodho yaH, parispandena vrjitH| taddhayAnaM nirjarAhetuH, saMvarasya ca kAraNam // 24 // 56 // parispada (caMcalatA-cittanA viSayAMtara gamana) thI rahita evo eka ja vastunA sthira ciMtana-adhyavasAnarUpa cittanirodha te dhyAna che. te nirjarAnuM ane saMvaranuM kAraNa che. 24 . 56 che * vaghusaddo dho. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 tattvAnuzAsana 'ekAgra ciMtAnirodhano vizeSArtha ekaM pradhAnamityAhuragramAlambanaM mukham / cintAM smRtiM nirodhaM tu, tasyAstatraiva varttanam // 25 // 57 // * ekAgracintArodhamAM eka eTale pradhAna-zreSTha, agra eTale AlaMbana athavA mukha (e manneno artha dhyeyavastu, upAya, dvAra vagere thAya che), cintA eTale smRti ane nirodha eTale smRtinuM eka pradhAna AlaMbanamAM ja sthira thavuM, ema marSioe kahyuM che. // 25 // 57 // dravya-paryAyormadhye, prAdhAncena thavitam / tatra cintA nirodho yastadvayAnaM babhaNurjinAH // 26 // 58 // dravya ane paryAya paikI jene (dhyAnamAM) mukhyapada ApyuM hoya (dhyAnamAM jenI mukhyatA rAkhI hoya) temAM ciMtAno nirodha (sthira smaraNa) tene zrIjinezvara bhagavaMto dhyAna kahe che. 26 // 58 // ekAgragrahaNaM cAtra, vai vyagravinivRttaye / carma gha(di)jJAnamaiva thAyAnameLApramute // 27 // 6 // ahIM (dhyAnamAM) ekAtranuM (eka ja zreSTha AlaMbananuM) grahaNa karyuM che, te vyagratAnA (bhinna bhinna viSayamAM mananI caMcalatAnA) vAraNa mATe che. vyagratA ajJAna (mAtra jJAna ?) rUpa ja che; ekAgratA te dhyAna kahevAya che. || 27 || 59 || " pratyAhRtya yadA cintAM nAnAlambanavartinIm / jivana OnAM, nirvAdha vizuddhIH // 28 // 60 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya adhyAya tadAsya yogino yogazcintaikAgranirodhanam / prasaMkhyAnaM samAdhiH syAdvayAnaM sveSTaphalapradam // 29 // 61 // jyAre nirmaLa buddhivALo dhyAtA vividha AlaMbano (viSayo)mAM krUtI A cintA (smRti)ne pratyAharIne (kheMcIne) eka ja AlaMbana (viSaya)mAM roke che, tyAre A yogIno eka ja viSayamAM smRtinA sthirIkaraNarUpa yoga 'prasaMkhyAna samAdhi ' kahevAya che. AvuM dhyAna potAnA ISTa phaLane ApanAruM che. 5 28-29 || 60-61 // 6 athavAGgati jAnAtItyagramAtmA niruktitaH / taveSu cAmrAjyatvAAvamiti smRtaH // 30 || 62 // ( athavA agra ' padano niryuktithI (padacchedathI) artha akRti=nAnAti kRti traM=JAtmA' je jANe che te agra eTale AtmA thAya che. athavA jIvAdi tattvomAM agra-prathama sthAne gaNAto hovAthI A AtmAne agra kahelo che 30 || 62 // ta, ra dravyArthikanayAdekaH kevalo vA tathoditaH / antaHvRttistu cintA taiyo niyaMtranA // rU2 // 63 // drArthika (saMgraha)* nayathI AtmAne eka athavA kevala (advitIya) kahyo che. ciMtA te antaHkaraNanI vRtti che ane rodha eTale niyaMtraNA samajavI // 31 // 63 // 17 abhAvo vA nirodhaH syAt sa ca cintAntaravyayaH / jinnAmo yadA, vizvantayonisaH // 32 || 64 // ** ( i AyA ' ! --zrI sthAnAMgasUtra, sthAna 1. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 taravAnuzAsana athavA nirodha eTale abhAva ane te (abhAva) anya viSayanI cintAnA abhAvarUpa koI eka ja padArthanI smRtirUpa samajavo, athavA sarva cintAo (smRtio)thI rahita mAtra AtmasaMvedana (AtmAnubhava)rUpa samajavo. te 32 ma 64 che tatrAtmanyasahAye yaccintAyAH syAnnirodhanam / taddhayAnaM tadabhAvo vA svasaMvittimayazca saH // 33 // 65 // temAM asahAya-kevaLa AtmAmAM cittAnuM je rokANa te dhyAna che athavA tevI cintAno abhAva te dhyAna che. Avo abhAva sva(Atma)saMvedanAmaya hoya che. . 33 + 65 | dhyAnanI anya vyAkhyAo zrutajJAnamudAsInaM yathArthamatinizcalam / svargApavargaphaladaM dhyAnamAMtaramuhUrttataH // 34 // 66 // rAga-dveSathI rahita, yathArtha ane atyaMta nizcala evA zrutajJAnane dhyAna kahevAya che, te aMtarmuhUrtamAM svarga athavA mokSarUpa phaLane ApanAruM che. te 34 66 dhyAyate yena taddhayAnaM yo dhyAyati sa eva vA / yatra vA dhyAyate yadvA dhyAtirvA dhyAnamiSyate // 35 // 67 // jenAvaDe athavA jemAM dhyAna karAya che, athavA je dhyAna kare che tene, athavA "sthati ne dhyAna kahevAya che. je 35 67 * cAti = dhyAnakriyA Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 dvitIya adhyAya zrutajJAnena manasA yato dhyAyanti yoginH| tataH sthiraM manodhyAnaM zrutajJAnaM ca tAttvikam // 36 // 68 // yogIo zrutajJAna sahita manavaDe dhyAna karatA hovAthI sthira evuM mana dhyAna kahevAya che ane tAtvika evuM zrutajJAna paNa dayAna kahevAya che. 36 68 . jJAnAdarthAntarAdAtmA na syAjjJAnaM na cAnyataH / eka pUrvAparIbhUtaM jJAnamAtmeti kIrtitam // 37 // 69 // dhyeyArthAlambanaM dhyAnaM dhyAturyasmAnna bhidyate / dravyArthikanayAttasmAddhayAtaiva dhyAnamucyate // 38 // 70 // je jJAnane arthAntara-AtmAthI bhinna padArtha mAnIe to AtmA na rahe (Atma jJAnarahita-jaDa banI jAya) ane AtmA vinA bIjAthI jJAna utpanna thatuM nathI; evI rIte AtmA jJAnasvarUpa hovAthI AtmAmAM jJAna pUrve paNa che ane pachI paNa che. tethI jJAna AmA che ? ema AgamamAM kahyuM che. evI ja rIte ("jJAna AmA che"nI jema) dhyeya artha che AlaMbana jemAM evuM dhyAna dhyAtAthI bhinna na hovAthI dravyArthika nayathI dhyAtA ja dhyAna kahevAya che. 37-38 che 69-70 che dhyAtari dhyAyate dhyeyaM yasmAnnizcayamAzritaiH / tasmAdidamapi dhyAnaM karmAdhikaraNadvayam // 39 // 71 // je kAraNe nizcayanayano Azraya lenArAo vaDe dhyAtAmAM dayeyanuM dhyAna karAya che tethI karma(kAraka) ane adhikaraNa(kAraka) bane paNa dhyAna che |39 71 . 2. je vivAre se AyA ! --zrI AcArAMga sUtra. eka thara (adhikaraNa), ceyaM (karma). Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAnuzAsana iSTe dhyeye sthirA buddhiryA syAtsaMtAnavartinI / jJAnAntarA'parAmRSTA sA dhyAtiAnamIritA // 40 // 72 // ISTa dayeya (vastu)mAM smRtinI paraMparAvALI ane anya jJAnane (AlaMbanane) nahi sparzatI (jJAnAntaravaDe asaMbaddha) evI je sthira buddhi te dhyAti che, tene dhyAna kahyuM che kAburA ekaM ca kartA karaNaM karmAdhikaraNaM phalam / * dhyAnamevedamakhilaM niruktaM nizcayAnayAt // 41 // 73 // vadhu zuM kahIe? nizcaya nayathI je kAMI che te dhyAna ja che. te ja kartA, karaNa, karma, adhikaraNa ane phaLa che 41 73 svAtmAnaM svAtmani svena, dhyAyet svasmai svato yataH / SaTkArakamayastasmAddhyAnamAtmaiva nizcayAt // 42 // 74 // nizcayathI to AtmA-potAne, potAmAM, potAnA baLe, potAnA mATe, potAnI meLe ja dayAna kare che tethI SakArakamaya AmA ja yAna che. . 42 74 | Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya adhyAya dhyAna mATenI sAmagrI ane preraNuM saGgatyAgaH kaSAyANAM nigraho vratadhAraNam / mano'kSANAM jayazceti sAmagrI dhyAnajanmane // 1 // 75 // dhyAnane utpanna karavAmAM parigrahano tyAga, kaSAyona nigraha, vratono svIkAra (pAlana) ane mana tathA Indriyono ya e (mukhya) sAmagrI che. 17pa indriyANAM pravRttau ca nivRttau ca manaH prabhuH / mana eva jayettasmAjite tasmijitendriyaH // 2 // 76 // Indriyone (viSayomAM pravartAvavAmAM ane rokavAmAM mana samartha che. tethI manane ja jItavuM joIe. manane jIte chate indriyono paNa jaya thAya ja che. 2 . 76 che. jJAna-vairAgyarajjUbhyAM nityamutpathavartinaH / jitacittena zakyante dhartumindriyavAjinaH // 3 // 77 // nitya ulaTA (saMsAranA) mArge doDatA IndriyarUpI ghoDAone manano vijetA jJAna ane vairAgyarUpa be rajajuo (lagAma) vaDe rokavA samartha banI zake che. . 377 | yenopAyena zakyeta sanniyantuM calaM manaH / sa evopAsanIyo'tra na caiva virmetttH||4||78|| Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taravAnuzAsana je upAya dvArA caMcaLa cittane kabaje karI zakAya te ja upAya ahIM (dhyAnamAM) satata sevavo joIe ane tenAthI aTakavuM na joIe . 4 78 saMcintayannanuprekSAH svAdhyAye nitymudytH| jayatyeva manaH sAdhurindriyArthaparAGgamukhaH // 5 // 79 // IndriyonA viSayothI parApramukha thayelo (pAcho pharelo), svAdhyAyamAM sadA udyamazIla ane bhAvanAone sArI rIte ciMtavato yogI manane vaza karI ja zake che. pA 79 svAdhyAyaH paramastAvajapaH pnycnmskRteH| paThanaM vA jinendroktazAstrasyaikAgracetasA // 6 // 80 // ekAgra manathI paMcaparameSTi namaskAra mahAmaMtrano jApa athavA zrI jinezvaradeve kahelAM zAstrAnuM adhyayana e sarvotkRSTa svAdhyAya che. 6 me 80 || svAdhyAyAdhayAnamadhyAstAM dhyAnAtsvAdhyAyamAmanet / dhyAnasvAdhyAyasaMpattyA paramAtmA prakAzate // 7 // 81 // svAdhyAyathI dhyAnamAM caDhe ane dayAnathI svAdhyAyane savizeSa ciMtave, ema dhyAna ane svAdhyAyarUpa saMpattithI paramAtmatatvano (zuddhAtmasvarUpano) prakAza thAya che . 7 1 81 dharmadhyAna mATe A kALagya che ye'trAhuna hi kAlo'yaM dhyAnasya dhyAyatAmiti / te'rhanmatAnabhijJatvaM khyApayantyAtmanaH svayam // 8 // 82 // Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya adhyAya A (paMcama) kALa dhyAnano (dhyAnane yogya) kALa nathI, tethI dhyAna na karo" ema jeo (A viSayamAM) kahe che, teo jAte ja potAnuM zrI jinamata saMbaMdhI ajANapaNuM jAhera kare che. || 8 | 82 . atredAnI niSedhanti zukladhyAnaM jinottmaaH| dharmadhyAnaM punaH prAhuH zreNIbhyAM prAgvivartinAm // 9 // 83 // ahIM (bhAratamAM) vartamAnamAM (paMcama kALe) zrIjinezvarI zukaladhyAnano niSedha kare che, kintu ubhaya zreNIonA nIcenA guNasthAnake rahelA AtmAone dharmadhyAna karavAnuM to vidhAna kare ja che. I 9 83 | yatpunarvajrakAyasya dhyAnamityAgame vcH| zreNyoAnaM pratItyoktaM tannAdhastAniSedhakam // 10 // 84 // vaLI vajaaSabhanArAca saMghayaNavALAne dayAna hoya evuM je AgamamAM kahyuM che te banne zreNIonA dhyAnane uddezIne kahyuM che, tethI te vacana zreNInI nIcenA dhyAnano niSedha karatuM nathI. te 10 5 84 | dhyAtArazcenna santyadha shrutsaagrpaargaaH| tatkimalpazrutairanyai naM dhyAtavyaM svazaktitaH // 11 // 85 // mRtasAgaranA pAragAmI evA dhyAnI mahAtmAo Aje nathI, tethI zuM apahyutavALA anya puruSoe potAnI zaktimujaba dhyAna na dharavuM? 