Book Title: Haimanushasana Trikam
Author(s): Kalapurnasuri
Publisher: Mahavir Tattvagyan Pracharak Mandal
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004493/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAla sarvajJa AcArya ziromaNi zrI hemacandra sUri viracitam | haimAnuzAsanatrikam 0 siddhahaimazabdAnuzAsanasUtrANi 0 liGgAnuzAsanam 0 kAvyAnuzAsanasUtrANi 0 nyAyasaMgrahasUtrANi prerakA : adhyAtmayoginaH pUjyapAdAcAryadeva zrImad vijaya kalApUrNasUrIzvarA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SESTSESES2SES252525252SE kalikAla sarvajJa AcArya ziromaNi zrI hamacandrasUrIzvarebhyo namaH haimAnuzAsanavikam FESSASSEISESEISESSESSESSESIDE 0 siddhahaimazabdAnuzAsanasUtrAgi 8 liGgAnuzAsanam . kAvyAnuzAsanasUtrANi 0 nyAyasaMgrahamUtrANi USESET52S2SS2S2SC5252525252G2S2 SWOE saMpAdakaH adhyAtmayoginAM pUjyapAdAcAryadeva zrImad vijaya kalApUrNasUrIzvarANAM vineyaH muniH pUrNacandravijayaH E91525252S2S2S2S2PG Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lavara tatvajJAna | pracAraka maMDala, aMjAra-kaccha D prathama saMskaraNa/pratara000 T mUlya ATha rUpiA | pustaka prakAzanamAM pustaka prApti sthAna : - Arthika sahayoga dAtA- D mahAvIra tatvajJAna pracAraka maMDala zrIvAsupUjya svAmi D dhanajIbhAI bhacubhAI jaina tapAgaccha derAsara harasI sAvalA manapharA pi. aMjAra, (kaccha) jI. kaccha-gujarAta | vAlajIbhAI sAmata nIsara AI-kaccha p sarasvatI pustaka bhaMDAra | khetazIbhAI meghajIbhAI che hAthIkhAnA, ratanapoLa caralA AI-kaccha amadAvAda-1 I hIrajIbhAI premajIbhAI vadhANa AdhaI-kaccha 3. mudrakaH vinubhAI rAunaloka zAha 229, hIMmatavAnA che , taDakI maMgaLa pArekhane khAMca, jAhapura, amadAvAda-1 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pragaTa prabhAvi zrI zaMkhezvara pArzvanAtha svAmine namaH . chata-hIra-kanaka-devendra-kaMcana-kalApUrNasUriguru namaH kiJcit gujarAtanA gauravamaya ItihAsamAM e suvarNa samaya hatuM ke jyAre gurjara nareza mahArAjA siddharAja jayasiMhanA AgrahathI paramahaMta mahArAjA kumArapAla pratibaMdhaka sarasvatIputra kalikAla sarvajJa jainAcArya zrI hemacandra sUrIzvarajIe vyAkaraNanA pAMca aMge : (1) sUtrapATha, (2) UNAdivRtti, (3) liMgAnuzAsana, (4) dhAtu pArAyaNa ane (5) gaNapATha temaja laghuvRtti, tatvaprakAzikA' nAmanI bRhaduvRtti ane "zabda mahArNava nyAsa sAthe zrI siddhahemacandrazAbdiAnuzAsana' nAme addabhuta zAstranI 1 lAkha 25 hajAra ke pramANa racanA ekale hAthe karI. vi.saM. 115 nA AraMbhamAM A graMtha sAMgopAMga pUrNa thaye, tyAre A vyAkaraNa badhA vidvAnone AdarapAtra banyuM. gurjarapati siddharAja jayasiMhe svayaM samAreha pUrvaka hAthI upara mUkI, pitAnA mahelamAM padharAvI tenI bhaktipUrvaka pUjA karI hatI ane 300 kuzaLa lahiyAo pAse traNa varSa sudhI tenI nakale karAvI aMga, baMga, kaliMga, mAlavA Adi 32 dezamAM pracAra karavA mATe A vyAkaraNanI nakala mekalI hatI. te vakhate A vyAkaraNanI lekapriyatA ane adhyayanane pracAra ati vistRta rIte Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thayela hatA. paNa zrI hemacandrasUrijInA svargagamana saM. 1229 (84 varSanI vaye) tathA mahArAjA kumArapAla pachI ajayapAlanA jainaSipaNAthI A vyAkaraNane jainetara vidvAne vadhu na thayA. jaina sAdhuomAM te Ano pracAra savizeSapaNe rahyo ja. thoDA varSo pahelA adhyApakeno abhAva tathA sAdhuonI parimita saMkhyAnA kAraNe AnuM adhyayana ghaNuM ghaTI gayuM. jethI jaina samAja A vyAkaraNanA lAbhathI ghaNA varSo sudhI vaMcita rahyuM, vartamAnamAM chellA keTalAka varSothI A vyAkaraNa pracAra prasAra punaH vegavaMta bane che. aneka zramaNazramaNIo, mumukSu AtmAo, jaina-jainetara vidvAna paNa A vyAkaraNanA adhyayanamAM anere rasa dAkhavatA thayA che. aneka yuropIya vidvAnee paNa siddha haima vyAkaraNanuM uMDuM avagAhana karI te te dezethI prakAzita karyuM che. | sAmAnya buddhivALAne saMpUrNa vyAkaraNa kaMThastha karavuM te kaThina kArya che. paraMtu teo sUtramAtra kaMThastha karI saralatAthI vyAkaraNanA adhyayanamAM AgaLa vadhI zake che. te rIte vartamAnamAM sUtro yAda karavAne pracAra paNa ThIka pramANamAM che. prastuta pustakamAM siddha haima vyAkaraNanA sUtro sAthe liMgAnuzAsana, kAvyAnuzAsana tathA nyAya saMgrahanA sUtro paNa ApavAmAM Avela che, je adhyetAone vizeSa sahAyaka ruSa banI zakaze. evI zraddhA asthAne nahi gaNAya. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjyapAda kaccha-vAgaDa dezoddhAraka saMyamamUti AcArya devazrImad vijya kanakasUrIzvarajI ma. sA. nA praziSyaratna adhyAtmanI zAsanaprabhAvaka pa. pU. gurudeva AcAryadevazrImad vijaya kalApUrNasUrIzvarajI ma.sA. nA zubha AzIrvAdathI tathA pa. pU. viduvarya munirAja zrI aMbU vijayajI ma.sA.nI maMgala preraNAthI prastuta pustakanuM prakAzana-saMpAdana kArya zakya banyuM che. prastuta pustaka viSe munizrI municandravijayajIe paNa suMdara sahakAra Apela che. - prakAzaka zrI mahAvIra tatvajJAna pracAraka maMDala, aMjAra kaccha tathA A pustakanA Arthika sahayoga karanArA vyakti vizeSa dhanyavAdane pAtra che. pustaka prinTiga kAryamAM pATaNavAlA hAla amadAvAda nivAsI suzrAddha cInubhAI mehanalAla zAhe adhika jahemata uThAvela che. prAnta, meDatA roDa sthita phalavRddhi pArzvanAtha jine zvaradevanuM A grantha puSpavaDe arcana karuM chuM. zrI phalavRddhi pArzvanAtha tIrtha adhyAtmAnI pUjyapAda meDatA roDa-jI. nAgera(rAja.) AcArya varya zrImad vijaya zrI pArzvajina janmakalyANaka che kalApUrNasUrIzvara piSa dazamI, vi. saM. 2042 caraNa reNu tA. 6-1-1986 muni pUrNacandra vijaya Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaTa prabhAvi zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya namaH / zrI jIta-hIra-kanaka-devendra-kaMcana- kalApUrNasUrigurubhyo namaH / kiJcit .. gUjaradezIye gauravapUrNa itihAse sa suvarNasamayo'bhUt yadA mahArAjazrI siddharAjajayasiMhAgrahAt paramArhata-kumArapAlabhUpAlapratibodhaka-sarasvatIputra-kalikAlasarvajJa-jainAcArya zrI. hemacandrasUrIzvarAH (1) sUtrapATha (2) uNAdivRtti (3) liGgAnuzAna (4) dhAtupArAyaNa (5) gaNapATha, laghuvRtti, tattvaprakAzikAbhidhA vRhadvRtti, 'zabdamahArNava' nyAsa-iti vyAkaraNapaJcAGgasahitaM sapAdalakSazlokapramitaM zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanAkhya adbhutazAstra' svayaM viracayAmAsuH / vi. saM. 1995 prArambhe aya granthaH sAGgopAGgaH paripUrNaH jAtaH sarva viduSAM ca AdarapAtro'jani / svayaM gUrjarAdhipatisiddharAjajayasiMhaH mahAsamArohapurassara ena granthaM gajavaropari saMsthApyaH nijaprAsAde ca samAnIya bhaktyA satkRtavAn , kuzalalekhakaizca tasya trINi varSANi yAvat anekapratIH kAritavAn , aGgabaGga-kaliGagamAlavAdi 32 dezeSu ca pracArArtha tAH pratIH prepitavAn / tasmin kAle asya vyAkaraNasya adhyayanapracAradvArA ativistRtA lokapriyatA saJjAtA'bhavat / kintu zrIhemacandrasUrIzvarANAM kumArapAlabhUpatezca (vi. saM 1229-30) svargagamanAnantara jainadveSiNaH ajayapAlanRpasya jainaviruddhakAryakArisvabhAvatvAt asya vyAkaraNasya adhyetAraH jaimetarAH viralA eva abhUvan / jainasAdhuSu tu etadadhyayanapracAraH puSka Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lo'bhUdeva / 50 varSa pUrva adhyApakAnAmabhAvAt jainasAdhUnAM ca parimitasaGkhyAtvAt etadadhyayana mandatama saJjAtam / ataH zrIjainasaGghaH etad vyAkaraNalAbhAt bahUni varSANi yAvat dUrIbhUta evA''sIt / vartamAnakAle pAzcAtyakatipayavarSeSu etavyAkaraNA. dhyayanapracAraH punaH vegavAnajani / anekAmaNa-zramaNyaH, dIkSArthinaH, jaina-jainetaravidvAMsazca asya vyAkaraNasya adhyayane rasikAH sajAtAH santi / aneka yuropIyavidvadbhirapi gahanAvagAhanaM kRtvA tattaddezataH ayaM granthaH prakAzito'sti / sAdhAraNadhIjuSAM sampUrNavyAkaraNakaNThasthIkaraNaM kila kaThinataram / kintu te tat sUtramAtra kaNThasthIkRtya saralatayA vyAkaraNakSAnasampAdane prabhaviSNavo bhavanti / tato'dhunA -sUtramAtrakaNThasthIkaraNasyApi prabhUtaH pracAraH vartate / prastutapustake siddhahaimavyAkaraNasUtrAnantaraM liGgAnuzAsana- kAvyAnuzAsana-nyAyasaGgrahasUtrANi cApi pradattAni santi, yAni adhyetRNAM vizeSasahAyakAni bhaviSyantIti zraddhA nAsthAne / pUjyapAda-kacchavAgaDadezoddhAraka-saMyamamUrti-AcArya devazrImad vijayakanakasUrIzvarANAM praziSyavaryA'dhyAtmayoginAM 'parama-zAsanaprabhAvakANAM pUjyagurudevAcArya kebhIma vijaya kalApUrNa sUrIzvarANAM zubhAzIrvAdAt paramapUjya-vidvadvarya-munirAjazrI jambUvijayAnAM ca maGgala preraNAtaH asya pustakasya sampAdana suzaka saJjAtamasti / Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ etatkAyeM munizrI municandravijayenApi paryAptaH sahayogaH pradatto'sti / etatprakAzaka aMjArakacchastha zrImahAvIra tattvajJAna pracArakamaNDala anumodanocitamasti, tathA'rthikasahayogakAriNo'pi dhanyavAdArhAH santi / . pustaka mudraNakAyeM pattanavAstavya-saMprati ahamadAvAda nivAsI suzrAddhazrI cInubhAI mohanalAla zAha ityanena bhRzaM prayAso vihito'sti / / prAnte meDatAroDasthita phalavRddhi pArzvanAthajina mahayAmi etena granthapuSpeNa iti Avedayati- . .. zrIphalavRddhi pArzvanAtha tIrtham | adhyAtmayoginAM pUjyapAdAnAM meDatAroDa, jI. nAgora (rAja) | AcArya varyANAM zrImad vijaya zrIpArzvajinajanmadinam . | kalApUrNa sUrIzvarANAM caraNareNuH (poSa kR. 10) vi.saM. 2042 / muniH pUrNacandra vijayaH di. 6-1-1986 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // arham // // zrI zaDvezvarapArzvanAyAya namaH // // zrI mahAvIrasvAmine namaH / / // zrI gautamasvAmine namaH // kalikAlasarvajJAcAryapravarazrIhemacandrasUripraNItaM siddhahamazabdAnuzAsanam prathamo'dhyAya (1) arha (10) kAdiyAnam (2) siddhiH syAdvAdAt (11) apaJcamAntastho dhuT (3) lokAt | (12) paJcako vargaH (4) audantAH svarAH . (13) Adya-dvitIya-za-pa-sA (5) eka-dvi-trimAtrA hasva- aghoSAH dIrgha-plutAH / (14) anyo ghoSavAn (6) anavarNA nAmI | (15) ya-ra-la-vo antasthAH (7) ladantAH samAnAH- | (16) aM aH- ka-(pa-za-pa(8) e-e-o-au sandhya- sAH ziTa * kSaram (17) tulyasthAnA''sya(9) a-aH anusvAra-vi- prayatnaH svaH | (18) syau jasamau zam-TA sagau Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane bhyAm-bhis-De-bhyAm- | (28) zighuTa bhyasa-si-bhyAm- (29) puM-striyoH syamau-jas bhyasa-GasosAm-jhyos- (30) svarAdayo'vyayam supAM trayI trayI (31) cA''dayo'sattve prathamA''diH | (32) adhaNtasvAdyA zasa: (19) styAdivibhaktiH (33) vibhakti-thamanta(20) tadantaM padam tasAdyAbhAH (21) nAma sidayavyAne (34) vat-tasyAm (22) naM kye (35) ktvA-tumam (23) na staM matvarthe (36) gatiH (37) aprayogIt (24) manunabho'Ggiro vati (38) anantaH paJcamyAH (25) vRtyanto'saSe - pratyayaH .. (26) savizeSaNamAkhyAtaM (39) Datyatu saMkhyAvat vAkyam | (40) bahu-gaNaM bhede (27) adhAtu-vibhakti- (41) ka-samAse'dhyarddhaH vAkyamarthavannAma (42) arddhapUrvapadaH pUraNaH Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [dvitIyaH pAdaH] (1) samAnAnAM tena dIrghaH / (17) vauSThautau samAse (2) Rlati isvo vA / (18) omAGi (3) lRta rala RlubhyAM vA (19) upasargasyAniNedhedoti (4) Rto vA, tau ca (20) vA nAmni (5) kastayoH | (21) ivarNAderasve svare (6) avarNasyevAdinaidA- ya-va-ra-lam daralU (22) isyo'pade vA (7) RNe pra-dazANa-vasana | (23) edaito'yAy kambala-vatsara-vatsatara- (24) odauto'vAv syA''ra (25) vyakye (8) Rte tRtIyAsamAse | (26) Rto rastaddhite (9) RtyArupasargasya * (27) edotaH padAnte'sya (10) nAmni vA. (11) latyAl vA (28) gornAmnyavo'kSe (12) edAt sandhyakSaraiH / (29) svare vA'nakSe (13) UTA (30) indre (14) prasyaiSaiSyoDhoDyUhe svareNa (31) vA'tyasandhiH (15) svaira-svairyakSauhiNyAm (32) pluto'nitI (16) aniyoge lugeve / (33) i3 vA Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahemacandrazabdAnuzAsane (34) IdUdedvivacanam (35) adomu-mI (36) cAdiH svaro'nAGa (37) odantaH (38) sauM navetau (39) OM coJ (40) ajUvargAt svare vo 'san (41) a-i-u-varNasyAnte'nu : nAsiko'nIdAdeH [ tRtIyaH pAdaH] (1) tRtIyasya paJcame / (10) nRnaH peSu vA (2) pratyaye ca (11) dviH kAnaH kAni saH (3) tato hazcaturthaH . (12) ssaTi samaH (4) prathamAdadhuTi zazchaH / (13) luk (5) ra kakha-paMphayoH ka- (14) tau mumau vyaJjane svA )(po | (15) ma-na-ya-va-lapare he (6) za-pa-se za-Sa-saM vA / (16) samrATa (7) ca-Ta-te sadvitIye / (17) -NoH ka-TAvantau (8) no'prazAno'nusvArA- ziTi navA 'nunAsikau ca pUrva- / (18) inaH saH tso'zvaH syA'dhuTpare (19) naH ziH uc (9) pumo'ziMTyadhISe'- | (20) ato'ti roruH khyAgi ra (21) ghoSavartiH / Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamAdhyAye tRtIyaH pAdaH (22) avarNa-bho-bhago- (38) putrasyA''din. 'gholuMgasandhiH putrAdinyAkroze (23) vyoH | (39) mnAM dhuDvarge'ntyo (24) svare vA padAnte (25) aspaSTAvavarNAttvanuni | (40) ziDDhe'nusvAraH (41) ro re lug dIrghazcA didutaH (26) roryaH | (42) DhastaiTe (27) istrAnDa-Na-no dve (43) sahi-vaheroccA'varNasya (28) anAG-mAGo dIrghAd (44) udaH sthA-stambhaH saH vA cchaH . (45) tadaH seH svare pAdArthA (29) plutAd vA . | (46) etadazca vyajane'nag(30) svarebhyaH nasamAse (31) dirha-svarasyA'nu navA (47) vyaJjanAt paJcamA(32) adIrghAd virAmaika- 'ntasthAyAH sarUpe vA : vyaJjane (48) dhuTo dhuTi sve vA (33) anvargasyAntasthAtaH | (49) tRtIyastRtIya-caturthe (34) tato'syAH (50) adhoSe prathamoziTaH . (35) ziTaH prathama-dvitI- (51) virAme vA (52) na sandhiH . (36) tataH ziTaH | (53) raH padAnte visarga(37) na rAt svare stayoH yasya Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhahemacandrazabdAnuzAsane (54) khyAgi (60) tavargasya zcavarga-STavargA(55) ziTyaghoSAt / bhyAM yoge ca-TavaMgau (56) vyatyaye luga vA / (61) sasya za-pau (57) aroH supi raH (62) na zAt (63) padAntAdRvargAdanAm(58) kA'harpatyAdayaH nagarI-navateH (59) ziTyAdyasya dvitIyo / (64) pi tavargasya .. | (65) li lau [caturthaH pAdaH] . (1) ata AH syAdau jam | (11) dvandve vA. bhyAma-ye (12) na sarvAdiH / (2) bhisa aim | (13) tRtIyAntAt pUrvA(3) idamadaso'kyeva varaM yoge (4) ed bahusbhosi / (14) tIyaM uitkArya vA (5) TA-sorina-syau | (15) avarNasyA''maH sAm (6) De-chasyoryA''tau | (16) navabhyaH pUrvebhya i(7) sarvAdeH smai-smAtau smAt-smin vA (8) H smin (17) Apo DitAM -yAsa(9) jasa i. (10) nemA-'rddha-prathama-carama yAs-yAm / tayA-'yA-'lpa-kati (18) sarvAderDasapUrvAH payasya vA / (19) Tausyet . Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamAdhyAye caturthaH pAdaH (20) autA (39) aDIca (21) iduto'sverIt (40) mAturmAtaH putre (22) jasyedot sinA''manvye (23) Gityaditi (41) isvasya guNaH (24) TaH puMsi nA (42) edApaH (25) DiDauM (43) nityadid-dvisvarA(26) kevalasakhipaterauH 'mbArthasya hasvaH (27) na nA Gideta (44) adetaH syamolak (28) striyA GitAM vA dai- | (45) dIrghaDyAva-vyaJjadAma-dAma-dAm nAt seH (29) strIdUtaH (46) samAnAdamo'taH (30) veyuvo'striyAH (47) dIrgho nAmyatisR(31) Amo nAm vA . . catasR-SaH (32) isvA''pazca | (48) nurvA (33) saMkhyAnAM rNAm . / (49) zaso'tA sazca naH pusi (34) strayaH | (50) saMkhyA-sAya-verahnasyA(35) edodbhayAM Gasi-uso 2H 'hana DI vA (36) khi-ti-khI-tIya ur | (51) niya Am (37) Rto Dura (52) vASTana AH syAdau (38) tR-svasa-napta-neSTa- | (53) aSTa aurjama-zasoH tvaSTra-kSatta-hota-pota- | (54) Dati-SNaH saMkhyAyA - prazAstro ghuTyAr Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svare zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (55) napusakasya ziH / (74) ota aura (16) aurIH | (75) A am shso'taa| (57) ataH syamo'm / (76)pathina-mathinRbhukSaH sau (58) paJcato'nyAderane (77) e: katarasya daH (78) thonth (59) anato lupa (79) in DIsvare luka (60) jaraso vA (80) vozanaso nazcAmantryeso (61) nAmino luga bA . (81) uto'naDuccaturo vaH (62) vA'nyataH-pumAMSTAdau | (82) vA zeSe (83) sakhyurito'zAvait (63) dadhyasthisakthyakSyo- (84). Rduzanama-purudaMzo''ntasyA'n / nehamazca sehaH (64) anammasvare no'ntaH / (85) ni dIrghaH (65) svarAcchau (86) smahatoH (66) dhuTAM prAka (87),in-han-pUSA'yamNaH (67) lo vA zisyoH (68) ghuTi (88) apaH (69) acaH (89) ni vA (70) RduditaH (90) abhvAdesvasaH sau (71) yujo'samAse | (91) kruzastunastRc pusi (72) anaDahaH sau (92) TAdo svare vA (73) puMsoH pumans (93) striyAm Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha dvitIyAdhyAyaH [prathamaH pAdaH] (1) tri-cturstimR-ctsR| (14) tubhyaM mahyaM yA __ syAdau | (15) tava mama isA (2) Rto raH svare'ni (16) amau maH (3) jarAyA jaras vA (17) zaso naH (4) apo'jhe (18) abhyam bhyasaH (5) A rAyo vyAne (19) usezcA'd (6) yuSmadasmadoH (20) Ama Akam (7) TAGayosi yaH (21) padAd yugavibhaktyuka (8) zeSe luk . vAkye vara-nasau (9) morvA .. (10) mantasya yuvA''vau (22) dvitve vAm-nau dvayoH (23) De-GasA te me (11) tva-mau pratyayottarapade (24) amA tvA mA caikasmin (25) asadivA'mannyaM (12) tvamahaM sinA prAka . . cA'kaH | (26) jasvizeSyaM lA''mantrye (13) yUyaM vayaM jasA / (27) nAnyat bahutve Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (28) pAdAyoH / (47) maaduvrnno'nu| (29) cA'ha-ha-vaivayoge | (48) prAginAt (30) dRzyarthaizcintAyAm (49) bahuSverIH (31) nityamanvAdeze (50) dhAtorivarNovarNasyeyut . (32) sapUrvAt prathamAntAd vA svare pratyaye (33) tyadAmenadetado dvitI- | (51) iNaH yA-TausyavRttyante' | (52) saMyogAt (34) idamaH (53) bhrU-znoH (35) ad vyaJjane . (54) striyAH (36) anaka (55) vA'm jasi (37) TausyanaH (56) yo'nekasvarasya (38) ayamiyam puMtriyoH | | (57) syAdau vaH sau (58) kvibvRtterasudhiyasto (39) do maH syAdau | (59) in-puna-varSA-kArairbhuvaH (40) kimaH kastasAdau ca | (60) Na-Samasatpare syAdi(41) AvaraH vidhau ca (42) taH sau saH (61) ktAdezo'pi (43) adaso daH sestu Dau (62) Sa-DhoH kassi (44) asuko vA'ki (63) bhvAdernAmino dI! (45) mo'varNasya vAya'Jjane (46) vA'drau / (64) padAnte Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIyAdhyAye prathamaH pAdaH (65) na yi taddhite (80) narnAmyantAt parokSA dyatanyAziSo dho DhA (67) mo no mbozca (81) hAntasthAnIDbhyAM vA (68) svas-dhvaMs-kvassanaDuho (82) ho dhuT-padAnte | (83) bhvAderdAdeH (69) Rtvija-diza-dRz- | (84) muha-draha-snuha-sniho spRza-saja-dadhRSuSNiho | vA gaH (85) nahAhordha-tau (70) nazo vA | (86) ca-jaH ka-gam (71) yujaJca-kraJco noH (87) yaja-sRja-mRja-rAja-bhrAja (72) so ruH bhrasja-vasca-parivrAjaH (73) sajuSaH . zaH SaH (88) saMyogasyAdau skolaka (74) ahnaH .. .