Buddhiprabha 1965 09 SrNo 66

Author(s): Gunvant Shah
Publisher: Gunvant Shah
Catalog link: https://jainqq.org/explore/522166/1

Page #1

ના દધીપ્રામા
વન ડાયજેસ્ટ ત્ર દ લ.
વરસ ૬
- જે ધ મ મનુષ્યનો આંતરડી ઠારવાના ઉપદેશ આપતા નથી અને સ્વાર્થ ની ખાડમાં ઉતરવાનું કહે છે તે ધમ ને દૂર થી નમર કાર થાએા !!!
૧૦-સે-૧૯૬૫
| કોઈ પણ ગરીબની આંતરડી દુ:ખવવી. એના જેવું કાઈ અધર કમ નથી. એવા પાપની સુન્ને કેમ ના નિયમ પ્રમાણે વહેલી માડી થાય જ છે.
અ કે દદ
| પોતાના સંબંધી કોઈ ગમે તેવા અભિપ્રાય ખાંધે તે સંબંધી જરા માત્ર લક્ષ ન દેતાં પેાતાના સત્ય માર્ગે ચાલ્યા કરવું એ જ કમ યેાગી થવાનો મળ મંત્ર છે.
- શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગર સૂરિજી [ડાયરી માંથી ]

Page #2

શ્રીમદ્ બુદિધસાગરસરિજી
બીજાને પછી, પહેલાં જાતને સુધાર
હે આમન ! તું એવા પ્રકારના સદાકાળ ઉપગ રાખ કે તારા મન –વાણી અને કાયા વડે કેઈનું બુરું ન થાય.
કોઈપણ મનુષ્યને ધર્મનો ઉપદેશ આપતાં તે મનુષ્યનાં શ્રેય માટે ઉપદેશ આપું છું એ વિચાર કરી જા. કાલની જિદગી કરતાં આજના જીવનમાં કંઈ જ્ઞાનાદિકના અભિનવ ર સ રેડાય એ. વી દશામાં તું આવ !
આમન ! તારાં કાર્યો અને તારા આચાર અને વિચારોના જે પ્રતિપક્ષીઓ હોય તેઓના આત્મા ઉપર કરુણા અને મૈત્રીભાવના ધારણ કરીને તેઓનું ભલું પોતાના હાથે થાય એવો દઢ સંક૯પ ક ર !
| હે આતમ તારી જીવનયાત્રામાં જે એ સહાય કરનાર બન્યા હોય તેઓના આત્માઓને સહાય આપી શકાય એવી સ્થિતિ તને પ્રાપ્ત થાઓ એવી ભાવના ભાવ !
| હે આમન્ ! જે તું એ કેટી કરતાં સમભાવની કેટી ઉપર જે વખતે હોય તે વખતે શત્રુ અને મિત્ર પર સમાનતા ધારણ કર અને સમભાવ દૃષ્ટિથી સાનુકૂળ કે પ્રતિકૂળ જીવોને દેખવાને અભ્યાસ કરીને અપ્રમત્તદશાના આન દનો અનુભવ કર !
હે આત્મન ! તારી જિંદગી અનેક મનુષ્યના આશ્રય ભૂત બને.
હે આ મન ! સ્વપુરુષાર્થ અર્થાતુ આમપ્રયત્નરૂપ મિત્રથી તારું - શ્રેય: થનાર છે આમપુરુષાર્થ થી મેહનીયાદ કમને નાશ થાય છે.
હે આત્મન ! વર્તમાનની જિંદગી પર ભવિષ્યનો આધાર છે એમ જાણીને તું વતમાન કાળમાં સુધારો કર !
[ ડાયરીમાંથી ]

Page #3

मित्ती मे सन्व भूएषु वेरं मज्झं न केण ।
બધા જીવો સાથે મારે દાસ્તી છે; દુશ્મની મારે કાઇ સાથે નથી. શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરિજી સાહિત્ય પ્રકાશન મંદિર સચાલિત.
૧૦ મે
૧૯૫
પ્રદિપના
યુક્રિશ શાહ તંત્રી
જૈન ડાયજેસ્ટ
વરસ ૬ઃ સળગ કર
લવાજમ
(ભારત) રૂા. ૫-૦૦ પરદેશ રૂા. ૭-૦૦
ન.પૂ.
છુટક નકલ પસાસ ન.
ગુણવંત શાહ સંપાદક
તું અને હું ના લે† ભૂલી તું તે હું માન
હું તે તું માન હુ અને તુ
એટલે જ ઘુમે મ
કાર્યાલય
C/oજે, એસ.દાંતારા ૧૨/૧૬, ત્રીને ભાયવાડા, મુંબઈ-૨
ભગવાન શાહ
સહત ત્રી
પ્રેમ ગીતા
જા
વિલિનીકરણ

Page #4

SPI/T/TETISKNISKEAN
ઈશ્વર એ સત્ય હોય તેા એના જેવું સુંદર સત્ય એકેય નથી.
અને જો એ માત્ર કલ્પના જ હોય તે! એના જેવી શ્રેષ્ઠ કલ્પના પણ બીજી કોઈ નથી.
UNIANISMISSENNUSV
*
પરિસ્થિતિ અને માનવ વચ્ચે થએલી સમજુતિ એનું નામ સને.
**
હા, જિંદગી એક ખેલ છે. ખેલતાં આવડે તે એના
ચ જેવા ખેલ બીને એકેય નથી.
*
ત
ન
સ્ત્રી જો પુરુષ વિના ચલાવી લે તે સ્ત્રી ઘણાખરા સવાલોને! અંત આવી જાય.
*
કળી ખીલીને ફુલ બને છે આતમ ખીલીને પરમાત્મા.
ક
ણ હસવું શું અને દુઃખનું રડવું શું?
*
કા
જગતના
*
અરે! જ્યાં જિંદગી જ ક્ષણુલગુર છે ત્યાં સુખને
અરમાન વિનાની જિંદગી એ કાંઈ જિંદગી નથી; વસાની માત્ર એ ચડઉત્તર છે, ચડઉતર.
*
માનવી અને પશુમાં આટલો જ તફાવત છે. પશુ જેવું હાય છે તેવુ જ જીવન તે બતાવે છે. વિકારી હાય તે વિકારી અને શાંત હોય તે શાંત.
જ્યારે માનવી ? જવા દે એ વાત, દરેકને પેાતાના જીવનના સુંદર પરિચય છે.
ગુણવંત શાહ

Page #5

એપ્રિલની ખારમી તારીખે જૈન શ્વેતાંબર કેન્ફરન્સના અધ્યક્ષ તે સૂત્રધાર શ્રી અભયરાજ બલદેોટાએ પ્રેસ કેન્સ મેલાવીને ભાવિ કા ક્રમની રૂપરેખા આપી હતી. કેન્ફરન્સનું મુખ પત્ર “જૈનયુગ” ફરીથી પ્રગટ કરવું,
જૈન ભાઈઓની એકારીને દૂર કરવા “એપ્લાયમેન્ટ એક્ષચેન્જ” મારફત પ્રયત્ન કરવા.
અને સાદાઇથી લગ્ન કરાવી આપવા. આ ત્રણ કાર્યક્રમ પર ભાર મૂકવામાં આવ્યા હતા.
આમ જ્યારે ઘણા સમયની આળસ ખંખેરી કેન્ફરન્સ જાગી રહી છે તે સમયે પચાસ વરસ પહેલાં શ્રીમદ્ન બુદ્ધિસાગરજીએ જે ટકાર પ્રેરણા અને પ્રગતિના રાહ ચીંધતા પત્ર લખ્યો હતા એ પત્ર આજે પણ તેવો જ પ્રેરણાત્મક બની રહેશે. તેમ સમજી તે પત્ર અત્રે પ્રગટ કર્યો છે.
કેન્ફરન્સના કાર્યકર્તાઓને સંતની એ પ્રેરણા જરૂર કા`ગત બની રહેશે.

Page #6

અમમદાવાદ, સંવત ૧૯૬૮ અષાડ વદ ત્રીજ.
જૈન શ્વેતાંખર કેન્ફરન્સ, સુખ.
સેક્રેટરી શા. કલ્યાણુ દ સૌભાગ્યચ ંદ તથા ભાઈ અમચ'દ વગેરે.
ધ લાભ, તમારે પુત્ર પહેાંચ્યો. કેન્ફરન્સ હેરાલ્ડ માટે સુચવેલી સુચના પ્રમાણે સુધારો કરવાનું લખ્યું તે જાણ્યું છે.
નાના વર્તમાન બારીક મામલા પ્રસંગે મધ્યસ્થત્વ ધારીને પડેલા ભેદો જમાય એવી દીર્ઘદષ્ટિ વાપરીને યથાશકિત પ્રયત્ન કરશેા. જેનેામાં સપ વધે તે માટે તમારા જેવા પ્રયત્ન કરશે તે અંતે પાછી શાંતિ થઈ જશે.
સુશ્રાવક · ગુલામચંદ ઢઢ્ઢા તથા શા. મૈતીચંદ્ર ગીરધર કાપડિ ચાનો કાન્ફરન્સ ભરવા સંબંધી શો વિચાર છે તે લખી જણાવશો. કોન્ફરન્સ ભરવાની આવશ્યકતા છે પણ તેના આગેવાનાએ સમયજ્ઞ થવુ જોઇએ અને તેઓએ જાહેર હિ`મત ગુમાવવી ન જો]એ.
વલસાડમાં કેન્ફરન્સ ભરવા સબંધી વ્યવસ્થા કરી હતી અને ત્યાંના સંધ અમારા ઉપદેશથી તે કાર્ય ઉપાડી લેત પણ અત્યારની *લેશની વિટંખનાથી તે ખાજી પાછી સકેલી લેવી પડી હતી, તે સંબધી હકીકત શા. ગુલાખચંદ ઢઢ્ઢાના જાણવામાં હતી.
અને
કોઈ પણ કાર્ય કરતાં વિટંબના ભોગવવો પડે છે. ગામડાં કરતાં શહેરમાં કેન્ફરન્સ ભરવાની સગવડતા કા વાકાને પણુ સુગમતા થાય એમ બનવું સ્વભાવિક છે. જૈનોના માટે ભાગ કાન્ફરન્સને ચાહે છે. અને તે પ્રગતિના મા માં હેતુભૂત પણ છે. પરંતુ તેની સાથે જણાવવાનુ કે
કોન્ફરન્સના આગેવાને એ અને તેના લાગતા વળગતાઆએ ચારે તરફ્થી ઘણુ સભાળીને પ્રવર્તાવું જોઈએ. અનેક જનાનાં મન મેળવીને અને અનેક જનાને પેાતાના

Page #7

તા. ૧૦-પ-૧૯૬૫ જૈન ડાયજેસ્ટ સદવિચારો આપીને તથા ઠરાવ પ્રમાણે વર્તીને ધીમી ધીમી ગતિ કરીને સંગીન સુધારા કરવા જોઈએ.
કેઈપણ બાબતમાં બે મતભેદ પડે એમાં કંઈ આશ્ચર્ય નથી. પણ તેમાં સત્ય શું છે તેને નિર્ણય કરવો જોઈએ.
અન્ય કોમો કરતાં જેને કામ પાછળ રહે એમ તો કદી ઈછવા યોગ્ય નથી અન્ય કેમે કરતાં જૈન કમ આગળ વધે એવા ઉપાયો લેવા જોઈએ, તુર્ત વાવેલાં બીજ કંઈ એકદમ ફળ આપી શકતાં નથી. બીજ વાવનારાઓને પોતાને ફળી મળે એવી આશાએ જ બીજ ન વાવવા જોઈએ પણ ભવિષ્યની પ્રજા માટે સત્કાર્યનાં બીજે વાવવાં જોઈએ.
જેનોમાં હાલ ચાલતા કુસંપ સદાકાળ રહેવાનું નથી. જે થાય છે તે સારા માટે થાય છે. ભવિષ્યમાં કંઈ સારું પરિણામ આવવાનું હશે તો કેણ જાણે.
ગંભીરતા અને સહનશીલતા ધારણ કરીને જન બધુએનું ભલું કરવા પ્રયત્ન કરશો. અને મનમાં પ્રગટ થતાં બેદને શમાવી દેશો.
શ્રી વીતરાગ ધર્મની આરાધના કરશો. પ્રભુ ભકિતમાં સદા કાળ તત્પર રહેવું. જેને ધર્મની આરાધના કરવામાં પ્રમાદ કરો નહિ ધર્મના કાર્યો કરવામાં પ્રવૃત્તિ કરવી. પરભવનું ભાતુ બાંધ. વામાં ખામી રાખવી નહિ. જ્યાં સુધી આયુષ્ય છે ત્યાં સુધી ધર્મની સાધના ખરા ભાવથી કરશો.
ઘરમાં એક આગેવાન ધમ હોય છે તો તે આખા ઘરના મનુષ્યને ધમ બનાવે છે. ૐ શાંતિઃ શાંતિઃ શાંતિઃ
લિ૦ બુદ્ધિસાગર.