11 me 85 // Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 tavAnuzAsana caritAro na cetsanti yathAkhyAtasya samprati / tatkimanye yathAzaktimAcarantu tapasvinaH // 12 // 86 // jo Aje yathAkhyAta cAritravALA nathI, to anya tapasvIoe yathAzakti cAritra zA mATe na pALavuM? (ahIM sAmA pakSane pratibaMdhi uttara che) 5 12 // 8 // samyaggurupadezena samabhyasyannanAratam / dhAraNAsauSThavAddhyAnapratyayAnapi pazyati // 13 // 87 // anubhavI gurunA upadezathI niraMtara sArI rIte dhyAnano abhyAsa karato AtmA dhAraNAzaktinI atizAyitAthI dhyAna saMbaMdhI pratyayone (vizvAsamAM vRddhi karanArAM susvapnAdi cihnone) paNa jue che // 13 // 87 // yathAbhyAsena zAstrANi sthirANi syurmahAntyapi / tathA dhyAnamapi sthairya labhate'bhyAsavartinAm // 14 // 88 // jema abhyAsanA maLe moTAM paNa zAstro sthira (daDha smRtivALAM) thAya che, tema punaH punaH abhyAsa karanArAonuM dhyAna paNa sthiratAne pAme che // 14 // 88 // yathoktalakSaNo dhyAtA dhyAtumutsahate yadA / tadaiva parikarmAdau kRtvA dhyAyatu dhIradhIH // 15 // 89 // pUrvokta lakSaNavALo sthitaprajJa dhyAtA jyAre paNa dhyAna mATe utsAhita thAya tyAre parikarmAdi (svabhUmikAne ucita zAstrokta anuSThAna) karIne dhyAna kare // 15 // 89 // Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha adhyAya parAzraya dayAna dhyAnano pradeza ane dayAtAnuM svarupa zUnyAgAre guhAyAM vA divA vA yadi vA nishi| strIpazuklIbajIvAnAM kSudrANAmapyagocare // 1 // 90 // anyatra vA kvaciddeze, prazaste prAsuke sme| cetanA'cetanA'zeSadhyAnavighnavivarjite // 2 // 91 // bhUtale vA zilApaTTe sukhAsInaH sthito'thavA / samamRjvAyataM gAtraM niHkampAvayavaM dadhat // 3 // 92 // nAsAgranyastaniSpandalocano mandamucchvasan / dvAtriMzaddoSanirmuktakAyotsarga vyavasthitaH // 4 // 93 // pratyAhRtyAkSaluTAkAMstadarthebhyaH prayatnataH / cintAM cAkRSya sarvebhyo, nirudhya dhyeyavastuni // 5 // 94 // nirastanidro nirmItinirAlasyo nirantaram / svarUpaM pararUpaM vA, dhyAyedantarvizuddhaye // 6 // 95 // nina zubhAM, rAtre mathavA hivase, strI, pazu, napuMsaka ane zudra jIvo jyAM na hoya tyAM athavA dhyAnamAM vighabhUta evA sarva sacetana ane acetana nimittethI rahita, suMdara, nirjIva, sapATa evA bIjA koI pradezamAM, bhUmitala athavA zIlApaTTa para, sukhAsane athavA kAyotsargamudrAmAM rahelo, sama, sarala, asaMkucita ane avayavonA kaMpathI rahita evA zarIravALo, nAsikAnA agrabhAga para sthira che dRSTi jenI evo, manda Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 tattvAnuzAsana zvAsocchvAsavALo, khatrIza doSathI rahita, kAyotsargamAM rahelo, nidrArahita, nirbhaya ane ALasa vinAno dhyAtA indriyorUpI luMTArAone prayatnapUrvaka temanA viSayomAMthI pratyAharIne-kheMcIne ane smRtine sarvamAMthI kheMcIne dhyeya vastumAM sthira kare ane pachI Atmavizuddhi mATe svarUpa athavA pararUpanuM niraMtara dhyAna kare. // 1-6 // 90-95 // svarupAlaMmata ane parAlaMmana dhyAna nizcayAd vyavahArAcca dhyAnaM dvividhamAgame / svarUpAlambanaM pUrva parAlambanamuttaram // 7 // 96 // AgamamAM nizcayanayathI ane vyavahAranayathI ema be prakAranuM dhyAna kaheluM che. temAM svarUpanuM dhyAna karavuM te paheluM (nizcayathI) ane pararUpanuM dhyAna karavuM te khIjuM (vyavahArathI) samajavuM. // 9 // 96 // abhinnamAdyamanyattu bhinnaM tattAvaducyate / bhinne hi vihitA'bhyAso'bhinnaM dhyAyatyanAkulaH // 8 // 97 // temAM paheluM (svarUpanuM) dhyAna AtmAthI abhinna ane bIjuM (pararUpanuM) dhyAna bhinna kahevAya che. prathama bhinna dhyAnamAM daDha abhyAsI banelo pachI nirAkuLapaNe (sugamatAthI) abhinna dhyAnane karI zake che. | 8 | 97 AjJApAyo vipAkaM ca saMsthAnaM bhuvanasya ca / yathAgamamavikSiptacetasA cintayenmuniH // 9 // 98 // 1. abheda praNidhAna. 2. bheda praNidhAna. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha adhyAya AjJA, apAya vipAka ane loknA saMsthAnane muni Agamane anusAre sthiracittathI ciMtave. // 9 // 98 // nAmAdi caturvidha dhyeya nAma ca sthApanaM dravyaM bhAvazceti caturvidham / samastaM vyastamapyetaddheyayamadhyAtmavedibhiH / / 10 / / 99 // nAmaghyeya, sthApanAdhyeya, dravyadhyeya ane bhAvadhyeya ema dhyeya cAra prakAranuM che. adhyAtmanA jANakAra mahAtmAoe enuM (caturvidhadhyeyanuM) bheguM athavA pratyekanuM juduM juduM dhyAna karavuM joI e. // 10 // 99 // vAcyasya vAcakaM nAma pratimA sthApanA matA / guNaparyayavad dravyaM bhAvaH syAd guNaparyayau // 11 // 100 // vAcca-abhidheya padArthanA vAcaka zabdane nAma ane pratimAne sthApanA kahevAya che. guNa ane paryAyavALuM te dravya che; ane guNa ane paryAya te bhAva che. / / 11 | 100 | nAma dhyeya Adau madhye'vasAne yadvAGgamayaM vyApya tiSThati / hRdi jyotiSmadudgacchannAmadhyeyaM tadarhatAm // 12 // 101 // 27 je (vADmaya-sarvazAstranI) AdimAM, madhyamAM ane aMtamAM ema sakala vADmayane vyApIne raheluM che; te jyotirmaya ane UrdhvagAmI evA zrI arihaMta bhagavaMtanA nAmanuM hRdayamAM dhyAna karavuM joIe. (dhyeyanAma - ' arihaMta ', '4 'vagere) | 12 || 101 // Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taravAnuzAsana hRtpaGkaje catuHpatre jyotiSmanti pradakSiNam / a-sigA-3jJAsA dhyeyoni pachinAm 22aa 2025 cAra dalavALA hadayakamaLamAM jyotirmaya evA deza-Ni-gA3-" e parameSThionA Adya akSaronuM pradakSiNamAM dhyAna karavuM joIe. sA| | | 13 / 102 . dhyAyed 'a-i-u-e-o'ca tdvnmntraanudrcissH| matyAdijJAnanAmAni matyAdijJAnasiddhaye // 14 // 103 // te ja rIte "ga-2-3-g-ao" e ujajavala maMtronuM dhyAna kare, tathA matyAdi jJAnonI siddhi mATe atyAdi jJAnonA nAmonuM dhyAna kare. je 14 . 103 . saptAkSaraM mahAmantraM mukharandhreSu saptasu / gurUpadezato dhyAyedicchan dUrazravAdikam // 15 // 104 // dUra-zravaNAdi labdhione icchatA sAdhake "namo arihaMtA e saptAkSara maMtranuM (be kAnanAM, be nAkanAM, be AMkhanAM ane eka mukhanuM ema) sAta mukhachidromAM zrI gurunA upadezathI dhyAna karavuM joIe (cakSu AdinI sImAthI bahAra rahelA rUpAdinuM pratyakSa vagere paNa A maMtranA dhyAnathI thAya che). che 15 104 hRdaye'STadalaM padmaM vagaiH pUritamaSTabhiH / daleSu karNikAyAzca nAmnA'dhiSThitamahatAm // 16 // 105 // Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha adhyAya gaNabhRddhalayopetaM triHparItaM ca mAyayA / kSoNImaNDalamadhyasthaM dhyAyedabhyarcayecca tat // 17 // 106 // kaNikAmAM zrI arihaMta bhagavaMtonA nAma ('garde)thI adhiSThita ane ATha dalomAM aSTa varga (--4-8----rA varga)thI pUrita evA aSTadala kamalanuM hRdayamAM dhyAna karavuM. te parva gaNadharavalaya (aDatAlIza labdhipado)thI sahita ane mAyA-hI kArathI traNa vakhata veSTita che, ema citavavuM. A dhyAnapUrve e badhAne bhUmimaMDala para AlekhIne enI pUjA paNa karI zakAya. 16-17 / 105-106 akArAdi-hakArAntAH mantrAH prmshktyH| svamaNDalagatA dhyeyA lokadvayaphalapradAH // 18 // 107 // a" thI " sudhInA akSaro Ihaloka ane paralokanA phaLane ApanArA paramazaktivALA maMtro che. temanuM AdhArAdi svacakomAM dhyAna karavuM. te 18 5 107 ityAdInmantriNo mantrAnahanmantrapurassarAn / dhyAyanti yadiha spaSTaM nAmadhyeyamavaihi tat // 19 // 108 // "gaI ' maMtrathI puraskRta evA pUrvokta ane bIjA maMtro, jemanuM mAMtriko dhyAna kare che, te badhAne tame ahIM nA madhyeya tarIke spaSTa rIte jANo. 19 me 108 sthApanA dayeya jinendrapratibimbAni kRtrimANyakRtAni ca / yathoktAnyAgame tAni tathA dhyAyedazaGkitam // 20 // 109 / / Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 tavAnuzAsana - zAzvata ane azAzvata evI jinapratimAonuM AgamamAM jevI rIte varNana karyuM che, tevI rIte zaMkA vinA dhyAna karo. ne 20 me 109 la dravya dayeya yathaikamekadA dravyamutpitsu sthAsnu nazvaram / tathaiva sarvadA sarvamiti tattvaM vicintayet // 21 // 110 // jema eka dravya eka ja vakhate utpAdazIla, dhava ane nazvara che, tevI ja rIte sarva dravyo sarvadA (utpAda-vyaya thravyayukata) che, e tane ciMtavavuM . 21 / 110 | cetano'cetano vArtho yo yathaiva vyavasthitaH / tathaiva tasya yo bhAvo yAthAtmyaM tattvamucyate // 22 // 111 / / cetana ke acetana padArtha, jevI rIte vyavasthita che, teno te prakArano je bhAva (svarUpa) te "yAthAbhya" tattva kahevAya che. te 22 / 111 . anAdinidhane dravye svaparyAyAH pratikSaNam / unmajanti nimajanti jalakallolavajale // 23 // 112 // jalamAM jalataraMgonI jema anAdi-anaMta evA dravyamAM potAnA paryAyo pratikSaNa utpanna thAya che ane laya pAme che. je 23 me 112 . yadvivRttaM yathApUrvaM yacca pazcAdvivaya'ti / vivartate yadatrAdha tadevedamidaM ca tat // 24 // 113 // Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha adhyAya 31 jevI rIte je (dravya) pUrve vivarlDa (utpAda-vyaya-dhrauvyane pAmyuM) hatuM, je (dravya) pachI vivarta (utpAda-vyaya-dhravya)ne pAmaze ane je (dravya) Aje vartamAnamAM vivarta (utpAda-vyayathravyane pAme) che te ja A che ane A ja te che. tAtparya ke pratyeka dravya dravyarUpe sarvakALa ekasarakhuM ja rahe che 24 113 sahavRttA guNAstatra paryAyAH krmvrtinH|| syAdetadAtmakaM dravyamete ca syustadAtmakAH // 25 // 114 / / temAM sahabhAvI te guNo che ane kamabhAvI te paryAyo che. dravya guNaparyAyAtmaka che ane guNaparyAyo dravyAtmaka che. | 25 | 114 . evaMvidhamidaM vastusthityutpattivyayAtmakam / pratikSaNamanAdyantaM sarva dhyeyaM yathAsthitam // 26 // 115 // arthavyaJjanaparyAyA mUrtA'mUrttA guNAzca ye| yatra dravye yathAvasthAstAMzca tatra tathA smaret // 27 // 116 // evI jAtanI A vastu pratikSaNa utpati-sthiti tathA vyayAtmaka ane anAdi-anaMta che. sarva yeyanuM yathAsthitirUpe (je jevuM hoya, tenuM te prakAre) dhyAna karavuM joIe. 26 115 In je dravyamAM arthaparyAyo, vyaMjana paryAya ane mUrta ke amUrta guNo jevI rIte rahelA hoya, tevI rIte temanuM smaraNa karavuM. 27 | 116 | 1 Ta' zabdanA paryAyavAcI zabdokalaza, kuMbha vagere vyaMjana (zabda) paryAyo kahevAya che ane ghaTa' padArthanA raktatva, mRtmayatva vagere arthaparyAyo kahevAya che. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 taravAnuzAsana puruSaH pudgalaH kAlo, dharmAdharmoM tathAmbaram / SaDvidhaM dravyamAmnAtaM, tatra dhyeyatamaH pumAn // 28 // 117 // AtmA, pugala, kAla, dharma, adharma ane AkAza e che prakAranuM dravya mAnavAmAM AvyuM che. temAM AtmA te dayeyatama (zreSTha dhyeya) cha. // 28 // 117 // bhAva dayeya sati hi jJAtari jJeyaM dhyeyatAM pratipadyate / tato jJAnasvarUpo'yamAtmA dhyeyatamaH smRtaH // 29 // 118 // jJAtA hoya to ja seya dayeyatAne pAme che. tethI jJAnasvarUpa mA AtmAne dhyeyatama yo cha. // 28 // 118 // tatrA'pi tattvataH paJca dhyAtavyAH prmesstthinH| catvAraH sakalAsteSu siddhaH svAmIti niSkalaH // 30 // 119 // jIvadravyomAM paNa tatvathI pAMca parameSThio dayeya che. temAM arihaMta-AcAryAdi sakala-karmAdi upAdhisahita che ane siddha svAbhI (?) DopAthI na04-narupAdhi cha. // 30 // 11 // zrIsiddhAtmAnuM svarUpa anantadarzanazAnasamyaktvAdiguNAtmakam / svopAttAnantaratyaktazarIrAkAradhAriNam // 31 // 120 // sAkAraJca nirAkAramamUrtamajarAmaram / jinabimbamiva svacchasphaTikapratibimbitam // 32 // 121 // lokAgrazikharArUDhamudUDhasukhasampadam / siddhAtmAnaM nirAbAdhaM dhyAyennidhUtakalmaSam // 33 // 122 // Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha adhyAya anaMta evA darzana, jJAna, samyaktva vagere guNovALA, caramabhavamAM je deha potAne prApta thayo hato ane je pote tajI dIdho tenA AkAra (caramadehAkAra)ne dhAraNa karanArA, (e apekSAe) sAkAra, nirAkAra, amUrta, jarArahita, mRtyurahita, nirmala sphaTika ratnamAM pratibiMkhita thayela jinabiMkhasadaza, lokanA agrabhAgarUpa zikhara para ArUDha sukhasaMpattine varelA, pIDArahita ane niSkarma evA zrI siddhAtmAnuM dhyAna karavuM. // 31-33 || 120-122 || zrI arihaMtanuM svarupa tathAdyamAptamAptAnAM devAnAmadhidaivatam / prakSILayAtimAMLa prAptAnantatuchyam // rU4 // 223 // dUramutsRjya bhUbhAgaM nabhastalamadhiSThitam / paramaudArikasvAMgaprabhAbhatsitabhAskaram // 35 // 124 // '.3 catustriMzanmahAzvayaiH prAtihAryaizca bhUSitam / muni-tiryakna-sthiisamAbhiH sanniSavitam // rU6 // 2 // janmAbhiSekapramukhaprAptapUjAtizAyinam / kevalajJAnanirNItavizvatattvopadezinam // 37 // 126 // prabhAsvallakSaNAkIrNasampUrNodagravigraham / 33 AkAzasphaTikAntaHsthajvalajjvAlAnalojjvalam // 38 // 127 // tejasAmuttamaM tejo jyotiSAM jyotiruttamam / paramAtmAnamarhantaM dhyAyenniHzreyasAptaye // 39 // 128 // tathA, ApnomAM Adya Apta, devonA paNu adhidaivata, ghAtikarmarahita, anaMtacatuSTayane pAmelA, pRthvItalane dUra Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 taravAnuzAsana choDIne (UMce) AkAzapradezamAM rahelA potAnA parama dArika zarIranI prabhAthI sUrya karatAM paNa adhika tejasvI, mahAzcaryabhUta cotrIza atizayo ane ATha prAtihAryothI zobhatA, munivaro, tiryaMco, manuSyo ane devatAonI parSadAothI gherAcelA, janmAbhiSeka vageremAM prApta thayela pUjAnA kAraNe sauthI caDhiyAtA, kevaLa jJAnavaDe nirNata evAM vizvanA tattvonA upadezaka, ujajavala evA aneka lakSaNothI vyApta, savAMga paripUrNa ane unnatadehavALA, nirmala (mahAna) sphaTikaratnamAM pratibiMbita pradIpta javAlAovALA agni samAna ujajavala, sarva temAM uttama teja ane sarva jyotiomAM uttama jyotisvarUpa evA zrI arihaMta paramAtmAnuM mokSanI prApti mATe dhyAna karavuM. 34-39 / 123-128 . vItarAgo'pyayaM devo dhyAyamAno mumukssubhiH|| svargApavargaphaladaH zaktistasya hi tAdRzI // 40 // 129 // mumukSuo vaDe dhyAna karAtA evA A devAdhideva vItarAga hovA chatAM svarga ke mokSa phaLane ApanArA che, kAraNa ke temanI zakti ja te prakAranI aciMtya che. 40 + 129 samyagjJAnAdisampannAH praaptsptmhrddhyH| tathoktalakSaNA dhyeyAH sUryupAdhyAyasAdhavaH // 41 // 130 // samyajJAnAdithI saMpanna, sAta mahAddhiovALA (?) ane zAstrokata lakSaNovALA AcArya, upAdhyAya ane sAdhu bhagavaMtonuM dhyAna karavuM. 41 / 130 | Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha adhyAya dvividha dhyeya evaM nAmAdibhedena dhyeyamuktaM caturvidham / athavA dravyamAvAsyAM dvidhaiva tasthitam // 42 // 232 // evI rIte nAmAdi bhedothI cAra prakAranuM dhyeya kahyuM. athavA te (dhyeya) dravya ane bhAva bhede e prakAranuM ja che. // 42 131 // dravyadhyeya ane bhAvaya dravyadhyeyaM bahirvastu cetanAcetanAtmakam / bhAvadhyeyaM punaryeyasannibhadhyAnaparyayaH // 43 // 132 // cetana ke jaDarUpa mAhya vastu te dravyadhyeya che ane dhyeya (arihaMtAdi) sadeza je dhyAnano paryAya te bhAvadhyeya che || 43 || 132 // dhyAne hi vibhrati sthairya dhyeyarUpaM parisphuTam / AlekhitamivAbhAti dhyeyasyA'sannidhAvapi // 44 // 133 // rUpa dhyAna jyAre sthiratAne dhAraNa kare che tyAre dhyeya najIka na hovA chatAM paNa jANe (sAme) Alekhita hoya evuM atyaMta spaSTa bhAse che. // 44 // 133 || dhAtupiNDe sthitazcaivaM dhyeyo'rtho dhyAyate yataH / dhyeyaM piNDasthamityAhurata eva ca kevalam // 45 // 134 // e ja prakAre jyAre sapta dhAtunA piMDamAM--dehamAM dhyeya vastunuM dhyAna karAya che tyAre te dhyeyane (dhyAnane) piMDastha kahevAya che, ethI ja kevala (kaivalya, kaivalajJAna ?) prApta thAya che // 45 5 134 // Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taravAnuzAsana yadA dhyAnabalAddhayAtA zUnyIkRtya svavigraham / dhyeyasvarUpAviSTatvAt tAdRk saMpadyate svayam // 46 // 135 // tadA tthaavidhdhyaansNvittidhvstklpnH| sa eva paramAtmA syAd vainateyazca manmathaH // 47 // 136 // jyAre yAtA dhyAnanA baLe svadehane (svaAkRtine) zUnya karIne dayeyanA svarUpamAM AviSTa-pravezela hovAthI svayaM tenA jevo banI jAya che, tyAre tevA prakAranA dhyAnanA saMvedanathI nAza pAmyA che sarva vikalpo jenA evo te pote ja paramAtmA, garUDa ane kAmadeva banI jAya che (garUDa ane kAmadeva e zabdonA vizeSArtha mATe juo zloka naM. 205). 46-47 135-36 soyaM samarasImAvastadekIkaraNaM smRtam / etadeva samAdhiH syaallokdvyphlprdH||48||137 // (AvI rIte paramAtmA sAtheno dhyAtAno abheda) te A samarasIbhAva" che. te ja "ekIkaraNa" kahevAyuM che. e ja ubhayalokanAM phaLone ApanArI "samAdhi" che. I 48 137 kimatra bahunoktena jJAtvA zraddhAya tttvtH| dhyeyaM samastamapyetanmAdhyasthyaM tatra bibhratA // 49 // 138 // ahIM bahu kahevAthI zuM? tAvika rIte jANIne, tevI ja rIte tenA para zraddhA karIne ane e viSayamAM mAdhyaye dhAraNa karIne A badhuM dhyAna karavuM joIe. 49 138 che mAdhyasthyaM samatopekSA vairAgyaM sAmyamaspRhA / vaitRSNyaM paramA zAntirityeko'rtho'bhidhIyate // 50 // 139 // Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha adhyAya mAdhyathya, samatA, upekSA, vairAgya, sAmya, nispRhatA, vaitRzya, parama-zAnti-e badhA zabdo vaDe eka ja artha kahevAya che. e pa0 me 139 | saMkSepeNa yadatroktaM vistArAt paramAgame / tatsarva dhyAnameva syAddhayAteSu parameSTiSu // 51 // 140 // paMcaparameSTionuM dhyAna thatAM ja, ahIM (pUrve) je saMkSepamAM kahyuM che ane parama AgAmomAM je vistArathI kahevAmAM AvyuM che, te badhuM dhyAna thaI ja jAya che (arthAt parameSTidhyAnamAM bIjuM badhuM dhyAna AvI ja jAya che.) + 51 . 140 | Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama adhyAya svAmAlaMbana yAna vyavahAranayAdevaM dhyAnamuktaM parAzrayam / nizcayAdadhunA svAtmAlambanaM tannirUpyate // 1 // 141 // evI rIte vyavahAranayathI parAlaMbana dhyAna kahyuM, have nizcayathI svAtamAlaMbana dayAna kahevAya che. te 1 141 bruvatA dhyAnazabdArtha yadrahasyamavAdiSam / tathApi spaSTamAkhyAtuM punarapyabhidhIyate // 2 // 142 // dhyAna zabdanA arthane kahetAM svAvalaMbana dhyAnanuM suMdara rahasya kahevAyuM hatuM, tathApi vadhu spaSTa rIte kahevA mATe pharIthI paNa kahevAya che. / 2 / 142 / didhyAsuH svaM paraM jJAtvA zraddhAya ca yathAsthitam / vihAyAnyadanarthitvAt svamevAvaitu pazyatu // 3 // 143 // dhyAna karavAnI IcchAvALo puruSa, "svAtmA sarvazreSTha che" ema jANIne, temAM yathAsthita rIte zraddhA karIne ane (Atma bhinna) bIjuM badhuM anupayogI hovAthI (teno) tyAga karIne svAtmAne ja samyaga jANe ane jue 3 143 . pUrva zrutena saMskAra svaatmnyaaropyetttH| tatraikAgryaM samAsAdya na kiJcidapi cintayet // 4 // 144 // prathama potAnA AtmAmAM zruta vaDe saMskAranuM AropaNa kare (zrutamAM varNavela AtmasvarUpanI punaH punaH bhAvanA kare), pachI temAM ekAgratAne meLavIne kaMI paNa ciMtave nahIM. 4 144 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama adhyAya yastu nAlambate zrautIM bhAvanAM kalpanAbhayAt / / so'vazyaM muhyati svasmin bahizcintAM bibharti ca // 5 // 145 // je zrokta bhAvanAno kAlpanika bhayathI AlaMbana leto nathI te AtmAnA viSayamAM avazya moha pAme che ane bAhya ciMtAne dhAraNa kare che. (paravastunA azubha dhyAnamAM paDI jAya cha.) // 5 // 145 // tasmAnmohaprahANAya bhishcintaanivRttye| svAtmAnaM bhAvayet pUrvamaikAvyasya ca siddhaye // 6 // 146 // tethI mohanA nAza mATe, bAhya ciMtAnI nivRtti mATe bhane yatAnI siddhi mATe svAtmAne bhAva // 6 // 146 // zruta bhAvanA tathA hi cetano'saMkhyapradezo mUrtivarjitaH / zuddhAtmA siddharUpo'smi jJAnadarzanalakSaNaH // 7 // 147 // nAnyo'smi nAhamastyanyo nAnyasyAhaM na me paraH / anyastvanyo'hamevAhamanyo'nyasyA'hameva me // 8 // 148 // anyaccharIramanyohaM cidahaM tadacetanam / anekametadeko'haM kSayIdamahamakSayaH // 9 // 149 // acetanaM bhavennAhaM nAhamapyastyacetanam / jJAnAtmAhaM na me kazcinnAhamanyasya kasyacit // 10 // 150 // yo'tra svasvAmisambandho mamAbhUdvapuSA saha / yazcaikatvabhramasso'pi parasmAnna svarUpataH // 11 // 151 // Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 tavAnuzAsana jiivaadidrvyyaathaatmyjnyaanaatmkmihaatmnaa| pazyannAtmanyathAtmAnamudAsIno'smi vastuSu // 12 // 152 // sad-dravyamasmi cidahaM zAtA draSTA sdaapyudaasiinH| svopAttadehamAtrastataH pRthaggaganavadamUrttaH // 13 // 153 // sannavAhaM sadApyasmi svarUpAdicatuSTayAt / asannevAsmi cAtyantaM pararUpAdyapekSayA // 14 // 154 // yanna cetayate kiJcinnAcetayata kiJcana / yaccetayiSyate naiva taccharIrAdi nAsmyaham // 15 // 155 // yadacetattathA pUrva cetayiSyati yadanyathA / cetatItthaM yadatrAdya taccidvyaM samasmyaham // 16 // 156 // svayamiSTaM na ca dviSTaM kintUpekSyamidaM jagat / nAhameSTA na ca dveSTA kintu svayamupekSitA // 17 // 157 // mattaH kAyAdayo bhinnAstebhyo'hamapi tattvataH / nAhameSAM kimapyasmi mamApyete na kiJcana // 18 // 158 // evaM samyagvinizcitya svAtmanaM bhinnmnytH| vidhAya tanmayaM bhAvaM na kizcidapi cintayet // 19 // 159 // "Iyetana, madhyapradezI, abhUrta, zuddhAmA, jJAnaharzana svarUpa ane siddharUpa chuM. ___"I manya (52, mAnne, minna35, masiddha35, sanAtma35 vagere) nathI, anya te huM nathI, huM anyano nathI, anya mAro nathI, anya to anya che, huM huM ja chuM, anya anyano che, huM ja bhAro chu. __ " zarI2 TuMcha, I ho chu; 9 yetana chu, te anyatana cha; e aneka che, huM eka chuM e vinazvara che, huM avinAzI chuM. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama adhyAya 44 huM acetana thato nathI, huM acetana paNa nathI, huM jJAnasvarUpa chuM, mAruM koI paNa nathI, huM paNa koIno nathI. ahIM pUrve mane zarIranI sAthe je svAmisaMbaMdha (zarIra e mAruM sva, ane huM eno svAmI evo saMbaMdha hato ane je tenI sAthenA mArA) ekatvano ("zarIra te huM chuM" evo bhrama hato, te paNa para (karma)nA kAraNe hato; svarUpathI nahIM. have ahIM jIvAdi dravyonA yathArtha jJAnarU5 AtmAne AtmAvaDe AtmAmAM jato huM para vastuone viSe udAsIna chuM. huM sat dravya chuM, huM cetana chuM, jJAtA chuM, draSTA chuM, sadA paNa udAsIna chuM, pote upArjalA dehanA AkAravALo chuM, tethI (dehathI) bhinna chuM ane AkAzanI jema amUrta chuM. "svarUpAdi (sva-dravya-kSetra-kALa-bhAva) catuSTayathI huM sarvadA paNa "sat " ja chuM ane pararUpa (para dravya-kSetra-kALa-bhAva) AdinI apekSAe huM atyaMta (sarvathA) asat " chuM. je kaMI paNa jANatuM nathI, pUrve kaMI paNa jANatuM na hatuM ane kaMI paNa jANaze ja nahIM, te zarIrAdi (rapa) huM nathI. pUrve je tathA prakAre jANatuM hatuM, bhaviSyamAM je bIjI rIte jANaze ane Aje ahIM A prakAre jANe che, te cetana dravya huM ja chuM. A jagat svayaM ISTa ane TreSya nathI kintu upekSya che. huM svayaM rAgI ane dveSI nathI kintu upekSitA (madhyasthI chuM. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAnuzAsana nizcayathI mArAthI zarIro bhinna che ane huM paNa temanAthI bhinna chuM, huM emane kaMI paNa nathI ane mArA paNa eo kaMI paNa nathI." e rIte "svAtmA anyathI bhinna che" ema sArI rIte nizcaya karIne ane svarUpamaya bhAva karIne kAMI paNa ciMtavavuM nahIM. 7-19 / 147-159 cintAbhAvo na jainAnAM tuccho mithyAdRzAmiva / dRgbodhasAmyarUpasya yatsvasaMvedanaM hi saH // 20 // 160 // jaino ItaronI jema ciMtAbhAvane (para vastunI smRtinA abhAvane) tuccha (atyaMta asat, sarvathA abhAvarUpa) mAnatA nathI; kAraNa ke te abhAva darzana-jJAna-cAritramaya AtmAnuM je svasaMvedana tadAtmaka che. te 20 me 160 svasaMvedana vedyatvaM vedakatvaM ca yatsvasya svena yoginH| tatsvasaMvedanaM prAhurAtmanonubhavaM dRzam // 21 // 161 // - bauddho vastunA abhAvane "AkAzakusuma" jevo atyaMta asata mAne che; paraMtu jeno abhAvane kathaMcit asa-eTale apekSAe bhAva (sata) rUpa paNa mAne che. jemake ghaDo phUTI jAya tyAre ghaDAno je abhAva thAya che, te paNa ThIkarAnA sadbhAvarUpa che. evI ja rIte parapadArthonI smRtino abhAva te sarvathA abhAva-tuccharUpa nathI kintu jJAna-darzana-cAritrAtmaka AtmAnA te svasavedanarUpa che. svAnubhava te ja ciMtAbhAva che. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama adhyAya yogIne AtmAvaDe AtmAnuM je vedhatva ane vedakatva thAya che tene yogIzvaroe svasaMvedana, AtmAnubhava athavA Atmadarzana kahyuM che. // 21 | 161 // svaparajJaptirUpatvAnna tasya kAraNAntaram / tatazcintAM nRtyanya svavijaiva vaidyatAm // 22 // 62 // te svaparajJapti (prakAza) rUpa hovAthI tenuM bIjuM koI kAraNa nathI (kevaLa AtmA ja kAraNa che); tethI ciMtAne choDIne svasaMvedanathI ja anubhavavuM joIe. // 22 // 162 // hagbodhasAmyarUpatvAjjAnan pazyannudAsitA / cittAmAvizeSAtmA svAtmanevAnuMmUyatAm // 23 // 662 // AtmA darzana, jJAna, ane samatA (cAritra) rUpa hovAthI jue che, jANe che ane madhyastha rahe che. te sAmAnya (darzana) ane vizeSa (jJAna) upayoga svarUpa che. tene svAtmA vaDe ja anubhavo. // 23 // 163 // karmajebhyaH samastebhyo bhAvebhyo bhinnamanvaham / svamAvamuvAlIna pacetAtmAnamAtmanA // ra4 // 64 // 43 udAsIna 66 huM karmajanya samasta bhAvothI bhinna, jJAnasvabhAva ane , " ema AtmAne AtmAvaDe jue. // 24 // 164 // yanmithyAbhinivezena mithyAjJAnena cojjhitam / tanmadhyasthaM nijaM rUpaM svasmin saMvedyatAM svayam // 25 // 165 // Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taravAnuzAsana - mithyAbhiniveza ane mithyAjJAnathI rahita evuM mAdhyatrya (ja) AtmAnuM svarUpa che. tene AtmAe AtmAmAM anubhavavuM joIe. te 25 / 165 na hIndriyadhiyA dRzyaM ruupaadirhittvtH| vitarkAstanna pazyanti te hyavispaSTatarkaNaH // 26 // 166 // te AtmasvarUpa Indriyajanya jJAnathI ya nathI, kAraNa ke te rUpAdithI rahita che. tene vitaka (tarjAghAtmaka manovRttio) paNa joI zakatA nathI, kAraNa teo pote ja aspaSTa takarUpa che. te 26 166 ! ubhayasminniruddhe tu syAdvispaSTamatIndriyam / svasaMvedyaM hi tadrUpaM svasaMvittyaiva dRzyatAm // 27 // 167 // IndriyajanyajJAna (indriyo) ane vitarko (mana) banneno nirodha thAya to ja atyaMta spaSTa ane atIndriya evuM te . (AtmasvarU5) dekhAya. te kevaLa svasaMvedya che. tethI svasaMvedana vaDe ja tene anubhavo. 27 me 167 vapuSo'pratibhAse'pi svAtantryeNa ckaaste| cetanAjJAnarUpo'yaM svayaM dRzyate eva hi // 28 // 168 // zarIranuM bhAna na hoya to paNa te cetanya svayaM svataMtra prakAze che, kAraNa ke te jJAnarUpa hovAthI svayaM dekhAya che ja. | 28 : 168 . samAdhisthena yadyAtmA bodhAtmA naanubhuuyte| tadA (hi) na tasya taddhayAnaM mUrchAvAn moha eva sH||29||169|| Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama adhyAya samAdhistha puruSa vaDe je jJAnasvarUpa AtmA na anubhavAya to te tenuM dhyAna ja nathI kintu mUchathI yukta evo moha ja che. 29169 svasaMvedananuM phaLa tadevAnubhavazcAyamaikAgyaM paramRcchati / tathAtmAdhInamAnandameti vAcAmagocaram // 30 // 170 // te AtmasvarUpano ja anubhava karato A AmA parama ekAgratAne pAme che, tathA vacanAtIta ane svAdhIna paramAnaMdane pAme che. je 30 170 || yathA nirvAtadezasthaH pradIpo na prakampate / tathA svarUpaniSTho'yaM yogI naikAgryamujjhati // 31 // 171 // jema niryAta pradezamAM rahelo dIvo kaMpato nathI tema svarUpamAM niSTha evo A yogI ekAgratAno tyAga karato nathI. che 31 171 | tadA ca paramaikAthyAvahirartheSu satsvapi / anyanna kiJcanAbhAti svamevAtmani pazyataH // 32 // 172 // te vakhate parama ekAgratAthI AtmAne ja AtmAmAM jetA evA tene (yogIne) bAhya arthe vidyamAna hovA chatAM kAMI paNa bhAsatuM nathI (kintu kevaLa AtmA ja bhAse che.) 32 / 17 che Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tavAnuzAsana nirAmyavAda ane advaitavAdane samanvaya ata evAnyazUnyo'pi nAtmA zUnyaH svruuptH| zUnyAzUnyasvabhAvo'yamAtmanaivopalabhyate // 33 // 173 // ethI ja AtmA Atmabhinna vastuonI apekSAe zUnya hovA chatAM paNa svarUpathI zUnya nathI. e to (anekAntadaSTie) zUnyAzUnya (kathaMcit zUnya ane kathaMcit azUnya) svabhAvavALo. che. e (svabhAva) AtmA vaDe ja anubhavAya che. te 33 . 13 . tatazca yajagurmuktyai nairAtmyAdvaitadarzanam / / tadetadeva yatsamyaganyApoDhAtmadarzanam // 34 // 17 // tethI mukti mATe bauddhoe je nairAgyadarzana karyuM che ane vedAMtIoe atadarzana kahyuM che te A "samyaganyApoDhAtmadarzana ja che.* [mairAgyadarzana eTale "sarva zUnya, sarve vaM" evuM zUnyavAdI bauddhonuM darzana. temanA mate AtmA nirAtmA AtmasvabhAvarahita athavA zUnya (svarUpathI paNa asat) che. teno samanvaya karatAM jaina darzana kahe che ke-AtmA zUnya. (asat) avazya che paNa te anyApoha-pararUpathI. sArAMza e che ke anya padArthonA AbhAsa rahita evuM je kevaLa AtmAnuM ja darzana te ja tAtvika narAmyadarzana athavA advaita darzana che. ] te 34 174 parasparaparAvRttAH sarve bhAvAH kathaJcana / nairAtmyaM jagato yadvannairjagatyaM tathAtmanaH // 35 // 175 // - anyanA AbhAsathI rahita evuM samyak svAtmadarzana. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama adhyAya sarva bhAvo (padArtha) koIka apekSAe paraspara parAvRtta (vyAvRtta, bhinna) che. e apekSAe jema jagatanuM nirAmyaAtmabhinnatva che tema AtmAnuM paNa nirjagatya-jagabhinnatva che. [ arthAt jagatanA (Atmabhinna) sarva padArtho je AtmAthI bhinna che, to AtmA paNa jagatathI bhinna che. A to bauddhadarzanano samanvaya thayo. e ja rIte vedAMtano samanvaya paNa karI zakAya. jagata AtmAthI kathaMcit abhinna paNa che ane AtmA paNa kathaMcit jagatathI abhinna paNa che. jema bauddhoe AtmAne zUnya (svarUpathI asat) mAnIne bhUla karI che tema vedAMtIoe AtmAne advitIya (pararUpathI paNa sat) mAnIne bhUla karI che. AtmAne jagatarUpe sarvathA sat mAnavA jatAM AtmA ane jagata eka ja sat banI jAya che. saMgrahanayathI A barobara che, kintu Itara nayone te ISTa nathI. evI ja rIte jusUtranayathI bauddhamatano paNa samanvaya thaI jAya che.] 35 175 / anyAtmAbhAvo nairAtmyaM svAtmasattAtmakazca sH|| svAtmadarzanamevAtaH samyagnairAtmyadarzanam // 36 // 176 // (Atmabhinna) anya vastuono abhAva te nirAmya che. te svAtmasattArUpa che. tethI kevaLa AtmAnuM darzana te ja tAtvika nirAmyadarzana che. 36 / 176 . AtmAnamanyasaMpRktaM pazyan dvaitaM prapazyati / / pazyan vibhaktamanyebhyaH pazyatyAtmAnamadvayam // 37 // 177 // AtmAne parathI saMpUta-saMbaddha jenAra tane jue che, jyAre AtmAne parathI vibhakta-asaMbaddha jenAra advitane jue che. te 37 177 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 tavAnuzAsana pazyannAtmAnamaikAyyAt kSapayatyarjitAnmalAn / nistAnlR mammImAvaH saMtRLocanAnatAn // 28 // 278 // e rIte parama ekAgratAthI AtmAne joto yogI pUrvasaMcita karmonI kSapaNA (kSaya) kare che tathA ahaMkAra ane samakArathI rahita evo te navA AvatA karmono saMvara kare che. nI 38 || 178 || yathA yathA samAdhyAtA lapsyate svAtmani sthitim / samAdhipratyayAzcAsya sphuTiSyanti tathA tathA // 39 // 179 // jema jema sArI rIte atyaMta ekAgratAthI dhyAna karanAra dhyAtA AtmAmAM adhika adhika sthira thato jaze, tema tema tene samAdhi ane samAdhiviSayaka anubhavo vadhu vadhu spaSTa thatA jaze. // 39 // 179 // etaddvayorapi dhyeyaM dhyAnayordharmya - zuklayoH / vidhisvargAmamevAnuM tormo'vadhAyatAm // 40 | 280 // A svasaMvedana dharmadhyAna ane zukladhyAna bannenuM dhyeya che, paNa vizuddhi ane svAmI (dhyAtA)nA bhedathI te e dhyAnomAM bheda samajavo // 40 // 180 | idaM hi duHzakaM dhyAtuM sUkSmajJAnAvalaMbanAt / joSyamAnava prAjJane ca Avajate // 42 // 286 // A svAtmadhyAna atyaMta duHzakya che, kAraNa ke emAM sUkSmajJAnanuM avalaMbana levuM paDe che. A dhyAna mahAna buddhimAna Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama adhyAya puruSo vaDe samajAvavAmAM Ave to paNa zIghrata: saMpUrNapaNe lakSamAM AvatuM nathI. // 40 | 181 // tasmAlakSyaM ca zakyaM ca dRSTAdRSTaphalaM ca yat / jUnuM vita mAhatmya sa sthathaMtu zrIdhanAH // 42 // 282 // tethI je lakSya hoya, je karavuM zakaya hoya ane jenuM phaLa pratyakSa ane anumAnathI jANI zakAya evuM hoya, evuM dhyAna buddhimAna puruSoe sthUla vitarkane avalakhIne karavuM joI e // 41 // 182 // ta. 4 * buddhimAna puruSo ene jANe chatAM teo vaDe paNa tenuM lakSa-dhyAna tarata karI zakAtuM nathI, ema paNa artha thaI zake che. 49 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 adhyAya 'arha'nuM abheda praNidhAna ane dhyAnanAM phaLo ha 'a' kAraM marutApUrNa kuMbhitvA 'repha' vahninA / tevA svavapuSA meM svato mamma vizeSya = // 6 // 282 // 'dU'mantro na(ma)tti dhyeyaH kSAvRttamAtmani / tenA'nvattiinAMya pIyUSamayamujvam // 2 // 284 // tatrAdau piNDasiddhayarthaM nirmalIkaraNAya ca / mArutIM taijasImApyAM vidadhyAddhAraNAM kramAt // 3 // 185 // tataH paJcanamaskAraiH paJcapiNDAkSarAnvitaiH / paJcasthAneSu vinyastairvidhAya sakalIkriyAm // 4 // 186 // pazcAdAtmAnamarhantaM dhyAyennirdiSTalakSaNam / siddhaM vA dhvastakarmANamamUrtta jJAnabhAsvaram // 5 // 187 // (pUrakanA) vAyuvaDe ''kArane pUrita karIne ane (kuMbhaka vaDe) kuMbhita karIne rekmAMthI nIkaLatA agni vaDe potAnA zarIranI sAthe (zarIra ane) karmAne khALavAM. pachI zarIra ane karmonA dahanathI thayela bhasmanuM potAmAMthI virecana karavuM (te bhasmane potAmAMthI dUra karavI). pachI je AtmA upara amRta jharAvI rahyuM che, evA 'hu'kAra maMtranuM AkAzamAM dhyAna karavuM. pachI te amRtathI eka navA amRtamaya ujjavala zarIranuM nirmANa karavuM. temAM prathama deha (piMDa)nI racanA mATe mArutI (vAyavIya) dhAraNA karavI ane pachI nirmaLa banAvavA mATe tejasI ane jalIya Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 14 adhyAya dhAraNA kramazaH karavI, te pachI pAMca * piMDAkSarothI yukta ane zarIranA pAMca sthAnomAM nyAsa karAyelA evA paMcanamaskAro vaDe sakalIkaraNa karavuM. te pachI jemanuM svarUpa pUrve kahevAmAM AvyuM che evA zrI arihaMta paramAtmArUpe athavA karrarahita, amUrta ane jJAna vaDe prakAzamAna evA zrI siddha bhagavaMtarUpe potAnA AtmAnuM dhyAna karavuM. // 1-5 // 183-187 // eka zaMkA nanvanarhantamAtmAnamarhantaM dhyAyatAM satAm / atasmiMstadUgraho bhrAntirbhavatAM bhavatIti cet // 6 // 188 // jo tamAro AtmA arihaMta nathI to pachI tenuM arihaMta rUpe dhyAna karatA evA tamane 'atamAM (je jevo nathI temAM) tat'nI (tevAnI) brAnti to nathI thatI ne? // 6 // 188 // samAdhAna tanna codyaM yato'smAbhirbhAvArhannayamarpitaH / sa cAhaddhayAnaniSThAtmA tatastatraiva tadgrahaH // 7 // 182 // pariNamate yenAtmA bhAvena sa tena tanmayo bhavati / arhaddhayAnAviSTo bhAvArhaH (rhan) syAtsvayaM tasmAt // 8 // 190 // yena bhAvena yadrUpaM dhyAyatyAtmAnamAtmavit / tena tanmayatAM yAti sopAdhiH sphaTiko yathA // 9 // 199 // * A pAMca piMDAkSaro prAyaH a tti A 3 sA, kSi 1 3 svA aa athavA 'ho ho ho dU:' hovA joIe. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tanhAnuzAsana evI zaMkA na karavI, kAraNa ke ame amArA AtmAnI bhAvaarihaMtarUpe arpaNa (ciMtavanA) karIe chIe. arihaMtanA dhyAnamAM niSTha evo AtmA te noAgamathI bhAvaarihaMta che. tethI "atamAM tathraharUpa brAnti nathI kiMtu "tat mAM (temAM) ja "tatunI (tenI) yathArtha mAnyatA che. je (arihaMtAdi) bhAva vaDe AtmA pariName che te (arihaMtAdi) bhAva vaDe te (AtmA) tanmaya (arihaMtAdimaya) bane che; tethI arihaMtanA dhyAnamAM niSTha evo AtmA te (arihaMtabhAva) thakI pote ja bhAvaarihaMta thAya che. upAdhisahita evA sphaTikaratnanI jema AtmajJa puruSa je (arihaMtAdi) bhAvavaDe je (arihaMtAdi) rUpe AtmAnuM dhyAna kare che, te (arihaMtAdi) bhAva vaDe tanmayatA (tadbhAvarUpatA)ne pAme che. (arthAt jema sphaTikamaNi sAme rahelI vastunuM rUpa dhAraNa kare che, tema AtmA paNa dayAna vaDe dayeyamaya bane che.) . 7-9 ke 189-191 . prakAratare samAdhAna athavA bhAvino bhUtAH svpryaayaastdaatmkaaH| Asate dravyarUpeNa sarvadravyeSu sarvadA // 10 // 192 // tato'yamahatparyAyo bhAvI dravyAtmanA sadA / bhavyeSvAste satazcAsya dhyAne ko nAma vibhramaH // 11 // 193 // athavA sarva dravyomAM dravyAtmaka evA bhUta ane bhaviSyanA svaparyAyo dravyarUpe sadA rahe che. (arthAt pratyeka dravyamAM tenA bhUtabhAvi sarva paryAyo vartamAnamAM dravyarUpe rahelA che; tethI sarva bhavyomAM bhaviSyamAM thanArA evA "aham paryAya (keliparyAya) Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 adhyAya dravyarUpe sadA rahelA che. to pachI vidyamAna evA e paryAyanuM dhyAna karavAmAM brAnti zI ? // 10-11 // 192-193 // kiJca bhrAntaM yadIdaM syAt tadA nAtaH phalodayaH / na hi mithyA jalAjAtu vicchittirjAyate tRSaH // 12 // 194 // prAdurbhavanti cAmuSmAt phalAni dhyAnavarttinAm / dhAraNAvazataH zAntakrUra rUpANyanekadhA // 13 // 195 // jo A dhyAnane bhrAnta mAnavAmAM Ave to, jema kalpita jalathI tRSAno nAza kadApi na ja thAya, tevI rIte e dhyAnathI laprApti na thavI joIe. kintu ethI dhyAnIone dhAraNAnA khaLe zAMta ane krUrarUpa aneka prakAranA phlonI prApti thatI dekhAya che. ethI AtmAnuM ahUpe dhyAna karavuM te bhrAnti nathI. // 12-13 5 194-195 // ' 53 gurUpadezamAsAdya dhyAyamAnaH samAhitaiH / anantazaktirAtmA'yaM muktiM bhuktiM ca yacchati // 14 // 196 // zrI sadgurunA upadezane prApta karIne samAhita yogIo vaDe dhyAyamAna evo A anaMtazaktizALI AtmA mukti ane bhuktine Ape che. 14 // 196 // dhyAtorhatsiddharUpeNa caramAGgasya muktaye / taddhayAnopAttapuNyasya sa evAnyasya bhuktaye // 15 // 197 // arjunta athavA siddharUpe jenuM dhyAna karAyuM che evo A AtmA caramazarIrInI mukti mATe thAya che, athavA te dhyAna vaDe prApta karyuM che puNya jeNe evA anya (acaramazarIrI)nI bhukti mATe thAya che. // 15 5 197 // Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * tasvAnuzAsana jJAnaM zrIrAyurArogyaM tuSTiH pussttirvpurdhtiH| yatprazastamihAnyacca tattaddhayAtuH prajAyate // 16 // 198 // (bhutine batAve che -) te te prakAranuM dhyAna karanArane A lokamAM ane paralokamAM je je prazaMsanIya che te badhuM-jJAna, lakSmI, dIrdhAyu, Arogya, tRSTi, puSTi, suMdara zarIra, dhairya, vagere -prApta thAya che. 16 / 198Na taddhayAnAviSTamAlokya prakampante mhaagrhaaH| nazyanti bhUtazAkinyaH krUrAHzAmyanti ca kSaNAt // 17 // 199 // arihaMta athavA siddhanA dhyAnamAM layalIna evA mahAtmAne joIne moTA moTA graho paNa kaMpe che. bhUta, preta, zAkinI, DAkinI vagere dUrathI bhAgI jAya che ane atyaMta krUra evAM jatuo paNa kSaNavAramAM zAMta banI jAya che. 17mA 199o yo ytkrmprbhurdevstddhyaanaavissttmaatmnH| dhyAtA tadAtmako bhUtvA sAdhayatyAtmavAJchitam // 18 // 200 // je devatA je (zAMtyAdi) karmane sAdhavAmAM samartha hoya tenA dhyAnathI AviSTa evo dhyAtA tarUpa (devatArUpa) thaIne manovAMchitane sAdhe che. 18 / 200 che pArzvanAthAbhavanmantrI saka(pholIkRtavigrahaH / mahAmudrAM mahAmantraM mahAmaNDalamAzritaH // 19 // 201 // taijasIprabhRtIrbibhraddhAraNAzca yathocitam / nigrahAdInudagrANAM grahANAM kurute drutam // 20 // 202 // Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha ayAya 55 yathocita rIte sakalIkaraNa vidhAna dvArA zarIrane surakSita karanAra; mahAmudrA, mahAmaMtra ane mahAmanDalano Azraya karanAra ane taijasI vagere dhAraNuone dhAraNa karato evo mAMtrika (svayaM) pArzvanAtha thaIne (zrI pArzvanAthanuM abheda dhyAna karIne) moTA moTA grahono paNa tarata ja nigraha vagere kare che. . 19-20 me 201-202 svayamAkhaNDalo bhUtvA mhaamnnddlmdhygH| kirITakuNDalI vajrI pItabhUSAmbarAdikaH // 21 // 203 // kumbhakIstambhamudrAdhastambhanaM mantramuccaran / stambhakAryANi sarvANi karotyekAnamAnasaH // 22 // 204 // mukuTa, kuMDala vagere paherela, hAthamAM vaja dhAraNa karela, ane pIta vastra tathA alaMkArothI zobhatA evA indra jevo te bane che ane mahAmaMDalanA madhyabhAgamAM rahIne tathA kuMbhaka prANAyAma, staMbhanamudrA vagere karIne staMbhana-maMtrane ekAgra manathI uccArato te sarva staMbhana kAryo kare che. A 21-22aa 203-204 sa svayaM garUDIbhUya kSveDaM kSapayati kSaNAt / kandarpazca svayaM bhUtvA jagannayati vazyatAm // 23 // 205 // te svayaM garUDa thaIne kSaNamAtramAM viSane hare che, tathA svayaM kAmadeva banIne jagatane vaza kare che. A 23 205 2 evaM vaizvAnaro bhUtvA jvljjvaalaashtaakulH| zItajvaraM haratyAzu vyApya jvAlAbhirAturam // 24 // 206 // evI ja rIte jemAMthI saMkaDo jAjavalyamAna javALAo nIkaLI rahI che evA agnirUpa banIne potAnI jvAlAothI Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taravAnuzAsana zItajavarathI pIDAtI vyaktine vyApIne zItajavarane tarata ja hare che. te 24 me 206 svayaM sudhAmayo bhUtvA vrssnntmaature| athainamAtmasAtkRtya dAhajvaramapAsyati // 25 // 207 // svayaM amRtamaya thaIne pIDita upara amRtane varasAvato yogI ene pIDitane) AtmasAta (svAdhIna athavA amRtamaya) karIne enA dAhavarane dUra kare che. te 25 207 | kSIrodadhimayo bhUtvA plAvayannakhilaM jagat / zAntikaM pauSTikaM yogI vidadhAti zarIriNAm // 26 // 208 // svayaM kSIrasAgaramaya thaIne sakala jagatane plAvita (tRpta) karato yogI prANIonA zAMtikRtya ane puSTikRtyane kare che. te 26 / 208 . kimatra bahunoktena yadyatkarma cikIrSati / taddevatAmayo bhUtvA tattannirvarttayatyayam // 27 // 209 // A viSayamAM baha kahevAthI zuM? yogI je je karmane karavAnI IcchA kare che te te karmanA devatArUpe svayaM thaIne te te karmanuM saMpAdana kare che. je 27 me 209 | zAnte karmaNi zAntAtmA Rre kuro bhavannayam / zAntakrUrANi karmANi sAdhayatyeva sAdhakaH // 28 // 210 // zAMta karmomAM zAMta thaIne ane kRra kamoMmAM kUra thaIne A sAdhaka zAnta ane kUra karmone sAdhe che. A 28 210 || Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha adhyAya AkarSaNaM vazIkAraH stambhanaM mohanaM drutiH / nirviSIkaraNaM zAntirvidveSoccATanigrahAH // 29 // 211 // evamAdIni kAryANi dRzyante dhyAnavartinAm / tataH samarasIbhAvasaphalatvAnna vibhramaH // 30 // 212 // dhyAna 42nArAyonAM bhASaNu, vazI42Nu, staMlana, bhoDuna, druti, nirviSI 2Nu, zAMti, vidveSa, ubhyATana, nigraha vagere bhane kAryo jovAmAM Ave che, tethI e rIte samarasIbhAva (dhyAnanI ekAgratA) nI saphaLatA thatI hovAthI dhyAna bhrAntirUpa nathI. // 28-30 // 211-212 // dhyAnanI sAmagrI yatpunaH pUraNaM kumbho recanaM dahanaM plavaH / sakalIkaraNaM mudrAmantramaNDaladhAraNAH // 31 // 213 // karmAdhiSThAtRdevAnAM saMsthAnaM liGgamAsanam / pramANaM vAhanaM vIrya jAtirnAma dhutirdizA // 32 // 214 // 57 bhujavaktranetra saMkhyA bhAvaH krUrastathetaraH / varNaH sparzaH svaro'vasthA vastraM bhUSaNamAyudham // 33 // 215 // evamAdi yadanyacca zAntakrUrAya karmaNe / mantravAdAdiSu proktaM taddhyAnasya paricchadaH // 34 // 216 // yUra, huMla, reya, harDana, plAvana, samsI 42, mudrA, maMtra, maMDala, dhAraNA, te te karmanA adhiSThAyaka devatAonA saMsthAna, zihna, gyAsana, prabhANu, vArDana, vIrya, lati, nAbha, anti, hizA, lunna-bhuma-netronI saMkhyA, DUra tathA zAMtabhAva, varNaM, sparza, sva2, avasthA, vastra, bhAlUSaNa, Ayudha vagaire bhane Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 tavAnuzAsana bIjuM je kAMI mannazAstrAdimAM zAMta tathA krUra karma mATe kahyuM che te badhuM yAnanuM sAdhana samajavuM . 