(89) padasya (75) ro lupyari (90) rAt saH (76) dhuTastRtIyaH (91) nAmno no'nahnaH (77) ga-Da-da-bAdezcaturthA- (92) nA''mantrye ntasyaikasvarasyA''dezva- (93) klIbe vA - turthaH sdhvozca pratyaye / (94) mAvarNAntopAntA(78) dhAgasta-thozca paJcamavargAn (79) adhazcaturthAt tathodhaH / matormoM vaH thAzca Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane - (95) nAmni / (105) kvasuSmatau ca .. (96) carmaNvatyaSTIvaccakrI- (106) zvan-yuvan-maghono ... vat-kakSIvad-rumaNyat / DIsyAdyaghuTasvare va u (97) udanvAnabdhau ca (107) lugA''to'nApaH (98) rAjanvAn surAjJi (108) ano'sya (99) noAdibhyaH (109) IDau vA (100) mAsa-nizA''sanasya (110) SAdi-han-dhRtarAjJozasAdau lugvA 'Ni (101) dantapAdanasikAhuda- (111) na. va-mantasaMyogAt yAdRgayUpodakadorya- (112) hano ho ghnaH kRcchakRto davapannas- (113),lugasyAdetyapade hRdasanyUSannudandoSa- (114) DityantyasvarAde nyakAchakan vA (115) avarNAdazno'nto (102) ya-svare pAdaH padaNi- vA'turIGayoH ___ kya-ghuTi (116) zya-zavaH (103) udaca udIc / (117) diva auH sau (104) acca prAga diirghshc| (118) : padAnte'nUta Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [dvitIyaH pAdaH] (1) kriyAhetuH kArakam / (14) jAsa-nATa-krAtha-piSoM (2) svatantraH kartA / hiMsAyAm (3) kartuApyaM karma (15) ni-prebhyo naH (4) vA'karmaNAmaNikartA (16) vinimeya-dhatapaNaM paNa-vyavahoH (17) upasargAdivaH (5) gati-bodhA-''hArArtha / (18) na zabdakarma-nityA'karma / (19) karaNaM ca NAmanI-khAdyadi-dvA- (20) agheH zIDa-sthA-''sa zabdAya-krandAm AdhAraH (21) upAnvadhyAvasaH (6) bhakSehiMsAyAm (22) vA'bhinivizaH (7) baheH praveyaH (8) hR-kronavA . (23) kAlAva-bhAva-dezaM vA'karma cA'karmaNAm (9) dRzyabhivadorAtmane (24) sAdhakatamaM karaNam (10) nAthaH (25) karmAbhipreyaH saMpra(11) smRtyartha-dayezaH dAnam (12) kUgaH pratiyatne | (26) spRheyApyaM vA (13) rujA'rthasyA'jvari- (27) krud druheA-'syA santAperbhAva kartari / thairya prati kopaH Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsana (28) nopasargAt krud-duhA / (43) siddhau tRtIyA (29) apAye'vadhirapAdAnam / (44) hetu-kartR-karaNettha(30) kriyA''zrayasyA''- | mbhUtalakSaNe dhAro'dhikaraNam (45) sahAthai (31) nAmnaHprathamaika-dvi-bahau / (46) yadbhedaistadvadAkhyA (32) Amanvye (47) kRtA''dyaiH / (33) gauNAt samayA-nikaSA- (48) kAle bhAnnavA''dhAre hA-dhigantarA-'ntareNA- | (49) prasitotsukA'vabaddhaiH 'ti-yena-tenaidvitIyA | (50) vyApye dvidroNAdi(34) dvitve'dho'dhyuparibhiH | bhyo vIpsAyAm (35) sarvobhayA-'bhi- .. | (51) samo jJo'smRtau vA ___pariNA tasA (52) dAmaH saMpradAne'dhaye (36) lakSaNa-vIpsyetthambhU- Atmane ca teSvabhinA | (53) caturthI (37) bhAgini ca prati- | (54) tAdarthya paryanubhiH (55) ruci-kRSyartha-dhAri(38) hetu-sahArthe'nunA bhiH preya-vikA(39) utkRSTe'nUpena rottamaNeSu (40) karmaNi (56) pratyAGaH zruvArthini (41) kriyAvizeSaNAt / (57) pratyanoguNA''khyA(42) kAlA-'vanoAptau / . tari Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . dvitIyAdhyAye prathamaH pAdaH 15 prayojye (58) yadvIkSye rAdhIkSI / (73) AkhyAtayupayoge (59) utpAtena jJApye (74) gamyayapaH karmA''(60) zlAgha-nu-sthA-zapA dhAre (75) prabhUtyanyA'rtha-dik(61) tumo'rthe bhAvavacanAt zabda-bahirArAditaH (62) gamyasyA''pye | (76) RNAddhetoH (63) gatenavA'nApte (77). guNAdastriyAM navA (64) manasyA'nAvAdi- (78) ArAdarthe H bhyo'tikutsane / (79) stokA-'lpa-kRccha(65) hita-sukhAbhyAmpa (66) tadbhadrA-''yuSya | (80) ajJAne jJaH SaSThI kSemA-'rthA'rthanAss (81) zeSe ziSi . (67) parikrayaNe (82) ri-riSTAt-stAdastA(68) zaktArtha-vaSaD-namaH ' dasatasAtA svasti-svAhA-sva (83) karmaNi kRtaH dhAbhiH (84) dviSo vA'tazaH (69) paJcamyapAdAne . | (85) vaikatra dvayoH (70) AGA'vadhau. | (86) katari (71) paryapAmyAM vaya (87) dvihetorastryaNakasya vA (72) yataH pratinidhi- (88) kRtyasya vA pratidAne pratinA (89) nobhayohetoH Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (90) tannudantA-'vyaya- / (106) yadbhAvo bhAvalalakSaNam kvasvAnA-'tRzU-zata- | (107) gate gamye'dhvano' Gi-NakacUkhalarthasya | ntenaikArthya vA (91) ktayorasadAdhAre / (108) SaSThI vA'nAdare (92) vA klIve (109) saptamI cA'vibhAge (93) akamerukasya .. nirdhAraNe (94) eSyadRNenaH (110) kriyAmadhye'dhva(95) saptamyadhikaraNe . kAle paJcamI ca (96) navA sujathaiH kAle / (111) adhikena bhUyasaste (97) kuzalA-''yuktenA- / (112) tRtIyA'lpIyasaH ''sevAyAm / (113) pRthag-nAnA paJcamI ca (98) svAmIzvarAdhipati- / / (114) Rte dvitIyA ca dAyAda-sAkSi-prati- (115) vinA te tRtIyA ca | (116) tulyArthastRtIyA(99) vyApye ktenaH SaSThyo (100) tayukte hetau (117) dvitIyA-SaSThayAve(101) apratyAdAvasAdhunA nemA'naJceH (102) sAdhunA (118) hetvaSaistRtIyAdyAH (103) nipuNema cArcAyAm (119) sarvAdeH sarvAH (104) skaze'dhimA (120) asattvArAdarthAt (105). upenAdhikini To-si-yam bhU-prasUtaiH Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - dvitIye'dhyAye tRtIyaH pAdaH (121) jAtyAkhyAyA na- | (123) phalgunI-proSTha vaiko'saMkhyo bahuvat padasya meM (122) avizeSaNe dvau cA'smadaH | (124) gurAvekazva [tRtIyaH pAdaH] (1) namana-puraso gateH / (10) suco vA ka-kha-pa-phiraH saH / (11) vesuso'pekSAyAma (2) tiraso vA (12) naikArthe'kriye (3) pusaH (13) samAse'samastasya (4) ziro'dhasaH pade / (14) bhrAtuSputra-kaskAdayaH samAsaikye (15) nAmyantasthA-kavargAt (5) ataH kR-kami-kaMsa- padAntaH kRtasya saH. kumbha-kuzA-karNI ziD-nAntare'pi pAtre'navyayasya (16) samAse'gneH stutaH | (17) jyotirAyuA ca (6). pratyaye stomasya (7) roH kAmye . (18) mAta-pituH svasuH (8) nAminastayoH SaH / (19) alupi vA (9) nirdu bahirAviSprAdu- (20) ni-nadyAH snAteH caturAm kauzale Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (21) prateH snAtasya sUtre / (35) nisastape'nAsevAyAm (22) snAnasya nAmni / (36) ghama-vasaH (23) veH svaH (37) - Ni-storevA'svada(24) abhiniSTAnaH svida-sahaH paNi (25) gavi-yudheH sthirasya | (38) sajervA (26) etyakaH / (39) upasargAt sug-suva so (27) bhAdito vA stu-stubhoSTayapyadvitve (28) vi-ku-zami-pareH / (40) sthA-seni-sedha-sicasthalasya sAM dvitve'pi (29) kapergotre (41) aGa-pratistabdha(30) go-'mbA-''mba- nistabdhe stambhaH savyA-'pa-dvi-tri (42) avAcA''zrayorjAbhUmyagni-zeku-zaku- 'vidUre kaGgu-maji-puji- | (43) vyavAt svano'zane barhiH-parame-diveH / (44) sado'prateH parokSAyAM tvAdeH (31) nirdussoH sedha-sandhi- (45) svAzca sAmnAm (46) pari-ni-veH sevaH (32) praSTho'grage (47) saya-sitasya (33) bhIruSThAnAdayaH (48) asoGa-sivU-saha(34) isvAnnAmnasti ssaTAm / . sthasya Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIye'dhyAye tRtIyaH pAdaH (49) stu-svAzcA'Ti navA / (65) nasasya (50) nirabhya nozca syandasyA (66) niSNA- gre-'ntaH-prANini khadira-kAyA-''mra(51) veH skando'ktayoH zarekSuplakSa-pIyukSAbhyo (52) pareH vanasya (53) ninaH sphura-sphuloH / (67) dvi-trisvarauSadhi(54) veH vRkSebhyo navA'niri(55) skamnaH kAdibhyaH (56) nir-duH-su-veH sama- (68) girinadyAdInAm sUteH (69) pAnasya bhAvakaraNe (57) avaH svapaH (70) deze (58) prAdurupasargAdyasvare'- (71) grAmA'grAnniyaH steH . (72) vAhyAd vAhanasya (59) nassaH (73) ato'hasya (60) sico yaDi (74) catusnAyanasya vayasi (61) gatau sedhaH / (75) vottarapadAntana-syAde(62) sugaH sya-sani rayuva-pakkA-'hnaH (63) ra-pRvarNAno Na ekapade- (76) kavaNukasvaravati ___'nantyasyA'la-ca-Ta- (77) adurupasargAntaro Na --tavarga-za-sAntare . hinu-mInA''neH (64) pUrvapadasthAnnAmnyagaH / (78) nazaH zaH Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane dvitIye'dhyAye (79) neImA-dA-pata-pada- (91) deze'ntaro'yana-hanaH nada-gada-vapI-vahI- (92) pAt pade zamU-cig-yAti- / (93) pade'ntare'nA''GayavAti-drAti-psAti taddhite syati-hanti-degdhau / (94) hano ghi (80) aka-khAdyapAnte pAThe kA (95) nRterya Di (81) dvitve'pyantepyaniteH, parestu vA | (96) kSumnAdInAm (82) hanaH (97) pAThe dhAtvAdeo na: (83) va-mi vA (98) SaH so'STathai-SThiva(84) nisa-nikSa-nindaH ___vaSkaH kRti vA (99) ka-ra lu-laM kRpo'(85) svarAt . - kRpITAdiSu (86) nAmyAdereva ne (100) upasargasyA-'yau (87) vyaJjanAdena myupA | (101) yo yaDi tyAd vA (88) rvA (102) navA svare (89) nirviNaH (103) parerSA-ka-yoge (90) na khyA-pUgu-bhU-bhA- (104) RphiDAdInAM kama-gama-pyAya-vepo Dazca laH Nezca / (105) japAdInAM po vaH Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [caturthaH pAdaH] (1) striyAM nRto'svasrA- / (16) ajAdeH deDI: (17) Rci pAdaH pAtpade (2) adhAtUditaH (18) At (3) aJcaH (19) gaurAdibhyo mukhyA(4) Na-svarA-'ghoSAd - nDIH vano razca (20) aNajeyekaNa-nA(5) vA bahuvrIheH . snaJ-TitAm (6) vA pAdaH / (21) vayasyanantye (7) UdhnaH (22) dvigoH samAhArAt (8) azizoH (23) parimANAt taddhita(9) saMkhyAdehAyanAd lukya bistA''cita kambalyAt (10) dAmnaH (24) kANDAt pramANAdakSetre (11) ano vA (25) puruSAd vA (12) nAmni (26) revata-rohiNAd bhe (13) nopAntyavataH (27) nIlAt prANyauSadhyoH (14) manaH (28) ktAcca nAmni vA (15) tAbhyAM vA''p. (29) kevala-mAmaka-bhAga gheya-pApA-'para-samAnA vayasi Dit Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bheSajAt zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane -''yaMkRta-sumaGgala- / (39) nAsikodarauSTha-jaGghA danta-karNa-zaGgA-'Gga(30) bhAja-goNa-nAga- . gAtra-kaNThAt . sthala-kuNDa-kAla-kuza- (40) nakha-mukhAdanAmni kAmuka-kaTa-kavarAt / (41) pucchAt pakvA-''vapana-sthUlA- (42) kavara-maNi-viSa-'kRtrimA-'matra zarAdeH kRSNA-''yasI- (43) pakSAccopamAdeH riraMsu-zroNi-kezapAze (44) krItAt karaNAdeH (31) navA zoNAdeH (45) ktAdalpe (32) ito'ktya rthAt (46) svAGgAderakRta-mita(33) paddhateH jAta-pratipannAd bahu(34) zakteH zastre - prIhe: (35) svarAdutoguNAdakharoH (47) anAcchAdajotyAde(36) zyetata-harita-bharata- navA rohitAd varNAt to (48) patyunaH nazca (49) sAdeH (37) knaH palitA-'sitAt (50) sapalyAdau (38) asaha-naJ-vidya- (51) UDhAyAm mAnapUrvapadAt svAGgA- / (52) pANigRhItIti dakroDAdibhyaH / (53) pativanyantavalyau Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 ntAt dvitIye'dhyAye caturthaH pAdaH bhAryA-garbhiNyoH / (65) yava-yavanA-'raNya(54) jAtezyAnta-nitya- himAd doSa-lipyurustrI-zUdrAt mahattve (55) pAka-karNa-parNa-vAlA- (66) arya-kSatriyAd vA (67) yajo DAyan ca vA (56) asat-kANDa-prAnta- / (68) lohitAdizakalA zatakAJcaH puSpAt / ntAt (57) asam-bhastrA-jinaka- (69) SA-'vaTAd vA zaNa-piNDAt (70) kauravya-mANDUkA phalAt / | ''sureH (58) anA mUlAt / (71) ina itaH (59) dhabAd yAgAdapAla- | (72) nurjAte. kAntAt , (73) uto'prANinazvA'yu(60) pUtakratu-vRSAkapyagni- . rajjvAdibhya UG : kusita-kusIdAdai ca (74) bAhvanta-kadru-kama(61) manorau ca vA NDalomni (62) varuNendra-rudra-bhava- / (75) upamAna-sahita__zarva-mRDAdAn cAntaH saMhita-saha-zapha-vAma(63) mAtulA-''cAryoM- lakSmaNAyUroH . pAdhyAyAd vA . (76) nArI-sakhI-pagU(64) sUryAda devatAyAM vA / susth Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . siddhahemacandrazabdAnuzAsane (77) yUnastiH / (91) Apatyasya kya- . (78) anArSe vRddhe'Nijo vyoH bahusvara-gurUpAntyasyA- (92) taddhitayasvare'nA'ntasya vyaH 'ti : (79) kulAkhyAnAm (93) bilvakIyAderIyasya (80) krauDyAdInAm (94) na rAjanya-manuSyayorake (81) bhoja-sUtayoH . (95) yAdegauNasyAkvipa kSatriyA-yuvatyoH staddhitalukyagoNI(82) daivayajJi-zaucivRkSa sUcyoH sAtyamuni-kANThe- . | (96) gozcAnte hasbo'naMviddhA zisamAseyobahuvrIhI (83) vyA putra-patyoH / (97) klIbe kevalayorIca tatpuruSe / (98) vedUto'navyaya(84) bandhau bahuvrIhau / vRdIca-DIyuvaH pade (85) mAta-mAtR-mAtRke vA | (99) yApo bahulaM. nAmni (86) asya yAM luk (100) tve (87) matsyasya yaH (101) dhruvocca kuMsa . " (88) vyajanAt taddhitasya | kuTyoH (89) sUryA-''gastyayo- (102) mAleSIkeSTakasyA 'nte'pi.bhAri-tUla(90) tiSya-puSyayomA'Ni / cite . . rIye ca Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIye'dhyAye caturthaH pAdaH (103) goNyA meye vRndArakasya (104) yAdIdataH ke / (110) vau vartikA (105) na kaci (111) asyA'yat-tat(106) navA''pa: kSipakAdInAm (107) iccA'puMso'ni- (112) narikA-mAmikA kyAppare (113) tArakA-varNakA(108) sva-jJA-ja-bhatrA- 'STakA jyetim 'dhAtutyayakAt * tAntava-pitRdevatye (109) dvayeSa-sUta-putra // dvitIyo'dhyAyaH samAptaH // __ aham // atha tRtiiyo'dhyaayH|| [prathamaH pAdaH ] (1) dhAtoH pUjArthasvati | cci-DAcazca gatiH gatArthAdhiparyatikramArthA- (3) kArikA sthityAdA 'tivarjaH (4) bhUSA-''dara-kSepe.. prAdirupasargaH 'laM-sada-'sat prAk ca (5) agrahA-'nupadeze(2) UryAdyanukaraNa 'ntaradaH Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 nyArthe zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (6) kaNe-manam tRptau / 'dhikA-'dhya'- - (7) puro'stamavyayam dipUraNaM dvitIyAdya(8) gatyartha-vado'cchaH (9) tiro'ntaddhoM (21) avyayam : (10) kRgo navA (22) ekAthai cA'neka ca (11) madhye-pade-nivacane- (23) uSTramukhAdayaH ___ manasyurasyanatyAdhAne (24) sahastena (12) upAje'nvAje (25) dizo rUDhayA'nta(13) svAmye'dhiH rAle (14) sAkSAdAdizvya rthe / (26) tatrA''dAya mitha(15) nityaM haste 'stena prahatyeti sarU___ pANAvudvAhe peNa yuddha'vyayIbhAvaH (16) prAdhya bandhe . (27) nadIbhirnAmni (17) jIvikopaniSadau- (28) saGkhyA samAhAre (29) vaMzyena pUrvArtha (18) nAma nAmnaikArthe- (30) pAre-madhye-'gre-'ntaH samAso bahulam | SaSThayA vA (19) suja-vA'rthaH saMkhyA | (31) yAvadiyattve saMkhyeye saMkhyayA (32) paryapA-''G-bahiraca bahuvrIhiH paJcasyA (20) AsanA-'dUrA. . / (33) lakSaNenAbhi pamye Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra7. .. tRtIye'dhyAye prathamaH pAdaH pratyAMbhimukhye (47) prAtyava-pari-nirA(34) dairye'nuH dayo gata-krAnta-kruSTa(35) samIpe glAna-krAntAdyarthAH (36) tiSThagvityAdayaH prathamAdyantaiH (37) nityaM pratinA'lpe (48) avyayaM pravRddhAdibhiH (38) saGkhyA'kSa-zalAkaM (49) Gasyukta kRtA pariNA yate'nyathAvRttI (50) tRtIyokta vA (39) vibhakti-samIpa- (51) naJ samRddhi-vyaddhayarthAH | | (52) pUrvA-'parA-'dharottabhAvA-'tyayA-'saMprati | ramabhinnenAMzinA pazcAt-krama-khyAti- / (53) sAyAhnAdayaH yugapat-sadRk-sampat- (54) same'ze ? navA sAkalyAnte'vyayam / (55) jaratyAdibhiH (40) yogyatA-vIpsA- | - (56) dvi-tri-catuSpUraNA 'rthAna tivRtti-sAdRzye 'grAdayaH (41) yathA'thA (57) kAlo dvigau ca meyaiH (42) gti-vnysttpurussH| (58) svayaM-sAmI ktena (43) dunindA-kRcchre (59) dvitIyA khaTvA kSepe (44) suH pUjAyAm (60) kAlaH (45) atiratikrame ca (61) vyAptI (46) AGalpe (62) zritAdibhiH Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 siddhahemacandrazabdAnuzAsane (63) prAptA-''pannau tayA-1 (82) na katari ... 'cca (83) karmajA tRcA ca (64) ISad guNavacanaiH (84) tRtIyAyAm (65) tRtIyA tatkRtaiH (85) tRptArtha-pUraNA-'vyayA(66) catasrAddham 'tRza-zatrAnazA (67) UnArthapUrvAdyaiH (86) jJAnecchA'rcArthA''(68) kArakaM kRtA . dhAraktena (69) naviMzatyAdinaiko- (87) asvasthaguNaiH 'ccAntaH (88) saptamI zauNDAyaiH (70) caturthI prakRtyA . (89) siMhAcaiH pUjAyAm (71) hitAdibhiH (90) kAkAdyaiH kSepe (72) tadarthA'rthena / (91) pAtresamitetyAdayaH (73) paJcamI bhayAyaiH (92) ktena / (74) ktenA'sattve (93) tatrAhorAtrAMzam (75) paraHzatAdi (94) nAmni / (76) SaSThayAyatnAccheSe (95) kRyenA''vazyake (77) kRti . (96) vizeSaNaM vizeSye(78) yAjakAdibhiH NaikArthaM karmadhArayazca (79) pattisthau gaNakena / (97) pUrvakAlaika-sarva-jarat (80) sarvapazcAdAdayaH purANa-nava-kevalam (81) akena krIDA-''jIve (98) digadhika saMjJA Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIye'dhyAye prathamaH pAdaH 29 taddhitottarapade / (110) kiM kSepe (99) saMkhyA samAhAre ca / (111) poTo-yuvati-stoka dviguzvA'nAmnyayam katipaya-gRSTi-dhenu(100) nindhaM kutsanairapA- vazA-vehad-baSkapAyaiH yaNI-pravakta-zrotriyA(101) upamAna sAmAnyaiH 'dhyAyaka-dhUrta-prazaM(102) upameyaM vyAghrAdyaiH sArUDharjAtiH sAmyAnuktau . / (112 catuSpAd garbhiNyA (103) pUrvA-'para-prathama- (113) yuvA khalati-palita carama-jaghanya-samAna- jarad-valinaiH madhya-madhyama-vIram / (114) kRtya-tulyA''khyama(104) zreNyAdi kRtAyai- jAtyA icvya rthe, (115) kumAraH zramaNAdinA (105) kta natrAdibhinnaiH (116) mayUravyaMsaketyAdayaH (106) seDU nA'niTA . (117) cArthe dvandvaH sahoktau (107) sanmahatparamotta- / (118) samAnAmarthanakaH zeSaH motkRSTaM pUjAyAm | (119) syAdAvasaMkhyeyaH . (108) vRndAraka-nAga- | (120) tyadAdiH kuaraiH (121) bhrAtR-putrAH svasR(109) katara-katamau duhivRbhiH jAtiprazne / (122) pitA mAtrA vA Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (123) zvazuraH zvazrabhyAM vA / (139) aklIbe'dhvaryukratoH (124) vRddho yUnA tanmAtra bhede (140) nikaTapAThasya (125) strI puMvacca (141) nityavairasya (126) puruSaH striyA (142) nadI-deza-purAM (127) grAmyA'zizudvizapha- viliGgAnAm saMghe strI prAyaH / (143) pAvyazUdraspa (128) klobamanyenaika cavA | (144) gavAzvAdiH (129) puSyArthAd bhe punarvasuH (145) 'na dadhipayaAdiH (130) virodhinAmadravyANAM (146) saMkhyAne navA dvandvaH svaiH / (147) vA'ntike (131) azvavaDava-pUrvAparA- (148) prathamoktaM prAka 'dharottarAH (149) rAjadantA''diSu (132) pazu-vyaJjanAnAm / (150) vizeSaNa-sarvAdi(133) taru-tRNa-dhAnya-mRga- saMkhyaM bahuvrIhI pakSiNAM bahutve (151) ktAH (134) senAGga kSudrajantUnAm / (152) jAti-kAla-sukhA(135) phalasya jAto | devA (136) aprANi-pazvAdeH (153) AhitAgnyAdiSu (137) prANi-tUryAGgANAm / (154) praharaNAt (138) caraNasya stheNo'dyata- (155) na saptamIndvAdibhyazca nyAmanuvAde / (156) gaDvAdibhyaH Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . dvitIye'dhyAye prathamaH pAdaH (157) priya 'ya'mekam (158) kaDArAdayaH karma- / (161) mAsa-varNa-bhrAtra'nudhAraye pUrvam (159) dharmArthAdiSu dvandve / (162) bhartutulyasvaram (160) laghvakSarA-'sakhIdut- | (163) saMkhyA samAse svarAdyadalpasvarA [dvitIyaH pAdaH] (1) prspraa-'nyo'nye-| khityuttarapade'maH taretarasyAm syA- (10) asattve use dervA'pusi (11) brAhmaNAcchaMsI (2) amavyayIbhAvasyA- (12) ojo-'JjaH-saho 'to'paJcamyAH .. 'mbhas-tamam-tapasaSTaH (3) vA tRtIyAyAH : (13) puMjanuSo'nujA-'ndhe (4) saptamyA vA (14) AtmanaH pUraNe . (5) Rddha-nadI vaMzyasya (15) manasazcA''jJAyini (6) anato lu (16) nAmni (7) avyayasya (17) parA''tmabhyAM : (8) aikAyeM (18) ad-vyaJjanAt (9) na nAmye kasvarAt / / saptamyA bahulam Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ __zrIsiddhahemacandrazandAnuzAsane (19) prAkArasya vyaJjane | (33) adaso'kAyanaNoH (20) tatpuruSe kRti / (34) devAnAM priyaH (21) madhyA'ntAd gurau | (35) zepa-puccha-lAGguleSu (22) amUrddha-mastakAt nAmni zunaH svAGgAdakAme ...(36) vAcaspati-vAsto(23) bandhe dhaji navA . pati-divaspati(24) kAlAt tana-tara-tama- divodosam kAle (37) RtAM vidyA-yoni(25) zaya-bAsi-vAseSva- sambandhe kAlAt (38) svasR-patyorvA (26) varSa-kSara-varA-'pasaraH (39) A dvandve -zaroromanaso je (40) putra (27) ghu-prAvRD-varSA-zarata- (41) vedasahazrutA'vAyukAlAt devatAnAm (28) apo ya-yoni- (42) IH Soma-varuNe'gneH mati-care (43) iva' ddhimatyaviSNau (29) nen siddha-sthe (44) divo dyAvA (30) SaSThayAH kSepe (45) divasa-divaH pRthi(31) putra vA vyAM vA (32) pazyad-vAga-dizo | (46) upAsoSasaH hara-yukti-daNDe . / (47) mAtarapitara vA Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIye'dhyAye dvitIyaH pAdaH (48) varcaskAdiSvavaska- / (60) cau. kvacit - rAdayaH (61) sarvAdayo'syAdau (49) parataH strI puMvat / (62) mRgakSIrA''diSu vA stryekArthe'nUr3a | (63) Rdudit tara-tama(50) kyaG-mAni-pit rUpa-kalpa-bruva-celaDtaddhite gotra-mata-hate vA : (51) jAtizca Ni hrasvazca taddhitaya-svare (64) jhyaH (52) eye'gnAyI. (65) bhogavad-gaurimato. (53) nA'p-priyA''dau nAmni (54) taddhitA'kako- (66) navaikasvarANAm pAntyapUraNyAkhyAH / (67) uGaH (55) taddhitaH svaravRddhi-. (68) mahataH kara-ghAsa- heturarakta-vikAre viziSTe DAH (56) svAGgAnDIrjAti- (69) striyAm - cA'mAnini (70) jAtIyaikArthe cveH (57) puMvat karmadhAraye (71) na puvanniSedhe (58) riti (72) icyasvare dIrgha Aca (59) tva-te guNaH | (73) haviSyaSTanaH kapAle sANAm Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (74) gari yukte (84) gati-kArakasya nahi (75) nAmni -vRti-vRSi-vyadhi(76) koTara-mizraka ruci-sahi-tanau ko . sidhaka-puraga- (86) paJyupasargasya sArikasya vaNe . bahulam (77) aanAdInAM girau / (87) nAminaH kAze (88) dasti (78) anajirAdibahusvara (89) apIlvAdevahe zarAdInAM matau (90) zunaH (79) RSau vizvasya (91) ekAdaza-poDaza 'SoDan-pohA-SaDDhA (80) nare .