Page #8

કોન્ફરન્સ બોલાવેલી પ્રેસ કોન્ફરન્સ
એપ્લેયમેન્જ એક્ષચેન્જ : લગ્ન વિભાગ જૈન યુગ અને હિરક મહોત્સવ
આ ચતુરંગીની સંપાદકીય
ચર્ચા વિચારણા તા. ૧ર-૩-૬૫ ના રોજ જૈન યૂડમાં આપણા સમાજના શિક્ષિત કોન્ફરન્સના અધ્યક્ષ શ્રી અભયરાજ યુવાને ભીંસાને દમ તોડી રહ્યા છે બલદાદાએ કો-ફરન્સના ભાવિ કાર્ય. તેવા સમયે કોન્ફરન્સ તરફથી એલે. કમની તેમ જ સંસ્થાની વર્તમાન યમેન્ટ એક્ષચેન્જની પ્રવૃત્તિને ધમપ્રવૃત્તિઓની માહિતી અને સંસ્થાને ધમતી બનાવવાને જે નિર્ધાર લેવા પરિચય આપવા માટે પ્રેસ કોન્ફરન્સ છે તે આવકારદાયક છે એટલું જ એલાવી હતી.
નહિ પ્રોત્સાહુનીય પણ છે. પરંતુ આ કેન્ફરન્સ તરફથી બેલાવાયેલી આ
પ્રવૃત્તિ સફળ બનવાને આધાર સમાકોન્ફરન્સમાં ભાવિ કાર્યક્રમની રૂપરેખા
જના ઉદ્યોગપતિઓ અને વેપારી આપતાં ચાર મુદ્દાઓ વિષે વિશેષ આલમ પર છે. તેઓ પોતાના કારભાર મૂકવામાં આવ્યો હતો. તે મુદ્દા ખાનાઓ, પેઢીઓ તેમજ દુકાનમાં તે આદ–
જૈન ભાઇઓને કામ આપવા માટે,
આગ્રહ સેવે તે જ આ પ્રવૃત્તિને ધારી (૧) જૈન ભાઈ-બહેનોની બેકારીને
સફળતા મળે. બીજું પિતાને જોઈતા દફનાવવા માટે એપ્લેયમેન્ટ એક્ષચેન્જ.
માણસ, એ કોન્ફરન્સના આ એપ્લો(૨) જૈન કવેતાંબર કોન્ફરન્સનું યમેટ એક્ષચેન્જ મારફત મેળવવાને બંધ પડેલું મુખ પત્ર-જૈન યુગ” નું દઢ આગ્રહ રાખે તો જ આ પ્રવૃત્તિ પુનઃ પ્રકાશન.
કામયાબ બને. () સાદાઈથી લગ્ન પડે તે માટે
પરંતુ એથી ય વિશેષ જવાબદારી. લગ્ન વિભાગને પ્રારંભ.
તો કોન્ફરન્સના કાર્યકર્તાઓની રહેશે.
તેઓએ સદાય જાગૃત રહેવું પડશે કે (૪) હિરક મહોત્સવ.
કઈ કંપની અને કારખાનાને માણુ આજે જ્યારે બેકારીની નાગ- સની જરૂર છે. આ કંપની અને

Page #9

તા. ૧૦-પ-૧૯૬૫ ] જૈન ડાયજેસ્ટ કારખાનાના માલિકોને સમજાવીને, પ્રવૃત્તિમાં ચેતન આવવાનું નથી. જરૂર પડે તે તેમના પર દબાણ કોન્ફરન્સના કાર્યકર્તાઓ બધા બાહેશ
વેપારીઓ છે, તેઓને એ સમજાવલાવીને પણ જૈન બેકાર ભાઈઓને તેમને ત્યાં કામ અપાવવા માટે દોડ
વાની જરૂર ન હોય કે વેપારને ધામ કરવાની રહેશે.
વધારે હોય યા વેપાર કરવો હોય
તે દુકાનમાં ગેરહાજર રહીને ન થાય. આ માટે સૌ પ્રથમ જરૂર રહેશે
સંસ્થાના કામનું પણ તેવું જ છે. કોન્ફરન્સના કાર્યાલયમાં જવાબદાર આજ કાર્યાલયમાં કઈ જ જવાબદાર કાર્યકર્તાઓની સતત હાજરી. કાર્યકર્તાની બેઠક નથી. ત્યાં કામ
આ કાર્યાલયમાં જવાબદાર કાર્ય કરતાં કારકુન ભાઈઓને ટેલીફેનથી જ કર્તાઓ જ્યાં સુધી બેસીને સમાજના કામ કરવું પડે છે. આના બદલે જે સતત સંપર્કમાં રહીને કાર્ય કરતાં ત્યાં કોઈ કારોબારીના કાર્યકર્તાઓનહિ બેસે ત્યાં સુધી કોન્ફરન્સની માંથી કેઈ એકાદની પણ બે સતત શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરિજી સાહિત્ય પ્રકાશન ગ્રંથમાળા તરફથી પ્રગટ થઈ ચૂક્યાં છે !
પ્રેરણું ભર્યા પ્રાણવાન પ્રકાશને – * ભજનપદ ભાવાર્થ સંગ્રહ
* શિષ્યોપનિષદ * રત્નલીપ યાને ગુરુબેધ
ક જન કેટ (અંગ્રેજી) અને હવે ટુંક સમયમાં જ પ્રગટ થાય છે.
જેનોપનિષદ
લેખક : શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરિજી કિંમત એક રૂપિયે.
-: લખે યા મળે :– ભગવાન શાહ :
શ્રી ચીમનલાલ જેચંદભાઈ ૧૭૦૭૨ ગુલાલવાડી,
શેઠ મનસુખભાઇની પોળ, મુંબઈ-૪
કળુપુર, અમદાવાદ,

Page #10

બુદ્ધિપ્રભા
<}
ને નિયમિત હાજરી હાય તાલુકામ ઘણું સરળ અને સંગીન બની રહે અને એપ્પલાયમેન્ટ એક્ષચેન્જ' ની પ્રવૃત્તિ માટે તા તે પ્રવૃત્તિના સચાલકની હાજરી અવશ્ય જોઇશે. તે જ આ પ્રવૃત્તિ ધાર્યું નિશાન મારી શકશે.
ત્રીજી જવાબદારી જૈન મેકાર સાઇન્મેનેાની છે. તેઓએ તુરત જ પેાતાની અરજી કન્ફરન્સમાં કરવી જોષ્ઠશે. તેમના સહયોગ વિના તે આ પ્રવૃત્તિ આગળ વધવાની જ નથી.
કાન્ફરન્સ અમને શું કરી અપાવશે’ એ નિરાશા મનમાં નહિ રાખીને—“ડૂબતાને તરણાની પણ આશા' રાખીને પેાતાના નામની નોંધણી કેન્ફરન્સના કાર્યાલયમાં તુરત જ કરાવવી જોઇશે.
આમ જે એકારે, ઉદ્યોગપતિએ અને કાર્યકર્તીએના અવિરત ને સંનિષ્ઠ પ્રયત્નાને! સહયાગ સધાય તા જરૂરથી આ પ્રવૃત્તિ એક રચનાત્મક તે સમાજો પયેાગી બની રહેશે એમાં જરાય શકાને સ્થાન નથી.
ફ્રાન્સે ખીજા કાર્યોમાં જૈન યુગ' ને પુનઃ પ્રકાશિત કરવાને નિણૅય લીધેા છે. આ નિય ઘણા જ મેાડા લેવાયા છે પણ કર્યું
તા. ૧૦-૫-૧૯૬૫
નહિ. Late is better than never. નથી જ તેના કરતાં વિલંબ પણ અપેક્ષાએ સારા જ છે.
‘સેવા
આ નિણૅયની જાહેરાત સાંભળીને સમા’સાપ્તાડ્રિંકના તંત્રી જરા છેડાઇ પડયા છે. અને તેઓશ્રીએ . તા. ૨-૫-૬૫ ના અંક ૩૮ થી ૪૦ ના પાન ન. ૧૮ અને પાન નં. ૨૨ ઉપર આ અંગે નનામા લેખ લખ્યો છે. તેમાંના અનુરોધ તે લખાવટ એવા પ્રકારની છે તેથી સહેજ માની શકાય કે આ લખાણ કાઇ સ્વતંત્ર લેખકનું નહિં પરંતુ તંત્રી સ્થાનેનુ છે. એ લખાણુ જેનુ હાય તેનું પર ંતુ એમાં જે સવાલ પૂછવામાં આવ્યા છે —
કેાન્ફરન્સ પેાતાના મુખપત્રમાં છાપશે શું? અને તેને જવાબ પણ પ્રશ્નમાં જ આપ્યા છે શું સમાચાર?
તા એ લેખના લેખક ભાતે અમે પૂછીએ છીએ કે જૈન યુ’ સમાચાર નહિં છાપે તે શું કારા પાના છાપશે?
અને સમાજનું કયું પત્ર કેન્દ્રરન્સને ખાત્રી આપી શકે તેમ છે કે કેન્ફરન્સના તમામ સમાચાર, અહૈવાલ, અપીલે, કાર્યક્રમેાતી ના, દાતાના સ્વીકાર વગેરે કારન્સ તર(વહુ માટે શુઓ પાનુ ૫૭)

Page #11

જીએશા
દોસ્તી
એક હતો આંધળો. એક હતો ભૂલે.
બંને એક બીજાના આધારે એક ગામ ભણી જઈ રહ્યા હતા. રસ્તામાં એક આંબાનું ઝાડ જોઈ લૂલાને કેરી ખાવાનું મન થયું. આંધળાને તેણે કેરીની વાત કરી. તેને પણ કેરી ખાવાની ઈચ્છા બતાવી. એટલે આંધળાના ખભે લૂલે ચડે. અને કેરીઓ તેડી લીધી. અને બંનેએ આનંદથી ખાધી.
એટલામાં કયાંકથી રખેવાળ આવે. અને આંબાની ડાળને હાલતી જોઈ તેને શક ગયે. તુરત જ તે આંધળા ભૂલાની પાછળ ગયે અને તેમને પકડી પાડયાં.
કેરીઓ તમે તેડી હતી ?” ના રે ભાઈ! હું તે લંગડે છું.” ત્યારે તે તેડી હતી.”