31-34 me 213-216 . yadAtrikaM phalaM kiJcit phalamAmutrikaM ca yat / etasya dvitayasyApi dhyAnamevAnakAraNam // 35 // 217 // je kAMI Ihalaukika phaLa che ane je kAMI pAralaukika phaLa che te bannenuM mukhya kAraNa dhyAna ja che. je 35 | 217 | dhyAnanA mukhya hetuo dhyAnasya ca punarmukhyo heturetaccatuSTayam / gurUpadezaH zraddhAnaM sadAbhyAsaH sthiraM manaH // 36 // 218 // dhyAnanA A cAra mukhya hetuo che--guruno upadeza, zraddhA, sadA abhyAsa ane sthira mana. 36 218 - atraivamAgrahaM kAryaddhayAnaphalamaihikam / / idaM hi dhyAnamAhAtmyakhyApanAya pradarzitam // 37 // 219 / / ahIM evo Agraha na karavo ke dhAnathI aihika phaLanI ja prApti thAya che, A to kevaLa dhyAnane mAhAsyane samajAvavA mATe batAvyuM che. te 37 219 ya(ta)ddhayAnaM raudramArta vA yadaihikaphalArthinAm / tasmAdetatparityajya dharmya zuklamupAsyatAm // 38 // 220 // aihika phaLanA athIonuM dhyAna Arta athavA raudra hoya che, tethI e be dhyAnane choDIne dharma athavA zula dhyAnano abhyAsa karavo joIe. 38 220 | Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha adayAya 59 zukaladhyAnanI vyAkhyA tattvajJAnamudAsInamapUrvakaraNAdiSu / zubhAzubhamalApAyAd vizuddhaM zuklamabhyadhuH // 39 // 221 // zubha ane azubha karmamala dUra thavAthI apUrvakaraNadi guNasthAnomAM rAgadveSarahita evuM tatvajJAna hoya che, te vizuddha hovAthI zukala kahevAya che. te 39 221 zuciguNayogAcchuklaM kaSAyarajasaH kSayAdupazamAdvA / mANikyazikhAvadidaM sunirmalaM ni prakampaM ca // 40 // 222 // A dhyAna zuci-pavitra guNonA saMyogathI zukla kahevAya che. athavA kaSAyarUpa rajanA kSaya ke upazamathI zukla kahevAya che. A dhyAna mANikyaratnanI zikhAnI jema atyaMta nirmala hoya che ane nizcala hoya che. 40 | 222 . ratnatrayamupAdAya tyaktvA bandhanibandhanam / dhyAnamabhyasyatAM nityaM yadi yogin ! mumukSase // 41 // 223 // he yogina ! je tane mukta thavAnI icchA hoya to karmabaMdhanA (parigrahAdi) kAraNono tyAga karIne ane ratnatrayano aMgIkAra karIne tuM sadA dhyAnano abhyAsa kara. 41 | 223 ! dhyAnAbhyAsaprakarSaNa truTyanmohasya yoginH| caramAGgasya muktiH syAt tadA'nyasya ca kramAt // 42 // 224 // dhyAnAbhyAsanI uttarottara vRddhi thavAthI nAza pAmI rahyo che moha jeno evo yogI je te caramazarIrI hoya to te ja bhavamAM teno mokSa thAya che, bIjAnI kamazaH (thoDAka bhavomAM) mukti thAya che. 42 224 . Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tavAnuzAsana tathA hyacaramAGgasya dhyAnamabhyasyataH sadA / nirjarA saMvarazca syAtsakalAzubhakarmaNAm // 43 // 225 // Azravanti ca puNyAni pracurANi pratikSaNam / yairmaharddhirbhavatyeSa tridazaH kalpavAsiSu // 44 // 226 // tatra sarvendriyAmodi manasaH prINanaM param / sukhAmRtaM pibannAste suciraM surasevitaH // 45 // 227 // tato'vatIrya mA'pi ckrvaadismpdH| ciraM bhuktvA svayaM muktvA dIkSAM daigambarIM shritH||46||228 // vajrakAyaH sa hi dhyAtvA zuklaM dhyAnaM caturvidham / vidhUyASTApi karmANi zrayate mokSamakSayam // 47 // 229 // (acaramazarIrInI mukti A kema thAya che -) sadA dhyAnano abhyAsa karatA acaramazarIrI yogIne sarva azubha karmonI nirjarA ane saMvara thAya che, ane pratikSaNa pracura puNyakarmano Azrava thAya che. temanA udayathI te bhavAMtaramAM ka95vAsI devomAM mahaddhika deva thAya che. tyAM (svargamAM) sarva Indriyone AhlAdaka tathA manane prasannatA ApanAra evA zreSTha sukharUpa amRtanuM pAna karato ane cirakALa sudhI devothI sevAto te sukhethI rahe che. te pachI tyAMthI cyavIne matsya lokamAM paNa cakavati Adi padonI saMpattione lAMbAkALa sudhI bhAgaviIne pote ja (vairAgyathI) choDI de che ane digaMbara dIkSAne aMgIkAra kare che. te kALe vajasSabhanArAca saMghayaNavALo te cAra prakAranA zukaladhyAnane ArAdhIne ane tethI AThe prakAranA kamono nAza karIne aMte akSaya evA mokSane pAme che. che 43-47 225-229 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha adhyAya 61 AtyantikaH svahetoryo vizleSo jiivkrmnnoH| sa mokSaH phalametasya jJAnAdyAH kSAyikA guNAH // 48 // 230 // sva sva hetuothI jIva ane karmano je AtyaMtika (sarvathA) vileSa te mokSa che. enuM phaLa jJAnAdi kSAyika guNonI prApti che. . 48 230 | Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama adhyAya muktAtmAnuM svarUpa krmbndhnvidhvNsaaduurdhvvrjyaasvbhaavtH| kSaNenaikena muktAtmA jagaccUDAnamRcchati // 1 // 231 // karmabaMdhanano vivaMsa thavAthI Urdhvagamana e AtmAno svabhAva hovAnA kAraNe eka ja kSaNamAM muktAtmA lokazikharanA agrabhAge pahoMce che. te 1 231 | puMsaH saMhAra-vistArau saMsAre krmnirmitau| muktau tu tasya tau nastaH kSayAttaddhetukarmaNAm // 2 // 232 // saMsAradazAmAM AtmAnA pradezono saMkoca ane vistAra karmakRta (kamahetuka) che. muktimAM te be nathI, kAraNake te benA hetubhUta je karma teno tyAM kSaya thaI gayela hoya che. te 2 / 23ra / tataH so'nntrtyktsvshriirprmaanntH|| kiJcidUnastadAkArastatrAste svaguNAtmakaH // 3 // 233 // tethI muktimAM te (AtmA) caramabhavamAM choDela zarIranA pramANathI kAMIka nyUna evA te ja zarIranA AkAravALo ane nijaguNarUpa hoya che. te 3 me 233 svarUpAvasthitiH puMsastadA prkssiinnkrmnnH| nAbhAvo nApyacaitanyaM na caitanyamanarthakam // 4 // 234 // Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama adhyAya prakSINa thayAM che karma jenAM evA AtmAnuM tyAre muktimAM --svarUpamAM avasthAna hoya che. tyAM AtmAno abhAva thato nathI, te acetana paNa banato nathI ane tenuM caitanya nirarthaka paNa banatuM nathI. // 4 // 234 // svarUpaM sarvajIvAnAM svaparasya prakAzanam / mAnuma-vatteSAM vamAnuprariAnam || L // 21 // sarva jIvonuM svarUpa sUryamaMDalanI jema sva ane paranuM prakAzaka che. te svarUpanuM prakAzana-jJAna karAvavA mATe bIjA prakAzakanI jarUra nathI. // 5 // 235 // tiSThatyeva svarUpeNa kSINe karmaNi pauruSaH / yathA maLi svataMtumyaH zrIne sAMsapi, mahe // 6 // 26 I svahetuothI sAMgika mala kSINa thatAM ja jema miNa svarUpamAM rahe che, tema karmono nAza thatAM AtmA svarUpamAM rahe che. // 6 // 236 // 63 na muhyati na saMzete na svArthAnadhyavasyati / na rajyate na ca dveSTi kintu svasthaH pratikSaNam // 7 // 237 // te muktAtmA moha pAmato nathI, saMzaya karato nathI, tene svaprayojanaviSayaka anadhyavasAya paNa hoto nathI, te rAga pAmato nathI, ane dveSa paNa karato nathI; kintu pratikSaNa svastha rahe che. // 7 // 237 // trikAlaviSayaM jJeyamAtmAnaM ca yathAsthitam / jJAnanvayaMzca niHropamuddAste sa tavA pramuH // 8 // 238 // Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * tyAre trikALaviSayaka sarve jJeyane ane AtmAne yathAsthita rIte saMpUrNapaNe jANato ane joto evo te prabhu udAsIna rahe che. 5 8 // 238 // anantajJAnadRgvIryavaitRSNyamayamavyayam / sukhaM cAnubhavatyeSa tatrAtIndriyamacyutaH // 9 // 239 // tattvAnuzAsana tyAM acyuta (svastha) evo te avinAzI ane atIndriya evA ananta jJAna-darzana-vIrya-samatAmaya sukhane anubhave che. // 9 // 239 || siddhasukhaviSayaka zaMkA nanu cAkSaistadarthAnAmanubhoktuH sukhaM bhavet / atIndriyeSu muddepu mokSe tat nIdarAM khulam ? | 20 | 240 // indriyo vaDe tenA viSayone bhogavanArane sukha thAya che. muktAtmAo to indriya vinAnA che, to mokSamAM sukha kevuM hoya ? / / 10 5 240 // samAdhAna iti cenmanyase mohAttanna zreyo mataM yataH / nApi vatta ! tyaM vaizvi svataM muladuHzrvayoH // 2 // ra4r // he vatsa ! jo tuM mohathI evuM mAnato hoya to te zreyaskara nathI, kAraNa ke tuM adyApi sukhaduHkhanA svarUpane jANato nathI. // 11 | 241 // 1 samatA - cAritra. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama adhyAya AtmAyattaM nirAbAdhamatIndriyamanazvaram / ghAtikarmakSayodbhUtaM yattanmokSasukhaM viduH // 12 // 242 // je svAdhIna, vyAbAdhArahita, atIndriya, avinAzI ane ghAtakarmanA kSayathI utpanna thayeluM che, tene jJAnI puruSo mokSasukha kahe che. te 12 me 24ra yattu sAMsArikaM saukhyaM rAgAtmakamazAzvatam / svaparadravyasambhUtaM tRSNAsaMtApakAraNam / / 13 // 243 / / moha-droha-mada-krodha mAyA-lobhanivandhanam / duHkhakAraNabandhasya hetutvAdaHkhameva tat // 14 // 244 // je sAMsArika sukha che te to rAgAtmaka, kSaNabhaMgura, sva ane paradravyanA saMbaMdhathI utpanna thayeluM, tRSNa ane saMtApanuM kAraNa ane moha, droha, mada, kodha, mAyA, lobha vagereno hetu che. (e rIte) te duHkhanA kAraNabhUta baMdhano hetu hovAthI duHkha ja che. + 13-14 me 243-244 / tanmohasya mAhAtmyaM viSayebhyo'pi yatsukham / yatpaTolamapi svAdu zleSmaNastadvijRmbhitam // 15 // 245 / / te to mohano ja mahimA (prabhAva) che ke jethI viSayothI paNuM sukha bhAse che. e mahimA to lempanA prabhAva jevo che ke jethI kaDavuM kareluM paNa svAdiSTa lAge che. / 1pa | 245. yadatra cakriNAM saukhyaM yacca svarga divaukasAm / kalayA'pi na tattulyaM sukhasya paramAtmanAm // 16 // 246 // Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E tavAnuzAsana ahIM je cakrutionuM sukha che ane svargamAM je devatAonuM sukha che, te to siddha bhagavaMtonA sukhanA atyaMta alpa aMzanI sAthe paNa tulanAmAM Ave tevuM nathI. // 16 // 246 mokSa syAdvAdIne ja ghaTe ata evottamo mokSaH puruSArtheSu paThyate / sa ca syAdvAdinAmeva nAnyeSAmAtmavidviSAm // 17 // 247 // ethI ja cAra prakAranA puruSArthamAM mokSa uttama kahevAya che. e mokSa syAdavAdIone ja ghaTI zake che. AtmAnA vidveSaka