(92) dvivyaSTAnAM dvA(81) vasu-rAToH . trayoSTAH prAk (82) valacyapitrAdeH zatAdanazIti-bahu(83) citeH kaci vIhI (84) svAmicihnasyA- / (93) catvAriMzadAdau vA 'viSTA-'STa-paJca- (94) hRdayasya hRllAsabhinna-cchinna leravA-'N-ye. cchidra-va-svasti- (95) padaH pAdasyA.. kasya kaNe ''jyAti-gopahate - - Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - tRtIye'dhyAye dvitIyaH pAdaH (96) hima-hati-kASi-ye (109) dvayantaranavarNopasapad rgAdapa Ipa (97) RcaH zasi (110) anordeze up (98) zabda-niSka-ghoSa- (111) khityanavyayA'ruSo mizre vA mo'nto hasvazca (99) nasa nAsikAyAstaH- (102) satyA-gadA-'stoH kAre (100) ye'varNa (113) lokampRNa(101) zirasaH zIrSan madhyandinA(102) keze vA 'nabhyAzamityam (103) zIrSaH svare taddhite (114) bhrASTrA-'gnerindha (104) udakasyodaH peSa- (115) agilAd giladhi-cAsa-vAhane gilagilayoH (105) vaikavyAne pUrye (116) bhadroSNAt karaNe (106) manyaudana-saktu- (117) navA'khitkRdante bindu-vana-bhAra- rAtre hAra-vIvadha-gAhe vA (118) dhenobhavyAyAm (107) nAmnyuttarapadasya ca (119) aSaSThItRtIyA(108) te lugvA danyAd do'rthe Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (120) AzIrAzA | (139) samastata-hite vA ''sthitA-''stho- | (140) tumazca manaHkAme tsukoti-rAge / (14.1) mAMsasyA'naD(121) Iya-kArake pani paci navA (122) sarvAdi-vizvagU- (142) dikzabdAt tIradevADDa driH sya tAraH kvyaJcau . (143) sahasya so'nyArtha (123) saha-samaH sadhi- (144) nAmni sami (145). adRzyA-'dhike (124) tirasastiyati (146) akAle'vyayIbhAve (125) nAt (147) granthA'nte (126) tyAdI kSepe . (148) nA''ziSyago(127) nago'prANini vA vatsa-hale (128) nakhAdayaH . / (149) samAnasya dharmA(129) an svare ''diSu (130) koH krat tatpuruSe (150) sabrahmacArI (131) stha-vade (151) dRk-dRza-dRkSe (132) tRNe jAtI (152) anya-tyadAderAH (133) katatriH ( 153) idaM-kimIt-kI (134) kA'kSa-pathoH (154) ananaH ktvo yapU (135) puruSe vA (155) pRSodarAdayaH (136) alpe (137) kA-kavau voSNe (156) vA'vA'pyostani(138) kRtye'vazyamolukU krI-dhAga-nahorva-pI Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [tRtIyaH pAdaH] [athAkhyAta prakaraNam] (1) vRddhirA'' raidaut (8) paJcamI-tuvra tAm (2) guNo'redot antu, hi tam ta, (3) kriyA'rthoM dhAtuH Aniva Ava Ama, (4) na prAdirapratyayaH tAm AtAm antAm , . sva AthAm dhvam , (5) avau dA-dhau dA aiva Avahaiva Amahai (6) vartamAnA-tiva tamra (9) hyastanI-div tAm anti, siva thama tha, an, sivU tam ta, miva vasa manate ambU va ma, ta Ate ante, se Athe AtAm anta, thAra dhve, e vahe mahe AthAm dhvam , i (7) saptamI-yAt yotAm | vahi mahi yuna, yAma yAtam / (10) etAH zitaH / yAta, yAm yAva (11) adyatanI-di tAm yAma; Ita IyAtAm an , si tam ta, Iran, IthAna IyA- am vamata AtAm * 'thAm Idhvam , Iya anta, thAsU AyAm Ivahi Imahi dhvam , i vahi mahi Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (12) parokSA-Nav atuma us, / (15) bhaviSyantI-syati thava athus a, gav .. syatas syanti, va ma; e Ate ire,se syasi syathas Athe dhve, e vahe mahe syatha, syAmi syA(13) AzI:-kyAt vam syAmama; syate kyAstAm kyAsusa, syete syante, kyAm kyAstam syase syethe syadhve, kyAsta, kyAsam sye syAvahe syAmahe kyAsva kyAsma / (16) kriyAtipatti:sISTa sIyAstAm syat syatAm syan , sIran , sISThAma syas syatam syata, sIyAsthAm sIdhvam, syam syAva syAma: sIya sIvahi sImahi syata syetAm syanta, (14) zvastanI-tA tArau syathAsU syethAm syatArana, tAsi dhvam., sye syAvahi tAsthas tAstha, syAmahi tAsmi tAsvas (17) trINi trINyanyatAsmasa; tA tArau yuSmadasmadi tArasa, tAse tAsAthe | (18) eka-dvi-bahuSu tAdhve, tAhe tAsvahe navA''dyAni zatatAsmahe kkasU ca parasmaipadam Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. tRtIye'dhyAye tRtIyaH pAdaH (20) parANi kAnA- (31) udazvaraH sApyAt . s'nazau cA''tmane- / (32) samastRtIyayA padam (33) krIDo'kUjane (21) tat sApyA-'nApyAt | (34) anvAG-pareH / karmabhAve, kRtya (35) zapa upalambhane / kta-khalAzca (36) AziSi nAthaH / (22) iGitaH kartari (37) bhunajo'trANe (23) kriyAvyatihAre / (38) hago gatatAcchIlye 'gati-hiMsA (39) pUjA''cArya ka-bhRtyuzabdArtha-haso hR takSepa-jJAna-vigaNanavahazcA'nanyo'nyArtha vyaye niyaH / (24) nivizaH | (40) kartu sthAmUrtA''(25) upasargAdasyoho pyAt (41) zadeH ziti (26) ut-svarAda yujera | (42) mriyateradyatanyA-- * yajJatatpAtre ziSi ca (27) pari-vyavAt kriyaH / (43) kyaGgo navA (28) parA-verje | (44) yudbhyo'dyatanyAm (29) samaH kSNoH | (45) vRdbhyaH sya-sanoH (30) apaskiraH (46) kRpaH zvastanyAm vA Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (47) kramo'nupasargAt | (64) jhIpsA-stheye .. (48) vRtti-sarga-tAyane / (65) pratijJAyAm (49) paropAt (66) samo giraH .. (50) veH svArthe (67) avAt (51) propAdArambhe | (68) nihnave jJaH (52) AGojyotirudgame / (69) saM-praterasmRtau (53) dAgo'svA''sya | (70), ananoH sanaH - prasAra-vikAse | (71) zruvo'nAG-prateH | (72) smR-dRzaH (54) nu-pracchaH (55) gameH kSAntau / (73) zako jijJAsAyAm (56) hvaH sparddha (74) prAgvat (57) saM-ni-veH . | (75) AmaH kRgaH (58) upAt (76) gandhanA-'vakSepa-- (59) yamaH svIkAre sevA-sAhasa-prati(60) devA'rcA-maitrI yatna-prakathanopayoge saGgama-pathikartaka- / (77) adheH prasahane mantrakaraNe sthaH | (78) dIpti-jJAna-yatna(61) vA lipsAyAm vimatyupasaMbhASopa(62) udo'nUce he mantraNe vadaH (63) saM-vi-prA-vAt / (79) vyaktavAcAM sahoktau Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. tRtIye'dhyAye tRtIyaH pAdaH 41 (80) vivAde vA / (94) parimuhA-''yamA-ss (81) anoH karmaNyasati yasa-pA-Tdhe-vada-vasA (82) jJaH damA-'da-ruca-nRtaH (83) upAt sthaH phalavati (84) samo gamRcchi- | (95) I-gitaH pracchi-zru-vit- | (96) jJo'nupasargAt svaratyarti-dRzaH (97) vado'pAt (85) veH kRgaH zabde cAs | (98) samudADo yameragranthe nAze | (99) padAntaragamye vA (86) AGo yama-hanaH, | (100) zeSAt parasmai sve'Gga ca / (101) parAnoH kRgaH (87) vyudastapaH | (102) pratyabhyateH kSipaH (88) aNikarmaNikartR- (103) prAd vahaH kANNigo'smRtau / (104) paremR Sazca / (89) pralambhe gRdhi-vaJceH / (105) vyAG-pare ramaH (90)lIGa-lino'rcAbhibhave (106) vopAt cA''ccA'karttayapi (107) aNigi prANika(91) smiGaH prayoktuH rtRkAnApyANNigaH svArtha (108) calyAhArArthe - (92) vibhetebhIS ca. budha-yudha-gru-dru-su(93) mithyAkRgo'bhyAse / naza-janaH SPEEDD Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [caturthaH pAdaH] (1) gupau-dhUpa-vicchi- (11) gatyarthAt kuTile paNi-panerAyaH | (12) gR-lupa-sada-cara-japa (2) kameNi jabha-daza-daho garyo / (3) RteDIyaH . (13) na gRNA-zubha-rucaH (4) azavi te vA (14) bahulaM lup (5) gupU-tijo gardA.. | (15). aci kSAntau san (16) notaH (6) kitaH saMzaya pratIkAre / (17) curAdibhyo Nica (7) zAn-dAna-mAn-badhA- | (18) yujAdernavA nizAnA-'rjava- / (19) bhUGaH prAptau NiG vicAra-vairUpye (20) prayoktRvyApAre NigU dIrghazcetaH (21) tumarhAdicchAyAM (8) dhAtoH kaNTvAderyak sannatatsanaH (9) vyaanAderekasvarAd / (22) dvitIyAyAH kAmyaH bhRzA''bhIkSNye yaG vA / (23) amAvyayAt kyan ca (10) aTyatti-sUtri-mUtri | (24) AdhArAJcopamAnAdAsUcyazUrNoH ''cAre . Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jane tRtIye'dhyAye caturthaH pAdaH 43 (25) kartu: kipa, galbha- | (38) aGgAnirasane gir3a, . klIba-hoDAttu Git / (39) pucchAdut-pari(26) kyaG vyasane (27) so vA luk ca / (40) bhANDAt samAcitau (28) ojo'psarasaH (41) cIvarAt paridhAnA (29) vyartha bhRzAdeH stoH (30) DAca-lohitAdibhyaH / (42) gibahulaM nAmnaH pit kRgAdiSu (31) kaSTa-kakSa kRccha-satra- | (43) vratAd bhujigahanAya pApe kramaNe tannivRttyoH (32) romanthAda vyApyA- | (44) satyA-'rtha-vedasyAH duccarvaNe . (45) zvetAzvA-'zvatara(33) phenoSma-bASpa- . gAloDitA-''hvaradhUmAdudvamane kasyA'zva-tareta(34) sukhAderanubhave kalukU (35) zabdAdeH kRtau bA / (46) dhAtoranekasvarAdAm (36) tapasaH kyan parokSAyAH, kRmvasti (37) namo-varivacitrako- | cAnu tadantam 'rcA-sevA''zcarya / (47) dayA-'yA-''mra-kAsaH Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (48) gurunAmyAderana- (61) satyatarvA ... cchroMH (62) hvA-lipa-sicaH (49) jAgrupa-samindhernavA (63) vA''tmane (50) bhI-hI-bha-hostivvat | | (64) ladid-dyutAdi(51) vetteH kit puSyAdeH parasmai .(52) paJcamyAH kRg . 1 (65) Rdicchvi -stambhU.(53) sijadyatanyAm bRcU-mlucU-grucU-glucU (54) spRza-mRza-kRSa-tRpa gluJcU jo vA dRpo vA (66) jic te padastaluka ca * (55) ha-ziTo nAmyupAtyAdadRzo'niTaH (67) dIpa-jana-budhi-pUra - tAya-pyAyo vA .(56) zliSaH (68) bhAva-karmaNoH (57) nA'sattvA''zleSe (69) svara-graha-dRza-hanbhyaH sya-sijAzI:(58) Ni-zri-dra-na-kamaH zvastanyAM bir3avA kartari GaH (59) dhe-zvervA (70) kyaH ziti (60) zAstyasU-vakti (71) kartarya nadyaH zava __ khyAteraka / (72) divAdeH zyaH sa .. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parasmai ca . tRtIye'dhyAye caturtha pAdaH 45 (73) bhAsa-bhlAsa-bhrama- / (84) sRjaH zrAddhe ji-kyA krama-lama-trasi-truTi- ''tmane tathA laSi-yasi-saMyaservA / (85) tapestapaHkarmakAt (74) kuSi-ra yApye vA / (86) ekadhAtau karmakriya yaikA'karmakriye (75) svAdeH znuH (87) paci-duheH (76) vA'kSaH (88) na karmaNA bica (77) takSaH svArthe vA / (89) rudhaH (78) stambhU-stumbhU-skambhU / (90) svara-duho vA skumbhU-skoH znA ca (91) tapaH kanutApe ca (79) krayAdeH (92) Ni-snuzyAtmanepadA(80) vyaJjanAcchanAherAnaH 'karmakAt (81) tudAdeH zaH . ) bhUSArtha-san-kirA (82) rudhAM svarAino dibhyazca ji-kyau) naluk ca (94)karaNakriyayA kvacire. (83) kRga-tanAderuH Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // atha cturtho'dhyaayH|| [prathamaH pAdaH] (1) dvirdhAtuH parokSA-De, / (14) ciklida-caknasam prAka tu svare svara- | (15) dAzvatsAhatmIDhvat vidheH (16) jJapyApo jIpIyU, (2) Adyo'za ekasvaraH / na ca dviH si sani (3) san-yaGazca | (17) Rdha I (4) svarA''dedvitIyaH | (18) dambho dhipU-dhIpa (5) na ba-da-naM saMyogA''diH (19) avyApyasya muce(6) ayi raH mogvA (7) nAmno dvitIyA / (20) mi-mI-mA-dAmita yatheSTam __ svarasya (8) anyasya | (21) rabha-labha-zaka-pata(9) kaNDvAdestRtIyaH padAmiH (10) punarekeSAm | (22) rAdhervadhe (11) yiH san veSyaH / (23) avitparokSA-seTtha(12) havaH ziti (13) carAcara-calAcala- | (24) anAdezA''dereka patApata-vadAvada- vyanjanamadhye'taH ghanAghana-pATUpaTaM vA / voreH Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane 47 (25) tU-trapa-phala-bhajAm / (39) hrasvaH (26) z2a-bhrama-bama-trasa- / (40) ga-horjaH phaNa-syama-svana- | (41) dyuteriH rAja-bhrAja-bhrAsa (42) dvitIya-turyayoH bhlAso vA pUrvI (27) vA zrantha-grantho naluka (43) tirvA SThivaH (28) dambhaH (44) vyajanasyA'nAdeluka (29) the vA (45) aghoSe ziTaH (30) na zasa-dada-vAdi- | (46) ka-Gazva-ja guNinaH (47) na kavateryaH (31) hau daH | (48) A-guNAvanyAdeH (32) dedigiH parokSAyAm / (49) na hAko lupi (33) DeH pibaH pIpya |. (50) vaJca-sraMsa-dhvaMsa-bhraMza(34) ar3e hi-hano ho ghaH kasa-pata-pada-skando pUrvAt (35) jegiH san-parokSayoH 'nto nIH . (36) ceH kirvA / (51) murato'nunAsikasya (37) pUrvasyA'sve svare (52) japa-jabha-daha-dazakhoriyuk. ... bhanna-pazaH (38) Rto'ta / (53) cara-phalAm Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 .. zrIsiddhahebhacandrazabdAnuzAsane .. (54) ti copAntyA'tAs | (68) asyA''derAH paronoduH kSAyAm (55) RmatAM rIH (69) anAto . nazcAnta (56) ri-rau ca lupi RdAdyazau-saMyogasya (57) nijAM zityet (70) bhU-svaporadutau (58) pR-bhU-mA-hADAmiH / (71) jyA-vye-vyadhi-vya(59) sanyasya , ci-vyatheriH (60) orjA'ntasthA-pavarge (72). yajAdi-vara-vacaH sasvarAntasthA vRt (73) na vayo yU (61) zra-sra-dru-gu-plucyo (74) vezyaH (62) svapo NAvuH (75) aviti vA (76) jyazca yapi (63) asamAnalope sanva (77) vyaH . llaghuni De . (78) saMparervA (64) laghodIrgho'svarAdeH (79) yajAdi-vaceH kiti (65) smR-dR-tvara-pratha-prada | (80) svaperyA-De ca stu-spazera (81) jyA-vyadhaH kGiti (66) vA veSTa-ceSTaH (82) vyaco'nasi (67) I. ca gaNaH / (83) vazeraDi 'vaNe Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 caturthe'dhyAye prathamaH pAdaH (84) graha-nasca-bhrasja- | (103) dIrghamavo'ntyam . pracchaH (104) svara-hana-gamoH (85) vye-syamoryaGi . sani dhuTi (86) cAyaH kIH (105) tano vA (87) dvitve hvaH (106) kramaH ktvi vA (88) Nau Ga-sani (107) ahan-paJcamasya kvi (89) zvervA kGiti (90) vA parokSA-yaGi / (108) anunAsike ca (91) pyAyaH pIH ccha-vaH zUda (92) ktayoranupasargasya (93) ADo'ndhUdhasoH. (109) mavyavi-zrivi jvari-tvarerupAntyena (94) sphAyaH sphIrvA (95) prasamaH styaH stIH (110) rAlluka (96) prAt tazca mo vA (111) teniTazca-joH ka(97) zyaH zIdravamUrti gau ghiti. . sparza nazvA'sparza (112) nyaGkadga-meghA''(98) prateH dayaH (99) vA'bhyavAbhyAm / (113) na vaJcergatau (100) zraH zataM haviHkSIre | (114) yajeyaMjJAoM (101) zrapeH. prayokaukye | (115) dhyaNyAvazyake (102) yavRt sakRt / (116) ni-prAdU yujaH zakye Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (117) bhujo bhakSye / (120) bhuja-nyujaM pANi(118) tyaja-yaja-pravacaH / roge (119) vaco'zabdanAgni / (121) vIrannyagrodhA __ [dvitIyaH pAdaH] (1) At sandhyakSarasya / (16) lo laH (2) na ziti / (17) pAteH / (3) vyasthava-gavi (18) dhUg-prIgonaH (4) sphura-sphulopani / (19) vo vidhUnane jaH (5) vA'paguro Nami (20) pA-zA-chA-sA (6) dIGaH sani vA . ve-vyA-ho yaH -- (7) yabakGiti . (21) ati-rI-vlI (8) mig-mIgo'khalacali. hI-knUyi-kSmA(9) lIDa-linorvA | syAtAM puH (10) Nau krI-jIGaH (22) sphAya sphAva "(11) sidhyaterajJAne (23) zadiragatau zAt (12) ci-sphuronavA (24) ghaTAdeha svo dIrghastu (13) viyaH prajane vA ji-Nampare (14) ruhaH paH | (25) kage-vanU-jana-jRS(15) liyo no'ntaH krama-rakSaH snehadrave (26) amo'kamyami-camaH Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthe'dhyAye dvitIyaH pAdaH (27) paryapAt skhadaH / (38) jighrateriH (28) zamo'darzane (39) tiSThateH (29) yamo'pariveSaNe (40) Ud duSo Nau Nici ca (41) citte vA (30) mAraNa-toSaNa- (42) gohaH svare nizAne jJazca (43) bhuvo vaH parokSA(31) cahaNaH zAThye dyatanyoH (32) jvala-bala-mala- (44) gama-hana-jana-khana glA-snA-banU-bama. ghasaH svare'nadhi namo'nupasargasya vA | Diti luka (33) chaderisa-mana-baT-kvau | (45) novyaanasyA'nuditaH (34) ekopasargasya ca vai / (46) aJco'narcAyAm (35) upAntyasyA'samAna. (47) laGgi-kampyorupa lopi-zAsvRditoDe | . tApA-GgavikRtyoH (36) bhrAja-bhAsa-bhASa- (48) bhaJjanauM vA / dIpa-pIDa-jIva- (49) daMza-sanaH zavi mIla-kaNa-raNa-baNa (50) akaTa-ghinozva rabje -bhaNa-zraNa-dve- (51) Nau mRgaramaNe hett-lutt-lup-lpaaN| (52) pani bhAva-karaNe ...'navA .. (53) syado jave (37) RvarNasya / (54) dazanA-'vodadhauna Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane prazratha-himazratham / (69) radAdamUcha-madaH (55) yami-rami-nami- | ktayodasya ca gami-hani-mani- / (70) sUyatyAdyoditaH vanati-tanAdedhu Ti | (71) vyaanAntasthA'' to'- Giti khyA-dhyaH / (56) yapi (72) pU-divyaJce zA(57) vA maH 'dyatA-'napAdAne (58) gamAM ko (73) sese karmakartari (59) na tiki dIrghazca / (74) kSeH kSI cA'dhyArthe (60) AH khani-sani- | (75) vA''kroza-dainye ' janaH (76) R-hI-ghrA-dhrA(61) sani tronda-nuda-vintervA (62) ye navA (77) du-gola ca (63) tanaH kye (78) jhai-zuSi-paco ma ka-vam / (64) tau sanastiki (79) nirvANamavAte (65) vanyAG paJcamasya (80) anupasargAH kSIbo(66) apAcAyazciH kto llAgha-kRza-parikRza(67) hlAdo had ktayozca phullotphulla-saMphullAH (68) R-lvAdereSAM to / (81) bhitta zakalam no'praH | (82) vitta dhana-pratItam Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahi caturthe 'dhyAye dvitIyaH pAdaH (83) hu-dhuMTo hedhiH / (102) yi luka (84) zAsamrahanaH zAdhyedhi- / (103) otaH zye (104) jA jJA-jano'tyAdI (85) ataH pratyayAlluka (105) pvAdehasvaH (86) asaMyogAdoH (106) gamiSadyamazchaH (87) vamyaviti vA (107) vege sattA (88) kRgo yi ca (108) zroti-kRvu-dhivu(89) ataH zityut pA-ghrA-mA-sthA(90) znA-'styorluk mnA-dAma-dRzyati(91) vA dviSA''to'naH zada-sadaH zR-- pura dhi-piva-jighra(92) sij-vido'bhuvaH dhama-tiSTha-mana(93) dvayukta-jakSapaJcataH yaccha-pazyaccha(94) anto no luka zIya-sIdam (95) zau vA (109) kramo dIrghaH parasmai (96) znazcA''taH (110) SThivU-lamvA''camaH (97) eSAmIvyaJjane'daH (111) zamsaptakasya zye (98) idaridraH (112) SThiva-sivo'naTi (99) bhiyo navA (100) hAkaH (113) ma-vyasyAH (101) A ca ho / (114) anato'ntodAtmane Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 zrI siddhahemacandrazabdAnuzAsane (115) zIDo rat / (120) Ato Nava auH (116) vettenavA (121) AtAmAte-AthA(117) tivAM NavaH parasmai - mAthe AdiH (118) begaH pazcAnAM baakh | (122) yaH saptamyAH (110.) AziSi tu-hyostA- (123) yAm-yusoriyami taG / yusau [tRtIyaH pAdaH] (1) nAmano guNo'kDiti (11) na vRddhizcA'viti (2) u-znoH Dillope (3) putra-pau (12) bhavateH sijUlupi (4) laghorupAntyasya (13) sUteH paJcamyAm (5) midaH zye (14) dvayuktopAntyasya : (6) jAguH kiti ziti svare (7) RvarNa-dRzo'Di (15) hviNoraviti .. (8) skRcchrato'ki paro- / va-yau kSAyAm (16) iko vA (9) saMyogAdatta : (17) kuTAdekhidvadaviNat (10) kya-yaGA''zIyeM / (18) vijeriTa Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . caturthe'dhyAye tRtIyaH pAdaH (19) vorNoH (31) kSudha-kliza-kuSa(20) zidavit gudha-mRDa-mRda-vada(21) indhyasaMyogAt vasaH parokSA kidvat | (32) ruda-vida-muSa(22) svaJjanavA graha-svapa-pracchaH san ca (23) ja-nazo nyupAntye (33) nAmino'niTa todiH ktvA (34) upAntye (24) Rt-tRSa-mRSa (35) sijAziSAvAtmane kRza-vaJca-luJca-tha (36) RvarNAt phA seT (37) gamo vA (25) vau vyaJjanA''deHsan | (38) hanaH sitra ___ cA'yU-vaH (39) yamaH sUcane (26) uti zavo'dbhayaH | (40) vA svIkRtau ktau bhAvA''rambha (41) izca sthA-daH (27) na DIG-zIG- (42) mRjo'sya vRddhiH - pUG-dhRSi-kSvidi- (43) RtaH svare vA svidi-midaH (44) sici parasmai (28) mRSaH kSAntau samAnasyADiti (29) ktvA | (45) vyaJjanAnAmaniTi (30) skanda-syandaH / (46) vorgugaH seTi Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (47) vyaJjanAdervopAntya- / (63) brataH parAdiH / syA'taH (64) yaG-tu-ru-sto(48) vada-baja-laH hulam (49) na zvi-jAgR-zasa- (65) saH sijasterdi- kSaNahamyeditaH syoH (50) Niti (66) pibati-dA-bhU(51) nAmino'kali-hale sthaH sico lupU (52) jAgurji-Navi ' parasmai na ceTa (53) Ata aiH kRau (67) dhe-ghrA-zA-cchA(54) na jana-badhaH so vA (55) mo'kami-yami- (68) tanmyo vA ta-thAsi rami-nami-gami- -Nozzca vamA-''camaH (69) sanastatrA''vA (56) vizrame (70) dhuD-hasvAllugani(57) udyamoparamau Tasta-thoH (58) NidvA'ntyo Nava (71) iTa Iti (59) uta aurviti (72) so dhi vA vyaJjane'dve (73) asteH si hastveti (60) vorNoH .. (74) duha-diha-liha(61) na di-syoH guho. dantyAtmane (62) tahaH znAdIt vA sakaH Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svare caturthe'dhyAye tRtIyaH pAdaH (75) svare'taH | (92) sastaH si (76) daridro'dyatanyAM vA / (93) dIya dIGa kGiti (77) azityassan Naka-AkAnaTi / (94) iDet-pusi cA''to (78) vyaJjanAd deH sazca daH (95) saMyogA''devA (79) seH sa-d-dhAM ca ziSyaH rurvA (96) gA-pA-sthA-sA(80) yo'ziti . dA-mA-hAkaH (81) kyA vA / (97) Iya'bhane'yapi (82) ataH (98) ghrA-dhmoDi (83) NeraniTi (99) hano nIdhe (84) seTktayoH. (100) Niti ghAt (85) AmantA''lvA''yye. (101) ji-Navi ghan nAvaya (102) nazenaza vADi (86) layoryapi | (103) zvayatyasU-vaca-pataH (87) vA''pno zvA-''stha-voca(88) meDA vA mit paptam / (89) kSeH kSIH (104) zIGga e: ziti (90) kSayya-jayyau zaktau / (105) viGati yi zay (91) krayyaH krayArthe / (106) upasargAho isvaH Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane . (107) AziSINaH (112) kyani (108) dIrghazvaviyaG-yak- (113. kSut-tRi-gaddhe' kyeSu ca | zanAyodanya-dhanAyam (109) RtorI (114) vRSA'zvAna maithune (110) riHza-kyA | sso'taH / ___''zIya (111) IzcvAvavarNasyA- . (115) asU ca laulye 'navyayasya [caturthaH pAdaH] (1) asti-bruvobhU- | (8) ni-vi-svanvavAt vacAvaziti . (9) svarAdupasargAd dasti (2) aghajakyabalacyajevIM kityadhaH (3) trane vA (10) dat (4) cakSo vAcikAMg- | (11) do-so-mA-stha i: . khyAMga (12) chA-zorvA (5) navA parokSAyAm (13) zo vrate (6) bhRjjo bha / (14) hAko hi ktvi / (7) prAd dAgastta Arambha / (15) dhAgaH .. / (16) yapi cA'do jagth Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthe'dhyAye caturthaH pAdaH 59 (17) ghasla sanadyatanI- 1 (34) gRhNo'parokSAyAM dIrgha * ghanacali vRto navA'nAzIH (18) parokSAyAM navA siMparasmai ca (19) vevaya | (36) iT sijAziSorAtmane (20) RH za-du-praH / (37) saMyogAd RtaH (21) hano vadha AziSyo / (38) dhUgauditaH (22) adyatanyAM vA tvAtmane (39) niSkuSaH (23) iNikoI (40) ktayoH (24) NAvajJAne gamuH (41) ja-vrazcaH ktvaH (25) sanIGazca / (42) Udito vA (26) gAH parokSAyAm (43) kSudha-vasasteSAm (27) Nau san-De vA (44) lubhyaJcevimohAce (28) vA'dyatanI-kriyAti- / (45) pUG-klizibhyo navA | (46) saha-lubheccha-ruSa(29) aD dhAtorAdidya- riSastAdeH stanyAM cA'mADA | (47) ivRdha-bhasja-dambha-zri(30) etyastairvRddhiH yaNNu-bhara-jJapi-sani(31) svarAdestAsu tani-pati-vRd-daridraH (32) stAdyazitotroNA- sanaH derida (48) R-smi-pUjazI-ku(33) tehAdibhyaH gR-da-dhR-pracchaH Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (49) hanRtaH syasya / (68) ghuSeravizabde .. (50) kRta-cUta-nRta-cchRd- | (69) bali-sthUle dRDhaH tudo'sicaH sAdevA (70) kSubdha-viribdha-svAnta(51) gamo'nAtmane dhvAnta-lama-mliSTa(52) sno phANTa-bADha-parivRkSa mantha-svara-manasa-tamasa(54) tuH saktA'spaSTA'nAyAsa(55) na vRdbhyaH bhUza-prabhau (56) ekasvarAdanusvAretaH | (71) AditaH . (57) RvaNa-zyaNNugaH / (72) navA bhAvA''rambhe kitaH (73) zakaH karmaNi (58) uvarNAt (74) Nau dAnta-zAnta-pUrNa(59) graha-guhazca sanaH - dasta-spaSTa-cchanna jJaptam. (60) svArthe (75) zvasa-japa-bama-ruSa(61) DIya-ivyaiditaH ktayoH tvara-saMghuSA''svanAma (62) veTo'pataH | (76) harSeH keza-loma(63) saM-ni-veradaH vismaya-pratighAte (64) avidUre'meH (77) apacitaH (65) vavRttaM granthe (78) sRji-dRzi-skU-svarA'(66) vRSa-zasaH pragalbhe tvatastRnitya'niTa(67) kAH kucchU-gahane sthavaH . Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. caturthe'dhyAye caturthaH pAdaH (79) RtaH (13) kiro lavane (80) R-vR-vye-'da iT (94) pratezca vadhe (81) skrasa-vR-bhR-stu-dru-zru- | (95) apAccatuSpAt-pakSi srorvyaJjanAdeH paro- zuni hRSTA-'nnA-55 kSAyAH zrayA'rthe (82) ghasekasvarA''taH vasoH / (96) vau viSkirI vA (83) gama-hana-vidla-viza- | (17) prAt tumpatergavi dRzo vA (98) uditaH svarAno'ntaH (84) sico'jeH (99) mucAdi-tapha-Tapha(85) dhUg-sustoH parasmai gupha-zubhobhaH ze (86) yami-rami-namyAtaH ! (100) jabhaH svare so'ntazca (101) radha iTi tu paro(87) IzIDaH se-dhve sva yAmeva dhvamoH | (102) rabho'parokSA-zavi (88) rutpaJcakAcchidayaH / (103) labhaH / (89) di-syorIT (104) AGo yi (90) adazvA'T | (105) upAt stutI (91) saMpareH kRgaH ssaT / (106) ji-khNamorvA (92) upAd bhUSA-samavAya- | (107) upasargAt khaldhajozva pratiyatna-vikAra- (108) su-durvyaH vAkyA'dhyAhAre / (109) nazo dhuTi Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane : ... (110) masjeH saH / (118) isAsaH zAso'Gga(111) aH sRji-dRzo'kiti vyajane (112) spRzAdi-sRpo vA / (119) kvau (113) isvasya taH pitkRti | (120) AGaH / (114) ato ma Ane | (121) yavoH pvavyAne (115) AsInaH (116) RtAM viDatIr | (122) kRtaH kIrtiH (117) oSThayAdur Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // aham // atha paJcamo'dhyAyaH [prathamaH pAdaH] (1) A tumo'tyAdiH kRt / (11) gatyArthA-'karmaka(2) bahulam piba-bhujeH (3) kartari (12) adyarthAccA''dhAre (4) vyApye ghura-kelima- | (13) ktvA-tumam bhAve kRSTapacyam (14) bhImAdayo'pAdAne / (5) saMgate'jayam . (15) saMpradAnAccAnyatroNA(6) rucyA-'vyathya dayaH vAstavyam / | (16) asarUpo'pavAde (7) bhavya-geya-janya-'' votsargaH prAk ktaH ramyA-''pAtyA-5s (17) RvarNa-vyaJjanAdhyaNa plAvyaM navA (18) pANi-samavAbhyAM sRjaH (8) pravacanIyA''dayaH / (19) uvarNAdAvazyake (9) zliSa-zIG-sthA-''sa- (20) Asu-yu-vapi-rapivasa-jana-ruha-ja-bhajeH lapi-trapi-Dipi-dabhi camyAnamaH (10) Arambha (21) vA''dhAre'mAvasyA Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (22) saMcAyya-kuNDapAyya- | (33) svAmi-vaizyeyaH rAjasUyaM Rtau / (34) vA karaNe (23) praNAyyo niSkAmA- | (35) nAmno vadaH kyapU ca 'saMmate (36) hatyA-bhUyaM bhAve (24) dhAyyA-pAyya-sAnnA (37) agnicityA gya-nikAyyamRGa . / (38) kheya-mRpodye mAna-havi-nivAse . . | (39) kupya bhidyodhya-sidhya(25) paricAyyopacAyyA 'tiSya puSya-yugyA-'' ''nAyya-samUhya jya-sUrya nAmni cityamagnau (40) dR vRg-stu-juSeti-zAsa: (26) yAjyA dAnarci (41) RdupAntyAdakRpi(27) tavyA-'nIyau cudRcaH (28) ya ecA''taH (29) zaki-taki cati-yati (42) kR-vRSi-mRji-zaMsizasi-sahi-yaji-bhaji guhi-duhi-japo vA pavargAta (43) ji-vipU-nyo hali(30) yami-madi-gado'nupa- muJja-kalke sargAt (44) padA-svairi-bAhyA(31) carerAGastvagurau pakSye grahaH (32) varyopasaryA-'vadya- / (45) bhRgo'saMjJAyAm paNyamupeyartumatI-gadya- | (46) samo. vA vikraye | (47) te kRtyAH Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazcamAdhyAye prathamapAdaH (48) Naka-tucau (63) avaha-sA-sasroH (49) ac (64) tan-vyadhINa-zvasAtaH (50) lihAdibhyaH (65) nRt-khan-raJjaH (51) bavaH zilpinyakaT (52) nandyAdibhyo'naH / (66) gasthakaH (53) grahAdibhyo Nin / (67) TanaN / (54) nAmyupAntya-pro-kR- | (68) haH kAla-bIyoH gR-jJaH kaH / / (69) pra-sa-lvo'kaH sAdhau (55) gehe grahaH (70) AziSyakan (56) upasargAdAto ddo'shyH| (71) tikkRtau nAmni (57) vyAghrA-''dhra prANi- | (72) karmaNo nasoH (73) zI li-kAmi-bhakSyA(58) ghA-dhmA-pA-dhe- carIkSi-kSamo NaH dRzaH zaH (74) gAyo'nupasargATTA (59) sAhi-sAti-vedyadekhi | (75) surA-sIdhoH pivaH dhAri-pAri-ceteranupa- (76) Ato DodyA-vA-maH sargAt (77) samaH khyaH (60) limpa-vindaH / (78) dazvA''DaH (61) ni-gavAde mni / (79) prAjjJazca (62) vA jvalAdi-du-nI- | (80) AziSi hanaH bhU-grahA-''sorNaH / (81) kalezAdibhyo'pAda Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (82) kumAra zIrSASNin / (95) hago bayo'nudyame (83) acitte Tak (96) AGaH zIle ' (84) jAyA-patezcihnavati | (97) dRti-nAthAt pazAviH (85) brahmA''dibhyaH (98) rajaH-phale-malAd grahaH (86) hasti-bAhu-kapATA-| (99) deva-vAtAdApaH cchaktau (100) zakRt-stambAd vatsa(87) nagarAdagaje (101) kim-yat-tad-bahoraH (88) rAjadhaH (89) paannigh-taahau| (102) saGkhyA-'ha-divAzilpinI vibhA-nizA-prabhA bhAzcitra-karnAdyantA(90) kRkSyAtmodarAd bhRgaH 'nanta-kAra-bAharu dhanu-rnAndI-lipi(91) arho'n / livi-bali-bhakti(92) dhanu-daNDa-tsaru kSetra-jaGghA-kSapAlAgalA-kuzaSTi kssnndaa-rjni-dossaa|" yaSTi-zakti-tomara-1 dina-divasATTaH ghaTAd grahaH (103) hetu-tacchIlA'nukUle (93) sUtrAd dhAraNe 'zabda-zloka-kalaha(94) AyudhA''dibhyo gAthA-vaira-cATu-sUtra mo'daNDAdeH / mantra-padAt Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. pazcamAdhyAye prathamapAdaH (104) bhRtau karmaNaH (120) nADI-ghaTI-kharI-muSTi(105) kSema-priya-madra-bhadrAt- nAsikA-vAtAd khANU dhmazca (106) meghatti-bhayA-'bhayAt (121) pANi-karAta khaH (122) kulAdudrujodvahaH (107) priya vazAdU vadaH (123) vahA-'bhrAllihaH (108) dviSantapa-parantapau (109) parimANArtha-mita- (124.) bahu-vidhvarustilAta nakhAt pacaH nakhAta paca tudaH (110) kUlA'bhra-karISAta kaSaH (125) laloTa-vAta-zati(111) sarvAt sahazca / tapA-'ja-hAkaH (112) bhU-vR-ji-ta-tapa-damezca (126) asUryogrAd dRzaH nAmni (127) irammadaH (113) dhAredharca (128) nagna-palita-priyA(114) purandara-bhagandarau 'ndha-sthUla subhagA(115) vAcaMyamo vrate 'Dhaya-tadantA'cvya(116) manyANNin the'cvebhuvaH viSNu(117) kartuH khaza khuko (118) ejeH (129) kRgaH khanaTra karaNe (119) zunI-stana-muJja-kulA (130) bhAve cA-''zitAd ''sya-puSpATTadheH / bhuvaH khaH Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (148) vipa 68 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (131) nAmno gamaH khaD-Do (147) man-van-kanip ca, vihAyasastu vihaH vicU kvacit (132) suga-durgamAdhAre (149) spRzo'nudakAt (133) nirgoM deze (150) ado'nannAt (134) zamo nAmnyaH (151) kravyAt-kravyAdAvAma (135) pArthA''dibhyaH zIGa / pakvAdo (136) UrdhAdibhyaH kartuH / (152) tyadAdyanya-samAnAdu(137) AdhArAt pamAnAd vyApye dRza (138) careSTaH Taka-sako ca (139) bhikSA-senA-''dAyAt / (153) kartugin (140) puro-'grato'gre sattaH ((154) ajAte. zIle (141) pUrvAt kartu: (155) sAdhau (142) sthA-pA-snA-tra kaH (156) brahmaNo vadaH (143) zokApanuda-tundapari-(157) vratA-''bhIkSNye : maja-stambarama-karNejapaM (158) karaNAd yajo bhUte priyA'lasa-hasti- (159) ninye vyApyAdina sUcake vikriyaH (144) mUlavibhujAdayaH (160) hano Nin . (145) duherDadhaH (161) brahma-bhrUNa-trAta .(146) bhajo viNa kvipU Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamAdhyAye prathamapAdaH (162) kRgaH su-puNya-pApa- (168) anojaneDaH * karma-mantra-padAt (169) saptamyAH (163) somAt sugaH (170) ajAteH paJcamyAH (164) agnezcaH (171) kvacit (165) karmaNyagnyarthe (172) su-yajor3abanie (166) dRzaH kanie |(173) jUSotaH (167) saha-rAjabhyAM kRg- (174) kta-ktavatU yudheH __[dvitIyaH pAdaH] (1) zru-sada-vasbhyaH .. (8) khyAte dRzye parokSA vA (9) ayadi smRtyarthe (2) tatra kasu-kAnI bhaviSyantI tadvat | (10) vA''kAlAyAm (3) veyivadanAzvadanUcAnam (11) kRtA'smaraNA-'tini(4) adyatanI have parokSA (5) vizeSA'vivakSA- / (12) parokSe vyAmizre (13) ha-zazvad-yugAntaH (6) rAtrau vaso'ntyayA- pracchye hyastanI vA mA'svaptaryadya / (14) avivakSite (7) anadyatane hyastanI / (15) vA'dyatanI purA''dau Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sasyau zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane .. (16) sme ca vartamAnA (30) bhU-jeH SNuka . (17) nanau pRSToktau sadvat / (31) sthA-glA-mlA(18) na-nvorvA .. paci-parimRji-kSeH (19) sati (20) zatrAnazAveSyati tu / (32) trasi-gRdhi-dhRSi kSipaH knuH (21) tI mAjhyAkrozeSuH / (33) san-bhikSA-''zaMseruH (22) vA vetteH kasuH (34) vindviccha (23) pUDa-yaja zAnaH / (35) zaM-vanderAruH (24) vayaH zakti-zIle / (36) dA-Tdhe-si-zada(25) dhArIDo'kRcche'tRzU 'sado ruH (26) sug dviSAhaH satri- (37) zIl-zraddhA-nidrAzatru-stutye . tandrA-dayi-pati(27) tRn zIla-dharma gRhi-spRherAluH sAdhuSu (38) Gau sAsahi-vAvahi(28) bhrAjyalaGkag-nirA. | cAcali-pApatiH kRgU-bhU-sahi-ruci- (39) satri-cakri-dadhivRti-vRdhi-cari- / jajJi-nemiH prajanA-'patrapa iSNuH / (40) za-kama-gama-hana(29) udaH paci-pati vRSa-bhU-stha-ukaN padi-madeH (41) laSa-pata-padaH Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamAdhyAye dvitIyapAdaH (42) bhUSA-krodhArtha-ju- / (53) matha-lapaH sR-gRdhi-jvala- (54) vezca droH zucazcA'naH | (55) vi-pari-prAt sattaiH (56) samaH pRcaip-jvareH (43) cala-zabdArthAda (57) saM-veH sRjaH karmakAt (58) saM-pari-vyanu-prAd (44) i-Dito vyaJjanA vadaH 'dyantAt (59) vervica-kattha-sambha(45) naNiG-ya-sada-dIpa kaSa-kasa-lasa-hanaH -dIkSaH . (60) vyapA'bhelaSaH (46) drama-kramo yaGa / (61) sam-prAd vasAt (47) yaji-japi-daMzi- | (62) samatyapA'bhivadAdakaH vyamezvaraH (63) samanu-vyavAd rudhaH (48) jAguH (64) vedahaH (49) zamaSTakAd ghinaN (65) paredevi-muhazca (50) yuja-bhuja-bhaja (66) kSipa-raTaH tyaja-raJja-dviSa (67) vAdezva NakaH duSa-druha-duhA'bhyA- (68) ninda-hiMsa-kliza- - khAda-vinAzi-vyA(51) AGaH krIDa-muSaH bhASA'sUyA'nekas-va (52) prAJca yama-yasaH rAt Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 -kruzaH zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (69) upasargAd deva-devi / (82) yAyAvaraH .. (83) didyud-dad-jaga(70) vRG-bhikSi-luNTi jjuhU-vAk-prAT-dhI jalpi-kuTTATTAkaH -zrI-dra-sU-jvAyata(71) prAt mU-jorin stU kaTapra-paritrATa(72) jI-dR-kSi-vidhi bhrAjAdayaH kie paribhU-vamA-'bhyama (84) zaM-saM-svayaM-vi-prAd vyathaH bhuvo DuH (73) sR-ghasyado marak (85) purva itro daivate (74) bhani-bhAsi-mido (86) RSi-nAmnoH karaNe (87) lU-dhU-sU-khani-cara(75) vaitti-cchida-bhidaH sahA'taH kit (88) nI-dAva-zana-yu-yuja(76) bhiyo ru-ruka-lukam stu-tuda-si-sica(77) sR-jINa-nazaSTvarap miha-pata-pA-nahastraT (78) gatvaraH (79) smyajasa-hiMsa-dIpa- 89 hala krADA''sya punaH ___ kampa-kama-namo raH (90) daMzestraH (80) tRSi-dhRSi-svapo (91) dhAtrI najika (92) jJAnecchA'rcA'rtha(81) stheza-bhAsa-pisa- jIcchIlyAdibhyataH kaso varaH / (93) uNAdayaH Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - paJcamAdhyAye tRtIyapAdaH 73 tRtIyaH pAdaH] (1) vartyati gamyAdiH / (17) sattaiH sthira-vyAdhi (2) vA hetusiddhau ktaH / -bala-matsye (3) kapo'niTaH (18) bhAvA-'koMH (4) bhaviSyantI (19) iDo'pAdAne tu (5) anadyatane zvastanI Tid vA (6) paridevane (20) zrI vAyu-varNa-nivRtte (7) purA-yAvatovartamAnA (21) nirabheH pU-lvaH (8) kadA-konanA | (22) rorupasargAt (9) kiMvRtte lipsAyAm (23) bhRzyado'l (10) lipsyasiddhau (24) nyAdo navA (11) paJcamyarthaheto (25) saM-ni-vyupAd yamaH (12) saptamI cordhvamauha- | (26) nenaMda-gada-paThatike svana-kvaNaH (13) kriyAyAM kriyArthAyAM (27) vaiNe kvaNaH tum Nakac bhaviSyantI (28) yuvarNa-vR-dR-vaza(14) karmaNo'N / raNa-gamRd-grahaH (15) bhAvavacanAH (29) varSAdayaH klIve (16) pada-ruja-viza- | (30) samudo'jaH pazau spRzo ghaJ / (31) sR-glahaprajanA-'kSe Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 deze zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (32) paNermAne / (45) bhAve'nupasargAt (33) samada-pramadau harSe (46) hano vA vadh ca (34) hano'ntarghanA'ntarghaNau | (47) vyadha-japa-madbhayaH (48) navA kvaNa-yama-hasa(35) praghaNa-praghANI svanaH gRhAMze (49) ADo ru-ploH / (36) nighoddha-saGghoddhanA | (50) varSavighne'vAd grahaH 'padhanopaghnaM nimita- (51) prAd razmi-tulAsUtre prazasta-gaNA-'tyA (52) vRgo vastre dhAnA-'GgA''sannam (53) udaH zreH (37) mRtti-nicitA'bhra (54) yu-pU-dropa (55) grahaH (56) nyavAcchApe (38) vyayo-droH karaNe (57) prAllipsAyAm (39) stambAd ghanazca (58) samo muSTI (40) pareghaH (59) yu-du-droH (41) hvaH samAhvayA-''hvayau (60) niyazvA'nupasargAd dyUta-nAmnoH (42) nyabhyupa-vervA-zcot / (61) vodaH (43) ADo yuddhe | (62) avAta. (44) AhAvo nipAnam / (63) paredyate ghanaH vA Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamAdhyAye tRtIyapAdaH (64) bhuvo'vajJAne vA / (83) Tuktio'thuH (65) yajJe grahaH (84) vitatrimaka tatkRtam (66) saMstoH (85) yaji-svapi-rakSi (67) prAt snu-dru-stoH -yati-praccho naH (68) ayajJe svaH (86) viccho naGa (69) verazabde prathane (87) upasargAd daH kiH (70) chandonAmni (88) vyApyAdAdhAre (71) kSu-zroH (89) antarddhiH (72) nyudo graH (90) abhivyAptau bhAve'na (73) kiro dhAnye - -jina (74) nevu: (91) striyAM ktiH (75) iNo'bhraSe (92) zvAdibhyaH (76) pareH krame. (77) vyupAt zIGaH (93) samiNAsugaH (78) hastaprApye cerasteye (94) sAti-heti-yUti(79) citi-dehA-''vA jUti-jJapti-kItiH. sopasamAdhAne kazcA (95) gA-pA-paco bhAve ''deH (96) stho vA (80) saGgha'nUrva (97) AsyaTi-ba(81) mAne yajaH kyapa (82) sthA''dibhyaH kaH / (98) bhRgo nAmni Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (99) samaja-nipat-ni. / (112) iSo'nicchAyAm pad-zIG-suga- (113) paryadhervA vidi-cari-manINaH (114) vadhU-saMpadAdibhyaH (100) kRgaH za ca vA / vipa (101) mRgayecchA-yAcjA- (115) bhyAdibhyo vA tRSNA-kRpA-bhA-. (116) vyatihAre'nIhAdi zraddhA-'ntardA . , bhyo jaH (102) pareH sR-careyaH (117) namo'niH zApe (103) vA'TATyAt | (118) glA-hA-jyaH (104) jAgurazca / (119) praznA-''khyAne ve (105) zAMsi-pratyayAt | (120) paryAyA'rhaNotpattI (106) kteTo gurorvyaJjanAt / na ca NakaH (107) pito'G / (108) bhidAdayaH (121) nAmni puMsi ca (109) bhISi-bhUSi-cinti- (122) bhAve pUji-kathi-kumbi | | (123) klIve ktaH -carci-spRhi-toli- (124) anaTa dolibhyaH / (125) yatkarmasparzAt katra(110) upasargAdAtaH | Ggasukha tataH (111) Ni-vettyAsa-zrantha- (126) ramyAdibhyaH kartari - ghaTTa-vandeznaH . (127) kAraNam Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 77. paJcamAdhyAye tRtIyapAdaH (128) bhuji-patyAdibhyaH | 'vahArA-''dhAra. karmA-'pAdAne dAra-jAram (129) karaNA-''dhAre (135) udako'toye (130) punnAmni ghaH (136) AnAyo jAlam (137) khano Da-Dareke(131) gocara-saMcara-vaha kavaka-ghaca -vraja-vyaja-khalA''paNa-nigama-baka (138) i-ki-ztiva | bhagakaSA-''kaSa svarUpA'rthe (139) duH-svIpataH kRcchA .. 'kRcchrArthAt khal (132) vyaJjanAd dhanU . (140) vyartha kApyAd (133) avAt tRstRbhyAm | bhU-kRgaH (134) nyAyA-'vAyA- (141) zAsa-yudhi-dRzi 'dhyAyodyAva-saMhArA | . dhRSi-mRSA-''to'naH nikaSam Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trApi zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane [caturthaH pAdaH] .. (1) satsAmIpye sadvad vA | (13) kathami saptamI ca ghA (2) bhUtavaccA''zaMsye vA / (14) kiMvRtte saptamI-bhavi(3) kSiprA-''zaMsA'rthayo| jyantyo ___bhvissyntii-sptmyau| (15) azraddhA-'marSe'nya(4) sambhAvane siddhavat / (5) nA'nadyatanaH prabandhA- (16), kiGkilA'styarthayo-''satyoH bhaviSyantI (6) eSyatyavadhau deza- | (17) jAtu-yad-yadA syA'rvAgbhAge . yado saptamI (7) kAlasyA'nahorAtrA- (18) kSepe ca yacca yatre __NAm (19) citre (8) pare vA (20) zeSe bhaviSyantyayado (9) saptamyarthe kriyA'. (21) saptamyutA-pyo Dhe tipattA kriyAyati- | (22) sambhAvane'lamathe pattiH tadarthAnuktI (10) bhUte (23) ayadi zraddhAdhAtI (11) votAt prAka (12) kSepe'pi-jAtvorva | (24) satIcchA'rthAt tamAnA (25) vaya'ti hetu-phale navA Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhvamau ca tadyamadi pazcamAdhyAye caturtha pAdaH (26) kAmoktAvakacciti / (39) mAjhyadyatanI (27) icchA'rthe saptamI- | (40) sasme hyastanI ca paJcamyau (41) dhAtoH sambandhe (28) vidhi-nimantraNA pratyayAH mantraNA-'dhISTa- (42) bhRzA-''bhIkSNye hisamprazna-prArthane svau yathAvidhi ta(29) praiSA-'nujJA-'vasare| kRtya-paJcamyau . | (43) pracaye navA sAmA nyArthasya (30) saptamI cordhvamauhRttike (44) niSedhe'la-khalvoH (31) sme paJcamI ktvA (32) adhISTauM (45) parA'vare (33) kAla-velA-samaye | (46) nimIlyA''ditumvA'vasare / . meGastulyakartRke (34) saptamI yadi / (47) prAkAle (35) zaktAhe kRtyAzca / (48) khNam cA''bhIkSNye (36) Nin cA''vazyakA- | (49) pUrvA'gre-prathame __'dhamaNye (50) anyathaiva-kathami. (37) ahaM tRc. tthamaH kRgo'narthakAt (38) AziSyAzI:- / (51) yathA-tathAdIottare paJcamyau | (52) zApe vyApyAt Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (53) svAdvAd adIrghAt (67) bandhernAmni .. (54) vid-dRgbhyaH kA. | (68) AdhArAt nya Nam (69) karjIva-puruSAnnaza (55) yAvato vinda-jIvaH | -vahaH . (56) carmodarAt pUreH (70) UrdhvAt pU:-zuSaH (57) vRSTimAna Uluk . (71) vyApyAccevAt cAsya vA (72) upAt kiro lavane (58) celArthAt knopeH (73) daMzestRtIyayA (59) gAtra-puruSAt snaH (74) hiMsA*dekA(60) zuSka-cUrNa-rUkSAt 1. ''pyAt .. piSastasyaiva . (75) upapIDa-rudha-karSa(61) kRga-graho'kRta statsaptamyA jIvAt (76) pramANa-samAsatyoH (62) nimUlAt kaSaH (77) paJcamyA tvarAyAm (63) hanazca samUlAt (78) dvitIyayA (64) karaNebhyaH (79) svAGgenA'dhruveNa (65) sva-snehanArthAt (80) pariklezyena puSa-piSaH (81) viza-pata-pada(66) hastArthAd graha- skando vIpsA-- vati-vRtaH ''mIkSNye Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - paJcamAdhyAye caturtha pAdaH (82) kAlena tRSyasvaH / (87) tUSNImA * kriyA'ntare (88) Anulomye'nvacA (83) nAmnA grahA-''dizaH, (89) icchA'rthe karmaNaH (84) kRgo'vyayenAni SToktI ktvA-Namau / (90) zaka-dhRSa-jJA-rabha (85) tiryacA'pavarga -labha-sahA-'haM(86) svAgatacvyarthe nAnA| glA-ghaTA'sti -vinA-dhA'rthana . samarthA'rthe ca tum bhuvazva saptamI Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . // aham // [atha SaSTAdhyAyaH tatra prathamaH pAdaH-] (1) tadvito'NAdiH / (13) prAga jitAdaN (2) pautrAdi vRddham . (14) dhanAdeH patyuH : (3) vaMzya-jyAyodhAtro | (15) anidamyaNakvAde jIvati prapautrAdya ca dityadityAdistrI yuvA tya-yamapatyuttara(4) sapiNDe vayaH-sthA padAJyaH nAdhike jIvad vA / (16) bahiSaSTIkaNa ca (5) yuva-vRddhaM kutsArca vA) (6) saMjJA durvA : (17) kalyagnereyaNa (7) tyadAdiH (18) pRthivyA jA(8) vRddhiryasya svareSvAdiH (19) utsAdera (9) edoda deza eveyAdau / (20) bakayAdasamAse (10) prAgdeze (21) devAd yatra ca (11) vA-''yAt (22) aH sthAmnaH (12) gotrottarapadAd (23) lomno'patyeSu gotrAdivA'jihvA- | (24) dvigoranapatye yakAtya-haritakAtyAt svarA-''delu badviH Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ... SaSThA'dhyAye prathamapAdaH 83 (25) prAga vataH strI- / (39) punarbhU-putra-duhita puMsAt nasna -nanAnduranantare'jJa (26) tve vA (40) parAstrayAH parazuzcA(27) goH svare yaH 'sAvaye (28) uso'patye (41) vidAdevRddha (29) AcAt (42) gargAdeyaMJ (30) bRddhAd yUni (43) madhu-borbrAhmaNa(31) ata ijU . kauzike (32) bAhvAdibhyo gotre (33) bamaNo'cakrAt / (44) kapi-bodhAdAGgirase (34) ajAdibhyo dhenoH (45) vataNDAt (46) striyAM lup (35) brAhmaNAdvA . (36) bhUyam-sambhUyo (47) kuJjAdeyinyaH ___-'mbho-'mitaujasaH | (48) vIbahupvAyanA sluk ca | (49) azvAdeH (37) zAlaGkyaudi-pADi (50) zapa--bharadvAjAdAtraye vAivali (51) bhargAt