Page #12

૧૦ ]
બુદ્ધિપ્રભા
‘ ના રે ભાઈ ! હું તે। દેખતા જ નથી. ’
રખેવાળ આ લેકાની ચાલાકી સમજી ગયા એટલે તુરત જ તેણે ગુસ્સે થઇને આંધળાના ખભા પર લૂલાને બેસાડી દીધા. અને બતાવ્યું કે તમે આમ કેરી તાડી હતી.
તા. ૧૦-૫-૧૯૬૫
પાપ અને પુણ્યનું પણ તેવુ જ છે.
દેહ કહે છે હુ તે જડ છું. જડથી પાપ કેવી રીતે થાય ?
ત્યારે આમા કહે છેઃ અરે ! એ દેહુ ! અત્યારે હુંશું પાપ કરું છું! મારે તે! ઇન્દ્રિયા જ નથી. અને ઇન્દ્રિયા વિના તે કેવી રીતે બને? માટે મારું નામ તે ભાઈ! તું લેતા જ નહિ.
Ο
ત્યારે ફરાજા આત્માને દેઢુના ખભા પર બેસાડીને બતાવે છે કે શા માટે એક બીજા પર દાષારોપણ કરી છે!? કારણ દેશષિત તમે બને છે.
તમે એક બીજાના સહકારથી જ પાપ ને પુણ્ય કરી છે. આ સાંભળીને દેહ અને આત્મા શુ મેાલે ?

Page #13

ભગવાન શાહ
સંકલન
મુખડા દેખો દર્પન મેં
જે સાધુઓ એક બીજાની નિંદા કરે છે, એક બીજાની વિરુદ્ધ વાતો કરે છે, ગાળા દે છે, મશ્કરી કરે છે, મમ હણાય એવા પ્રપંચ બોલે છે, તેઓ સાધુ માર્ગથી ભ્રષ્ટ થાય છે.
જે સાધુઓ બીજાનાં દૂષણે કહે છે, લોક પર જુઠ્ઠા આળ ચડાવે છે,
તેઓમાં વસ્તુતઃ
સમ્યક
હોય એમ કહી શકાય નહિ. જે સાધુઓ અને સાધ્વીઓ બીજાના ગુણે દેખીને અમેદભાવ ધારણ કરે નહિ અને ઉલટું બીજાના ગુણો દેખી–સાંભળીને નિંદા કરે અને ઈર્ષ્યાથી બળે તે ચારિત્ર્યમાર્ગથી પડે છે અને બીજાના આત્માઓને પણ તે પાડે છે. જે સાધુઓ ઉપાધિથી બીતા નથી, અને શ્રાવકોને કલેશની ઉદીરણામાં દેરવે છે.
તે સાધુએ નિરૂપાધિ સંયમ સુખથી
ભ્રષ્ટ થાય -શ્રીમદ બુદ્ધિસાગરસૂરિજી

Page #14

છગનલાલ પરમાર
પાગલ કોણ?
લાકડી ઇનામમાં આપવી છે. પણ બ, રાજાને એવી ધૂન ચડી કે જેને. એ ખરેખર પાગલ હેવો પાગલને ઇનામ આપું. વિદ્વાન હાય,
જોઈએ. એ પિતે પણ કબૂલ કરે કે, ગુણવાન હોય, બળવાન હોય, શૌર્યવાન
“હા, હું પાગલ છું, મેટો પાગલ છું.” હેય, રૂપવાન હોય, એવાને તે ઇનામ
આમ જુઓ તે રાજા વાતડાહ્યો મળે, પણ પાગલને ઇનામ કયાંથી
માણસ લાગે, પણ લંબાવે ત્યાં જરા મળે? બસ, હું એને ઇનામ આપું.
વાયેલ દેખાય. પોતાની ધૂનમાં જ આવી ધૂન તે કાને પડે ? જે પડ જાય. બીજાને સમજે કે પિતે જ ધૂની હોય, જેના મનનું પાસું સાંભળે. રાજાને કોણ કહે કે મારી પાગલનું હોય. આ રાજાનું પણ એવું વાત સાંભળ ? અને એ પણ આવા હતું. રાજાનું પદ જ કોઈ અનાબુ વાયલ ૨૬જાને ? છે. ઊંચે ચડાવે તે એ છેક પરાકાષ્ટાએ પહોંચાડે. ભગવાને જ ગીતામાં
એટલે વાંધા-વિરોધની વાત તો કહ્યું છે ને, કે મનુષ્યમાં હું રાજા
જ કયાં રહી, પણ કશી સલાહસૂચના
પણ દીવાને ન કરી. રાજાની આજ્ઞા છું. પણ એ પદ જે નીચે પાડે તો થઈ રહ્યું પછી ! રાજા, વાજ ને
અનુસાર તેણે માણસોને પાગલની વાંદરા, એ કહેવત જરાય જૂઠી ન
ધમાં મેકલી આપ્યા. ઠરે. પહેલી શક્યતા અતિ ઓછી, ઇનામની લાલચે તે ઘણા યે જ્યારે બીજી અપાર. એટલે જ તો ઘેલા બને. ઘેલાની ભૂમિકા ય આબાદ આજે રાજાશાહી યુગ આથમે ભજવી ઘે, પણ અહીં તે ખરેખર ગયો ને!
ઘેલાનું કામ હતું, અને એ પણ રાજાએ દીવાનને બોલાવીને હુકમ
એ ઘેલો, જે કબૂલ કરે કે, “હા, કર્યો કે, “આપણા રાજ્યમાંથી મોટામાં હું ઘેલું છું.” મેટો પાગલ શેાધી કાઢે ને મારી દીવાનના માણસે પાગલને જઈને પાસે રજૂ કરે. મારે એને ઇનામ પૂછેઃ આપવું છે. આ રત્નજડિત સુવર્ણ “તું પાગલ છે ને?

Page #15

તા. ૧૦-૫-૧૯૬૫ જૈન ડાયજેસ્ટ
[૧૩ જવાબ મળે : “કોણ હું પાગલ છેડી ચમકી ગયેલી, તો કોઇની વધુ. પાગલ તું ને તારે બાપ.”
મગજનો રફ દરેકનો જરા ઢીલો. “અરે તારા રાજાની એસીતેસી. “યથા રાજા, તથા પ્રજા.” પાગલ છે તું છે કે અહીં આવ્યો પૂરેપૂરા પાગલ પણ પાર વગરના છે પૂછવા. તું જ જઇને લઈ લે ને નીકળ્યા, પણ પાગલપણું કબૂલવાની ઈનામ.”
વાત બેટી. કબૂલ કરવા જેટલી અને કોઈ પાગલ મારવા દેડતા, સમજણ કે સ્વસ્થતા હોય તો એ કાઈ ગુસ્સે કરીને ચાલ્યા જતા, કે પાગલ કેમ કહેવાય ? જાતજાતના ચેનચાળા કરતા. કોઈ કબૂલ કરે એવાને રાજા પાસે ખડખડાટ હસતા, તે કઈ વળી એના રજૂ કરે ને રાજાને જે એમ થઈ અલગારી અવાજે લલકારી ઊતા. જાય કે આ તે ખરેખરો પાગલ
નથી તો દીવાનનું આવી જ બને. દુનિયાને ઊંધા ચશમા,
રાજાનું ભલું પૂછવું. એમાં કે આ ડાહ્યા દીવાવા લાગે.
રાજા તે વાળ ને વાંદરાની જમાદીવાને પોતે પણ પ્રયાસ કરી તને ! દીવાન જૂઠા બેલે લાગે છે જે. ગામેગામ એ ફરી વળ્યો. શૂળીએ જ ચઢાવે. નજીક જઈને ઝીણવટથી જાતમાહિતી દીવાને હાથ ખંખેરી નાખ્યા. મેળવતા એ છક્ક થઈ ગયે. પ્રજા રાજની શરત સિદ્ધ થતી નહોતી. આખીના મનનું વાજું બેસવું ને શરત જ વિચિત્ર હતી, સિદ્ધ ન બેતાલું વાગતું લાગ્યું. કેઈની ડાગળી થાય એવી.
-
-
Grains : SUKESHI
Pho 534388 Please Contact For. ALLOY TOOL STEEL.
AND High Speed Steel
Carbon Steel 10. H. N. S. Steel
| Nickle Chrome Steel Stainless Steel
Hot Die Steel High Carbon High Chrome
UNITED STEEL AGENCY (India) 92, Nagdevi Street, BOMBAY-3.

Page #16

ન વળે.
૧૪]
બુદ્ધિપ્રભા (તા. ૧૦-૫-૧૯૬પ
એટલે પાગલની જ હજીયે એ જમાનાને ઉદ્ધાર કરવા ?
જારી રાખવાની દીવાને ખાતરી આપી. વાળા તમે કેણ છે?
ને મૂંગો જ રહ્યો. રાજાને, ધૂન પૂરી શું તમે તમારા પિતાને
ન થઈ એને અજપે થઈ ગયે. ઉદ્ધાર કર્યો છે?
ક્યાંય ચેન ન પડે. જીવને કરાર –અજ્ઞાત,
અધીરા થઇને રાજા પિતે ક્યારેક રાજા પાસે જઈને દીવાને પેટ. કયારેક પાગલની જમાં નીકળી છૂટી વાત કરી દીધીઃ “મહારાજ! પડતું. સાથે પેલી સાચા હીરામોતી રાજ્યના ગામેગામમાં ગાંડા તે ગાડાંનાં જડેલી સેનાની લાકડી પણ લઇ ગાડાં ભરાય એટલા પડયા છે, પણ જાતે. દીવાને કહ્યું હતું એમ જ બધું ગાંડે હોવાનું કઈ કબૂલ કરતો નથી.” જોવા મળ્યું. પાગલ હોવાનું કોઈ
રાજા દ્વિધામાં પડી ગયો. એને કબૂલ જ કરતા નહે. રાજાને થયું, ગળે ઘૂંટડે ન ઊતર્યો. બોલ્યો: “કબૂલ સાથે માણસે આવે છે એટલે પાગલ ન કરે તો આપણને ખાતરી કેમ ડરતા હશે. માણસને સાથે આવવાની થાય ? એવું યંત્ર ડું આવે છે કે એણે મના કરી, ને કોઈ વાર એકલો માથા પર મૂકતાં પાગલપણું પરખાઈ નીકળી પડતો. જાય. આનું અમૂલ્ય ઇનામ, ખાતરી થયા વગર, ગમે તેને કેમ આપી
એક વાર ગામને પાદર નદી કાંઠે દેવાય ? તરકટ ન ચાલે.”
તે ફરતે હતે. દૂર આવેલી એક
ઝૂંપડીમાંથી થોડાક માણસોને તેણે કહેવાનું વિવાનને મન તે થયું. એકસામટા બહાર નીકળતા જોયા. કે, મહારાજ, આપની શરત જ બેટી સાંજ પડી ગઈ હોવાથી બધા ઝપાટાછે. ખરેખરે પાગલ પોતાના પાગલ બંધ નગર ભણી જઈ રહ્યા હતા. પણાને એકરાર જ ન કરે. એકરાર રાજને થયું, ઝૂંપડીમાં રખેને કઈ કરવા જેટલી ગતાગમ હોય તે એ દીવાન બેઠા હેય. આ માણસે તેનું પાગલ શાને ?”
ટીખળ કરવા ટને વળ્યા હોય. પિતાને પણ એવું કહેવા બેસે, ને કયાંક
આવતે જોઇને, પાગલને પજવ્યાથી આડું વેતરાય છે ? રાજાને એમ થાય રાજ સજા કરશે એ ડરના માર્યા તે તે દીવાનનું સે જ ઊલું ભાગ્યા હતા. થાય ને?
રાજાએ ઝૂંપડી તરફ ઝડપથી