evA anya vAdIonA matamAM te ghaTato nathI. // 17 // 247 // yadvA bandhazca mokSazca taddhetU ca catuSTayam / nAstyavAntarattAnAM tApamanicchatAm // 28 // 248 // aMdha, mokSa, baMdhanA hetuo ane mokSanA hetuo e rUpa je catuSTaya, te e catuSTayanA vyApaka evA anekAntAtmakatvane na icchatA ekAntavAdIone ghaTI zakatuM ja nathI // 18 // 248 // anekAntAtmakatvena vyAptAvatra kramAkramau / tAbhyAmarthakriyA vyAptA tayA'stitvaM catuSTaye // 19 // 249 // anekAntAtmakatvathI ahIM krama ane akrama (yogapadya) vyApta che, krama ane akramathI arthakriyA vyApta che ane arthakriyAthI uparyukta catuSTayanuM astitva vyApta che. // 19 // 2495 mUlavyAturnivRttau tu kramAkramanivRttitaH / kriyAkArakayobhraMzAnna syAdetaccatuSTayam // 20 // 250 // Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama adhyAya 67 je anekAntAtmakatva (mUlavyApaka) nathI to tadvayApya evA kama ane akama na ghaTe, je kama ane akama na ghaTe to tadvayApya arthakiyA (kiyA ane kAraka) na ghaTe ane je kiyA ane kAraka na ghaTe to uparyukta catuSTaya paNa na ghaTe. | 20 | 250 | tato vyAptaH samastasya prasiddhazca pramANataH / catuSTayasadicchadbhiranekAnto'vagamyatAm // 21 // 251 // tethI catuSTayane sad tarIke icchanArAoe sarvatra vyApta ane pramANathI prasiddha evA anekAntane avazya mAnavo joIe. 21 251 / Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama adhyAya upasaMhAra sArazcatuSTayepyasmin mokSaH sddhyaanpuurvkH| iti matvA mayA kiJciddhayAnameva prapaJcitam // 1 // 252 // A graMthamAM cAra sArabhUta tatvo kahyA che--baMdha, baMdhanA hetuo, mokSa ane mokSanA hetuo. e badhAmAM paNa sArabhUta mokSa che, te prazasta dhyAnapUrvaka ja hoya che." ema samajIne A graMthamAM meM dhyAnanuM ja kaMIka varNana karyuM che. 1. 252 ydypytyntgmbhiirmbhuumirmaadRshaamidm| prAvartiSi tathApyatra dhyAnabhaktipracoditaH // 2 // 253 // jo ke A dhyAnaviSaya atyaMta gaMbhIra che, mArA jevAnI temAM pahoMca nathI; chatAM paNa ahIM kevaLa dhyAna paranI bhakitathI prerAyelA meM prayatna karyo che. 1 2 / 253 II yadatra skhalitaM kinycicchaadmsthyaadrthshbdyoH| tanme bhaktipradhAnasya kSamatAM zrutadevatA // 3 // 254 // chadmasthatAnA kAraNe ahIM zabdomAM ke arthamAM je kAMI khelana thayuM hoya tenI bhaktipradhAna evA mane mRtadevatA kSamA Ape che 3 254 che vstuyaathaatmyvijnyaan-shrddhaan-dhyaansmpdH| bhavantu bhavyasattvAnAM svasvarUpopalabdhaye // 4 // 255 // Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama adhyAya 69 bhavya jIvone sva-svarUpanI prApti mATe yathArtha vijJAna, yathArtha zraddhAna ane yathArtha dhyAnarUpa saMpattio prApta thAo. | 4 | 255 - zrIvIracandra-zubhadeva-mahendradevAH, zAstrAya yasya guravo vijayAmarazca / dIkSAguruH punarajAyata puNyamUrtiH, zrI nAgasenamuni'rudyaccaritrakIrtiH // 5 // 256 // zrI vIracaMdra, zubhadeva ane mahendradeva jemanA vidyAguruo hatA, puNyanI mUrtisamA zrI vijayadeva jemanA dIkSAguru hatA ane jemanA cAritranI kIrti sarvatra prakAzI rahI hatI evA zrI nAgasena" nAmanA muni thayA. . pa . 256 . tena pravRddhadhiSaNena gurUpadeza, mAsAdya siddhisukhasampadupAyabhUtam / 'tattvAnuzAsana'midaM jagato hitAya, zrInA sena'-vihuvA rAtri TArtham | dA ra7 . gurunA upadezane pAmIne atyaMta buddhimAna evA te zrI nAgasena nAmanA vidvAna munie jagatanA hita mATe siddhisukharUpa saMpattinA upAyabhUta A spaSTa arthavALo tattvAnuzAsana graMtha racyo. . 6. 257 jinendrAH saddhyAnajvalanahutaghAtiprakRtayaH, prasiddhAH siddhAzca prahatatamasaH siddhinilyaaH| sadAcAryA varyAH sakalasadupAdhyAya-munayaH, punantu svAntaM nastrijagadadhikAH paJca guravaH // 7 // 258 // Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ph tavAnuzAsana jeoe zukaladhyAnarUpa dAvAnalamAM cAra ghAtikarmanI prakRtione homI dIdhI evA arihaMta bhagavaMto, jeoe ajJAnAMdhakArano nAza karyAM che tathA jemanuM nivAsasthAna siddhigati che evA prasiddha siddha bhagavaMto, zreSTha evA AcArya bhagavaMto, tathA pUjaya evA upAdhyAya bhagavaMto ane sAdhu bhagavaMto rUpa pAMca guruo traNe lokamAM zreSTha che. teo saunA hRdayane pavitra karo. // 7 // 258 // dehajyotiSi yasya majjati jagadugdhAmburAzAviva, jJAnajyotiSi ca sphuratyatitarAM OM bhUrbhuvaH - svastrayI / zabdajyotiSi yasya darpaNa iva svArthAzcakAsantyamI, sa zrImAnamarAccito jina patirjyotistrayAyAstu naH // 8 // 259 // // kRti 'zrInA sainamuni vinvitaH 'tattvAnurAsana siddhAnta' samAsaH || ', jemanI dehajyotimAM jagata jANe kSIrasamudramAM majjana karatuM hoya evuM dekhAya che, jemanI jJAnajyotimAM pRthvI, pAtAla ane svargarUpa trayI atyaMta spaSTa rIte prakAze che ane jemanI zabdajyotimAM (35 guNayukta vANImAM) A sarva padArtho darpaNanI jema caLake che, te aMtaraMga-anaMta jJAnAdi ane ahiraMga samavasaraNAdi lakSmIthI yukta ane devendrothI paNa pUjAelA evA zrI jinapati amArA jyotiya (deha-jJAna-zabdajAti) mATe thAo. // 8 // 259 59 samApta 2952 2529 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabda sUci 'a-i-u-e-o' 28 (103)* 'a'kAraH 28 (107), 50 (183) akSayaH--akSayam 38 (149), 10 (229) akSaram 28 (102) agram 16 (57), 17 (62) acetanam 38 (149, 150) ajarAmaram 32 (121) ajJAnam 3 (10) atIndriyam 44 (167), 14 ___ (239, 240), 15 (242) advaitadarzanam 46 (174) adharmaH 32 (117) adhidaivatam 33 (123) anekAntaH 17 (251) anekAntAtmakatvam 16 (249) anantacatuSTayaH 1 (2) anantazaktiH 53 (196) anuprekSA 22 (79) antaHkaraNavRttiH 17 (63) apAyaH 26 (98) apUrvakaraNam 58 (221) apramattaH 17 (46, 47) abhAvaH 17 (64), 18 (65), 47 (176), 12 (234) abhinivezaH 5 (14, 15) / abhinnadhyAnam 21 (97) - abhyAsaH 58 (218) amUrtaH 31 (116), 32 (121), 41 (153), 50 (187) amRtam 50 (184), 56 (207), 10 (227) ambaram 32 (117) arthakriyA 16 (249) arhat 27 (101), 28 (105), 33 (128), 50 (187), 51 (188, 189, 190), 52 (193), 53 (197) arhanmataH 22 (82) aha~ 28 (105), 28 (108) * koMsanI bahAra gujarAtI lipimAM lakhela eka prastuta pustakanA pRSThane ane kasanI aMdara devanAgarI lipimAM lakhela aMka tenA zloka naMbarane sUcave che. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ talAnuzAsana avalaMbanam 48 (181) avasthA 11 (39), 57 (215) aviratasamyagdRSTiH 13 (46) avispaSTatako 44 (166) aSTadalaM padmam 28 (105) aSTavargAH 28 (105) aSTAGgaM yogasAdhanam 12 (40) asaMkhyapradezaH 38 (147) 'a-si-A-u-sA' 28 (102) aspRhA 38 (139) aham-ahaGkAraH 4 (13), 5 (15, 16), 6 (20), 48 (178) 47 (176, 177), 48 (178, 179), 51 (188, 189, 190, 191), 53 (196), 62 (231), 13 (238), 66 (247) AnandaH 45 (170) ApUrya 50 (183) Ayudham 57 (215) Arogyam 54 (198) ArttadhyAnam 10 (34), 12 (43), 58 (220) Alambanam 16 (57, 60), 18 A Asanam 57 (214) indriyaH 21 (76), 22 (79), 44 (166, 167), 10 (227) AkarSaNam 57 (211) AkhaNDalaH (indraH) 55 (203) AgamaH 23 (84), 21 (96, 98) 28 (109), 37 (140) AcAryaH 18 (258) AjJA 26 (98) AtmA 8 (32), 17 (62), 18 (69), 20 (74), 32 (117, 118, 122), 38 (143, 144), 38 (146, 147, 150),40 (152, 159), 42 (161), 43 (163, 164), 44 (169), 45 (170, 172), 41 (173, 175), uccATanam 57 (211) utpitsuH 30 (110) udAsInaH-udAsInam 18 (66), 40 (152, 153), 43 (164), 58 (221), 13 (238) upAdeyaM tattvam 2 (3, 5) Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci 73 upAdhyAyaH 34 (130), 19 (258) upekSA 6 (139) upekSitA 40 (157) e-ai ekaH 16 (57), 17 (63) ekAgram 16 (59) ekAgracintanam 11 (38) ekAgracintArodhaH 15 (56), 16 (57, 58), 17 (61) ekAgracetasA 22 (80) ekAgramAnasaH 55 (204) ekAntaraktaH 14 (248) ekIkaraNam 31 (137) aikAgryam 38 (144), 38(146), 45 (170, 171, 172), 48 kalpanA 38 (136) kalpavAsI 10 (226) kaSAyaH 5 (17), 21 (75), 58 (222) kAyotsargaH 25 (93) kAlaH 11 (39), 22 (82), 32 (117) kumbhaH 57 (213) kumbhitvA 50 (183) kevala:-kevalam-kevalajJAnam 17 (63), 33 (126), 35 (134) kramAkramaH 11 (249, 250) kriyAkArakaH 66 (250) kriyAyogaH 12 (44) kSamA 15 (55) kSayI 38 (149) kSIrodadhimayaH 56 (208) kSoNImaNDalam 28 (106) zveDam 55 (205) kandarpaH 55 (205) karNikA 28 (105) karma 1 (2), 2 (6), 5 (15), 1 (18), 8 (29), 47 (164), 50 (183, 187), 54 (200), 56 (209, 210), 57 (216), 10 (225, 229), 11 (230), 12 (231, 232, 234), 13 (236) gaNabhRdlayaH 28 (106) garuDaH 55 (205) guruH 24 (87), 28 (104), 43 (196), 58 (218), 68 (256, 257, 258) guhA 25 (90) grahaH 54 (199, 202) Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 taravAnuzAsana ghAtikarma 1 (2), 33 (123), 15 (242) ca cittam 21 (77) cid 38 (149), 40 (153) cintA 15 (56), 16 (57, 58, 60), 17 (61, 63, 64), 18 (65), 25 (94), 36 (145, 146), 42 (160), 43 (162) . cetanaH-cetanA-caitanyam 36 (147), 44 (168), 12 (234) jainaH 42 (160) jainezvarI dIkSA 12 (42) jyotiH 33 (128), 70 (259) jyotiSmat 27 (101), 28 (102) jJaptiH 43 (162) jJAtA 40 (153) jJAnam 18 (66), 18 (68, 69), 20 (72), 21 (77), 28 (103), 32 (118, 120), 38 (147, 150),40(152), 44 (168), 48 (181), 50 (187), 54 (198), 11 (230), 14 (239), 70 (259) jJAnadarzanalakSaNaH 38 (147) jJeyam 32 (118), 13 (238) japaH 22 (80) jAtiH 57 (214) jina:-jinapatiH-jinendraH 7 (24, 25), 8 (32), 16 (58), 22 (80), 23 (83), 28 (109), 32 (121), 18 (258), 70 (259) jinabimbam 32 (121) jinendrapratibimbam 28 (109) jIvaH 2 (6), 7 (25), 12 (43), 40 (152), 11 (230), 13 (235) tattvam 2 (3), 30 (110, 111), 33 (126) tattvajJAnam 58 (221) / tattvAnuzAsanam 18 (257) tattvArthAdhigamasUtram 13 (46) tapaH 8 (30), 12 (42) tapasvI 24 (86) tAttvikam 18 (68) tApatrayaH 2 (3) tuSTiH 54 (198) Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdaci taijasI dhAraNA 50 (185), 54 (202) triH parItam 28 (106) da dahanam 57 (213) dAhajvaram 51 (207 ) dizA 57 (214) dIkSA 12 (42), 10 (228), 18 (256) dIkSAguru: 18 (256 ) durdhyAnam 10 (34) devaH- devatAmayaH 59 (209), 57 (214) dezaH 11 (39) dezaviratasamyagdRSTiH 13 (46) daigambarI dIkSA 10 (228) doSaH 25 (93) dyutiH 57 (214) dravyam 19 (58), 30 (110; 112, 113), 32 (117), 40 (152, 153), 52 (192, 193) 35 dravyadhyeyam 27 (99, 100), 30 ( 110, 112, 113), (131, 132) dravyArthikanayaH 17 (63), 18 ( 70 ) draSTA 40 (153) druti: 57 (211) dRSTAdRSTaphalam 47 (182) dveSaH 5 (16), 9 (21) dvaitam 47 (177) 75 dha dharmaH 