traigaH (38) vyAsa-kruTa-su- (52) AtreyAd bhAradvAje dhAta-niSAda-viH / (54) naDAdibhya AyanaN mba-caNDAlAdantya- / (54) yajijaH syacA'k. (55) haritAderajhaH Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane . (56) kroSTa-zalaGkolaka | (67) adornadI-mAnuSI - nAmnaH (57) darbha-kRSNA'gnizama | (68) pIlA-sAlvA-raNa-zaradvanchuna __ maNDUkAd vA kAdArAyaNa-brAhmaNa (69) ditezcaiyaNa vA vArSagaNya-vAziSTha (70) jhyAp-tyUGaH bhArgava-vAtsye (71) dvisvarAdanadyAH (58) jIvanta-parvatAd vA (72) ito'nitraH (59) droNAd vA (73) zubhrA''dibhyaH (60) zivAderaN (74) zyAma-lakSaNAd (61) RSi vRSNyandhaka vAziSThe kurubhyaH (75) vikarNa-kuSItakAt (62) kanyA-triveNyAH kAzyape kanIna-trivaNa ca (63) zuGgAbhyAM bhAradvAje (76) dhruvo bhuva ca (64) vikarNa-cchagalAd (77) kalyANyAderin cAvAtsyA-''oye 'ntasya (65) Nazca vizravaso (78) kulaTAyA vA vizluka ca vA | (79) caTakANairaH striyAM (66) saGkhyA -saM-bhadrA tulupa mAturmAturca / (80) kSudrAbhya eraNa vA Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NNazca savaH / SaSThA'dhyAye prathamapAdaH (81) avAcA''zrayorjAs | (98) suyAmnaH sauvIrevidare pvAyani (82) vyavAt svano'zane | (99) pANTAhRti-mimatA (83) sado'prateH parokSAyAM tvAdeH (100) bhAgavitti-tArNA(84) svaJjazca vindavA-''kazA(85) pari-ni-veH-sevaH peyAnnindAyAmikaNa (86) zvazurAd yaH vA (87) jAtau rAjJaH | (101) sauMyAmAyani-yAmu(88) kSatrAdiyaH ndAyani-vArSyAya(89) manoryA'Nau pazcAntaH rIyazca vA (90) mANavaH kutsAyAm / (102) tikAderAyanija (91) kulAdInaH (103) dagu-kozala-kAra(92) yaiyakAvasamAse vA | cchAga-vRSAd yAdiH (93) duSkulAdeyaNa vA (104) dvisvarAdaNaH (94) mahAkulAd vAJI- / (105) avRddhAd donavA nauM (106) putrAntAt (95) kurvAdervyaH | (107) carmi-vami-gAreTa(96) samrAjaH kSatriye kArkaTya-kAka laGkA (9.7) senAnta-kAru vAkinAca kazcAntolakSmaNAMdiJca 'ntyasvarAt Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___86 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (108) adorAyaniH prAyaH / (121) yajJo'zyAparNA(109) rASTra-kSatriyAta / nta-gopavanAdeH sarUpAda rAjA'patye (122) kauNDinyA-'gadhiraja . styayoH kuNDinA (110) gAndhAri-sAlveyA -'gastI ca (123) bhRgvagirana-kutsa vaziSTha-gotamAre (111) puru-magadha-kaliGga (124) prAgabharate bahusvarA sUramasa-dvisvarAdaN dinaH (112) sAlvAMza-pratyagratha (125) vopakAdeH kalakaTA'zmakAdina (126) tikakitavA''dau (113) du-nAdi-kurvit kozalA-jAdAbhyaH (127) yAdestathA (114) pANDoiyaNa (128) vA'nyena (115) zakAdibhyo dralupa (129) dvayekeSu SaSThayAsta(116) kuntyavanteH striyAm | puruSe yAde (117) kuro (130) na prAgajitIye (118) drerajhaNo'prAcya bhargAdeH / (131) garga-bhArgavikA (119) bahuSvastriyAm (132) yUni lup (120) yaskAdetri / (133) vAyanaNAyanijoH svare Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSThA'dhyAye prathamapAdaH (134) drIo. vA / (137) pailA''deH (135) jidArSAdaNioH / (138) prAcyeo'taulva lyAdeH (136) abrAhmaNAt [dvitIyaH pAdaH] (1) rAgAhI rakte (10) bhikSA''deH (2) lAkSA-rocanAdi- (11) kSudrakamAlavAt senAkaNa . | nAmni (3) zakala-kaImAd vA (12) gotrokSa-vatsoSTa... (4) nIla-pItAda-kam vRddhA-'jorabhra-manu(5) uditagurobhAd yu- Sya-rAja-rAjanyate'bde rAjaputrAdaka (6) candrayuktAt kAle, / (13) kedArANNyazca lupa tvaprayukta (14) kavaci-hastyaci(7) dvandvAdIyaH ttAccekaNa (8) zravaNA-'zvatthAnA- (15) dhenoranaJaH nyaH (16) brAhmaNa-mANava(9) SaSThayAH samUhe / vADavAd yaH Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (17) gaNikAyA NyaH | (33) pu-jatoH pontazca (18) kezAd vA (34) zamyA laH (19) vA'vAdIyaH (35) payo-droryaH (20) parthA va (36) uSTAdakA (21) Ino'hnaH krato (37) umorNAd vA (22) pRSThAd yaH (38) eNyA eyaJ (23) caraNAd dharmavat . . (39) kauzeyam (24) go-ratha-vAtAt (40) parazavyAd yaluk ca cala-kaTayalUlam . | (41) kaMsIyAyaH (25) pAzA''dezca lyaH (42) hemArthAnmAne (26) zvAdibhyo'J . (43) drorvayaH (27) khalA''dibhyo (44) mAnAt krItavat lin / (45) hemA''dibhyo'J (28) grAma-jana-bandhu- (46) abhakSyA-''cchAdane gaja-sahAyAt tal vA mayada (29) puruSAt kRta-hita- (47) zara-darbha-kUdI ___vadha-vikAre caiyA tRNa-soma-vatva(30) vikAre jAt (31) prANyauSadhi-vRkSe- / (48) ekasvarAt . bhyo'vayave ca / (49) doraprANinaH (32) tAlAd dhanuSi / (50) goH purISe Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ 89 SaSThA'dhyAye dvitIyapAdaH (51) bIheH puroDAze / (66) rAjanyA''dibhyo(52) tila-yavAdanAmni | 'kana (53) piSTAt (67) vasAtervA (54) nAmni kaH (68) bhaurikyaiSukAryAde(55) hyogodohAdIna vidha-bhaktam hiyaguzvAsya (69) nivAsA-'dUrabhava (56) apo yaJ vA iti deze nAmni (57) lup bahula puSpa- (70) tadanA'sti / mUle (71) tena nivRtta ca (58) phale / | (72) nadyAM matuH (59) plakSA''deraNa (73) madhyAdeH (60) jambvA vA (74) naDa-kumuda-vetasa(61) na dviradravaya-go- . mahiSADDit maya-phalAt / (75) naDa-zAdAd valaH (62) pitR-mAturvya-DulaM (76) zikhAyAH ____ bhrAtari (77) zirISAdika-kaNau (63) pitromihada (78) zakarAyA ikaNIyA (64) avedugdhe. soDha -'N ca . . dRsa-marIsam (79) ro'zmAdeH (65) rASTre'naGgA''dibhyaH / (80) prekSAderina Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . . 90 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (81) tRNAdeH sala (100) caitrI-kAttikI(82) kAzAderilaH . phAlgunA-zravaNAd (83) arIhaNAderakaNU vA . (84) supandhyAdezyaH (101) devatA (85) sutaGgamAderina (102) paiGgAkSIputrAderIyaH (86) balAdeyaH (103) zukrAdiyaH / (87) aharAdibhyo'J . (104) zatarudrAt tau (88) sakhyAdereyaNa (105) aponapAdapAnapA(89) panthyAderAyanaNU tastRcAtaH (90) karNAderAyani (106) mahendrAd vA (91) utkarAderIyaH (107) ka-somATTayaNa (92) naDAdeH kIyaH (108) dyAvApRthivI-zu(93) kRzAzvAderIyaNa. nAsIrA-'gnISoma (94) RzyAdeH kaH -marutvad-vAsto(95) varAhAdeH kaN pati-gRhamedhAdIya (96) kumudAderikaH (97) azvatthAderikaNa (109) vAyavRtu-piSaso (98) sA'sya paurNamAsI (99) AgrahAyaNyazvatthA- (110) mahArAja-proSThapaMdAdika dikaN. -yau Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSThA'dhyAye dvitIyapAdaH (111) kAlAd bhavavat (123) anubrAhmaNAdin (112) AdeH chandasaH (124) zata-paSTeH patha . pragAthe ikaT (113) yoddhR-prayojanAd (125) padottarapadebhya ikaH (126) pada-krama-zikSA(114) bhAvadhajo'syAM NaH | mImAMsA-sAmno'kaH (115) zyanampAtA-taila (127) sa-sarva pUrvAt lup pAtA (128) saGkhyAkAt sUtro (116) praharaNAt krIDAyAM (129) proktAtU (130) vedenbrAhmaNamauva (117) tad vetyadhIte (118) nyAyAderikaNa . (131) tena cchanne rathe 131 (119) pada-kalpa-lakSa (132) pANDukambalAdina NAnta-kratvAkhyAnA / (133) dRSTe sAmni nAmni ''khyAyikAt (134) gogAdaGkavat (120) akalpAt sUtrAta (135) vAmadevAd yaH (121) adharma-kSatra-tri- (136) Did vA'NU saMsargA'GagAd (137) vA jAte dviH vidyAyAH (138) tatroddhate pAnebhyaH (122) yAjJikaukatthika- (139) sthaNDilAcchete vratI laukAyitika. (140) saMskRte bhakSye Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane . (141) zUlokhAd yaH (144) vodazvitaH (142) kSIrAdeya (145) kvacit / (143) daghna ikaNU [tRtIyaH pAdaH] (1) zeSe / (12) kula-kukSi-grIvA(2) nadyAdereyaNa cchvA'syalaGkAre (3) rASTrAdiyaH (13) dakSiNA-pazcAt(4) dUrAdetyaH purasastyaN / (14) vahalyardi-pardi(5) uttarAdAhaJ / kApizyASTAyanaNa (6) pArAvArAdInaH (15) raGkoH prANini vA (7) vyasta-vyatyastAt (16) kvehA'mA-tra(8) dya-prAgapAgudaka tasastya pratIco yaH (17) nevu ve (9) grAmAdInaJ ca (18) niso gate (10) kanyAdezcaiyaka | (19) aiSamo-hyasa-zvaso (11) kuNDayAdibhyo vA yaluk ca / (20) kanyAyA ikaNa Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSThA'dhyAye tRtIyapAdaH 93 (21) varNAvakA (35) kAzyAdeH (22) rUpyottarapadA-hara- | (36) vAhIkeSu grAmAta NyANNaH (37) vozInareSu (23) dikpUrvAdanAmnaH | (38) vRji-madrAd dezAt (24) madrAda (25) udagagrAmAd yaka (39) uvarNAdikaNa llomnaH (40) doreva prAcaH (26) goSThI-taikI- (41) Ito'kaJ naiketI-gomatI- (42) ropAntyAt zUrasena-vAhIka- . (43) prastha-pura-vahAnta romaka-paTa-carAt yopAntya-dhanvArthAta (27) zakalAdeyajaH (44) rASTrebhyaH (28) vRddhejaH . (45) bahuviSayebhyaH (29) na dvisvarAt prAg (46) dhUmAdeH - -bharatAt . . (47) sauvIreSu kUlAt (30) bhavatorikaNIyasau | (48) samudrAnnR-nAvoH (31) para-jana-rAjJo'- | (49) nagarAt kutsA-dAkSye kIyaH . . (50) kacchA-'gni-vastra (32) dorIyaH -vttottrpdaat (33) uSNAdibhyaH kAlAta / (51) araNyAt pathi(34) vyAdibhyo Nike nyAyA'dhyAyebha-naravihAre kaNau Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (52) gomaye vA | (67) vA yuSmadasmadojI(53) kuru-yugandharAd vA __namo yuSmAkA-'mmA(54) sAlvAd go-yavA- kaM cAsyaikatve tu .. gvapattI tavaka-mamakam (55) kacchAdenu-nRsthe (68) dvIpAdanusamudraM NyaH (56) kopAntyAcA'N / (69) ardhAd yaH (57) gIttarapadAdIyaH / (70) sapUrvAdikaN (58) kaTapUrvAt prAcaH / (71) diparvAt tau (59) ka-khopAntya-kanthA (72) grAma-rASTrAM'zAda -palada-nagara- | , NikaNau grAma-hadottarapadAd / (73) parA-'varA-'dhamo. doH samAdeyaH (60) parvatAt (74) amo-'ntA-'vo (61) anare vA -'dhasaH (62) parNa-kRkaNAd bhAra. | (75) pazcAdAdyantA-'grAdvAjAt dimaH (63) gahAdibhyaH (76) madhyAnmaH (64) pRthivImadhyAnmadhya- (77) madhya utkarSA-'pamazcAsya karSayoraH " (65) nivAsAcaraNe'Na (78) adhyAtmAdibhya (66) veNukAdimya IyaNa / / ikaNa tamAma Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSThA'dhyAye tRtIyapAdaH (79) samAnapUrva-lokottara-1 (94) tatra kRta-labdhapadAt krIta-sambhUte (80) varSA-kAlebhyaH | (95) kuzale (81) zaradaH zrAddha karmaNi / (96) pathokaH (82) navA rogA-''tape / (97) ko'zmAdeH (83) nizA-pradoSAta | (98) jAte (84) zvasaMstAdiH (99) prAvRSa ikaH (85) cira-parata-parArestnaH (100) nAmni zarado'kaJ (86) puro naH . (101) sindhvapakarAtU kA(87) pUrvAhnA-'parAhAt (102) pUrvAhnA-'parAhnAtanaTa (88) sAya-cira-prAoM ''A-mUla-pradoSA ___prage-'vyayAt 'vaskarAdakaH (89) bhartu-sandhyAderaNa . (103) pathaH pantha ca (90) saMvatsarAt phala. parvaNoH (104) azca vA'mAvAsyAyAH (105) zraviSThA-'SADhAdI yaNa ca (91) hemantAd vA. taluk (106) phalgunyASTaH (92) prAvRSa eNyaH (93) sthAmA-'jinAntA (107) bahulA-'nurAdhA puSyArtha-punarvasu-hasta -vizAkhA-svAte Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (108) citrA-revatI-rohi- (122) jayini ca .. NyAH striyAm (123) bhave (109) bahulamanyebhyaH (124) digAdidehAMzAd yaH (110) sthAnAnta-gozAla- (125) nAmnyudakAt.. kharazAlAt (126) madhyAd dinaNa-NeyA (111) vatmazAlAdvA mo'ntazca (112) sodarya-samAnodI (127) jihvAmUlA-mule(113) kAlAd deye RNe ceyaH . (114) kalApyazvattha-yava- (128) vargAntAt busomAvyAsaiSama- (129) Ina-yau cAzabde so'kaH (130) dRti-kuzi-kalazi(115) grISmA-'varasamAda- __ vastyahereyaNa (131) Asteyam (116) saMvatsarA ''grahAya- (132) grIvAto'Na ca NyA ikaNa ca (133) caturmAsAnnAmni (117) sAdhu-puSyat-pacya- (134) yajJe bhyaH (135) gambhIra-paJcajana(118) upte bahiMdevAtU (119) AzvayujyA akaJ (136) parimukhAdevyayI(120) grISma-vasannAd vA | bhAvAt (121) vyAharati mRge (137) antaHpUrvAdikaN kaJ _mAne Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 97 ... SaSThA'dhyAye tRtIyapAdaH (138) paryayoAmAtU (153) AyasthAnAtU (139) upAjjAnu-nIvi- (154) zuNDikAderaNa karNAt prAyeNa (155) gotrAdaGkavat (140) rUDhAvantaHpurAdikaH (156) nR-hetubhyo rUpya(141) karNa-lalATAt kal | mayaTau vA (142) tasya vyAkhyAne ca |(157) prabhavati granthAt (158) vaiDUryaH (143) prAyo bahusvarAdikaNa (159) tyadAdermayaT (144) RgRd-dvisvara-yA- (160) tasyedam gebhyaH (161) hala-sIrAdikaNa (145) RperadhyAye (162) samidha AdhAne TenyaNa (163) vivAhe dvandvAdakalU (146) puroDAza-paurADA (164) adevAsurAdibhyo zAdikekaTau (147) chandaso yaH (165) naTAnnRtte jyaH (148) zikSAdezvANa (166) chAndogaukatthika(149) tata Agate yAjJika-bahUvRcAca (150) vidyA-yonisamba dharmA-''mnAyandhAdaka saMdhe (151) pituryoM vA .(167) AtharvaNikAdapikaluka (152) Rta ikaNa Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadana vedavacca ___98 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (168) caraNAdakaJ (184) tittiri-varatantu(169) gotrAdadaNDamANava- khaNDikokhAdIyam ziSye (185) chagalino Neyin (170) raivatikAderIyaH (186) zaunakAdibhyo gin (171) kaupiJjala-hAsti- (187) purANe kalpa padAdaNa (188) kAzyapa-kauzikAd (172) saGgha-ghoSA-'ka (189) zilAli-pArAzalakSaNe'ja -yajinaH | niTa-bhikSusUne (173) zAkalAdakaja ca (190) kRzAzva-karmandAdina (174) gRhe'nIdho raNa dhazca (191) upajJAte (175) rathAt sA''dezva (192) kRte vodaGga (193) nAmni makSikAdibhyaH (176) yaH (194) kulAlAderakaJ (177) patrapUrvAda'J (195) sarvacarmaNa Inenau (178) vAhanAt (196) uraso yA-'No (179) vAhya-pathyupakaraNe (197) chandasyaH (180) vahesturicAdiH (198) amo'dhikRtya granthe (181) tena prokta (199) jyotiSam . (182) maudAdibhyaH (200) zizukrandAdibhya .. (183) kaThAdibhyo vede lupU IyaH Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSThA'dhyAye tRtIyapAdaH 99 (201) dvandvAt prAyaH (210) Tastulyadizi (202) abhiniSkrAmati dvAre (211) tasiH (203) gacchati pathi date (212) yacorasaH (204) bhajati (213) senivAsAdasya / (205) mahArAjAdikaNa (214) AbhijanAt (206) acittAdadezakAlAt (215) zaNDikAdeNyaH (207) vAsudevA-'rjunAdakaH (216) sindhvAderaJ (208) gotra-kSatriyebhyo'- (217) salAturAdIyaNa kA prAyaH (218) tUdI-dharmatyA eyaNa (209) sarUpAd draH sarva" (219) girerIyo'strAjIve rASTravat caturthaH pAdaH] (1) ikaN (5) saMsRSTe (2) tena jita-jayad- | (6) lavaNAdaH dIvya-khanatsu (7) cUrNa-mudgAbhyAmi(3) saMskRte ... (4) kulattha-kopAntyA- | (8) vyaJjanebhya upasikte (9) tarati naNau Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 . zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (10) nau-dvisvarAdikaH / (28) ta pratyanolomepa(11) carati kUlAt (12) paryAdeskiTa (29) paremukha-pArthAt (13) padikaH (30) rakSaduJchatoH (14) zvagaNAd vA (31) pakSi-matsya-mRgA(15) vetanAderjIvati ___ rthAd nati (16) vyastAcca kraya- (32) paripanthAt tiSThati vikrayAdikaH (17) vasnAt (33) paripathAt . (18) AyudhAdIyazca (34) avRddhahaNati garya (19) vAtAdIna (35) kusIdAdikaT (20) nivRtte'kSayatA''deH / / (36) dazaikAdazAdikazca (21) bhAvAdimaH . / (37) artha-pada-padottara (22) yAcitA-'pami- | -lalAma-pratikatyAt kaN NThAt / (23) haratyutsaGgAdeH / (38) paradArAdibhyo (24) bhasrAderikaT / gacchati (25) vivadha-vIvadhAd vA / (39) pratipathAdakazca (26) kuTilikAyA aN / (40) mAthottarapada-pada(27) ojam-saho'mbhaso vyAkrandAd dhAvati vartate / (41) pazcAtyanupadAt Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 SaSThA'dhyAye caturtha pAdaH (42) susnAtAdibhyaH / (58) maDDuka-jharjharAd ___ . pRcchati vA'N . (43) prabhUtAdibhyo bruvati (59) zIlam (44) mAzabda ityAdi- (60) asthAcchatrA''bhyaH dera (45) zAbdika-dAdarika- (61) tUSNIkaH lAlATika-kaukku- (62) praharaNam Tikam (63) parazvadhAd vA'Na (46) samUhArthAt samavete (64) zakti-yaSTeSTIkaNa (47) parSado NyaH . (65) veSTayAdibhyaH (48) senAyA vA . (66) nAstikA-''stika (49) dharmA'dharmAccarati -daiSTikam (50) SaSThayA dhamya (67) vRtto'papATho'nuyoge (51) RnarAderaNa (68) bahusvarapUrvAdikaH (52) vibhAjayita-viza- | (69) bhakSyaM hitamasmai . siturNIDluk ca (70) niyuktaM dIyate (53) avakraye (71) zrANA--mAMsaudanA(54) tadasya paNyam diko vA (55) kizarAderikaTa (72) bhaktaudanAdvA'NikaT (56) zalAluno vA (73) navayajJAdayo'smin (57) zilpam .. vartante Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. yini 102 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (74) tatra niyukte / (86) kroza-yojanapUrvA(75) agArAntAdikaH / cchatAd yojanAccA(76) adeza-kAlAdadhyA .. 'bhigamAhe (87) tad yAtyebhyaH (77) nikaTAdiSu vasati (88) patha ikaT (89) nitya NaH panthazca (78) satIrthyaH . (90) zaGkattara-kAntArA (79) prastAra-saMsthAna -ja-vAri-sthala tadanta-kaThinA -jaGgalAdestenAntebhyo vyavaharati . ''hRte ca (80) saMkhyAdezvA''haMda- | (91) sthalAdemadhukalucaH - marice'Na (81) godAnAdInAM brahma- (92) turAyaNa-pArAyaNaM yajamAnA-'dhIyAne (93) saMzaya prApte jJeye (82) candrAyaNa ca carati (94) tasmai yogAdeH zakte (83) devAvratAdIna Din (95) yoga-karmabhyAM (84) DakazcASTAcatvAriM- yoko zataM varSANAm (96) yajJAnAM dakSiNA(85) cAturmAsya tau yAma. yaluk ca / (97) teSu deye / Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . SaSThA'dhyAye caturtha pAdaH 103 (90) kAle kArye ca (114) InaJ ca "bhavavat (115) SaNmAsAd ya-yaNi(99) vyuSTAdiSvaNa kaNa (100) yathAkathAcANNaH (116) so'sya brahmacarya(101) tena hastAd yaH | tadvatoH (102) zobhamAne (117) prayojanam (103) karma--veSAd yaH (118) ekAgArAccaure (104) kAlAt parijayya- (119) cUDAdibhyo'N labhya-kArya-sukare (120) vizAkhA-''SADhA(105) nivRtta / nmantha-daNDe (106) taM bhAvi-bhUte / hai (121) utthApanAderIyaH (107) tasmai bhRtA-'dhISTe (122) vizi-ruhi-padi(108) SaNmAsAdavayasi pUri-samAperanAt Nyeko . . saparva padAt (109) samAyA InaH (123) svarga-svastivAca(110) rAjyahaH-saMvatsarAcca nAdibhyo ya-lupau dvigorvA (124) samayAt prAptaH (111) varSAdazca vA (125) RtvAdibhyo'Na (112) prANini bhUte (126) kAlAd yaH / (113) mAsAd vayasi yaH (127) dIrghaH Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (128) AkAlikamika- (140) dvigorInaH .. zcAdyante (141) anAnyadviH plup (129) triMzadU-viMzateDa- (142) navA'NaH ko'saMjJAyAmA'ha- mI kApaNAta darthe (144) dvi-tri-bahoniSka (130) saGkhyA -Date- . / / -vistAt vA'zat-ti-STeH / (145) zatAd yaH (146) zANAt (131) zatAt kevalAdatasmin yeko (147) dvi-dhyAderyA'N vA (132) vA'torikaH . (148) paNa-pAda-mASAd yaH (133) kArSApaNAdikaTa (149) khArI-kAkaNIbhyaH ... pratizcAsya vA (134) ardhAt pala-kaMsa- (150) mUlyaiH krIte karSAt (151) tasya vApe (135) kaMsA-rthAt (152) vAta-pitta-zleSma(136) sahasra-zatamAnAdaN / sannipAtAcchamana(137) zUrpAd vA'J kopane (138) vasanAt (153) hetau saMyogotpAte (139) viMzatikAt (154) putrAd yeyo kaca . . . . . . Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paSThA'dhyAye caturtha pAdaH 105 (155) dvisvara-brahmavarcasAd (166) vazAderbhArAddharad* yo'saGkhyA -pari- | vahadAvahatsu mANA-'zvAdeH (167) dravya-vasnAt kekam (156) pRthivI-sarvabhUmerIza (168) so'sya bhRti-va-jJAtayozvAJ snAMzam (157) loka-sarvalokA (169) mAnam nAte (170) jIvitasya san (158) tadatrA'smai vA vRddhayA- (171) saGkhyAyAH saMgha-sUtra ya-lAbhopadA -pAThe zulkaM-deyam (172) nAmni (159) paraNA-'rdhAdikaH (160) bhAgAd yeko (173) viMzatyAdayaH (161) ta pacati droNAd |(174) traiza-cAtvAriMzam vA'J (175) paJcad-dazad varga (162) sambhavadavaharatozca | vA . (163) pAtrA-''citA- (176) stome Daha . ''DhakAdIno vA (177) tamarhati (164) dvigorInekaTau vA (178) daNDAderyaH (165) kulijAd vA lup (179) yajJAdiyaH '(180) pAtrAt tau Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (181) dakSiNA-kaDaGgara (183) virAgAd viraGgazca -sthAlIbilAdIya (184) zIrSacchedAd yo vA -yau (185) zAlIna-kaupInA(182) chedAdenityam ''vijInam Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // aham // [atha saptamAdhyAyasya prathamaH pAdaH-] (1) yaH / (13) nyAyA'rthAdanapete (2) vahati ratha-yuga- (14) mata-madasya karaNe prAsaGgAt (15) tatra sAdhau (3) dhuro yaiyaNa (16) pathyatithi-vasati-- (4) vAmAdyAderInaH svapatereyaNa (5) azcaikAdeH | (17) bhaktANNaH (6) hala-sIrAdikaNa (18) parSado Nya-gau (7) zakaTAdaN (19) sarvajanANNyenau (8) vidhyatyananyena (20) pratijanAderInaJ (9) dhanagaNAllabdhari (21) kathAderikaNa (10) No'nAt (22) devatAntAt tadartha (11) hRdya-padya-tulya-mUlyavazya-pathya-vayasya (23) pAdyA-'dhye dhenuSyA-gAIpatya (24) Nyo'titheH janya-dharmyam / (25) sAdezvA tadaH (12) nau-viSeNa tArya- (26) halasya kareM (27) sItayA saMgate badhye Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (28) IyaH | (43) sarvANo vA.. (29) haviranabhedA-'pUpA- | (44) pariNAmini tadarthe .. deyoM vA (45) carmaNyatra (30) uvarNa-yugAdeye / (28) aSabhopAnadAyaH (31) nAbhenabha cAdehAMzAt | (47) chardibalereyaNa (32) na codhasaH . (48) parivA'sya syAt (33) zuno vazvodUtU . (49) atra ca (34) kambalAnnAmni (50) tad (35) tasmai hite (51) tasyAhe kriyAyAM (36) na rAjA-''cAya brAhmaNa-vRSNaH / (37) prANyaGga-ratha-khala (52) syAderive tila-yava-vRSa-brahma (53) tatra mASAd yaH (54) tasya (38) avyajAt thyap (55) bhAve tva-tala (39) paraka-mANavAdInaJ (56) prAk tvAdagaDulAdeH (40) bhogottarapadA-''tma- (57) naJtatpuruSAdabudhAdeH bhyAmInaH (58) pRthvAderiman vA (41) paJca-sarva-vizvAjjanAt (59) vaNa-dRDhAdibhya.. karmadhAraye / STayaNa ca vA (42) mahat-sarvAdikaN / (60) pati-rAjAntaguNA , vat Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamA'dhyAye prathamapAdaH 109 ga-rAMjAdibhyaH / (75) gotra-caraNAcchalAghA __ * karmaNi ca -'tyAkAra-prAptya(61) ahaMtastontu ca vagame (62) sahAyAd vA (76) hotrAbhya IyaH (63) sakhi-vaNig-dU (77) brahmaNastvaH tAd yaH (78) zAkaTa-zAkinI (64) stenAnnaluk ca kSetra (65) kapi-jJAtereyaNa (79) dhAnyebhya Ina (66) prANijAti-vayo (80) vrIhi-zAlereyaNa _'rthAdaJ / (81) yava-yavaka-paSTi(67) yuvAderaNa . kAd yaH (68) hAyanAntAt (69) ravRvarNAllaghvAdeH (82) vA'Nu-mASAt (70) puruSa-hRdayAdasamAse | . / (83) vomA-bhaGgA(71) zrotriyAd yaluk | tilAt (84) alAbvAzca kaTo (72) yopAntyAd gurU rajasi pottamAdasuprakhyAda- / (85) ahnA gamye'zvAdIkaJ / na (73) corAdeH ... | (86) kulAjjalpe (74) dvandvAllit (87) pIlvAdeH kuNaH pAke Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (88) karNAdermUle jAhaH (101) pArAvAra vyasta(89) pakSAt tiH | vyatyastaM ca (102) anugvalam . (90) himAdeluH sahe (103) adhvAna yenau (91) bala-vAtAdalaH . (104) abhyamitramIyazca . (92) zItoSNa-tRprAdA- (105) samAMsamInA-'dyalurasahe zvInA'dya pAtInA* (93) yathAmukha-saMmukhAdI- '''gavIna-sAptapadInam nastad dRzyate'- (106) apaDakSA-''zita - smin 1. gbalaGkarmA-'laMpuru* (94) sarvAdeH pathyaGga- pATIla karma-patra-pAtra- (107) adistriyAM zarAvaM vyApnoti / vA'JcaH * (95) Aprapadam (108) tasya tulye kaH(96) anupadaM baddhA saMjJA-pratikRtyoH . (97) ayAnaya neyaH (109) na nR-pUjA'rthe(98) sarvA'nnamatti dhvaja-cio (99) parovarINa-parampa- (110) apaNye jIvane rINa--putrapautrINam (111) deva-pathAdibhyaH (100) yathAkAmA-'nukAmA (112) bastereyaJ .......-'tyantaM gAmini, (113) zilAyA. eyacca / Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satana saptamAdhyAye prathamapAdaH (114) zAslAdeyaH (128) nerina-piTa-kA(115) drobhavye zcika-ci-cika(116) kuzAgrAdIyaH zvA'sya (117) kAkatAlIyAdayaH / (129) viDa-birIsau nI(118) zarkarAderaNa randhra ca (119) aH sapatnyAH (130) klinnAlazcakSuSi (120) ekazAlAyA ikaH cil-pil-cula (121) goNyAdezvekaNU cAsya (122) karkalohitATTIkaNa | (131) upatyakA-'dhityake | (132) aveH saMghAta-vi(123) vevistRte zAla stAre kaTa-paTam zaGkaTau . | (133) pazubhyaH sthAne go(124) kaTaH . (125) saM-pronneH saMkIrNa- (134) dvitve goyugaH prakAzA-'dhika- (135) SaTtve SaDgavaH samIpe | (136) tilAdibhyaH snehe (126) avAt kuTArazcAva (137) tatra ghaTate karmaNaSThaH (127) nAsAnati-tadvato. (138) tadasya saJjAtaM . ToTa-nATa-bhraTam | tArakAdibhya itaH tailaH Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ye mayaT 112 . zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (139) garbhAdaprANini / (153) dvathAderguNAnmUlya(140) pramANAnmAtraTa (141) hasti-puruSAd (154) adhikaM tatsaGkhyavA'Na masmin zata-sahase (142) vo daniTa zati-zad-dazAdvayasada ntAyA DaH . (143) mAnAdasaMzaye lup (155) saGkhyApUraNe DaT (144) dvigoH saMzaye ca (156) viMzatyAdervA tamaT (145) mAtraTa / (157) zatAdi-mAsA-'rddha(146) zan-zad-viMzataH | mAsa-saMvatsarAt / (147) Din 18) SaSTyAderasaGkhyAdeH (148) idaM-kimo'turiya- (159) no maT kiya cAsya | (160) pit-tithaT bahu(149) yatU-tadetado DA- | gaNa-pUga-saMghAt vAdiH | (161) atorithaT (150) yat-tat-kimaH (162) SaT-kati katisakhyAyA DatirvA payAt thaT (151) avayavAt tayaT (163) caturaH (152) dvi-gibhyAmayaT / (164) yeyau ca luk ca / (165) dvestIyaH Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . saptamA kenau saptamA'dhyAye prathamapAdaH (166) staca (179) dhana-hiraNye kAme (167) pUrvamanena sAdezcan (180) svAGgeSu sakte (168) iSTAdeH (181) udare vikaNAdyane (169) zrAddhamadyabhuktami- (182) aMzaM hAriNi (183) tantrAdaciroddhate (170) anupadyanveSTA (184) brAhmaNAnAmni (171) dANDAjinikA''yaH- (185) uSNAt zUlika-pArzvakam (186) zItAcca kAriNi (172) kSetro'nyasmin (187) adherArUDhe nAzya iyaH (188) anoH kamitari (173) chando'dhIte zrotra- (189) abherIzca vA z vA . (190) so'sya mukhyaH (174) indriyam .. (191) zaGkhalakaH karame (175) tena vitte caJcu- 8192) udutsorunmanasi - caNau (193) kAla-hetu-phalAd (176) paraNAd granthasya grAhake ko luka (194) prAyo'nnamasmin cA'sya nAmni (177) grahaNAd vA (195) kulmASAdaNU (178) sasyAd guNAt (196) vaTakAdin . parijAte (197) sAkSAd draSTA roge Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane [dvitIyaH pAdaH] (1) tadasyA'styasminniti (17) UrNA-'haM-zubhramo matuH (2) A yAt (18) kaM-zaMbhyAM yusa-ti(3) nAvAderikaH ___ yas-tu-ta-va-bham (4) zikhAdibhya in (19) bala-vAta-danta(5) brIdyAdibhyasto lalATAdalaH (6) ato'nekasvarAt | (20) prANyaGgAdAto laH (7) aziraso'zIrSazca | (21) sidhmAdi-kSudrajantu , rugbhyaH (8) arthA-'rthAntAd (22) prajJA-parNodakabhAvAt phenAllelau (9) vrIhyartha-tundAderilazca (23) kAlA-jaTA-ghATAt (10) svAGgAd vivRddhAt te kSepe . (11) vRndAdArakaH (24) vAca AlA-''Tau (12) zRGgAt (25) gmin (13) phala-baJcinaH (26) madhvAdibhyo ra (14) malAdImasazca (27) kRSyAdibhyo bala (15) marut-parvaNastaH (28) loma-picchAdeH (16) vali-vaTi-tuNDerbhaH / zelam Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamA'dhyAye dvitIyapAdaH 115 (29) no'GgAdeH (47) as tapo-mAyA-medhA(30) zAkI-palAlA-daIvA sajo vin hasvazva (48) AmayAd dIrghazca (31) viSvaco viSuzca (49) svAnaminnIze (32) lakSmyA anaH (50) goH (33) prajJA-zraddhA-'rcAvRtteNa: (51) UrjA vin-valAva(34) jyotsnA''dibhyo'Na zvAntaH (35) sikatA-zarkarAtU (52) tamisrA'rNava(36) ilazca deze . jyotsnA (37) dhu-dromaH (53) guNAdibhyo yaH , (38) kANDA-''NDa (54) rUpAt prazastA-5 bhANDAdIraH . ___'hatAt (39) kacchavA DuraH (55) pUrNamAso'Na (40) dantAdunnatAt (56) gopUrvAdata ikaN (41) medhA-rathAnnaveraH (57) niSkAdeH zata(42) kRpA-hRdayAdAluH sahasrAt (43) kezAd vaH (58) ekAdeH karmadhArayAt (44) maNyAdibhyaH (59) sarvAderin (45) hInAtU svAGgAdaH (60) prANisthAdasvAGgAd (46) abhrAdibhyaH dvandva-rug-nindyAt Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (61) vAtA-'tIsAra- lyAcchAdana-surA pizAcAt kazcAntaH / hi-vrIhi-tile (62) pUraNAd vayasi / (78) bhUtapUrve caraT (63) sukhAdeH (79) goSThAdInaJ (64) mAlAyAH kSepe / (80) SaSThayA-rUpya-pcaraT (65) dharma-zIla-varNAntAt- | (81) vyAzraye tasuH (66) bAharvAdebalAt . (82) rogAt pratIkAre (67) man-mA-'bjAdernAmni (83) paryabheH sarvobhaye (68) hasta-danta-karAjjAtau / (84) AdhAdibhyaH (69) varNAd brahmacAriNi / (85) kSepA-tigrahA(70) puSkarAdedeze , 'vyatheSvakartastatI(71) sUkta-sAmnorIyaH yAyAH (72) lubU vA'dhyAyA- (86) pApa-hIyamAnena 'nuvAke (87) pratinA paJcamyAH (73) vimuktAderaNa (88) ahIya-ruho'pAdAne (74) ghoSadAderakaH (89) kimadvayAdisarvAdya(75) prakAre jAtIyar vaipulyabahoH pit tasa (76) ko'NvAdeH | (90) ito'taH kutaH (77) jIrNa-gomUtrA'vadAta- (91) bhavatvAyuSmad-dIrghA surA-yava-kRSNAcchA- / yurdevAnAM priyakArthAta Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 - saptamA'dhyAye dvitIyapAdaH (92) trapca 1(109) vAre kRtvam (93) ka-kutrA'treha (110) dvi-ti-caturaH suc (94) saptamyAH (111) ekAt sakRJcAsya (95) kim-yat-tat-savaikA- (112) bahordhA''sanne ___'nyAt kAle dA (113) dikzabdAd dig(96) sadA-'dhunedAnIM- deza-kAleSu prathamA tadAnImetarhi pazcamI-saptamyAH (97) sadyo 'dya-paredyavyahni (114) UrdhvAd ri-riSTAtau (98) pUrvA-'parA-'dharottarA- upazcAsya ___ 'nyA-'nyataretarAdedyas (115) pUrvA-'varo-'dhare(99) ubhayAd dyus ca / bhyo'sastAtau purava(100) eSamaH-parut-parAri dhavaiSAm varSe .. (116) parA-'varAt stAt (101) anadyatane hiH (117) dakSiNottarAcA'tas (102) prakAre thA (118) adharA-'parAcA''t (103) kathamittham (119) vA dakSiNAt prathamA(104) saGkhyAyA dhA saptamyA AH (105) vicAle ca (120) A-''hI dUre (106) vaikAd dhyamaJ (121) vottarAtU (107) dvi-rdhamajedhau vA (122) adUre enaH (108) tadvati dhaN (123) lubaJcaH Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (124) pazco'parasya dikpUrvasya (138) sapatra-ni-patrAdaticA''ti ___ vyathane (125) vottarapade'dhe (139) niSkulAnniSkoSaNe (140) priya-sukhAdAnukUlye (126) kR-bhvastibhyAM karma-(141) duHkhAt prAtikUlye kartabhyAM prAgatattattve (142) zUlAt pAke viH (143) satyAdazapatha (127) arumanazcakSuzceto-raho-(144) madra-bhadrAd vapane rajasAM luka cvau (145) avyaktA'nukaraNAne(128) isusobahulam kasvarAt kR-sva(129) vyaJjanasyAnta I (130) vyAptau ssAt (146) itAvato luk (131) jAteH sampadA ca (147) na dvitve (132) tatrA'dhIne (148) to vA (133) deye trA ca (149) DAcyAdau (134) saptamI-dvitIyAd (150) bahvalpArthAt kArakA devAdibhyaH / diSTA-'niSTe zas (135) tIya-zamba-bIjAt (151) saMkhyaikArthAdvIpsAyAM kRgA kRSau DAca | zama (136) saGkhyAderguNAtU (152) saMkhyA''deH pAdA(137) samayAd yApanAyAm | dibhyo dAna-daNDe Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamA'dhyAye dvitIyapAdaH cA'kala luk ca / (161) prAt purANe nazca (153) tIyATTIkaNa na vidyA (162) devAt tala ceta (163) hocAyA IyaH (154) niSphale tilAt (164) bheSajAdibhyaSTyaNa piJja-pejau (165) prajJAdibhyo'N (155) prAyo'toyasaT- (166) zrotrauSadhi-kRSNAcchamAtraTa. rIra-bheSaja-mRge (156) vargA-'vyayAt svarUpe (167) karmaNaH sandiSTe kAraH (168) vAca ikaNa (157) rAdephaH (169) vinayAdibhyaH (158) nAma-rUpa-bhAgAd dheyaH (170) upAyAddhasvazva (159) martAdibhyo yaH (171) mRdastikaH (160) navAdIna-tana-tnaM ca (172) sa-snau prazaste nU cAsya [tRtIyaH pAdaH] . (1) prakRte mayaT (4) ninye pAzap (2) asmin. (5) prakRSTe tamA (3) tayoH samUhavacca bahuSu / (6) dvayovibhajye ca tarapa Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ThAta . 120 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (7) kvacit svArthe / (23) tanu-putrA-'Nu-bRhatI(8) kiM-tyAdye'vyayAda- | zUnyAt sUtra-kRtrima sattve tayorantasyA- nipuNA-''cchAdana___''m rikta .. (9) guNAGgAd veSTeyasU | (24) bhAge'STamAJaH (10) tyAdezca prazaste rUpap | (25) SaSThAt (11) atamabAderIpadasamApte / (26) mAne kazca kalpap-dezyapa- / (27) ekAdAkizvAsahAye dezIyara | (28) prAg nityAta kap (12) nAmnaH prAg bahu | (29) tyAdi-sarvAdeH svare(13) na tamavAdiH kapo' , pvantyAt pUrvo'k cchinnAdibhyaH / (30) yuSmadasmado'somAdi(14) anatyante syAdeH (15) yAvAdibhyaH kaH | (31) avyayasya ko d ca (16) kumArIkrIDaneyasoH | (32) tUSNIkAm (17) lohitAnmaNau (33) kutsitA-'lpA(18) raktA-nityavarNayoH 'jJAte (19) kAlAt (34) anukampA-tayukta(20) zItoSNAdRtau nItyoH / (21) lUna-viyAtAt pazauM / (35) ajAtenUnAmno bahu(22) snAtAd vedasamAptau | svarAdiyekelaM vA Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyAt saptamA'dhyAye tRtIyapAdaH 121 (36) vopArdaraDAko ca / (51) vatsokSA-'zvarSabhAd(37) RvarNovarNAt sva dhAse pit rAderAdelaka praka (52) vaikAd dvayonirdhAya tyA ca DataraH (38) lukyuttarapadasya (53) yat-tat-kimakapan (39) luka cAjinAntAt (40) SaDvajaeNkasvarapUrvapada (54) bahUnA prazne Datasya svare mazca vA (41) dvitIyAt svarA- | (55) vaikAt (56) tAt tamabAdezvAna(42) sandhyakSarAt tena (43) zevalAdyAdestRtIyAta (57) na sAmivacane (44) kvacit turyAt / (58) nitya a-jino(45) parvapadasya vA : (46) hrasve (59) visAriNo matsye (47) kuTI-guNDAd raH (60) pUgAdamukhyakAjyo (48) zamyA ru-gai (49) kutvA DupaH (61) vAtAdastriyAm (50) kAsU-goNIbhyAM (62) zastrajI visaGghAyaD taraT dRvam tyante SOT driH vA Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (63) vAhIkeSvabrAhmaNa- / (77) dhuro'nakSasya .. rAjanyebhyaH (78) saGkhyA -pANDUdak (64) vRkATTeNyaN . kRSNAd bhUmeH (65) yaudheyAdera (79) upasargAdadhvanaH (66) pAderaNa (80) samavA-'ndhAt tamasaH (67) dAmanyAderIyaH (81) taptA-'nvavAd rahasaH (68) zrumacchamIvacchikhA (82) atyanvavAt sAmavacchAlAvadUrNAvad lognaH vidabhRdabhijito (83) brahma-hasti-rAjagoge'No yaja palyAd varcasaH (69) samAsAntaH (84) pratesrasaH saptamyAH (70) na kimaH kSepe (85) akSNo'prANyaGage (71) naJtatpuruSAt (86) saM-kaTAbhyAm (72) pUjAsvateH prAk (87) prati-paro-'noravyaTAt yIbhAvAt (73) baho. (88) anaH (74) ij yuddhe (89) napuMsakAd vA (75) dvidaNDayAdiH (90) giri-nadI-paurNamA(76) Rk-pU:-pathyapo- syAgrahAyaNyapaJcamava ryAd vA Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sasamA'dhyAye tRtIyapAdaH 123 (91) saMkhyAyA nadI- (103) vArdhAcca * godAvarIbhyAm (104) nAva: (92) zaradAdeH (105) gostatpuruSAt (93) jarAyA jaras ca (106) rAjana-sakheH (94) sarajasopazunA (107) rASTrAkhyAd brahmaNa'nugavam (108) ku-mahadbhyAM vA (95) jAta-mahad-vRddhAdukSNaH (109) grAma-kauTAt takSNaH karmadhArayAt . (110) goSThA-'teH zunaH (96) striyAMH puMso dvandvAcca !(111) prANina upamAnAt (97) RksAmaya'juSa- (112) aprANini dhenvanaDuha-vAGmanasA- (113) pUrvottara-mRgAcca 'horAtra-rAtri-diva- / sakthnaH naktadivA-hardivorva- (114) uraso'gre SThIva-padaSThIvA- (115) saro-'no-'zmA 'kSibhrava-dAra-gavam 'yaso jAti-nAmno (98) cavavarga-da-pa-haH (116) ahnaH samAhAre (117) saMkhyAtAdahanazca vA (99) dvigoranahoSTa (118) sarvAM-'za-saMkhyA(100) dviorAyuSaH | 'vyayAta (101) vA'JjaleralukaH . (119) saMkhyAtaika-puNya-varSA(102) khAryA vA / dIrghAcca rAtrarat Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane . (120) puruSAyuSa-dvistAva- (133) bhAnnetuH tristAvam (134) nAbhernAgni (121) zvaso vasIyasaH (135) naja-bahoco (122) nisazca zreyasaH | mANava-caraNe (123) naavyayAt saMkhyAyA (136) naja-su-durvyaH sakti sakthi -hale (124) sakhyA-'vyayAda- (137) prajAyA am gule (138) mandA 'lpAca medhAyAH (125) bahuvrIheH kASThe TaH (139) jAterIyaH sAmAnyavati (126) sakthyakSNaH svAGage | (140)bhRtipratyayAnmAsAdikaH (127) dvitomUnoM vA. (141) dvipadAd dharmAdana (128) pramANI-saMkhyADDaH (142) su-harita-tRNa(129) suprAta-suzva-sudiva- somAjambhAt zArikukSa-caturastraiNI- (143) dakSiNermA vyAdhayoge padA-'japada-proSTha- |(144) su-pUtyut-surabhega pada-bhadrapadam | dhAdid guNe (130) pUraNIbhyastatprAdhAnye-(145) vA'gantau (146) vA'lpe (131) najU-su-vyupa- (147) vopamAnAt ' zcaturaH (148) pAt pAdasyA'hastyAdeH (132) antarbahiyA lognaH (149) kumbhapadyAdiH Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5255 saptamA'dhyAye tRtIyapAdaH (150) su-saMkhyAt (166) pUrNAd vA / (151) vayasi dantasya dataH (167) kakudasyA'vasthAyAm (152) striyAM nAmni (168) trikakud girau (153) zyAvA-'rokAd vA (169) striyAmUdhaso n (154) vA'grAnta-zuddha-zubhra- (170) inaH kac vRSa-varAhA-'hi- (171) RnnityaditaH mUSika-zikharAt (172) dadhyuraH-sapimadhUpA(155) saM-prAjjAno -jJau / . nacchAle (156) vordhvAt (173) pumanaDunnau-payo(157) suhRd-durhanmitrA- | lakSmyA ekatve 'mitra (174) northAt (158) dhanuSo dhanvan (175) zeSAd vA (159) vA nAmni (176) na nAmni (160) khara-khurAnnAsikAyA (177) IyasoH * (178) sahAt tulyayoge (161) asthUlAca nasaH (179) dhAtuH stutI (162) upasargAt (180) nADI-tantrIbhyAM (163) veH khu-kha-gram | svaangge| (164) jAyAyA jAniH (181) niSpravANiH (165) vyudaH kAkudasya lukU (182) subhravAdibhyaH nas Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane [caturthaH pAdaH] ... prAptAvAH (1) vRddhiH svareSvAde- / (15) su-sarvArdhAd Niti taddhite / rASTrasya (2) kekaya-mitrayu-pralayasya (16) amadrasya dizaH yAderiya ca | (17) prAggrAmANAm / (3) devikA-ziMzapA- (18) saMkhyA-'dhikAbhyAM dIrghasatra-zreyasastat / 'varSasyA'bhAvini | (19) mAna-saMvatsarasyAzANa(4) vahInarasyait .. kulijasyA'nAgni (5) yvaH padAntAt / (20) ardhAt parimANasyA'prAgaidaut nato vA tvAdeH (6) dvArAdeH (21) prAd vAhaNasyaiye (7) nyagrodhasya kevalasya | (22) eyasya (8) nyaGkorvA (23) naJaH kSetrajJezvara-kuzala(9) na ja-svAGgAdeH capala-nipuNa zuceH (10) vAderiti (24) jaGgala-dhenu-valaja(11) iJaH syottarapadasya tu vA (12) padasyAniti vA / (25) hRd-bhaga-sindhoH / (13) proSTha-bhadrAjjAte | (26) prAcAM nagarasya (14) aMzAhatoH | (27) anuzatikAdInAm Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamA'dhyAye caturtha pAdaH 127 (28) devatAnAmAtvAdau / trapa-drAgha-varSa(29) Ato nendra varuNasya vRndam (30) sAravaizvAka-maitreya- (39) pRthu-mRdu-bhRza-kuzabhrauNahatya-dhaivatya dRDha-parivRDhasya hiraNmayam Rto raH (31) vA'ntamA-'ntitamA- (40) bahoNISThe bhUya 'ntito-'ntiyA- (41) bhUlaka cevarNasya 'ntiSat (42) sthUla-dUra-yuva-hasva(32) vin-matorNISTheyasau kSiNa-kSudrasyAntasthAlup deguNazca nAminaH (33) alpa-yUnoH kan vA / (43) trantyasvarA''deH (34) prazasyasya zraH / (44) nekasvarasya (35) vRddhasya ca jyaH / (45) daNDi-hastinorAyane (36) jyAyAn (46) vAzina Ayanau (37) bADhA-'ntikayoH (47) paye jihmAzinaH . sAdha-nedau (48) Ine'dhyA-''tmanoH (38) priya-sthira-sphiroru-I (49) ikaNyatharvaNaH guru-bahula-tRpra- (50) yUno'ke. , . dIrgha-vRddha-vRndAraka- (51) ano'Taye ye syemani ca prA-sthA-1 (52) aNi sphaa-vr-gr-bNh-| (53) saMyogAdinaH .. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (54) gAthi-vidathi kezi- / (68) avarNavarNasya paNi-gaNinaH (69) akadra-pANDvoruvarNa (55) anapatye syaiye (56) ukSNo luk (70) asvayambhuvo'v (57) brahmaNaH (71) RvarNovarNa-dosisu. (58) jAtI sazazvadakasmAtta (59) acarmaNo mano'patye ikamyeto luk (60) hitanAmno vA | (72) asakRt saMbhrame ' (61) no'padasya taddhite (73) bhRzA-''bhIkSNyA(62) kalApi-kuthumi 'vicchede dviH prAka taitali-jAjali tamavAdeH lAGgali-zikhaNDizilAli-sabrahmacAri (74) nAnAvadhAraNe pIThasarpi-sUkarasama (75) AdhikyA-''nupaye suparvaNaH (76) Datara-Datamau samAnAM strIbhAvaprazne (63) vA'zmano vikAre (64) carma-zunaH koza- (77) pUrva-prathamAvanyatosaGkoce 'tizaye (65) prAyo'vyayasya (78) propot-sam pAdapUraNe (66) anInA-'davyaho'taH / (79) sAmIpye'dho'dhyupari (67) viMzatesteDiti / (80) vIpsAyAm Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ carye saptamA'dhyAye caturthapAdaH 129 (81) plupa cAdAvekasya. | (92) kSiyA-''zIH prai syAdeH (93) citIvArtha (82) dvandvaM vA (94) pratizravaNa-nigRhyA(83) rahasya-maryAdokti nuyoge vyutkrAnti-yajJapAtra- (95) vicAre pUrvasya prayoge (96) omaH prArambha (84) lokajJAte'tyantasAha (97) heH praznAkhyAne (98) prazne ca pratipadam (99) dUrAdAmantryasya guru(85) AvAdhe baiMko'nantyo'pi (86) navA guNaH sadRze rita (100) he-haipveSAmeva (87) priya-sukha cAkRccha (101) astrI-zUdre pratyabhivAde (88) vAkyasya parivarjane / bho-gotra-nAmno vA (89) sammatyasUyA-kopa- (102) praznA-'rcA-vicAre kutsaneSvAdyAmanya- . ca sandheyasandhyakSaramAdau svareSvantyazca syA'didutparaH (103) tayovauM svare (90) bhartsane paryAyeNa .. saMhitAyAm (91) tyAdeH sAkAhasyA- 04) pakSamyA nirdiSTe parasya Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsane (105) saptamyA pUrvasya (114) lapsamyA AdiH (106) SaSThayA'ntyasya (115) pratyayaH prakRtyAdeH (107) anekavarNaH sarvasya (116) gauNo GayAdiH (108) pratyayasya (117) kRt sagatikAraka(109) sthAnIvA'varNavidhau / syApi (110) svarasya pare prAgvidhau (118) paraH (111) na sandhi-Do-ya- (119) spar3heM kvi-dvi-dIryA 'sadvidhAvaskUluki (120) AsannaH (112) lupyayavRllenata (121) sambandhinAM sambandhe (113) vizeSaNamantaH (122) samarthaH padavidhiH samAptaH sptmo'dhyaayH|| Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa zrIhemacandrAcAryaviracitaM liGgAnuzAsanam / kuliGga kaTaNathapabhamayaraSasasnvantamimanalau kiztit / nanau ghacnau daH ki ve kho'kartari ca kaH syAt // 1 // hastastanauSThanakhadantakapolagulpha-. kezAdhvugucchadinasartupatadgrahANAm / niryAsanAkarasakaNThakuThArakoSTha hemArivarSaviSabolarathAzanInAm // 2 // zvetaplavAtmamurajAsikamAnapaka___ manthatviSAM jaladhizevadhidehabhAjAm / mAnadrumAdriviSayAzugazoNamAsa dhAnyAdhvarAmimarutAM sabhidAM. tu nAma // 3 // baho'cchade'hirvapre brIhanyorhAyanabahiSau / mastuH sattau sphaTike'ncho, nIlamitrau maNInayoH // 4 // koNe'strazcaSake kozastalastAlacapeTayoH / anAtoye ghano bhUmni, dAraprANAsuvalvajAH // 5 // . kAntazcandrArkanAmAyaH parA. yAnArthato yugaH / Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 zrIhemacandrAcAryaviracita yazca syAdasamAhAre, dvandvo'zvavaDavAviti // 6 // vAkottarA naktakarallakAGkA, nyuDottarA saGgatarajarajAH / parAgapUgau sRgamastuluGgakuDanakAliGgatamaGgamaGgAH // 7 // vegasamudrAvapAGgavau ghArghA maJcasapucchapicchagacchAH / vAjaujakiliJjapuJjamujA avaTaH paTTahaThaprakoSThakopThAH // 8 // * aGguSThagaNDau laguDapragaNDakaraNDakUSmANDaguDA: zikhaNDaH / varaNDaruNDau ca .picaNDanADIvraNau guNabhraNamalaktakuntau // 9 // potaH piSTAtaH pRSatazcotpAtavAtAvarthakapardI / / bubudagadamaMgado makarando, janapadagandhaskandhamagAdhaH // 10 // ardhasudarzanadevanamahAbhijanajanAH parighAtanaphenau / pUpApUpau sUpakalApau rephaH zophaH stambanitambau // 11 // zambAmbau pAJcajanyatiSyau puSyaH sicayanikAyyarAtravRtrAH mantrAmitrau kaTaprapuNDA''rAH kallolollau ca khallatallau // 12 // kaNDolapoTagalapudgalakAlabAlA velA galo jagalahiMgulagolaphAlAH / syAddevalo bahulataNDDalapatrapAla vAtUlatAlajaDulA bhRmalo nicolaH // 13 // kAmalakuddAlAvayavasvAH, suvarauravayAvAH zivadAvo / mAdhavapaNavAdInavahAvadhruvakoTIzAMzAH spazavaMzau // 14 // kuzoDDIzapuroDAzavRSakulmAsaniSkuhAH / ahanie hakalahAH, pakSarAzivarAzyaSiH // 15 // Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ liGgAnuzAsanam / 133 duMdubhirvamativRSNipANyavijJAtirAlikalayo'JjalighRNiH / amivahivakRmayohIdIdivipranthikukSitayo'rdanirdhvaniH // 16 // girizizrujAyuko hAhAhUhUzca namahUrga,t / . pAdazmAnAvAtmA pApmasthemoSmayakSmANaH // 17 // iti pulijhAdhikAraH // strIliGga yonimamrIsenAvallitaDinnizAm / / vIcitandrAvaTugrIvAjihvAzastrIdayAdizAm // 18 // ziMzapAdyA nadIvIyAjyotsnAcIrItithIdhiyAm / aGgulIkalazIkaGaguhiGaguputrIsurAnasAm // 19 // rAsnAzilAvacAlAlAzimbAkRSNoSNikAzriyAm / spRkkApaNyA'tasIdhAyyAsaraghArocanAbhuvAm // 20 // haridrAmAMsidUrvA''lUvalAkAkRSNalAgirAm / . ittu prANyAvAci syAdIdUdekasvara kRtaH // 21 // pAtrAdivarjitAdantottarapadaH samAhAre / dvigurannAbantAnto bA'nyastu so napuMsakaH // 22 // linminyaniNyamistrayuktAH, kvacittigalpahrasvakapa / viMzatyAdyAzatAbUndve, sA caikye dvandvameyayoH // 23 // suggItilatAbhidi dhruvA, viDanari vAri ghaTIbhavandhayoH / zalyadhvanivAghabhitsu tu, veDA dundubhirakSavinduSu // 24 // Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 zrIhemacandrAcAryaviracita gRhyA zAkhApure'zmante'ntikA kIlA stAhatau / ' rajjau razmiryavAdirdoSAdau maJjA surAgRhe // 25 // ahaMpUrvikAdivarSA, maghA akRttikA bahau / vA tu jalauko'psarasaH, sikatAsumanaHsamAH // 26 // gAyatryAdaya iSTakA bRhatikA saMvartikA sarjikAdUSIke api pAdukA jhirukayA payaMstikA mAnikA / nIkA kaJculikA'lukA kalikayA rAkA patAkA'ndhikA- . zUkA pUpalikA trikA cavikayolkA paJjikA piNDikA // 27 // dhruvakA kSipakA kanInikA; zambUkA zivikA gavedhukA . . kaNikA kekA vipAdikA, mihikA yUkA makSikA'STakA // 28 // kUrcikA kUcikA TIkA, kozikA keNikomikA / jalaukA prAvikA dhUkA, kAlikA dIrghikoSTrikA // 29 // zalAkA vAlukeSIkA, vihaGgi keSike ukhA / parikhA vizikhA zAkhA, zikhA bhaGgA suruGgayA // 30 // jaGghA caJcA kacchA picchA, piJjA guJjA khajA prajA / jhaJjhA ghaMTA jaTA ghoNTA, poTA bhissaTayA chaTA // 31 // viSThA maJjipThayA kASThA, pAThA zuNDA guDA jaDA / beDA vitaNDayA dADhA, rADhA rIDhA'valIDhayA / / 32 // ghRNorNA varvaNA sthUNA, dakSiNA likhitA latA / tRNatA trivRtA tretA, gItA sItA sitA citA // 33 / / Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ liGgAnuzAsanam / muktA vArtA lUtA'nantA, prasRtA mArjitA'mRtA / . kanthA maryAdA gadekSumandhA godhA svadhA sudhA // 34 // sAsnA sUnA dhAnA pampA, jhampA rampA prapA ziphA / kambA bhambhA sabhA hambhA, sImA pAmArume umA // 35 // cityA padyA paryA yogyA, chAyA mAyA peyA kakSyA / dUSyA nasyA zamyA saMdhyA, rathyA kulyA jyA maGmalyA // 36 // upakAryA jalArA, pratisIrA paramparA / / kaNDarA'nundharA horA, vAgurA zarkarA sirA // 37 // gundrA mudrA kSudrA bhadrA, bhastrA. chatvA yAtrA mAtrA / daMSTrA phelA velA melA, golA dolA. zAlA mAlA // 38 // mekhalA sidhmalA lIlA, rasAlA sarvalA balA / kuhAlA zaMkulA helA, zilA suvarcalA kalA // 39 // upalA zArivA mUrvA, laTvA khaTUbA zivA dazA / kazA kuzezA maJjUSA, zeSA mUSeSayA snasA // 40 // vasnasA visrasA bhissA, nAsA vAhA guhA svAhA / kakSA''mikSA rikSA rAkSA, bhaGgamAvalyAyatistroTiH // 41 // pezirvAsirvasativipaNI nAbhinAlyAlipAli bhalliH palli kuTizakaTI carcariH zATibhATI / khATi rvativratativamizuSThItirItirvitadi vidhavicchavilivizaThiIThijAtyAjisajiH // 42 // Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 zrIhemacandrAcAryaviracita ruciH sUcisAcI khaniH khAnikhArI, .. khaliH kIlitalI klamirvApidhUlI / kRSiH sthAlihiNDI truTi dinAndI, kikiH kukkuTiH kAkaliH zuktipaMktI // 43 // kikhistADikambI dyutiH zArirAti___ staTiH koTiviSTI vaTimuSTivIthI / darirvalarimaJjariH puJjimerI, . zarAristuriH piNDimADhI muSuNDiH // 44 // rATirATiraTaviH paripATiH, ___ phAligAlijanikAkinikAni / cArihAnivalabhi pradhikampI, cullicuSTitarayo'hatizANI // 45 // saniH sAnimenI marimArirazrayo SadhI vidradhijhallariH pArirabhiH / . zirodhiH kaviH kIrtigantrIkavarya, kumAryADhakI svedanI halAdinIlI // 46 // hariNyazmarI kartanIsthagyapaTyaH, karIye kapadyakSavatyaH prtolii| kRpANIkadalyau palAlIhasanyau, . vRsI gRdhrasI gharI karparI ca // 47 // Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'liGgAnuzAsanam / kANDI khallI madI ghaTI, goNI SaNDAlyeSaNI druNI / tilaparNI kevalI khaTI, naddhIvatyau ca pAtalI // 48 // vAlI gandholI kAkalI goSThayajAjI___ ndrANI matsyaNDI dAmanI zijinI ca / zRGgI kastUrI dehalI maurvyatibhyA sandI kSaireyyaH zaSkulIdardvapazU // 49 // karNAndukacchU tanurajjucaJcu snAyurjuhUH sImadhurau sphigarvAk / ddhAodivau muktvagRcaH zaradvAzchadirdaratpAmahaSadRzI nauH // 50 // iti strIliGgAdhikAraH / nalastutattasaMyuktaruyAntaM napuMsakam / / vedhaAdIn vinA santaM, dvisvaraM mannakartari // 51 // dhanaratnanabho'nnahRSIkatamoghusRNAgaNazuktazubhAmburuhAm / aghagUthajalAMzukadArumanobilapicchadhanurdalatAluhRdAm // 52 // haladuHkhasukhAguruhiGgurucatvacabheSajatutthakusumbhadRzAm / -maricAsthizilAbhavasUkyakRnnaladAntikavalkalasidhmayudhAm // 53 // sauvIrasthAnakadvAraklomadhauteyakAsRjAm / lavaNavyaJjanaphalaprasUnadravatAM sabhit // 54 // Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 zrIhemacandrAmA viracita puraM sadmAGgayozchatrazIrSayoH puNDarIkake / madhu drave dhruvaM zazvatarkayoH khapura ghaTe // 55 // ayUpe daive'kAryAdau, yugaM diSTaM tathA kaTu / . ase dvandvaM sthale dhanvAriSTamadrumapakSiNoH // 56 // dharma dAnAdike tulyabhAge'dha brAhmaNaM zrutau / nyAyye sAraM padmamibhavindo kAmamanumatau // 57 // khalaM bhuvi tathA lakSaM, vedhye'haH sudinaikataH / bhUmo'saMkhyAta ekArthe, pathaH saMkhyAvyayottaraH // 58 // dvandvaikatvAvyayIbhAvo, kriyA'vyayavizeSaNe / kRtyAH ktAnAH khala jinbhAve, A tvAttvAdiH samUhajaH // 59 / / gAyavyAdyapsvArthe 'vyaktamathAnakarmadhArayaH / tatpuruSo bahUnAM cecchAyA zAlAM vinA sabhA / / 60 // rAjavarjitarAjArtharAkSasAdeH parApi ca / AdAvupakramopajJe, kanthozInaranAmani / / 61 / / senAzAlAsurAcchAyAnizaM vorNA zazAtparA / bhAdgaNo gRhataH sthUNA, saMkhyA'dantA zatAdikA / / 62 / / mautikaM mAkSikaM sauptikaM valItakaM, .... nANaka nATakaM kheTakaM toTakam / Ahnika rUpakaM jApakaM jAlakaM, . .. veNukaM gairakaM kArakaM vAstukam // 63 // ::. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ liGgAnuzAsanam / 139 rucakaM dhAnyAkaniHzalAkA'lI kAli'kazalkopasUryakAlakam / .. kavakakibukatokatintiDIkai DUkaM chatrAkatrikopamukAni // 64 / / mAkakadambake bukaM cibukaMkutukamanUkacitrake / ... kuhukaM madhuparkazIrSake, zAlUkaM kulakaM prakIrNakam // 65 // hallIsaka puSpake khaliGga, sphigamagapragacocabIjapinam / riSTa phANTa lalATamiSTavyuSTakaroTakRpITacInapiSTam / / 66 / / zRGgATamoraTapiTAnyatha pRSThagopThaH, bhANDANDatuNDazaraNagrahaNeriNAni / / piGgANatIkSNalavaNadraviNa purANaM, trANaM zaNaM hiraNakAraNakArmaNAni // 67 / / paryANarNaghrANapArAyaNAni, zrIpaNoMSNe dhoraNajhUNabhUtam / prAdezAntAzmantazItaM nizAntaM ___ vRntaM tUstaM vArtavAhitthamuktham / / 68 / / acchodagodakusidAni kusIdatunda vRndAspadaM dapadanimnasazilpatarUpam / kUrpatriviSTapaparIpavadantarIpa. rUpaM ca puSpanikurumbakuTumbazulbam / / 69 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gir| zrIhemacandrAcAryaviracita prasabhatalabhazuSmAdhyAtmadhAmermasUkSmaM, kilimatalimatokma yugmatimmaM trisaMdhyam / kisalayazayanIye sAyakheyendriyANi, vayabhayakalatradvAparakSetrasattram // 70 // zRGgaberamajirAbhra puSkara, tIramuttaramagAranAgare / sphAramakSaskukundurodaraprAntarANi zivira kalevaram // 71 / / sindUramaNDUrakaTIracAmara- , krarANi dUrAraravairacatvaram / auzIrapAtAlamulUkhalAtave, sattvaM ca sAntvaM divakiNvapautavam / / 72 / / vizvaM vRzaM palizamarpizakilviSAnu tarSArpiSa mipamRcIcamRjISazIrSe / pIyUSasAdhvasamahAnasasAhasAni kAsIsamatsatarasaM yavasaM visaM ca / / 73 / / mandAkSavIkSamatha sakthi zayAtu yAtu, svAdvAzu tumburu kazeru zalAlu cAlu / saMyaskakunmahadahAni pRSatpurItat , parvANi roma ca bhasacca jagallalAma // 74 / / iti napuMsakaliGgAdhikAraH / Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 liGgAnuzAsanam / pustrIliGgazcaturdaze'Le zakuniraye ca durgatiH / dormUle kakSa Akare gaJjo bhUruhi bANapippalau // 75 // nAbhiH prApyaGgake pradhirnemau vacana valigRhe kuTaH / zroNyauSadhyoH kaTo bhramo mohe piNDo vRndagolayoH // 76 // . bhakanInikayostAro, bhe'zleSahastazravaNAH / kaNaH sphuliGge leze ca, varATo rajjuzastrayoH // 77 // kumbhaH kalaze taraNiH, samudrArkIzuyaSTiSu / bhAgadheyo rAjadeye, merujambvAM sudarzanaH // 78 // kareNurgajahastinyoralyAkhyApatyataddhitaH / lAjavastradazau bhUmnIhAdyAH pratyayabhedataH // 79 // zuNDikacarmaprasevako sallakamallakavRzcikA api / zalyakaghuTiko pipIlika culukahuDukkaturuSkatindukAH // 8 // zRgo'tha laJcabhujazATasaTAH sRpATaH, kITaH kiTasphaTaghaTA varaTaH kilAdaH / coTazcapeTaphaTazuNDaguDAH sazANAH, syuriparNaphaNagartarathAjamodAH // 81 // vidhakUpakalambajityavardhAH, sahacaramudranAlikerahArAH / . bahukarakRsarau kuThArazArau, vallarazakaramasUtkIlarAlAH // 82 // paTola; kambalo bhallo, daMzo 'gaNDUSavetasau / lAlaso ramaso vartivitastikuTayastRTiH // 8 // Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 zrIhemacandrAcAryaviracita Urmizamyau ratnyaratnI avIci lavyaNyANizreNayaH zroNyaraNyau / .. pANIzalyau zAlmaliyaSTimuSTI, yonImunyau svAtigavyUtibastyaH // 84 // methi#dhimazI maSIpudhI RSTiH pATalijATalI ahiH / pRznistithyazanI maNiH sRNimauliH kelihalImarIcayaH // 85 // hanvAkhUH karkandhuH sindhurmRtyumanvavaTvervAruH / / UruH kanduH kAkuH kiTakurbAhurgavedhU rA gaurbhAH // 86 // itistrIpusAdhikAraH / bunapusakaliGgo'bjaH, zaGkha padmo'bjasaMkhyayoH / kaMso'pusi kuzo bahirbAlo hIberakezayoH // 8 // dvAparaH saMzaye chede, pippalo viSTarotarau / abdo varSe darastrAse, kukUlastuSapAvake // 88 // parIvAdaparyayorjanyatalpo, tapodharmavatsAni mAghoSNahRtsu / vaTastulyatAgolabhakSyeSu varNaH, sisAdisvarAyo raNe saMparAyaH // 89 // saindhavo lavaNe. bhUtaH, prete tamo vidhuntude / svadAyau. kasvare kRccha', vrate zukro'mimAsayoH // 90 // Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ liGgAnuzAsanam / 143 karpUrasvarNayozcandra, uDAvRkSaM chade dalaH / dharmaH svabhAve rucako, bhUSAbhinmAtuluGgayoH // 91 // pAtAle vADavo vaddha:, sIse AmalakaH phale / piTajaGgalasattvAni, piTakAmAMsajantuSu / / 92 / / madhupipDau surAtanvornAma zevAlamadhyayoH / ekAdrAtraH samAhAre, tathA sUtakakUlakoM // 93 // vainItakabhramarako masko valIka valmIkavalkapulakAH pharakavyalIko / . kiJjalkakalkamaNikastabakA vitaGka varcaskacU cukataDAkataTAkataGkAH // 94 // bAlakaH phalakamAlakAlaka, . .... . mUlakaslilakapakapAtakAH / korakaH karakakandukAndukA 'nIkaniSkacaSakA vizeSakaH // 95 // zATakakaNTakaTaviTaGkA, mnyckmecknaakpinaakaaH| pustakamastakamustakazAkA, varNakamodakamUSika mukAH // 96 // caNDAtakazvarakarocakakaDacukAni, mastiSkayAkkakaraNDakataNDakAni / AtaGkazUkasarakAH kaTakaH sazulkaH, ... .... piNyAkayajhaskAIsakazanapUjAH // 97 // Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 zrIhemacandrAcAryaviracita nakhamukhamadhikAGgaH, saMyugaH padmarAgo, bhagayugamatha TaGgodyogazRGgA nidAghaH / / krakacakavacakUrcArdharcapucchoJchakacchAH, - brajamuTajanikuJjau kuJjabhUrjAmbujAzca // 98 // dhvajamalayajakUTAH kAlakUTArakUTau, ___ kavaTakapaTakheTAH karpaTaH piSTaloSTau / naTanikaTakirITA: 'karbaTaH kukkuTADau, kuTajakuTaviTAni vyaGgaTaH koTTakuSThau // 9 // kamaTho vAruNDakhaNDaSaNDA, . nigaDAkrIDanDaprakANDakANDAH / kodaNDataraNDamaNDamuNDA, daNDANDau dRDhavAravANabANAH // 10 // karSApaNaH zravaNapakvaNakaMkaNAni, droNAparAhmacaraNAni tRNa suvarNam / svarNavraNau vRSaNabhUSaNadUSaNAni, bhANastathA kiNaraNapravaNAni cUrNaH // 101 // toraNapUrtaniketanivAtAH, pAratamantayutaprayutAni / veDitamakSatadaivatavRttAvatalohitahastazatAni // 102 // vratopavItau pAlato vasantadhvAntAyutaghasanRtAni pustaH / zuddhAntabustau rajato muhUrtadviyUthayUthAni varUthagUyau // 103 // Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ liGgAnuzAsanam / 145 prastha. tIrtha prothamalindaH, kakudaH kukudASTApadakundAH / gudadohadakumudacchadakandArbudasaudhamathotsedhakavandhau // 10 // zrAddhAyudhAndhauSadhagandhamAdana prasphoTa nA lamapidhAnacandanAH / vitAnarAjAdanaziznayauvanA pInodapAnAsanaketanAzanam // 105 // nalinapulinamaunA vardhamAnaH samAnau danadinazatamAnA hAyanasthAmamAnAH / .. dhananidhanavimAnAstADanastenavasnA, bhavanabhuvanayAnodyAnavAtAyanAmi // 106 // abhidhAnadvIpinau nipAnaM, zayana lazunarasonagRjanAni / ... khalinakhalInAnumAnadIpAH, . . kuNapaH kutapAvApacApazUpAH // 107 / / stUpoDupo viTapamaNDapazaSpabASpa dvIpAni viSTapanipau zaphaDisvavimbAH / .. jambhaH kusumbhakakubhau kalabhau nibhArma- ........ saMkrAmasaMkramalalAmahimAni hemaH // 108 // udyamakAmodyAmAzramakuTTimakusumasaMgamA gurumaH / kSemakSaumau kambaliyAyo maisvatau ca // 109 // Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 zrIhemacandrAcAryaviracita pUyA'janyapramayasamayA rAjasUyo hiraNyA.raNye saMkhyaM malayavalyau vAjapeyaH kaSAyaH / zalya' kulyAvyayakaviyavadgomaya pArihAya:, - pArAvArAtikharazikharAH kSatravastropavastrAH // 110 // aliMjaraH kubarakUraveranIhArahiJjIrasahastrameDhAH / / saMsArasIrau tuvarazca sUtrazRGgArapadAntaskarNapUrAH / / 111 // netraM vaktrapavitrapattrasamarozIrAndhakArA varaH, kedArapravarau kulIrazizirAvADambaro gahavaraH / kSIraM koTaracakracukratimirAGgArAMstuSAraH zara, bhrASTrApahavararASTratakrajaTharArdrAH kuJjaraH paJjaraH // 112 // karpUranU purakuTIravihAravAra__ kAntAratomaradurodaravAsarANi / kAsArakesarakarIrazarIrajIra maJjIrazekharayugaMdharavajravaprAH // 113 // AlavAlapalabhAlapalAlAH, paravalaH khalacaSAlavizAlAH / zUlamUlamukulAstalatailo, tUlakuimalatamAlakapAlAH // 11 // kavalapravAlavalazambalotpalo palazIlazailazakalAgulAJcalAH / / kamalaM malaM musalasAlakuNDalAH, kalala' nalaM nigalanIlamAlAH // 115 // Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ liGgAnuzAsanam // 147 kAkolahalAhalau halaM, kolAhalakaGkAlaalkalAH / sauvarcaladhUmale phalaM, hAlAhalajambAlakhaNDalAH // 116 // lAGlagaralAvindranIlagANDIvagANDivAH / ulvaH pArazavaH pArdhApUrvatridivatANDavAH // 117 // niSThevaH pragrIvaH zarAvarAcI bhAvaklIvazavAni / daivaH pUrva: phlavanalvau, pAzaM kulizaM karkazakozau // 118 // . AkAzakAzakaNizAkuzazeSaveSo SNISAmbarISaviSarauhiSamASameSAH / pratyUSayUSamatha koSakarISakarSa- . varSAmiSA -rasabusetthusacikkasAzca // 119 // karpAsa Aso divasAvataMsavItaMsamAMsAH panasopavAsau / niryAsamAsau camasAMsakAMsasnehAni vahIM gRhagehalohAH // 120 // puNyAhadehI paTahastanUraho, lakSA'raristhANukamaNDalUni ca / cATuzcaTurjantukazipvanustathA, jIvAtu kastumbaru jAnu sAnu ca // 121 // kambuH sakturdArvagururvAstu palANDu__hijaH zigurdostitauH sIdhvatha bhUmA / vema prema brahma garulloma vihAyaH, karmASThIvatpakSmadhanu mamahimnI // 122 // iti * punnapuMsakAlimAdhikAraH / Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 zrIhemacandrAcArya viracita strIklIkyornakha zuktau, vizva madhukamauSadhe, mAne lakSa madhau kalyA, koDo'ke tinduka phale. // tarala yavAgvAM puSpe, pATalaM paTalaM caye / vasantatilakaM vRtte, kapAla bhikSubhAjane // 123 // ardhapUrvapado nAvaSTayaNakatranaTau kvacit / corAdyamanojJAdyaka, kathAnakakazeruke // 124 // vezikavakroSThikakanyakubjapIThAni naktamavahittham / razana rasanAcchodana zumba tumba mahodaya kAMsyam // 125 // mRgavyacanye ca vaNijyavIryanAsIraMgAtrAparamandirANi / tamistrazastre nagara masUratvavakSIrakAdambarakAhalAni // 126 // sthAlIkadalyau sthalajAlapittalA golAyugalyau baDizaM ca 'chadi ca / alAbu jambUDuruSaH saraH sado, rodo'ciMSI dAma guNe tvayaTU tayaT // 127 // iti strInapuMsakaliGgAdhikAraH / svatastriliGgaH sarako'nutarSe zalala; zale / karako'bdopale kozaH, zimbA khaDgapidhAnayoH // 128 / / jIvaH prANeSu kedAre, valajaH pavane khalaH / bahulaM vRttanakSatrapurAyAbharaNAbhidhAH // 129 // bhallAtaka Amalako, harItakavimItako / tArakADhakapiTakasphuliGgA viDAtaTau // 130 // Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ liGgAnuzAsanam / paTaH puTo vaTo vATa:, kapATazakaTau kaTaH / peTo maThaH kuNDanIDaviSANAstUNakakkatau // 131 / / mustakuthegudambhadADimAH, piTharapratisarapAtrakaMdasaH / nakharo vallUro daraH purazchatrakuvalamRNAlamaNDalAH // 132 // nAlapraNAlapaTalArgalazRGkhalakandalAH / pUlAvahelo kalazakaTAhI SaSTireNviSu / / 134 // iti svatamniliGgAdhikAraH paraliGgo dvandvo'zI De'rthI vAcyavadapatyamiti niyatAH / astrayAropAbhAve guNavRtterAzrayAdvacanaliGge // 134 // prakRteliGgavacane bAdhante svArthikAH kacit / prakRtiharItakyAdina liGgamativartate // 135 / / vacana tu khalatikAdivahvarthA'tyeti pUrvapadabhUtA / strIpunapuMsakAnAM saha vacane syAt para liGgam // 136 // nantA saMkhyA DatiryuSmadasmacca syuraliGgakAH / 'padaM vAkyamavyaya cetyasaMkhya ca tadvahulam / / 137 / / niHzeSanAmaliGgAnuzAsanAnyabhisamIkSya saMkSepAt / AcAryahemacandraH samabhadanuzAsanAni liGgAnAm // 138 // iti kalikAlasarvajJAcAryazrIhemacandraviracitaM liGgAnuzAsana samAptam / / / Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa zrIhemacandrAcAryapraNItAni zrIkAvyAnuzAsanasUtrANi / 1 akRtrimakhAdupadAM paramArthAbhidhAyinIm / __ sarvabhASApariNatAM jainI vAcamupAsmahe // 1 // 2 zabdAnuzAsane'smAbhiH sAdhvyo vAco vivecitaaH| tAsAmidAnI kAvyatvaM yathAvadanuziSyate // 2 // 3 kAvyamAnandAya yazase kAntAtulyatayopadezAya ca / 4 pratibhA'sya hetuH / 5 sAvaraNakSayopazamamAtrAtsahajA / 6 mntraaderaupaadhikii| 7 vyutpattyabhyAsAbhyAM saMskAryA / 8 lokazAstrakAvyeSu nipuNatA vyutpattiH / 9 kAvyavicchikSayA punaH punaH pravRttirabhyAsaH / 10 sato'pyanibandho'sato'pi nibandho niyamazchA yAdyupajIvanAdayazca shikssaaH| 11 adoSau saguNau sAlaMkArau ca zabdArtho kAvyam / 12 rasasyotkarSApakarSahetU guNadoSau bhaktyA zabdArthayoH / Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkAvyAnuzAsanasUtrANi 13 aGgAzritA alNkaaraaH| 14 tatparatve kAle grahatyAgayo tinirvAhe nirvAhe. 