Page #17

તા. ૧૦-૫-૧૯૬૫]
એયુ તે એક
પગ ઉપાડયેા. જઇને સાધુ પાટ ઉપર એક હતા. કદાવર કાયા ને મસ્ત મુખમુદ્રા ! માથે મેટી જટા, લાંખી દાઢી ને ખુલ્લુ શરીર. માત્ર કૌપીન પહેરેલી. ઝુંપડીની બારીએથી ખીલેલી સખ્યાને નિહાળતે મેદે હતા.
જૈન ડાયજેસ્ટ
રાજા બારણામાં આવીને ઊભે રહ્યો તા ચે. તેનું ધ્યાન ખે ંચાયુ' નહિ. કથા સાંભળીને શ્રોતાજને બહાર ગયા કે તેણે ખારી બુદ્વાર નજર કરી અને તેની નજર ત્યાં ચાંટી રહી. અહીંની પ્રકૃતિ કા અદ્ભુત હતી, પળે પળે અવનવાં રૂપ ધરતી. એ રૂપલટા નિહાળીને મુગ્ધ બની જાય એવા આ સાધુ હતે.
રાજાએ
પણ સુતારનું મન બાવળિયે આ સત્સ`ગી, તત્ત્વજ્ઞાની, પ્રકૃતિપ્રેમી સાધુને પાગલ માની લીધે. બિલ્વમ ગંગે જેમ પોતાની નવાઢાને નિહાળવાની અધીરાષ્ટ્રમાં કાળી ડિખાણુ મેધલી રાતે સરિતામાં તરતા શબને ડેડી માની લીધેલી, ગેાખે લટકતા સાપને દારડુ માની વીધેલું
“તુ પાગલ છે કે નહિ?” અધીરાષ્ટ્રમાં એકદમ પૂછી
રાજાએ
નાખ્યુ.
સાધતું ધ્યાન ખેચાયુ, એવું સામે રાજાના હાથમાં પેલી રત્નજડિત
[૧૫
સસારની
જે પૈાતે જ વાસનાઓમાં લુબ્ધ છે તે બીજાના ઉદ્ધાર શી રીતે કરી શક્યાતા છે?
--આ. વિજયધસૂરિ
સુવર્ણ છડી, સાધુને કાને રાજાની આ વાત આવી ગયેલી. તે સમજી ગયા. હા, પાગલ જ છું, સાધુએ સરિમ જવાબ વાળ્યે,
ખરેખરે તે મેટામાં મોટાને ?”
73
“હા, હા, ખરેખરા ને માટામાં મેાટા મારાથી મેટે પાગલ દુનિયામાં કાઇ નહિ હોય.” સાધુએ મુક્ત કરે અટ્ટહાસ્ય કર્યું. એ અદ્નહ્રાસ્યું ઝૂંપડીને ગજવી મૂકી, ને ઊઁચી ભેખડા વચ્ચે વહેતી સરિતાના જલતરંગામાં પયા પડયા સાંજે માળા તરફ પાછા ફરી રહેલાં પંખીઓએ કિલકિલાટ કરી મૂક.. પૃથ્વીને વિદાય-અર્ધ્ય અર્પી રહેલા સૂર્ય નારાયણું છેલ્લાં કિરા સંકેલી લીધાં.
રાજાને થઈ ગયું, જેવા પાલને તે શોધી રહ્યો હતેા એવા જ બરાબર આ પાગલ છે. તેના હૈયામાં તું પૂર આવ્યું, અને એના ધૂવાટે તેના ફથી હાસ્યની આ ઊના.
અને ાનો પેલી અચા હીરા -

Page #18

૧૬]
-
:
ભાદ્રપ્રભા
તા. ૧૦-૫-૧૯૬૫
આજુબાજુ બેઠેલાં કુટુમ્બીજનો ને એક વાત હું દિવસની
રાજપુરુષો પણ એમ જ ઇચ્છી 1 જેમ સ્પષ્ટ જોઉં છું કે દુ:ખનું !
રહ્યાં હતાં. કારણ અજ્ઞાન સિવાય બીજું
બરાબર એ જ સમયે પેલો સાધુ કઇ જ નથી.
રાજમહેલમાં આવી ચડયો. ભગવા –વિવેકાનંદ
વો, પગમાં ચાખડી, માથે જટા ને
દાઢી! એ જ કદાવર કાયા ને મસ્ત મેતીથી જડેલી સેનાની લાકડી સાધુના મુખમુદ્રા! હાથમાં પેલી રત્નજડિત હાથમાં સોંપી દીધી.
સુવર્ણ છડી ! રાજા સાધુને ઓળખી પરંતુ લાકડી સામે સાધુએ નજર ગયા. પિતાની એક વારની વિચિત્ર સુદ્ધાં ન કરી. હાથમાં જેવી એ ધૂનનું સ્મરણ થઈ આવ્યું. એ ધૂન આને કે પાછળની ઘાસની દીવાલમાં સંતોષાયાનો પ્રબળ આનંદ તે ખોસી દીધી.
અત્યારે પણ ફરીથી અનુભવ્યું. એ
આનંદને રામાવેગ તેના શરીરમાં રાજા તે ગુસ્સે થવાને બદલે
રૂર્તિની લહર લઇ આવ્યો. એના ફરીથી હસી ઊઠયોઃ
બેરે રાજાને આનંદવિનાદ કરતે ખરે, ખરો પાગલ નીકળ્યા કરી દીધે? તું તો અમૂલખ ચીજની તને કાંઈ “પધારો પાગલરાજ, પધારો! કિંમત જ નથી. પાગલ કેને કહે? ઘણાં વર્ષે ફરી આપનાં દર્શન થયાં. બસ તું જ લાયક છે આ ઇનામને” ખૂબ આનંદ આવ્યો.”
અને હસતે હસતે, ચિરવાંછિત કેમ છે, મહારાજ ! પધારો, ધૂન સંતોષવાનો પ્રબળ સંતોષ અનુ. આપની તબિયત કેમ છે?” રાજાના ભવતા રાજ ચાલતો થયો.
પલંગ પર જ બેસી જઇને, સુવર્ણ છડી વર્ષો વીતી ગયાં એ વાતને. પર હાથ ટેકવી, સાધુએ ખબર સમયે સમયનું કામ કર્યું. વૃદ્ધાવસ્થાએ અંતર પૂછયા. રાજાને ઘેરી લીધે ને અસાધ્ય “તબિચતનું હવે પૂછવાપણું નથી
વ્યાધિએ કબજો જમાવ્યો. રાજવૈદોએ રહ્યું, મહારાજ ! પરલેકમાં જવાનું છે. હાથ ખંખેરી નાખ્યા. રાજાને પણ હવે તો.” રાજાના જવાબમાં સાલસથયું, હવે જ પડે તો સારું. ભચંકર પણું ઊપસી આવ્યું. પ્રકૃતિથી જ બે ધિની અસહ્ય વેદનામાંથી શ્કાય. વાંકેચુકે ચાલતે સર્ષ પણ દરમાં

Page #19

તા. ૧૦-૫-૧૯૬૫ ]
પ્રવેશતાં સીધા દેર થઇ જાય છે. તે પછી મૃત્યુ રે આવી કીબેલા મનુષ્યનુ શું પૂછવું ?
..
ક્રમ, મહારાજ ! આપને અહીં શું દુઃખ છે ? પરલેાકમાં શા માટે જવું ?” સાધુને અભિનય કુતૂહલના મેટા પ્રદર્શન સમે! ખની ચે.
જૈન ડાયજેસ્ટ
રાજાને રમૂજ પડી. તેને થયું, સાધુ હજી એવા ને એવા પાગલ જ રહ્યો. સાધુને જાણે સમજ આતે હૈાય તેમ રાજા ખેલ્યા :
64
એમાં આપણૅ થે ચાલે ? નામ એના નાશ છે જ. પ્રાણીમાત્રને પરલેાકમાં જવાનું નિશ્ચિત જ હૈય છે, મહારાજ !'
રાજાની જ્ઞાનવાણીએ સાધુને વિચાર કરતા કરી મૂકયા અર્જી તે આડું પાદડું જ પડયુ છે તે શું? એ પાંદડુ ઉઠાડનારુ કાઇ હેત તા ? તે રાજાનું જીવન આવ રણમાં અટવાઇ રહેત ખરું ?
નીકળ્યુ
સાધુએ ચકાસણી માંડી પર લેકમાં જવાનું નિશ્ચિત હેાય છે એની મહારાજ, આપને અગાઉ ખબર હતી ???
[ ૧૭
લેકા નાના નાના દુ:ખ એટલા માટે સેગવી રહ્યા છે કે સમાજતા ણા માટા ભાગ ધહીન જીવન જીવે છે. –ઢાલ્સઢાય.
સાધુના પ્રશ્નને રાજાની રમૂજ વૃત્તિન વિશેષ ઉત્તજી ઃ “એટલી તે! મ્બર હાય જ ને ? હું કાંઈ થાડા તારી જેમ પાગલ છું ?”
“સારું, સારું, મહારાજ ! મારા
:
જેવા પાગલથી આડુ અવળુ પૂછાઈ જાય તે! માઠું' ન લગાડતા.” સાધુએ વિનાદને આનંદ લૂટકે “હું તે એટલા માટે પૂછતે હતેા કે પરલેાકમાં નાકરચાકર મેકલીને આપની સગવડ બંધી કરાવી લીધી છે ને? ત્યાંથી આપ પાછા ક્યારે કરશે ?”
સાધુના પ્રશ્નમાં રહેલા અજ્ઞાનની રાજને દયા આવી, છતાં, કાણુ જાણે કેમ, એ પ્રશ્ને રાજાને જર! વિચારમાં નાખી દીધેા. ઉત્તર આપતી વખતે તે સ્વરમાં વિષાદ પણ તરી આવ્યા :
“ત્યાં મહારાજ, ન કાઇને મેકલી શકાય કે ન ત્યાંથી પાછા ફરી શકાય. આ કાંઠું આપણા પૃથ્વીલાક ચાડે છે?”’
ત્યારે કાને સાથે તે લઇ જશે ને ? રસ્તા તમારે જાણીતે છે?’”
“તમે પશુ મહારાજ, કેવા પાગલ જેવા પ્રશ્નો પૂછે! છે ?” રાજાના અવાજમાં હવે ચીડ પણ ભળી “રસ્તા જાણીતે કેવા ? સાથે લઈ જવાની વાત
અને કાને પણ કેવી ?

Page #20

૧૮]
બુદ્ધિપ્રભા તા. ૧–૫-૧૯૬૫ જેમ આવ્યા એમ જવું-એકલા ને “હે રાજા! જે સ્થળે જવાનું ખાલી હાથે.”
પહેલેથી જ નિશ્ચિત હોય છે, જેને
છે, જ્યાં કેને સાથે ભાતું પણ સાથે નહિ ?” માર્ગ અજા
લઈ જઈ શકાતું નથી અને જ્યાંથી સાધુએ પ્રશ્નોમાં બરાબર પીછે પકઠો.
પાછું પણ ફરી શકાતું નથી, તે રાજા વળી વિચારમાં પડી ગયો.
પરલોક માટેનું ભાતું, આટઆટલી વિષાદ, ચીડ અને ચિંતન, ત્રણેના
સત્તા ને સંપત્તિને હવામી હોવા છતાં રે રાજના મનમાં એકાએક ઝબકારે
તે આ લેકમાં ભેળું કર્યું નહિ, ને થયો. તેના પ્રકાશમાં એને સમજાઈ
અમૂલખ એવું આ માનવજીવન વેડફી ગયું કે સાધુ તે કઈ ગૂઢ, દ્વિઅર્થી
નાખ્યું, તો તારા જેવો પાગલ કોણ ? વાણી ઉચ્ચારી રહ્યો છે. પ્રશ્નનો
તું જ ખરેખરો ને મોટામાં મોટા ઉત્તર વાળવાને બદલે રાજાએ હવે
પાગલ થી શું? લે, આ લાકડી સામે પ્રશ્ન પૂછ્યો–મુગ્ધ ને
તારી પાછી, તને હું એ પાછી ઇનાકુતુહલભર્યોઃ
મમાં આપું છું તને મેટામાં મોટો “શેનું ભાતું, મહારાજ?”
પાગલ માનીને.” “પલેકનું ભાતું.”
અને સાધુએ એ રત્નજડિત “પરલોકનું ભાતું શું?” સુવર્ણ છડી રાજાને દેવા માટે હાથ
લંબાવ્યો. રાજા તે શૂન્યમનસ્ક ને “આ લેકમાં આવીને મનુષ્ય કર્તવ્યવિમૂઢ બની ગયે. શેક ને કરેલું પુણ્ય એ એનું પરલકનું નાતું
લાલુ પશ્ચાત્તાપનાં આંસુ એની આંખમાં છે, મહારાજ ! એ એને હેમખેમ
ધસી આવ્યાં. ગદ્ગદ્ કંઠે ફૂટક પરલોક પહોંચવામાં ને ત્યાં સુખેથી
અવાજે એ બોલ્યોઃ રહેવામાં સહાય કરે છે.”
માફ કરો, મહારાજ ! મને સાધુએ હવે રાજાને સમજ અગર નહિ કે પાગલને શોધવા નીકઆપવાનું શરૂ કર્યું. તેના પર તેને જ . તે જ પ્રમાણમાં ટે પ્રભાવ જા
પાગલ હતું. મારી–મૂખની હવે રાજ ડાહ્યોડમરે બનીને સાંભળી મશ્કરી કરે મા. મને બળી રહેલાને રહ્યો –જેમ કોઈ મુગ્ધ શિષ્ય તેના વધુ બાળે મા. અહિક સંપત્તિને હવે સમર્થ ગુરુની જ્ઞાનવાણી પ્રેમ ને હું શરૂ કરું ? માટે તે કઈ પારશ્રદ્ધાપૂર્વક સાંભળી રહે તેમ સાધુએ લૌકિક સંપત્તિનું ઇનામ જોઈએ. વાણીને વહેતી મૂકી.
આપના જેવા મહાત્મા સિવાય એ