14 (51, 52), 15 (53, 54, 55 ), 32 (117) dharmadhyAnam 50 (34), 11 (36, 37), 12 (45), 13 (46, 47), 14 (50, 51, 52), 15 (54, 55), 23 (83), 48 (180), 58 (220) dharmAstikAyaH 8 (30) dhAtupiNDaH 35 (134) dhAraNA 24 (87), 50 (185), 53 (195), 54 (202), 57 (213) dhRtiH 54 (198) dhyAtA 11 (37, 38), 12 (45), 13 (48), 14 (49, 50), 18 (70, 71), 23 (85), 24 (89), 31 (135), 54 (200) dhyAtiH 18 (67), 20 (72) dhyAnam 10 (33, 34, 35), 11 (36, 27, 38, 39), 12 (44), 13 (46, 47, 48), 14 (49, 50, 51, 52), 15 (54, 55, 56), 16 (58, 59, 60), 17 (61), 18 (65, 66, 67), 18 (68, 70, 71 ), 20 (72, Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 tatvAnuzAsana 133, 73, 74), 21 (75), 22 (81, 82), 23 (83, 84, 85), 24 (87, 88, 89), 25 (91), 21 (96, 97), 28 (102, 103, 104, 105), 28 (106, 107, 109), 35 (132, 134), 36 (135, 136, 138), 37 (140), 38 (141, 142), 44 (169), 48 (180), 50 (184, 187), 51 (188, 189, 190, 191), 52 (193), 53 ( 195, 196, 197), 54 ( 198, 199, 200), 57 (216), 58 (217, 218, 219,220), 58 (222, 223, 224), 60 (225, 229), 18 (252, 253, 255) dhyeyam-dhyeyavastuH 11 (37, 38), 18 (70, 71 ), 20 (72), 25 (94), 27 (99, 101 ), 28 (108), 32 (117, 118, 119), 35 (131, 132, 133, 134), 36 (135, 138), 48 (180 ) dhyeyatamaH 32 (117, 118) na nabhaH 50 (184) nayaH 5 (15), 8 (26,29), 38 (141) nazvaram 30 (110) nAgasenamuniH 68 (256, 257) nAma 57 (214) nAmadhyeyam 27 (99, 100, 101), 28 (103, 105), 28 (108), 35 (131) nikSepaH 8 (26) nigrahaH 21 (75), 57 (211) niyantraNA 17 (63) nirAkAram 32 (121) nirAbAdham 32 (122), nirodhaH - nirodhanam 15 (56) 16 (57, 58), 17 (61, 63, 64), 18 (65) nirjarA - nirjarAhetuH 7 (24), 11 (38), 15 (56), 10 (225) nirdhUtakalmaSam 32 (122) nirmalIkaraNa m50 (185) nirviSIkaraNam 57 (211) nizcayaH- nizcayanayaH 8 (26, 28, 29), 8 (31, 32), 18 (71), 20 (73, 74), 21 (96), 38 (141) niSkalaH 32 (119) Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci niHzreyaH 33 (128) netrasaMkhyA 57 (215) nairAtmyadarzanam 46 (174, 175), 47 (176). nairjagatyam 46 (175) - nokaSAyaH 5 (17) paJcanamaskAraH-paJcanamaskRtiH 22 (80), 50 (186) paJcasthAnam 50 (186) paThanam 22 (80) pamam 28 (105) paramazaktayaH mantrAH 28 (107) paramazAntiH 36 (139) paramAtmA 22 (81), 33 (128), 36 (136), 15 (246) paramArthanayaH 5 (15) parameSThI 28 (102), 32 (119), 37 (140) parAparaguruH 1 (1) parAlambanadhyAnam 25 (95), 26 parispandaH 15 (56) paryAyaH 16 (58), 30 (112), 31 (114, 116), 52 (192, 193) pAzvanAthaH 54 (201) piNDasiddhiH 50 (185) piNDasthadhyAnam 35 (134) piNDAkSaram 50 (186) pIyUSamayam 50 (184) pudgalaH 32 (117) puruSaH 32 (117) puSTiH 54 (198) pUraNam 57 (213) pauruSaH 13 (236) pauSTikam 56 (208) prakAzanam 67 (235) pratibimbam 28 (109) pratimA 27 (100) pratyayaH 24 (87) pradakSiNam 28 (102) pramattaH 13 (46) pramANam 8 (26), 57 (214), 67 (251) pramAdaH 12 (42) prasaMkhyAnasamAdhiH 17 (61) prAtihAryaH 33 (125) plavaH 57 (213) parAzrayadhyAnam 38 (141) parikarma 24 (89) parigrahaH 12 (41) pariNAmaH 14 (52) paricchadaH 57 (216) Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 tavAnuzAsana ma maNDalam 28 (106, 107), 54 (201), 57 (213), 13 phalam 11 (37, 38), 20 (73), 28 (107), 34 (129), 36 (137), 45 (182), 53 (194, 195), 58 (217, 219, 220), 11 (230) bandhaH-bandhahetuH 2 (4, 6), 3 (7,, 8), 1 (19, 21), 7 (22, 23), 58 (223), 16 (248) buddhiH 20 (72) matyAdijJAnam 28 (103) manaH 18 (68), 21 (75, 76, 77, 78), 22 (79), 58 (218) mantraH 28 (103, 104), 24 __(107, 108), 50 (184), 54 (201), 55 (204), 57 (213) mantravAdaH 57 (216) mantrI 28 (108), 54 (201) manmathaH 31 (136) mamakAraH 4 (13), 5 (14, 16), 6 (20) mamIbhAvaH 48 (178) marut 50 (183) maharddhiH 34 (130), 10 (226) mahAmaNDalam 54 (201), 55 bhasma 50 (183) bhAnumaNDalam 13 (235) bhAvaH 46 (175), 57 (215) bhAvadhyeyam 27 (99, 100), 30 (111), 35 (131, 132) bhAvArhat 51 (189) bhinnadhyAnam 26 (97) bhuktiH 53 (196, 197) bhujasaMkhyA 57 (215) bhUtaH 54 (199) bhUSaNam 57 (215) bhramaH 3 (10) bhrAntiH 51 (188) mahAmantraH 28 (104), 54 (201) mahAmudrA 54 (201) mahAsattvaH 12 (45) mahendradevaH 68 (256) mAdhyasthyam 31 (138, 139) mAyA (hIkAraH) 28 (106) Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci 78 mArutI dhAraNA 50 (185) mithyAcAritram 3 (8), 4 (11) mithyAjJAnam 3 (8, 10); 4 (12), 5 (16), 6 (20), . 43 (16), (19, 20), 14 (52), 8 (146), 44 (169), 58 (224), 14 (241), 15 (244, 245) mohanam 57 (211) ya yatidharmaH 15 (55) yathAkhyAtam (cAritram ) 24 (86) yAthAtmyam 30 (111), 40 __(152), 18 (255) yogaH 5 (17), 12 (44), 17 mithyAdarzanam 3 (8, 9) mithyAbhinivezaH 43 (165) muktAtmA 12 (231), 14 (240) muktiH -muktihetuH 7 (24), 8 (30, 32); 10 (33), 12 (41), 46 (174), 53 (196, 197), 58 (224), 12 (232) mukham 19 (57) mukharandhraH 28 (104) mukhyadharmadhyAnam 13 (47) mudrA 54 (201), 55 (204), 57 (213) muniH 26 (98), 68 (258) mumukSuH 10 (34), 34 (129) mUrtaguNaH 31 (116) mokSaH-mokSahetuH 2 (5), 7 (23), 8 (28), 8 (31), 10 (229), 61 (230), 14 (240), 11 (247, 248), 18 (252) mokSasukham 65 (242) mohaH 4 (11, 12, 13), 5 yogI 11 (37), 17 (61), 18 (68), 42 (161), 45 (171), 56 (208), 58 (223, 224) ratnatrayam 58 (223) rahasyam 38 (141) rAgaH 5 (16), 1.(21) recanam 57 (213) 'repha 'vahniH 50 (183) rodhaH 17 (63) raudradhyAnam 10 (34), 12 (43) 58 (220) Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navAnurAsana vizleSaH 11 (230) lakSyam 48 (182) vizvam 15 (53), 33 (126) liGgam 57 (214) vItarAgaH 34 (129) lezyA 12 (45) vIracandraH 18 (256) lokAgrazikharam 32 (122) vIryam 57 (214), 14 (239) vedakatvam 42 (161) vedyatvam 42 (161) vaktram 57 (215) vaitRSNyam 38 (139), 14 (239) vajrakAyaH- vajrasaMhananaH - (vajraRSabha vainateyaH 1 (136) / nArAcasaMghayaNaH) 10 (35), vairAgyam 21 (77), 31 (139). 23 (84), 60 (229) vaizvAnaraH 55 (206) varNaH 57 (215) vyavahAranayaH 8 (28, 29), 4 vazIkAraH 57 (211) (30), 29 (96), 38 (141) vastuH-vastusvarUpam 15 (53, 54), vratam 21 (75) ___ 31 (115), 18 (255) vastram 57 (215) vahniH 50 (183) zaktiH 34 (129) vAGmayam 27 (101) zAkinI 54 (199) vAhanam 57 (214) zAntikam 56 (208), 57 (211) vigraham 36 (135), 54 (201) / zAstram 22 (80), 24 (88), 68 vijayadevaH 68 (256) (256) vijJAnam 68 (255) zilApaTTaH 25 (92) vidveSaH 57 (211) zItajvaraH 55 (206) vipAkaH 26 (98) zukladhyAnam 10 (34, 35), 11 vibhaktam 47 (177) (36), 23 (83), 48 (180), virecya 50 (183) 58 (220), 58 (221, vivRttam u0 (113) 222), 10 (229) vizuddhiH 48 (180) zuddhAtmA 38 (147) Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci zubhadevaH 18 (256) zUnyaH 46 (173) zUnyAgAraH 25 (90) zUnyIbhavaM vizvam 15 (53) zUnyIkRtya (svavigraham ) 31 (135) zraddhA-zraddhAnam 7 (25), 30 (143), 58 (218), 18 (255) zrIH 54 (198) zrutam-zrutajJAnam 10 (35), 14 (50), 18 (66), 18 (68), 23 (85), 38 (144) zrutadevatA 18 (254) zreNIH 10 (35), 14 (50), 23 (83, 84) zrautI bhAvanA 38 (145) samatA 1 (139) samarasIbhAvaH 31 (137), 57 (212) samAdhiH 17 (61), 36 (137), 44 (169), 48 (179) samyakcAritram 7 (24), 8 (27), 14 (51) samyaktvam 8 (30), 32 (120) samyaganyApoDhAtmadarzanam 46 (174) samyagjJAnam 7 (24), 8 (26), 14 (51), 34 (130) samyagdarzanam 7 (24, 25), 14 SaTkArakamayaH 20 (74) SaDvidhaM dravyam 32 (117) sarvagIrvANavanditaH 1 (2) sarvajJaH 1 (2) saGgatyAgaH 21 (75) saMpRktam 47 (177) saMyamaH 12 (42) saMvaraH 7 (24), 11 (38), 15 (56), 10 (225) saMvit-saMvittiH 17 (64), 18 (65), 1 (136), 43. (162), 44 (167) saMvedanam 42 (160, 161) saMzayaH 3 (10) saMsAraH 3 (7), 12 (232) saMskAraH 38 (144) saMsthAnam 26 (98), 57 (214) sakalIkaraNam-sakalIkriyA 50 (186), 54 (201), 57 sadhyAnam 10 (34), 98 (252) saptamahaddhiH 34 (130) saptAkSaramahAmantraH 28 (104) Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taravAnuzAsana sthairyam 24 (88), 35 (133) sparzaH 57 (215) sphaTikaH 51 (191) smRtiH 16 (57) syAdvAdI 16 (247) svaraH 57 (215) svargaH-svargApavargaH 18 (66), 34 . (129), 65 (246) svarUpaniSThaH 45 (171) svarUpAlambanadhyAnam 25 (95), 26 sAkAraH 32 (121) sAdhuH 22 (79), 34 (130) sAmagrIH 13 (48), 14 (49), 21 (75) sAmyam 31 (139), 43 (163) sAMsArika saukhyam 15 (243) siddhaH-siddharUpaH 32 (119), 36 (147), 50 (187), 53 (197), 68 (258) siddhAtmA 32 (122) siddhiH 38 (146), 68 (257, 258) sukhAsInaH 25 (92) sudhAmayaH 56 (207) sUkSmajJAnam 48 (181) sUriH 34 (130) sauSThavam 24 (87) stambhanam 55 (204), 57 (211) sthApanAdhyeyam 27 (99, 100) sthAsnuH 30 (110) sthUlavitarkaH 48 (182) svarUpAvasthitiH 12 (234) svAtmAlambanadhyAnam 38 (141) svAdhyAyaH 22 (79, 80, 81) 'ha 'kAraH 28 (107) 'ha'mantraH 50 (184) heyatattvam 2 (3, 4) hRtpaGkajaH 28 (102) Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ri c Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsthAnAM prakAzano (prayojaka : zeTha zrI amRtalAla kAlidAsa dozI) 1 zrI pratikramaNa-sUtra prabodhaTIkA, bhAga pahelo (bIjI AvRtti) - rUA. 5 * 0 0 2 zrI pratikramaNa-sUtra prabodhaTIkA, bhAga bIjo rUA. 5 * 00 3 zrI pratikramaNa-sUtra prabodhaTIkA, bhAga trIjo rUA. 5* 00 4 zrI pratikamaNanI pavitratA (bIjI AvRtti-aprApya) rUA. 0 * 37 5 zrI paMcapratikramaNa-sUtra (prabodhaTIkAnusArI) | zabdArtha, artha-saMkalanA tathA sUtra-paricaya sAthe (aprApya) rUA. 2* 00 6 zrI paMcapratikramaNa-sUtra hiMdI (prabodhaTIkAnusArI) zabdArtha, artha-saMkalanA tathA sutra-paricaya sAthe (aprAtha) rUA. 2 + 0 0 cha sacitra sAthe sAmAyika-caityavaMdana. (prabodhaTIkAnusArI-aprApya) rUA. 0 * 50 8 yogadIpa (prAcIna gujarAtI bAlAvabodha ane arvAcIna gujarAtI anuvAda sahita) rUA. 1 * 50 9 dayAnavicAra (gujarAtI anuvAda sAthe) 10 namaskAra svAdhyAya (prAkRta vibhAga-gujarAtI anuvAda sAthe) rUA. 20 * 00 11 tavAnuzAsana (gujarAtI anuvAda sAthe) rUA. 1 * 00 12 RSimaMDalastavayatrAlekhana (gujarAtI anuvAda tathA yatra sAthe) rUA. 3 * 0 0 chapAya che : 13 namaskAra svAdhyAya (saMskRta vibhAga) 14 namaskAra svAdhyAya (apabhraMza--hiMdI-gujarAtI vibhAga) 15 jinAbhiSekavidhi 16 mAtRkA prakaraNa : 17 siddhamAtRkAdharmaprakaraNa 92 A Comparative Study of the Jaina Theories of Reality and Knowledge