'pyaGgatve rasopakAriNaH / 15 muravyagauNalakSyavyaGgayArthabhedAnmukhyagauNalakSaka vyaJjakAH zabdAH / 16 sAkSAtsaMketaviSayo mukhyaH / 17 murabyArthavAdhe nimitte prayojane ca bhedAbhedAbhyA mAropito gauNaH / 18 mukhyArthasaMbaddhastattvena lakSyamANo lakSyaH / . 19 muravyAdvyatiriktaH pratIyamAno vyaGgyo dhvaniH / 20 mukhyAdyAstacchaktayaH 21 vakrAdivaiziSTyAdarthasyApi vyaJjakatvam / 22 vyaGgyaH zabdArthazaktimUlaH / 23 nAnArthasya muravyasya zabdasya saMsargAdibhiramu vyasya ca muravyArthavAdhAdibhiniyamite vyApAre vastvalaMkArayorvastunazca vyaJjakatve zabdazakti mUla: padavAkyayoH / 24 vastvalaMkArayostayaJjakatve'rthazaktimUlaH prabandhe'pi / 25 rasAdizca / ___iti prathamo'dhyAyaH / Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 zrIhemacandrAcArya praNItAni 1 vibhAvAnubhAvavyabhicAribhirabhivyaktaH sthAyI. . bhAvo rasaH / 2 zaGgArahAsyakaruNA raudravIrabhayAnakA bIbhatsA dbhutazAntA nava rasAH / / 3 strIpuMsamAlyAdivibhAvA jugupsAlasyaugyavarja____ vyabhicArikA ratiH saMbhogavipralambhAtmA zaGgAraH / 4 sukhamayadhRtyAdivyabhicArI raumAJcAdyanubhAvaH sambhogaH / 5 zaGkAdivyabhicArI santApAdyanubhAvo'bhilASamA___napravAsarUpo vipralambhaH / 6 daivapAravazyAbhyAmAdyo dvedhA, / 7 praNayeAbhyAM maanH| 8 kAryazApasambhramaiH pravAsaH / 9 vikRtaveSAdivibhAvo nAsAspadanAdyanubhAvo nidrA divyabhicArI hAso hAsyaH / 10 uttamamadhyamAdhameSu smitavihasitApahasitaiH sa AtmasthastredhA / 11 etatsaMkramarhasitopahasitAtihasitaiH parastho'pi / 12 iSTanAzAdivibhAvo daivopAlambhAdyanubhAvo duHkha mayavyabhicArI zokaH karuNaH / 13 dArApahArAdivibhAvo nayanarAgAdyanubhAva aurayA Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 zrIkAvyAnuzAsanasUtrANi divyabhicArI krodho raudraH / 14 nayAdivibhAvaH sthairyAdyanubhAvo dhRtyAdivyabhi cAryutsAho dharmadAnayuddhabhedo vIraH / 15 vikRtasvarazravaNAdivibhAvaM karakampAdyanubhAvaM __zaGkAdivyabhicAri bhayaM bhayAnakaH / 16 ahRdyadarzanAdivibhAvAsakocAdyanubhAvApasmArA divyabhicAriNI jugupsA bIbhatsaH / 17 divyadarzanAdivibhAvo nayanavistArAdyanubhAvo harSAdivyabhicArI vismayo'dbhutaH / 18 vairAgyAdivibhAvo yamaniyamAdhyAtmazAstracinta nAdyanubhAvo dhRtyAdivyabhicArI zamaH zAntaH / 19 ratihAsazokakrodhotsAhabhayajugupsAvismayazamAH sthAyino bhAvAH / .. 20 dhatismRtimativrIDAjADyaviSAdamadavyAdhinidrA suptautsukyA'vahitthazakAcApalA''lasyaharSaga:prayaprabodhaglAnidainyazramonmAdamohacintA'marSatrAsA'pasmAranirvedA''vegavitarkA'sUyAmRtayaHsthityudayaprazamasaMdhizabalatvadharmANastrayastriMzayabhi cAriNaH / 21 jJAnAdetiravyaprabhogakRt / 22 sadRzadarzanAdeH smRtibhraMkSepAdikRt / Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 . zrIhemacandrAcAryapraNItAni 23 zAstracintAdermatiH ziSyopadezAdikRt / / 24 akAryakaraNajJAnAdervIDA vaivAdikRt / 25 iSTAniSTadarzanAderjADyaM tUSNIbhAvAdikRt / 26 kAryabhaGgAdviSAdaH sahAyAnveSaNamukhazoSAdikRt / 27 madyopayogAnmadaH svApahAsyA'smaraNAdikRt / 28 virahAdermanastApo vyAdhiMkhazoSAdikRt / / 29 klamAdeniMdrA z2ambhAdikRt / , . 30 nidrodbhavaM suptamutkhapnAyitAdikRt / 31 iSTAnusmaraNAderautsukyaM tvarAdikRt / 32 lajjAderavahitthamanyathA kathanAdikRt / 33 cauryAdeH khaparayoH zaGkA pArzvavilokanAdikRt / 34 rAgAdezcApalaM vAkpAruSyAdikRt / 35 zramAderAlasyaM nidrAdikRt / / 36 priyAgamAdehI romAJcAdikRt / 37 vidyAdergo'sUyAdikRt / / 38 cauryAderogyaM vadhAdikRt / 39 zabdAdeH prabodho jRmbhAdikRt / 40 vyAdhyAdeglAnirvaivAdikRt / 41 daurgatyAderdainyamamRjAdikRt / 42 vyAyAmAdeH zramo'GgabhaGgAdikRt / 43 iSTaviyogAderunmAdo'nimittasmitAdikRt / Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 zrIkAvyAnuzAsanasUtrANi . 155 44 prahArAde ho bhramaNAdikRt / 45 dAridyAdezcintA saMtApAdikRt / 46 AkSepAderamarSaH svedAdikRt / 47 nirghAtAdestrAso'GgasaMkSepAdikRt / 48 grahAderapasmAraH kampAdikRt / 49 rogAdenido ruditAdikRt / 50 utpAtAdibhyaH Avego vismayAdikRt / . 51 saMdehAdevitarka; zira:kampAdikRt / 52 parotkarSAderasUyAvajJAdikRt / 53 vyAdhyabhighAtAbhyAM mRtirhikkAkAryAdikRt / 54 stambhasvedaromAJcasvarabheda (svara) kampavaivAzrupralayA aSTauH sAttvikAH / 55 narindriyeSu tiryagAdiSu cAropAdrasabhAvAbhAsau / 56 anaucityAcca / 57 vyaGgasya prAdhAnye kAvyamuttamam / 58 asatsaMdigdhatulyaprAdhAnya madhyama tredhA / 59 avyaGgyamavaram / .. iti dvitIyo'dhyAyaH / 1 rasAdeH svazabdoktiH kvacitsaMcArivarja doSaH / Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 zrIhemacandrAcArya praNItAni 2 abAdhyatve Azrayaikye nairantarye'naGgatve ca vibhAvAdi prAtikUlyam / 3 vibhAvAnubhAvaklezavyaktiH punaHpunardIptyAkANDaprathAcchedA' GgAtivistarA'Ggaya'nanusaMdhAnA'naGgAbhidhAnaprakRtivyatyayAzca / 4 nirarthakAsAdhutve padasya / / 5 visaMdhinyUnA'dhikoktA'sthAnasthapadapatatprakarSasamAptapunarA' cAvisargahatavRttasaMkIrNagarbhitabhamaprakramAnanvitatvAni vAkyasya / 6 aprayuktA'zlIlA'samarthAnucitArthazrutikaTukliSTAvimRSTavidhe yAMzaviruddhabuddhikRttvAnyubhayoH / 7 kaSTA'puSTavyAhatagrAmyA'zlIlasAkAGkasaMdigdhA'kramapunaruktabhinnasahacaraviruddhavyaGgyaprasiddhividyAviruddhatyaktapunarAttapari vRttaniyamAniyamavizeSasAmAnyavidhyanuvAdatvAnyarthasya / 8 nAnukaraNe / 9 vaktrAdyaucitye ca / 10 kvacidguNaH / iti tRtIyo'dhyAyaH / even 1 mAdhuyau jaHprasAdAstrayo guNAH / 2 tiheturmAdhurya zRGgAre / .. 3 zAntakaruNavipralambheSu sAtizayam / . Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 zrIkAvyAnuzAsanasUtrANi 4 tatra nijA'ntyAkrAntA aTavargA vargA hasvA'ntaritau raNAvasamAso mRduracanA ca / 5 dIptiheturojo vIrabIbhatsaraudreSu krameNAdhikam / / 6 AdyatRtIyA''krAntau dvitIyatuyau yukto rephastutyazca TavargazaSA vRttidairghyamuddhato gumphazcAtra / 7 vikAsahetuH prasAdaH sarvatra / 8 iha zrutimAtreNArthapratyAyakA varNavRttigumphAH / .. 9 vaktRvAcyaprabandhaucityAdvarNAdInAmanyathAtvamapi / . iti caturtho'dhyAyaH / zabdAlaMkArAH / 1 vyaJjanasyAvRttiranuprAsaH / 2 tAtparyamAtrabhedino nAmnaH padasya vA lATAnAm / 3 satyarthe'nyArthAnAM varNAnAM zrutikramaikye yamakam / 4 tatpAde bhAge vA / 5 svaravyaJjanasthAnagatyAkAraniyamacyutagUlAdicitram / 6 arthabhedabhinnAnAM mahAmanAbhyAM yugapaduvisaraleSaH / 7 arthakye vbAdibhASANAM ca / / Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 zrIhemacandrAcArya praNItAni 8 uktasyAnyenAnyathAzleSAduktirvakroktiH / 9 bhinnA kRteH zabdasyaikArthateva punaruktAbhAsaH / iti paJcamo'dhyAyaH / arthAlaMkArAH / 1 hRdyaM sAdharmyamupamA / 2 sopamAnopameyadhopamAvAcakAnAmupAdAne pUrNA vAkye vRttau ca / 3 ekadvitrilope luptA / 4 asaddharmasaMbhAvanamivAdidyotyotprekSA / .5 sAdRzye bhedenAropo rUpakamekAnekaviSayam / 6 iSTArthasiddhaya dRSTAnto nidarzanam / 7 prakRtAprakRtAnAM dhamaikyaM dIpakam / 8 sAmAnyavizeSa kArya kAraNe prastute tadanyasya tulye tulyasya coktiranyoktiH / 9 vyaGgyasyoktiH paryAyoktam / 10 vizeSavivakSayA bhedA'bhedayogA'yogavyatyayo'tizayoktiH / 11 vivakSitasya niSedha ivopamAnasyA''kSepazcAkSepaH / . 12 arthAnAM virodhAbhAso virodhaH 13 sahArthavalAddharmasyAnvayaH sahoktiH / 14 zliSTavizeSaNairupamAnadhIH samAsoktiH / . Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 159 zrIkAvyAnuzAsanasUtrANi 15 svabhAvAkhyAna jAtiH / 16 stutinindayora'nyataraparatA vyAjastutiH / 17 vAkyasyArthanekArthatA zleSaH / 18 utkarSApakarSahetvoH sAmyasya covatAvanuktau copameyasyA dhikya vyatirekaH / :19 vizeSasya sAmAnyena sAdharmyavaidhAbhyAM samarthanamarthAntara nyAsaH / 20 stutyai saMzayoktiH sasaMdehaH / 21 prakRtAprakRtAbhyAM prakRtApalApo'pahnutiH / 22 paryAyavinimayau parAvRttiH / . 23 hetoH sAdhyAvagamo'numAnam / 24 sadRzadarzanAtsmaraNaM smRtiH / 25 viparyayo bhrAntiH / 26 kriyAphalA'bhAvo'narthazca viSamam / 27 yogyatayA yogaH samam / 28 hetau kAyeM caikatra hetukAryAntaroktiryugapadguNakriyAzca samuccayaH / 29 pRSTe'pRSTe vAnyApohaphroktiH parisaMkhyA / Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 zrIhemacandrAcArya praNItAni 30 yathottara pUrvasya hetutve kAraNamAlA / 31 svAtantryA'GgatvasaMzayaikapadyai reSAmekatra sthitiH saMkaraH / iti SaSTho'dhyAyaH / 1 samagraguNaH kathAvyApI nAyakaH / 2 zobhAvilAsamadhuslalitamAdhuryasthairyagAmbhIyaudAryatejAsyaSTau sttvjaastdgunnaaH| 3 dAkSyazauryotsAhanIcajugupsottamaspardhAgamikA zobhA / 4 dhIre gatidRSTI sasmitaM vaco vilAsaH / 5 mRduzRGgAraceSTA lalitam / 6 kSobhepyanulvaNaM mAdhuryam / ' 7 vighnepyacalaM sthairyam / 8 harSAdivikArAnupalambhakRdgAmbhIryam / 9 svapareSu dAnAbhyupapattisaMbhASaNAnyaudAryam / 10 parAdhipAdyasahana tejaH / 11 dhIrodAttalalitazAntoddhatabhedAtsa caturdhA / 12 dakSiNadhRSTAnukUlazaThabhedAdekaikazcaturdhA / 13 gUDhagarvaH sthiro dhIraH kSamAvAn avikatthanaH mahAsattvo dRDhavrato dhIrodAttaH / 14 kalAsaktaH sukhI zRgArI mRdunizcinto dhIralalitaH / Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161 zrIkAvyAnuzAsanasUtrANi 15 vinayopazamavAn dhIrazAntaH / 16 zUro matsarI mAyI vikatthanazchadmavAn raudro'valipto dhIroddhataH / 17 jyeSThAyAmapi sahRdayo dakSiNaH / 18 vyaktAparAdho dhRSTaH / 19 ekabhAryo'nukUlaH / 20 gUDhAparAdhaH zaThaH / 21 vyasanI pApakRllubdhaH stabdho dhIroddhataH pratinAyakaH / / 22 tadguNA svaparasAmAnyA nAyikA tredhA / . 23 svayamUDhA zIlAdimatI svA / 24 vayaHkauzalAbhyAM mugdhA madhyA prauDheti sA tredhA / 25 dhIrA dhIrAdhIrA'dhIrAbhedAdantye tredhA / 26 SoDhApi jyeSThAkaniSThAbhedAdvAdazadhAmadhyAprauDhyoH pratyekaM tribhedatvam / 27 sotpAsavakroktyA savASpayA vAkyAruSyeNa krodhinyo madhyAdhIrAdyAH / 28 upacArAvahitthAbhyAmAnukUlyaudAsInyAbhyAM saMtarjanaghAtAbhyAM prauDhAdhIrAdyAH / 29 paroDhA parastrI . kanyA ca / 30 gaNikA sAmAnyA / Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 zrIhemacandrAcArya praNItAni 31 svAdhInapatikA proSitabhartRkA khaNDitA kalahAntaritA vAsakasajjA virahotkaNThitA vipralabdhA abhisArikA ceti svastrINAmaSTAvasthAH / 32 antyavyavasthA parastrI / 33 IrSyAhetuH sapatnI pratinAyikA / 34 sattvajA viMzatiH strINAmalaMkArAH / 35 te cAyanajAH / 36 bhAvahAvahelAstrayo'GgajA alpabhUyovikArAtmakAH / 37 lIlAdayo daza svAbhAvikA: / 38 vAgveSa ceSTitaiH priyasyAnukRtirlIlA / 39 sthAnAdInAM vaiziSTya vilAsaH / 40 garvAdalpAkalpanyAsaH zobhAkRdvicchittiH / 41 iSTe'pyavajJA vivokaH / 42 vAgaGgabhUSaNAnAM vyatyAso vibhramaH / 43 smitahasitaruditabhayaroSagarvaduHkhazramAbhilASa saMkaraH kili kiMcitam / 4.4 priyakathAdau tadbhAvabhAvanotthA ceSTA moTTAyitam / 45 adharAdigrahAduHkhe'pi harSa: kuTTamitam / . 46 masRNo'GganyAso lalitam / 47 karttavyavazAdAyate eva hastAdikarmaNi yavaicitryaM sa vilAsaH / Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkAvyAnuzAsanasUtrANi 48 vyAjAdeH prAptAkAlasyApyavacanaM vihRtam / 49 zobhAdayaH saptAyanajAH / 50 rUpayauvanalAvaNyaiH puMbhogopabRMhitairmandamadhyatIbrAnacchAyA zobhA kAntirdIptizca / 51 ceSTAmasRNatva mAdhuryam / 52 acApalAvikatthanatve dhairyam / 53 prazraya audAryam / 54 prayoge niHsAdhvasatva prAgalbhyam / iti saptamo'dhyAyaH / 1 kavya prekSya zravya ca / 2 prekSya' pAThayaM geya ca / . 3 pAThya nATakaprakaraNanATikAsamavakorehAmRgaDimavyAyogotsR STikAGkaprahasanabhANavIthIsaTTakAdi / 4 geya DombikAbhANaprasthAnaziGgamANikApreraNarAmAkrIDahallI___ sakarAsakagoSThIzrIgaditarAgakAvyAdi / 5 zravya mahAkAvyamAkhyAyikA kathA campUranibaddhaM ca / . 6 padya prAyaH saMskRtaprAkRtApabhraMzagrAmyabhASAnibaddhabhinnAntya vRttasargAzvAsasaMdhyavaskandhakakaya satsaMdhizabdArthavaicitryopeta mahAkAvyam / Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIhemacandrAcAryapraNItAni 7 yatra bIjasamutpattirnAnArtharasasaMbhavA / kAvye zarIrAnugatA tanmukha paricakSate // 8 bIjasyodghATana yatra dRSTanaSTamiva kvacit / . mukhanyastasya sarvatra tadvai pratimukha smRtam // 9 ubhedastasya bIjasya prAptiraprAptireva vA / punazcAnveSaNa yatra sa garbha iti saMjJitaH // 10 garbhanibhinnabIjArtho vilobhanakRto'pi vA / krodhavyasanajo vApi sa vimarzaH prakIrtitaH // 11 samAnayanamarthAnAM mukhAdyAnAM sabIjinAm / / nAnAbhAvottarANAM yadbhavennirvahaNa tu tat // 12 nAyakAkhyAtasvavRttAbhAvyarthazaMsivaktrAdiH socchvAsA saMskRtA gadyayuktAkhyAyikA / 13 dhIrazAntanAyakA gadyena padyena vA sarvabhASA kathA / 14 gadyapadyamayI sAGkA socchvAsA campUH / 15 anivaddha muktakAdi / 16 ekadvitricatucchandobhirmuktakasaMdAnitakavizeSakakalApakAni / 17 paJcAdibhizcaturdazAntaiH kulakam / iti aSTamo'dhyAyaH / . Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa viracita zrI siddhahemacaMdravyAkaraNastha nyAyasaMgrahaH // sva rUpa zabdasyAzabdasaMjJA // 1 // susaryA divazabdebhyo janapadasya // 2 // RtorvRddhimadvidhAvavayavebhyaH // 3 // . svarasya hasvadIrghaplutAH // 4 // Adyantavadekasmin // 5 // prakRtivadanukaraNam // 6 // ekadezavikRtamananyavat // 7 // bhUtapUrvakastadvadupacAraH // 8 // bhAvini bhUtavadupacAraH // 9 // yathAsaGkhyamanudezaH samAnAm // 10 // vivakSAtaH kArakANi // 11 // apekSAto'dhikAraH // 12 // arthavazAdvibhaktipariNAmaH // 13 // arthavadgrahaNe nAnarthakasya // 14 // lakSaNapratipadoktyoH pratipadoktasyaiva grahaNam // 15 // nAmagrahaNe liviziSTasyApi // 16 // Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 nyAyasaMgrahaH prakRtigrahaNe yaGlabantasyApi // 17 // tivA zavA'nubandhena nirdiSTa yad gaNena ca / ekasvaranimittaM ca paJcaitAni na yaGlupi // 18 // sannipAtalakSaNovidhiranimitta tadvighAtasya // 19 // asiddha bahiraGgamantarale // 20 // na svarAnantaye // 21 // , gauNamukhyayormukhya kAryasaMpratyayaH // 22 // kRtrimAkRtrimayoH kRtrime // 23 // kvacidubhayagatiH // 24 // , siddhe satyArambho niyamArthaH // 25 // dhAtoH svarUpagrahaNe tatpratyaye kAryavijJAnam // 26 // nayukta tatsadRze // 27 // uktArthAnAmaprayogaH // 28 // nimittAbhAve naimittikasyAyApyabhAvaH // 29 // sanniyogaziSTAnAmekApAye'nyatarasyApyapAyaH // 30 // nAvAcIyamAnanivRttau pradhAnasya // 31 // niranubandhagrahaNe na sAnuvandhakasya // 32 // ekAnuvandhagrahaNe na byanukdhakasya // 33 // / Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . nyAyasaMgrahaH 167 nAnubandhakRtAnyasArUpyAnekasvaratvAnekavarNatvAni // 34 // samAsAntAgamasaMjJAjJApakamaNanamanirdiSTAnyanityAni // 35 // pUrve' pavAdA anantarAn vidhIn vAdhante nottarAn // 36 // madhye'pavAdAH pUrvAn vidhIn bAdhante nottarAn // 37 / / yaM vidhiM pratyupadezo'narthakaH sa vidhirbAdhyate // 38 // yasya tu vidhenimittamasti nAsau vidhirvAdhyate // 39 / / yena nAprApte yo vidhirArabhyate sa tasyaiva bAdhakaH / / 40 // balavannityamanityAt // 41 // antaraGgaM bahiraGgAt / / 42 / / niravakAza sAvakAzAt / / 43 / / vArNAtprAkRtam // 44 // ravRd vRdAzrayaM ca // 45 / / upapadavibhakteH kAskavibhaktiH // 46 // lubantaraGgebhyaH // 47 // sarvebhyo lopaH // 48 // lopAtsvarAdezaH // 49 // AdezAdAgamaH // 50 // AgamAtsarvAdezaH // 51 // . 'parAnnityam // 52 // nityAdantaraGgam // 53 // antaraGgAccAnavakAzam // 54 // Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 nyAyasaMgrahaH utsargAdapavAdaH // 55 // apavAdAt kacidutsago'pi // 56 // nAniSTArthA zAstrapravRttiH // 57 / / prakRtigrahaNe svArthikapratyayAntAnAmapi grahaNam // 58 // pratyayApratyayayoH pratyayasyaiva // 59 // adAdyanadAdyoranadAdereva // 60 // prAkaraNikAprAkaraNikayoH prAkaraNikasyaiva // 61 // niranubandhagrahaNe sAmAnyena // 62 // . sAhacaryAt sadRzasyaiva // 63 // varNagrahaNe jAtigrahaNam // 64 // .. varNa kadezo'pi varNagrahaNena gRhyate // 65 // tanmadhyapatitastadgrahaNena gRhyate // 66 // AgamA yadguNIbhUtAstadgrahaNena gRhyante // 67 // svAnamavyavadhAyi // 68 // upasargo na vyavadhAyI // 69 // yena nAvyavadhAna tena vyavahite'pi syAt // 7 // RkArApadiSTa kArya lakArasyApi // 7 // sakArApadiSTa kArya tadAdezasya zakArasyA'pi // 12 // hasvadIrghApadiSTa kArya na plutasya // 73 // saMjJottarapadAdhikAre pratyayagrahaNe pratyayamAtrasyaiva grahaNa na tadantasya // 74 // Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 169 nyAyasaMgrahaH ahaNavatA nAmnA na tadantavidhiH // 75 // aninasmangrahaNAnyarthavatA'narthakena ca tadantavidhi prayojayanti / / 76 // gAmAdAmahaNeSvavizeSaH // 77 // zrutAnumitayoH zrIto vidhirvalIyAn // 78 // antaraGmAnapi vidhIn yavAdezo bAdhate // 79 // -sakRdgate spaddhe yad bAdhita tadbAdhitameva // 8 // dvitve sati pUrvasya vikAreSu bAdhako na bAdhakaH // 81 // kRte'nyasmin dhAtupratyayakAye pazcAd vRddhistavAdhyo'T c||82|| 'pUrva pUrvottarapadayoH kArya kArya pazcAtsandhikAryam // 83 // -saMjJA na saMjJAntaravAdhikA // 84 // sApekSamasamartham // 85 // pradhAnasya tu sApekSatve'pi samAsaH // 86 // taddhitIyo bhAvapratyayaH sApekSAdapi // 87 // . gatikArakaGa syuktAnAM vibhayantAnAmeva kRdantaivibhaktyutpatteH prAgeva samAsaH // 88 // samAsataddhitAnAM vRttivikalpena vRttiviSaye ca 'nityaivApavAdavRttiH // 89 // AdazabhyaH saGkhyA saGkhayeye vartate na saGkhyAne // 9 // ekazabdasyAsaGkhyAtvaM vacit // 91 // Nau yatkRtaM kArya tatsarva sthAnivadbhavati // 92 / / chirbaddhaM subaddhaM bhavati // 13 // Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 nyAyasaMgrahaH Atmanepadamanityam // 9 // vipi vyaJjanakAryamanityam // 15 // sthAnivadbhAvapuMvabhAvaikazeSadvandvaikatvadIrghatvAnyanityAni // 96 // anityo NijcurAdInAm // 9 // Nilopo'pyanityaH // 98 // Nicsanniyoge eva curAdInAmadantatA 199 / / dhAtavo'nekArthAH // 110 // gatyArthA jJAnArthAH // 101 // | nAmnAM vyutpattiravyavasthitA // 102 // uNAdayo avyutpannAni nAmAni // 103 // zuddhadhAtUnAmakRtrima rUpam // 104 // kvibantA dhAtutvaM nojjhanti zabdatvaM ca pratipadyante // 105 // ubhayasthAnaniSpanno'nyataravyapadezabhAk // 106 // avayave kRtaM liGga samudAyamapi vizinaSTi cettaM samudAya soDavayavo na vyabhicarati // 107 // yena dhAtunA yuktAH prAdayasta pratyevopamarmasaMjJAH // 108 // yatropasargatvaM na sambhavati tatropasargazabdena prAdayo lakSyante na tu sambhavatyupasargatve // 109 // zIlAdipratyayenu nAsarUpotsargavidhiH // 110 // " . tyAdiSvanyo'nya nAsarUpotsargavidhiH // 111 // Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyAyaroMgrahaH strIkhalanA alo bAdhakAH striyAH skhalanau // 112 // yAvatsambhavastAvadvidhiH // 113 // sambhave vyabhicAre ca vizeSaNamarthavat // 114 // sarva vAkyaM sAvadhAsNam // 115 // pparAthe prayujyamAnaH zabdo vatamantareNApi vadartha gmyti||116|| dvau nau prakRtamartha gamayataH // 117 // cakAro yasmAtparastatsajAtIyameva samuccinoti // 118 // cAnukuSTa nAnuvartate // 119 // cAnukRSTena na yathAsaGkhyam // 12 // vyAkhyAto vizeSArthapratipattiH // 121 / / nyatrAnyakriyApadaM na zrayate tatrAstirbhavantIparaH prayujyate // 122 // yadupAdhevibhASA tadupAdheH pratiSedhaH // 123 // yasya yenAbhisambandho dUrasthasyApi tena saH // 124 // yena vinA yanna bhavati tattasyAnimittasyApi nimittam // 125 // nAmagrahaNe prAyeNopasargasya na grahaNam // 126 // sAmAnyAtideze vizeSasya nAtidezaH // 127 // sarvatrApi vizeSeNa sAmAnya vAdhyate na tu sAmAnyena vizeSaH // 128 // 'Dittvena kittvaM bAdhyate / / 129 // 'parAdantaraGgaM balIyaH / / 130 // pratyayalope'pi pratyayalakSaNa kArya vijJAyate // 131 // vidhiniyamayovidhireva jyAyAn // 132 // Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 nyAyasaMgrahaH anantarasyaiva vidhiniSedho vA // 133 / / parjanyavallakSaNapravRttiH // 134 // na kevalA prakRtiH prayoktavyA // 135 / / kivartha prakRtirevAha // 136 // dvandvAtparaH pratyekamabhisambadhyate // 137 // vicitrAH zabdazaktayaH // 138 // kiM hi vacanAnna bhavati // 139 / / nyAyAH sthavirayaSTiprAyAH // 14 // Page #182 -------------------------------------------------------------------------- _