Page #21

તા. ૧૦-૫-૧૯૬૫ ]
કાણુ આર્ષી શકે? આતુ કામ છે.” અને જરા રહીને—
જૈન ડાયજેસ્ટ
એ જ
“આ દીવાનજી સત્સ`ગના મહિમા વિશે કાઈ કાઈ વાર સંકેત કરતા ખરા, પશુ એમ સ`તુથી પાગલ સમજે
ૐ રાજા, આગ લાગી ત્યારે કૂવે ખેાદવા એસવું, એવું તારું થયુ છે, પણ પરમાત્મા પરમ કૃપાળુ છે. સર્વસ્વ સમર્પીને શરણે આવનારનું' એ કલ્યાણ જ કરે છે. ઐહિક સ'પત્તિ તજે તે જ પારલૌકિક સપત્તિ પામે.” સાધુની વાણીમાં પ્રેમ અને કરુણા તરી આવ્યાં.
રાજાને જ્ઞાનની ગાળી લાગી ગઇ. પાંદડું ખસી ગયુ.. પડળ હટી ગયાં. દીવાન સામે નિર્મળ નજર ઠેરવીને રાજાએ ફરમાવ્યુઃ
“દીવાનજી, મારા કુટુંબીજન માટે જરૂર પૂરતી જ સ ́પત્તિ રાખીને
.C
મીજી સર્વ સંપત્તિ આ મહારાજને અર્પણુ કરી દેજો. સમાજના કલ્યાણુ. અર્થે ધકમાં એ સપત્તિ મહારાજતી સૂચના અનુસાર પો.
“જેવી આપની આજ્ઞા મહારાજ ! આપની આજ્ઞાનું અક્ષરશઃ પાલન થરો.”
દીવાનના જવાગ્યે રાજાએ પરમ સ'તેાષ અનુભવ્યા. સની પ્રેમ અને ક્ષમાભરી વિદાય માગતા હૈાય તેમ તેણે પાતાનાં જ્ઞાનભર્યાં નયના સર્વ પર ફેરવ્યાં અને એ નયને જાણે. અંતમુ ખ થતાં હોય તેમ મીંચાઇ ગયાં. એ મિ ચાયેલાં નયના કાઇ અપૂર્વ દીપ્તિ વડે ચમકી રહ્યાં.
રાજાને! આત્મહસલે, જ્ઞાન અને શ્રદ્દાનું નવીન બળ પાંખમાં પૂરી, દેહનુ પિંજર તજી, પલેાકના પ્રવાસે ઊડી ગયા—પ્રભુનુ સુધાભર્યું પરમ સાન્નિધ્ય પામવા.
"
‘ શુધ્ધિપ્રભા ” ને લગતા તમામ પત્ર વ્યવહાર આ સરનામે કરા—
‘બુદ્ધિપ્રભા’
C/o શ્રી જયકુમાર શાંતિલાલ દ‘તારા
૧૨ / ૧૬, ત્રીને ભોઈવાડા, ૧ લે માળે, મુંબઇ ૨.

Page #22

ગીત પરિચય ગુણવંત શાહ
શરણાઇના સૂર
દસ વરસ પછી હું એ જગા જોઇને વિચારમાં પડી ગયા.
અહાહા ! અહીં એક વખત સુંદર મહેલાત ઊભી હતી. એ મહેલની અટારી ગગન સાથે વાત કરતી હતી. મહેલની ચાતરફ સુંદર ફુલવાડી હતી ને એ વાડીમાં કે કોયલ કૂજતી'તી તે કે કબૂતરાના ગેહંકારવ ગૂજતા હતા. મહેલના ઝરુખેથી રાજ સવા૨ે શરણાઈના સૂર શ્વેતાં હતાં. અને રાત તે જાણે આ મહેલ દ્વીપમાળ પહેરીને ઘૂમતી હતી. અજબ છટા એ મહેલાતની હતી !!
પાછળ
અને આજે ?
૨
મહેલાત ધરાશાયી બની હતી. જે ઝરુખેથી ણાઈના સૂર વ્હેતાં હતાં એ ઝરુખે કાગડાની એક જમાત કા કા કરતી હતી જે અટારી ગગન સાથે વાતા કરતી હતી એ અટારી આજ ધરતીના પાય ચૂમતી હતી. જેના ટોડલે ટોડલે ને પાળે પાળે દીવા ઝગમગતા હતા ત્યાં આજ ધૂળના ગેાટ ઘૂમરાતા હતા. અને દેવો જે ગગનમાં મહેલાત જોવા ઊભા રહેતા હતા ત્યાં આજે ગીધ અને સમડી એક એક સામે ઘૂરકી રહ્યા હતા.
સાચે જ પલકની ખબર કોઈને ના પડે.

Page #23

લા, ૧૦-૫-૧૯૬પ)
જૈન ડાયજેસ્ટ
[રા
જીવલડા ઘાટ નવા શીદ ઘડે,
પલકની ખબર તને નહિ પડે. માયાથી મસ્તાન થઈ અરે,
દુર્ગતિ રડવડે. સદ્દગુરુને સંગ કરે ભાઈ,
મારગ સાચો જડે. પલકની ખબર તને નહિ પડે. જેહ ઘરે ઘડીયાલ વાજે,
નોબત ગડગડ ગડે; તેહ ઘરે જે કાગ ઊડે ભાઈ,
ગીધયૂથ અથડે.. પલકની ખબર તને નહિ પડે. મહ મદિરા પીને મર્કટ,
કૂદી છાપરે ચડે મનડું મર્કટ વશ થાય ,
મુકિતપુરી જઈ અડે. પલકની ખબર તને નહિ પડે. કર પ્રીતિ પરમાતમ સાથે,
ફોગટ કયાં આથડે, બુદ્ધિસાગર આતમને,
તુજને કે નહિ નડે. પલકની ખબર તને નહિ પડે.

Page #24

.. ! <<
આપણું નામ આવવુ જોઇએ, હેાં
by Z
એક મિત્રને ઘેર ખેડા હતા. ત્યાં ખે કાર્યકર્તા ભાઈએ આવ્યા. આવીને એમાંના એક કાકર્તા મારા મિત્રને કહે, “અમે ગૌસેવા માટે ફંડ ઉધરાવવા આવ્યા છીએ. આપ કઈ ભરશે ?”
“હમણાં જ ખેચાર જગ્યાએ ભ છે માટે આ વખતે માફ કરશ.” મારા એ મિત્રે કહ્યું.
“નાનામાં નાની રાક્રમની પણ અમે પાવતી આપીએ છીએ...” કાર્યકર્તા ભાઈએ જણાવ્યું.
“પણ મારે હમણાં પાવતીની જરૂર નથી, ઘણી પડી છે.” મિત્રે જવાબ આપ્યા.
“અમે ખીજા ફં ડફાળાવાળાઓ જેવા નથી કે પૈસા ચાઉં કરી જઇએ...”
શું કરી જએ ? વચ્ચે મેં પૂછ્યું,
તમે ઇચ્છે છે કે તમારા
વખાણું થાય ? તમારું નામ
જાહેર ભાષણામાં ગવાય ? તમારું નામ પેપરામાં, વાર્ષિક રીપેોમાં
છપાય ? તે
ΚΩΣ 3. KG & વાંચે
“ચાઉ.’
“ચાઉં ?”
“હ્રા, ચાઉં......એટલે કે..ચાઉ કરી જાએ. યાને ખાઈ જઇએ, ઉચાપત કરી જએ.”
“તેવું તમે નથી કરતા એમ ’ હા, અમે તે રસીદ આપીએ છીએ.”
“એ ઘણું સારું કરે છે.” પાટ્ટુ મારા મિત્રે કહ્યું, “પણ જુએ ભાઇ, મારે હમણાં બીજી એ ત્રણ જગ્યાએ પૈસા ભરવાના થયા છે, એટલે હમણાં આ કુંડનું રહેવા દે. તમે તે સમજો છે. તે ? પરાણે કંઈ કુંડ ઉઘરાવાય?”
“નહીં તે!! પશુ હું જાણું છું, તમને એમ હશે કે આ લેાકેાય પૈસા ખાઈ જશે. પશુ અમે એવા નથી. અમે તે રસીદ વિના એક પાઈ પણુ

Page #25

તા. ૧-૫-૧૯૬૫ | જૈન ડાયજેસ્ટ
[૨૩ રવીકારતા નથી. જુઓ..., એમ કહી શકાતું નથી; તેમાળાઓથી બચી શકવાની એમણે અમારી આગળ રસી બુકના વાત પણ અશક્ય છે. કાળાએ ઉભા પાનાં ફરફરાવવા માંડયાં. “એક થયા જ કરવાના, અને તમારે એમાં આનાથી માંડીને એક હજાર રૂપિયા થોડું કે વસ્તુ ભરવું જ રહ્યું. એનો શોક સુધી..........” અને ફરી પાછી નહીં. ઘણીવાર સફળતાઓ એ ઉધરાબીજી એક રસીદ બુક લઈ એનાં વનાર કાર્યકર્તાઓની રાહત માટે જ પાનાં એમણે ઝડપથી અમારી સામે મોટે ભાગે વપરાઈ જતા હોય છે, ફેરવવા માંડયાં.
અને સ્મારક ફાળા ઉઘરાવાઈ ગયા “પણ ભાઈ પ્રશ્ન રસીદો નથી, પછી એ શેના સ્મારક માટે ઉઘરાવાયા પ્રશ્ન ફાળાને છે.” મારા મિત્રે કહ્યું. તેનીજ કાર્યક્તઓને વિસ્મૃતિ થઈ જાય
આપનું નામ વાર્ષિક રિપોર્ટમાં છે એ ખરું, પણ એ તો ચાલે, ફાળો આવશે.”
ઉઘરાવનારા આપણને પકડવા પ્રયત્ન એ ખરું પણ.....”
કરવાના, એ એમનો ધર્મ છે! આપણે “તે એમ કરું, રસીદ મૂકી જાઉં છટકવા પ્રયત્ન કરવાના, એ આપણી છું. ફાળે પછી નિરાંતે મોકલાવી પ્રકૃતિ છે. કયારેક એમનો વિજય આપજે.”
થવાનો, ક્યારેક આપણે. એને શાક “પણ ફાળા પહેલાં રસીદ” ના કરે.”
“અમારી રીત જ છે. પહેલાં ફાળો “પણ હું એનો શેક કયાં કરૂં લેવો અને પછી ગમે ત્યારે રસીદ છું કે તું મને અર્જુન ગણી કૃષ્ણને આપવી. અને ક્યારેક ન પણ આપવી પાઠ ભજવવા મંડી પડે છે! મને તે એવું અમારે નથી. અમારે તો રસીદ ઊલટી મઝા આવી.” મારા મિત્રે કહ્યું. પહેલી, હા વળી....
શેની? પાંચ રૂપિયા આપવાની ?” એ પાંચ રૂપિયાની રસીદ મૂકીને જ “ના, એ તે કયાં આપ્યા છે ? ગયા !
રસીદ સાચવી રાખીશ. એ પાંચ મારા મિત્ર કહે, “જોયું ને ?” રૂપિયા લેવા આવશે ત્યારે સંભાળીને
હા, પણ એને શક ન કરવો,” પાછી આપી દઈશ !” મેં એમને સમજાવ્યું. “ કારણ આ “અરરર!” મેં કહ્યું. સંસારમાં રહીને જેમ જ વ્યાધિ “હવે પાછો તું દયાને સાગર ના મૃત્યુથી છટકી શકાતું નથી; ટાઢ, બની જ !” એમણે કહ્યું, “હું તને તડકે, વરસાદથી છટકી શકાતું નથી; વાત કરતો હતો તે તે બીજી જ. તે નેતાઓનાં ભાષણ સાંભળવામાંથી છટકી જોયું ? એ ભાઇને રસીદ આપવાને

Page #26

૨૪
બુદ્ધિપ્રભા (તા. ૧૦-પ-૧૯૬૫ ઉત્સાહ ફાળે ઉઘરાવવાના ઉત્સાહ કરવામાં એ લોકો જે ઉદ્દેશ માટે ફાળે કરતાંય વધારે હતો! જાણે એમને ઉઘરાવવાનું હોય તે વિશે જેમ કે રસીદ આપવામાં જ રસ હોય અને જળસંકટ કે અન્નસંકટ કે એવા કોઈ ફાળે તે ઠીક, આવ્યા છીએ તે ઉદ્દેશની વાત પર ભાર મૂકવાને બદલે ઉધરાવવા જઇએ એવી વૃત્તિ હોય ઘણીવાર “તમારા જેવા છે......” એમ લાગતું હતું. એ તે જોયું ?” “તમારી કક્ષાના માણસે તે....” મારા મિત્રે પૂછયું.
“આપ સમા સજ્જને તે...” “આ૫ હાતે! પણ નવાઈ લાગવા
જેવા જને તે...” આટલું ભરવું જ
જોઇએ એ વાત પર જ ભાર મૂકે છે. જેવું એમાં કશું જ નથી.” મેં કહ્યું. “એ કાર્યકર્તાને રસીદત્સાહ સ્વાભાવિક કઈ રસીદ આપે છે, કોઈ છાપામાં હતો. સંસારમાં રસીદ જ મુખ્ય છે. દાતાનું નામ આપે છે. કેઈ દાતાના ફાળે એ તે ગૌણ ચીજ જ છે!”
નામ આરસની તકતી મુકાવે છે,
કોઈ સંસ્થાના નામ જોડે તમારું નામ આપણી આસપાસની ફાળા-પ્રવૃત્તિ
જોડે છે. રામલીલામાં આરતી ઉઘરાવતી જોઈશું તો આ વાતનું સત્ય તરત વખતે તમે ફાળે આપે છે ત્યારે સમજાશે. જે રસીદ ન મળવાની હોય, તમારી જય બોલાવવામાં આવે છે. જે ગણતરીમાં ન લેવાવાનું હોય, જ સત્યનારાયણની કથામાં બધા પૈસે જાહેર ખબર ન થવાની હોય, જે નાંખતા હોય ત્યારે તમે થાળીમાં માટે પ્રસિદ્ધિ ન મળવાની હોય, તે આપણા અવાજ થાય એમ આને નાખો છે, ફાળાઓમાં ભરતી ૨કમનું પ્રમાણ એની કદર આસપાસનાઓની આંખમાં દસમા ભાગનું થઈ જાય એ ચેક્કિસ ! દેખાય છે. નાતમાં ફાળે આ હાય એટલે તો હું કહું છું કે મહત્ત્વ ત્યારે મેળાવડામાં તમારું નામ છાપે કાળાનું નથી, ફાળામાં ભયની જાહે-
છે. આ છે. આ બધી જ વરતઓ ?
બધી જ વસ્તુઓ રસીદ, રાતનું છે. સારા કામ માટે ફાળે છાપામાં છપાતું નામ, તકતી, જય
યથી જ આપણને જે સંતોષ બોલાય તે આસપાસના અહાભાવથાય છે. એનાથી તે વધારે ફાળો એ બધું જ ખરૂં અગત્યનું છે. એજ આપનાર તરીકે આપણું નામ છાપામાં ખરી મેળવવા જેવી વસ્તુ છે. ફાળામાં કે રિપોર્ટમાં આવે છે ત્યારે થાય છે! ભરાતી રકમ તો એ બધું મેળવવા આ વાત જેટલી આપણે જાણીએ માટેની નાચી રકમ છે એમ ઘણીવાર છીએ એટલી જ ફાળાવાળાઓ જ આપણી આસપાસ ચાલતી દાનની, છે, અને એટલે જ ફાળાનો આગ્રહ ફાળાની પ્રવૃત્તિઓ જોઇને લાગે છે !

Page #27

તા. ૧૦-૫-૧૯૬૫ જૈન ડાયજેસ
[૨૫ અને એ વાજબી પણ છે! સાંભળ. છત્રી એણે લીધી, પાછી ફાળાની બાબતમાં જ શું કામ ? આ આપી, સાજીસમી આપી..” રસીદેત્સાહ જીવનના એક એક ક્ષેત્રમાં તે પછી ?” જોવા મળે છે. બધાં જ સત્કાર્યોમાં–ખરાં
પણ જોવાનું એ છે કે એને કે કહેવાતાં પણ બધાંજ સત્કાર્યોમાં-એ
મને થેંકયું સુદ્ધાં ન કહ્યું !”
2 : કાર્ય કરતાં એની કદર આપણે મન હંમેશા વધુ મહત્વની લાગતી આવી
એમ કે” છે. મારા બીજા એક મિત્ર મને “હા, જાણે એના પિતાને માલ. હમણ કહે, “પેલો રસિક...” • હોય એમ છત્રી વાપરી અને ઉપયોગ “કે? આપણું રસિકભાઈ ?”
, થઈ ગયા પછી પાછી મોકલી આપી.
નોકર જોડે. નહીં થેંકસ, નહીં મેં કહ્યું,
આભારને એક શબ્દ...માણસેય આપણું શેના? તારા હશે, કેવા કેવા હોય છે દુનિયામાં !” મારા તો નથી !
ખરી વાત છે” મેં કહ્યું. “તે શું થયું એમનું !” “એને મેં છત્રી વાપરવા આપી.”
“હવે એમને કશીય વસ્તુ આપે
" એ બીજ, હું નહીં.” એમણે જાહેર તે પાછી ના આવી એમને શું કર્યું “જે માણસને થેંકયુના બે શબ્દ છત્રીનું તે થાય છે જ એવું” મેં કહેવાનું સૂઝતું નથી એની સાથે વળી કહ્યું, “એક વાર મેંય એક ઓળખી- સંબંધ કેવો ?” તાને મારી છત્રી વાપરવા આપેલી.
- મિત્રની વાત તદ્દન વાજબી છે. પછી બન્યું એવું કે...”
થેંકયું” નું મહત્ત્વ ઘણું છે. છત્રી “અરે છત્રી પાછી તો આવી.” આપીએ ને સામું થેંક્યું ન મળે તો “પણ તૂટેલી આવી હશે..” છત્રી આપવાનો અર્થ ? ફાળો “ના રે ના, હતી તો બરાબર ભરીએ અને રિપોર્ટમાં કે છાપાંમાં નામ
ન આવે તો ફાળો ભરવાને અર્થ “તો નસીબદાર. બાકી વાપરવા
છે ? સતકાર્ય માત્ર એનાથી મળતી આપેલી વસ્તુઓ સલામત ભાગ્યે જ છે
પ્રતિષ્ઠા માટે છે, એનાથી મળતા પાછી આવે છે. મેં એકવાર મારા એક શે'માટે છે. એવી જાહેર કદર ન સંબંધીને છત્રી વાપરવા આપેલી...”
થવાની હોય તે સારું કામ કર્યા. “તે હશે પણ મારી વાત તે અર્થ છે?

Page #28

બુદ્ધિપ્રભા
૨૬]
પૂરા
અમે વચ્ચે એક મ`ડળ કાઢેલ વાર્ષિંકાત્સવ કરેલે. વાર્ષિકત્સવ થવા પછી મને બુદ્ધિ સૂઝી તે મે' અમારા કાર્યક્રમમાં ખૂદ મદદ કરનાર એક ભાઇના જાહેર આભાર માન્યો.
થઈ રહ્યું. એક છે, ત્રણ, ચાર, બીજા દસ ભાઇએની ફરિયાદ આવી. “માઇક પરથી એમને આભાર મનાયેા
તે શું અમે વધારાના
.
અમારું નામ પણુ ન “ના ના, અમે તે કઈ ભાછમૂળાં છીએ કે અમારી કોઇને કદરેય નહીં” “એમાં અમને કઈ ખાટુ નથી લાગ્યું, પણ એટલું તે ખરું કે આપણને કાઈ કામ પૂરું થઈ ગયા પછી સંભારવાય નવરું ન હૈયા આપણે ફરીથી કામ ન કરવું ! બસ,
આ મારા નિશ્ચય છે. હવે પાણી મૂકયું, આ મંડળમાં કામ કરવા આતમાં.” આવી આવી તે અનેક ફરિયાદ આવી.
r
મને બીજી એક સભા યાદ આવે છે. એમાં સભા પૂરી થવા આવી એટલે પ્રમુખસાહેખે “મને પ્રમુખ બનાવ્યે” એ માટે વ્યવસ્થાપકાને આભાર માન્યા પછી અત્રે આવીને એ શબ્દ કહેવા બદä' વ્યવસ્થાપકાએ વક્તાના આભાર માન્યે. વક્રતાએ મને શાંતિથી સાંભળ્યુ એ માટે શ્રોતાએને આભાર માન્યો. ખીજા કાકે ઊભા થઈ “ પ્રમુખસ્થાન શાભાવવા બદલ પ્રમુખશ્રીને! આભાર માન્ચેા અને “જેમની જહેમત અને ખંતથી આ સમારભ શકય બન્યું.” એ વ્યવસ્થાપકાને પશુ આભાર માન્યું. તરત વ્યવસ્થાપકામાંના એક ભાએ મચ પર આવી, “અત્રે હાજર રહી સમારત સફળ બનાવવા બદલ” શ્રોતાગણુ પ્રત્યે કૃતજ્ઞતાભરી લાગણી પ્રગટ ફરી, પછી તે સદેશાએ મેાકલનારા, શુભેચ્છાએ પાઠવનારા પ્રમુખશ્રીને તેડવા જવા માટે અમને મેટર આપનાર, હાલ ભાડે આપનાર, રોતર જીએ પૂરી પાડનાર, સૌને વારાહસ્તી આભાર મનાયે!. જેમણે રોતર છો પૂરી પાડી એ ભાઇને પણ ઊભા
મનેય માગ ગુને સમજાયા. આપણા દ્વેષીય આ વાત સમજે છે! ખાયને કહે છે, “બહેન, 'તમારા હાથમાં જશરેખા નથી.” અને બહેન ખુશ ! મહારાજને પાશેર મળ્યું જસમને ! જગત માત્રમાં સૌની આ તીવ્ર ઇચ્છા છેમમારી કદર કરી, અમારા સત્કાર્યને મચ્છુતરીમાં લે, અમારા સારા કામની
અનાજ
બહેરાત કરી. સૌ ફાઇની આ રિ-થર્જીને ખેલવું હતું, પણ મુખ્ય કાર્યક્રમ
{ તા. ૧૦૫-૧૯૬૫
યાદ છે કે અમારી કાષ્ઠને કદર જ નથી, અને સૌ કાઈ વારંવાર નિશ્ર્ચય કરે છે, કૈાઈ થેંક્યુય ન કહેવાનુ હાય તે આપણું કામ કરી મરવાની જરૂર શી છે ? આજથી પાણી મૂકયું."
છીએ કે ખેલાયુ ?”
(C
.

Page #29

તા. ૧૦-૫-૧૭૬૫] જૈન ડાયજેસ્ટ
[ ર૭ પછી પૂરા પોણા કલાક સુધી આ ફાળો આપવા કરતાંય એ ફાળો આપબધી આભારવિધિ ચાલી હોવાથી નાર તરીકેની પ્રસિદ્ધિમાં આપણને સૌને મને બોલવા દેવામાં ન આવ્યા. વધુ રસ પડે છે એ તદ્દન સ્વાભાવિક
મને તે વખતે આ બધું બહુ છે. એક સંતે કહ્યું છે કે દાન એવી વિચિત્ર લાગેલું પણ હવે મને મારી રીતે આપે કે તમારા જમણા હાથે ભૂલ સમજાઇ ગઇ છે. આભારદર્શનને
દાન આપ્યું હોય તે તમારા ડાબા
જ આ વિધિ એજ સભાના કાર્યક્રમને સૌથી
હાથને પણ ખબર ન પડે. એમની મહત્ત્વનો ભાગ છે! એ કરવાનું જે
વાત ખરી છે. આપણું જમણ હાથે ન રાખે તો સભા ભર્યાને અર્થે શે ?
દાન આપ્યું હોય તે ડાબા હાથને ઇશ્વરને પણ આ દુનિયા ચલાવવા
એની ખબર પાડવાની જરાય જરૂર બદલ રોજ સવાર-સાંજ આપણે
નથી. પણ આપણે સિવાય બીજા આભાર માનીએ છીએ. એટલે જ પ્રલયકાળ આવવાને રોકાઈ રહ્યો છે!
બધાના જમણું અને ડાબા બને
કાનને તો ખબર પડવી જ જોઈએ. એટલે જગતમાં સારા કામ માટે એની કયાં એ સંતપુરુષે ના પાડી છે ?
RD
&
R[ R
J
AB
%E3
).
) H,
DKK9K
ગ્રાહકોને નમ્ર વિનંતી બુદ્ધિપ્રભા” દર માસની દસમી તારીખે પ્રગટ થાય છે, આપને તા, ૨૦ સુધી અંક ન મળે તે પછી જ, આપને ગ્રાહક નંબર લખીને કાર્યાલય સાથે પત્ર વ્યવહાર કરવો.
બુદ્ધિપ્રભા C/O શ્રી જે. એસ. ઇતારા ૧૨/૧૬, ત્રીજો ભઈવાડે, ૧લે માળે,
મુબષ્ઠ ૨.
SOE

Page #30

શ્રી ગેાપાળદાસ પટેલ
એક
ક વખત યુદ્ધ ભગવાન મગધની રાજધાની રાજગૃહના વૈષ્ણુવનમાં રહેતા હતા. તે વખતે સિગાલ નામને એક કુલીન તરુણ શહેરમાંથી રાજ સવારે બહાર આવી, સ્નાન કરી, પૂર્વ, પશ્ચિમ, દક્ષિણ, ઉત્તર, ઉપર અને નીચે એમ દિશાઓને નમસ્કાર કરતા હતા.
બુદ્ધ એક વખત ભિક્ષા માટે નગરમાં જતા હતા, તેવામાં પેલા યુવકને નમસ્કાર કરતા જોઇને મેલ્યાઃ ‘હે ગૃપતિપુત્ર, તે આ શું માંડયું છે?”
સિગાલ મેલ્યુંઃ હે ભગવંત ! મારા પિતાએ મરતી વખતે ચે દિશાએની પૂજા કરતા રહેવાનું મને કહ્યુ હાવાથી, હું દિશાઓને નસરકાર કરું છું.'
59
દિશાની પુજા
મુખ્ય ખેલા: હું ગૃહપતિપુત્ર માબાપ એ પૂર્વીદશા છે. તેમની પૂજાનાં આ પાંચ અંગે છેઃ ૧. તેમનું કામ કરવું, ર. તેમનુ પેષણ કરવું, ૩. કુળમાં ચાલી આવેલાં સત્કાÁ ચાલુ રાખવાં, ૪. તેમના સપત્તિના વારસ બનવું ૫. તે મરણ પામે. ત્યારે તેમને નામે દાન કરવુ.
મળાપાને જો મા પાંચ ગ વર્ડ પૂજવામાં આવે તેએ તે બાળકને ૧. પાપ કરતાં વારે છે, ૨. તેને સુમારે ચઢાવે છે, ૩. તેને કળાકૌશલ્ય શીખવે છે. ૪. ચેગ્ય સ્ત્રી સાથે તેનું લગ્ન કરી આપે છે, અને ૫. ચેાગ્ય વેળાએ પેત્તાની મિલકત્ત તેને સ્વાધીન કરે છે.
હે ગૃહપતિપુત્ર, ગુરુ એ દક્ષિણ દિશા છે. તેની પૂર્જાના આ પાંચ વિધિ છે. ૧. તે આવે ત્યારે ઊઠીને. થવું, ર. તે માંદા થાય ત્યારે તેમની સેવાયાકરી કરવી, ૩. તે જે શિખામણ આપે તે શ્રદ્ધાપૂર્વક સમજી લેવી, ૪. તેમનુ' જે કાંઇ કામ હાય
બુદ્ધે કહ્યું : પરંતુ તારે! આ નમસ્કારવિધિ આર્યોની પદ્ધતિ પ્રમાણે નથી.’ઊભા સિગાલે કહ્યું: તેા, હે ભગવત્ત ! આપ મને આચેની પદ્ધતિ પ્રમાણે દિશાના નમસ્કાર કરવાનું શીખવે.’

Page #31

જૈન ડાયજેસ્ટ
તા. ૧૦-૫-૧૯૬૫ ]
તે કરવુ, અને ૫. તે જે વિદ્યા આપે તે ઉત્તમ રીતે ગ્રહણ કરવી.
ગુરુને જે આ પાંચ પ્રકારે પૂજવામાં આવે, તે તે ૧. શિષ્યને સદાચાર શીખવે છે, ૨. ઉત્તમ વિદ્યા શીખવે છે, ૩૭. પેાતાને ડતી સર્વ વિદ્યા શિષ્યને આપીદે છે, ૪, પેાતાનાં સગાંસંબંધીમાં તેની પ્રશંસા કરે છે, અને પ. કાઇ સ્થળે જતાં તેને ખાધાપીધાની અડચણ ન પડે તેવી વ્યવસ્થા કરે છે.
રીતે
આવ
હે ગૃહપતિપુત્ર, પત્ની એ પશ્ચિમ દિશા છે. તેની પૂજાનાં આ પાંચ અગે છેઃ ૧, તેને માન આપવું, ૨. તેનું અપમાન ન થવા દેવું, ૩. એક પત્ની વ્રત આચરવું, ૪. ઘરને કારભાર તેને સાંપવે, ૫, અને વસ્ત્રાલકારની તેને ખાટ ન પડવા દેવી,
આ પાંચ અંગેાથી તેને પ્રસન્ન રાખવામાં આવે, તે તે ૧. ઘરમાં સારી વ્યવસ્થા રાખે છે, ૨. નેફર– ચાકરને પ્રેમથી સંભાળે છે, ૩. પતિવ્રતા થાય છે, ૪, પતિએ મેળવેલી સંપત્તિનું રક્ષણ કરે છે, અને ૫. સર્વ ગૃહષ્કૃત્યામાં તત્પર રહે છે.’
એ
હે ગૃહપતિપુત્ર, મિત્રમ ડળ શ્વેત્તર દિશા છે. તેની પૂજાનાં આ પાંચ મગ છેઃ ૧. આપવા લાગ્ય વસ્તુ હૈાય તે તેમને આપવી,
[ ૨૯
૨. તેમની સાથે પ્રેમથી ખેલવું, ૩. તેમને ઉપયેગી થવું, ૪. તેમની સાથે સમાનભાવથી વવુ, અને ૫. તેમની સાથે નિષ્કપટ વર્લ્ડન રાખવું.
‘આ પાંચ પ્રકારે મિત્રમંડળની પૂજા કરવામાં આવે, તે તેએ ૧. એકાએક સકટ આવી પડે ત્યારે એનું રક્ષણ કરે છે, ૩, સંકટમાં ગભરાઇ ય ત્યારે ધીરજ આપે છે, ૪. વિપત્તિના સમયે તેના એકલા છેડતા નથી, અને ૫. તેની પાછળ તેની સંતતિ ઉપર પણ ઉપકાર કરે છે.
નાકરચાકર એ
તેમની પૂજાનાં આ ૧. તેમની
શક્તિ
ગૃહપતિપુત્ર, નીચલી દિશા છે. પાંચ અંગે! છેઃ પ્રમાણે તેમને કામ કહેવુ', ૨. તેમને ચેાગ્ય મહેનતાણુ આપવું, ૩. તે. માંદા પડે ત્યારે તેમની સારવાર કરવી, ૪. પ્રસંગ ાય ત્યારે તેમને ઉત્તમ ભેજન આપવું, ૫. અને વખતેબદલ તેમને
વખત ઉત્તમ કામ
બક્ષિસ આપવી.
આ પાંચ પ્રકારે તેમની પૂજા કરવામાં આવે તા તે પણ ૧. પેાતાના માલિક ઊડે ત્યાર પહેલાં ઊઠે છે, ૨. માલિક સૂએ ત્યાર પછી સૂએ, ૩, માલિકના માલની મેારી કરતા નથી, ૪. ઉત્તમ રીતે કામ કરે છે, અને પ. માલિકના યશ ફેલાવે છે.
{

Page #32

૩૦]
બુદ્ધિપ્રભા [તા. ૧૦--૧૯૬૫ - “હે ગૃહપતિપત્ર, સાધુસંત એ પ્રેમપૂર્વક તેના ઉપર કૃપા કરે છે, ઉપલી દિશા છે. તેમની પૂજાના આ ૪. તેને ઉત્તમ ધર્મ શીખવે છે, તેની પાંચ અંગ છે૧. કાયાથી તેમને શંકાઓનું સમાધાન કરે છે, અને આદર કર, ૨. વાચાથી તેમને ૫. તેને સ્વર્ગને માર્ગ દેખાડે છે.' આદર કરવો, ૩. મનથી તેમને આદર આ ઉપદેશ સાંભળી સિગાલ કરવો, ૪. તે ભિક્ષાએ આવે ત્યારે બોલ્યઃ ભગવનઆ આપને ઉપતેમને તકલીફ પડવા દેવી નહિ, અને દેશ કેટલો બધો સુંદર છે! કેવું ૫. તેમને ઉપયોગી વસ્તુઓ આપવી. માણસ ઢાંકેલી વસ્તુ ઉઘાડી કરીને
બતાવે, અથવા અંધારમાં જોવા માટે આ પાંચ પ્રકારે તેમની પૂજા હી ઘરે, કે માર્ગમાં ભૂલા પડેલાને કરવામાં આવે, તો તેઓ ૧. પાપ- માર્ગ બતાવે, તેમ ભગવાને મારે માટે માંથી તેનું નિવારણ કરે છે, ૨. તેને ધર્મનું ઉત્તમ રહસ્ય ખુલ્લું કર્યું છે.' ક૯યાણકારક માર્ગે લગાડે છે, ૩.
આકર્ષક અને લોકપ્રિય.
ALI
કાઉન હોલ બ્રાન્ડ
CRO
એલ્યુમિનિયમનાં વાસણે તથા એનેડાઈઝડ એલ્યુમિનિયમની વસ્તુઓ
સો કેઈને અભિપ્રાય છે કે કાઉન' બ્રાન્ડની વરતુએ દેખાવે સુંદર, આધુનિક ઘાટવાળી, ટકાઉ અને ખર્ચેલા નાંણાનું વળતર આપી રહે તેવી હોય છે ઘર, હોટલ, હોસ્પીટલ તથા કેઈપણ ઉદ્યોગની એલ્યુમિનિયમની જરૂરિયાતે અમે પૂરી પાડીએ છીએ.
જીવનલાલ (૧૯૨૯) લિમિટેડ
ઉન એલ્યુમિનિયમ હાઉસ: ૨૩, બ્રેબાન રેડ કલકત્તા-૧ મુબઈ મદ્રાસ જ દિલ્હી * રાજ મહેન્દ્રો આ એડની

Page #33

શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરિક
થાકું ફેણુ આયા માકું નહિ આયા
વાણિયા ધારના ખેલા છે. એવી કહેવત નીચે મુજબ સાંભળી છે.
મારવાડમાં સાદડી ગામમાં એક ભેજક સાધુને વેષ ધારણ કરીને ગયે. ગામની બહાર તે બકધ્યાન તથા કપટ ક્રિયા કરીને ઉત્તમ ચારિત્રને ડેળ દેખાડવા લાગ્યો. વાણિયાઓ તેને ગામમાં લઈ ગયા.
પ્રતિક્રમણ વખતે વાણિયાએ આવ્યા. ત્યારે તેણે પ્રતિક્રમણમાં કાઉસગ્ન વખતે બે હાથ ઉંચા કર્યા. વાણિયાઓએ પૂછ્યું:
બાપજી! એ હાથ ઉંચા કેમ કર્યા? પિલા કપટી સાધુએ કહ્યું-“મુકિામાં જાણે હવે બે હાથ ઉષા કરશુ ઔર નરકમેં જાણે હવે તે બે હાથ નીચા કરશુ.'
વાણિયાઓએ વિચાર્યું, અહે! આ મુનિ તે ઉત્તમ ક્રિયા કરનાર છે. શરી દિમા તે તેમણે જ બતાવી.
એક દિવસ એક શ્રાવકે મહારાજને કહ્યું – નવકારવાળી ગણવાને નિયમ આપો.”
મુનિએ કહ્યું –“નવકારવાળી કહે તે સ્ત્રી હે જાવે. નકારવાળા કહેણે ચાહિયે. સાધુ સ્ત્રી કે પાસ ન રાખે. નેકારવાળી તે સ્ત્રી હે ગઈ નેકારવાળીકું રહી કહે કર પાસ રખે તે દેષ શગ જશે.”
પિલા વાણિયાએ કહ્યું, આ મુનિ ખરી ક્રિયા દેખાડવાર આવ્યા

Page #34

૩૨ }
બુધ્ધિપ્રભા
[તા. ૧૦-૫-૧૯૬૫
છે. એક દિવસે ગામના વાણિયાઓએ મુનિજીને કહ્યુ કે આજ પ્રતિક્રમણ કરાવે. ત્યારે મુનિજીએ કહ્યું હું કરું તેમ કર્યાં કરે. અને વાણિયાએ પેલા કપટી મુનિની જેમ પ્રતિક્રમણ કરવા લાગ્યા. છઠ્ઠા આવશ્યક્તાના અંતે પેલા કપટી મુનિને વઈ આવી તેથી આળેાટવા લાગ્યા. તેના મુખે તેથી ફીણુ આવ્યું.
વાણિયાએ પણ એકળાટવા માંડયું, અને ઘણી મહેનત કરી છતાં ફીણ ન આવ્યું. અંતે ક્રિયા પૂરી થયા બાદ મુનિને કહેવા લાગ્યાં કે: બાપજી ! થારા પડિક્કમણુ મહેાત અચ્છે હુવા. થાકુ ફેણુ આયા, માકુ નહિં આયા.
27
એક કાર્તિક પુનમે ગામની બહાર મુનિજીએ છાણુ મથન ક્રિયા કરાવી. છાણુના ઢગલામાં લાકડું ઊભું કરીને અને તરફના લેાકેા પાસે ખેંચાવ્યુ. તે ઘડીમાં આમ જાય અને ઘડીમાં તેમ જાય. આથી વાણિયા બહુ ખૂશ થયા અને કહેવા લાગ્યા કે આ સાધુ સાચા છે અને કમ ટાળવા અમને ખરી ક્રિયા બતાવી છે.
·
છેવટે પેલા કપટી સાધુએ કહ્યું:
વાણિયાએ ! તમે પારના ખીલા જેવા છે. જેથી આમ તેમ ભ્રમાળ્યાથી ભમી જાવ છે. મેં તમને ખાટુ ભરમાવ્યું છે. અને છેવટે જણાવું છું કે તમે ખકની પેઠે કપટી ક્રિયાના આરે છે. કપટીએ તમારા જેવા ખાલજીવાને ભમાવે છે. તેથી એક ગુરુ પર તમારી શ્રદ્ધા રહેતી નથી. તમારી આગળ કપટી કલાવત ઘટાટોપ કરીને ફાવી જાય છે અને તમારી એક ગુરુ પર શ્રદ્ધા પાકી ન રહેવાથી તમે ધારના ખીલા જેવા બની જાય છે. અને તમે કદી ક્રેઈના થયા નથી અને તમારા ઉપર ગુરુને વિશ્વાસ રહેતા નથી. અંતે યાદ રાખજો કે
તમારી શ્રહા વિના તમારું કલ્યાણ થતું નથી.

Page #35

આપણે વ્યાખ્યાન સાંભળીએ છીએ પણ વૈરાગ્ય નથી આવતા, તપસ્યા કરીએ છીએ
પણ, આત્મા નિર્મળ નથી થતા, શાંતિસ્નાત્ર ભણાવીએ છીએ પણ મનની શાંતિ થતી નથી કારણ ? આપણે સૌ છીએ
પોચા પટેલ
પાચા . પટેલ માંદા પડયા. વૈદ્યરાજે આવી નાડી તપાસી. પછી દવા આપતાં કહ્યું : પટેલ ! મરચું ન ખાશે, આમલી ન ખાશા, વાલ ન ખાશા અને કરસાહુ પણ ખારો નહિં,
'કયાંસુધી આ ધું નહિ ખાવાનું?” પટેલે પૂછ્યું.
આયાં.
દવા ચાલે ત્યાંસુધી વઘે કહ્યું. એ દહાડા સુધી તેા પાચા પટેલે પરેજી પાળી, પણ પછી એમનાથી રહેવાયુ ન પટલાણીને કહ્યું: ‘ટાળાં બનાવે. મેઢુ બગડી ગયું છે.’
ઢોકળાં તે ખવાય ? દવા ચાલે છે ને ?” પટલાણી મેલ્યાં.
થોડાં ખવાય. કશે વાવે નહિ. તું તારે હું કહું તેમ કર.'
ઢોકળાં થયાં ને પટેલે ભાવથી
વળી પાછી વાલની ઈન્ન થઇ. તમે જરા જરા કરીને બધું ખાવા માંડયુ. વૈદ્યરાજે તે ના પાડી છે.' દ્રાકળ! પછી વાલની વાત સાંભળા પટલાણી એલ્યાં.
વત્ર તેા કહે, તું તારે હું કહુ તેમ કરને !'
પટલાણી પટેલની આડાઇ જાણુતાં હતાં. એ લીધેલી હ મૂકે નહિ તેવા હતા. એટલે એમણે વાલ બનાવ્યા.
પટેલે આંખા મીંચીને વાલ ખાધા ને તખિયત સુધરવાને બદલે વધારે ખાડી. વૈદ્યરાજ આવ્યા.
‘અરે વૈદ્યરાજ ! તમે વા વી આપી? કશે। ફાયદા તા થયા નહિં.' પેચા પટેલે ફરિયાદ કરી.
વૈદ્યરાજે પૂછ્યું : ‘પટેલ ! તમે ફરસાણ ખાધું હતું કે ??

Page #36

w3
બુદ્ધિપ્રભા (તા. ૧૦-૫-૧૯૬૫ “હા, થોડું ખાધું હતું.'
માણસ ભગવાનનું નામ લે છે, અને વાલ
ભગવાનનું સ્મરણ કરે છે, પણું સાથે વાલ પણ થોડા ખાધા હતા માત્ર બે દાણું.
સાથે ભૂંડ આચરણ પણ કરતે રહે ઠીક, આમલી ?'
છે. એ પવિત્રતા પાળતું નથી, જુઠને વિરાજ ! મળી મોળ દાળ શી
છેડતા નથી, ઇ-અભિમાન વધારતે રીતે ભાવે? એટલે દાળમાં જરા
જાય છે, પરનિંદા કર્યા સિવાય એ આમલી નખાવું છું'
રહી શકતો નથી. તે પછી ફરિયાદ કરે
છે કે, ભગવાનને ભજીએ છીએ છતાં તે મરચું પણ ખાતાજ હશો.” (મરચું પણ જરા જરા લઉં છું સુખ તે મળતું નથી. ઉપાધિઓ તે વૈદ્યરાજ દઢતાથી બોલ્યા: “પટેલ!
વધતી જાય છે. કંઈ ચમત્કાર તે
જણાતો નથી. તમે પરેજી તે બિલકુલ પાળી નથી,
પણ જેમ પરેજી પાળ્યા સિવાય ને દવાને દોષ કાઢે છે એ કેવી
દવાની અસર થતી નથી તેમ નિયમનું વાત! તમારે સારા થવું હોય તે
પાલન કર્યા સિવાય ભજનની અસર શ્રદ્ધા રાખીને દવા ખાઓ અને દવાની
જણાતી નથી. સાથે સાથે હું કહું તે પ્રમાણે પરેજી ભગવાનનું ભજન કરનારે જૂઠપાળો. એમ નહિ કરે તે તમારી પ્રપંચ છેડવાં જોઇએ અને પવિત્રતા તબિયત કદી સુધરશે નહિ.”
પાળવી જોઈએ. જ
ht :
*
*
૧૯૯૬ કાન
JAYANT A leading name in Packaging One of the largest Manufacturers of Double wall hcavy Duty Corrugated Shipping Containers for Export, Corrugated Paper Rolls, Boards and Other Packaging Reguisices
Contact JAYANT PAPER BOX FACTORY
30, Western India House, Sir p. M. Road, Fort, BOMBAY-1. (B. R. )
- Phones : 253145 : 252478 55237–8 571196
Office K urla Factory. Andhen Factory.
V

Page #37

શ્રી જૈન શ્વેતાંબરાન્ફરન્સ એ અખિલ જૈન શ્વેતાંબર સમાજની એક માતબર સસ્થા છે.
જૈન સમાજના વિકાસની એ આશા છે. જૈન ધમના પ્રચાર અને પ્રગતિની એ એક દીવાદાંડી છે.
ત્રેસઠ વરસના એના જીવન દર્મિયાન તેણે ધણા ક્ષેત્રે કામ કર્યુ છે. તેના સુવણૅ મહાત્સવ પ્રસંગે શ્રી અધ્યાત્મ જ્ઞાન પ્રસારક મંડળે • શ્રી સંઘ પ્રગતિ-મહામત્ર ” ની બીજી આવૃત્તિ પ્રગટ કરી હતી.
આજે જયારે કાન્સે હિરક મહેાત્સવ ઉજવવાનું નક્કી ક્યું છે. તે પ્રસંગે આ ગ્રંથ સમાજ તેમજ આ સંસ્થાને પ્રેરણા રૂપ બની રહે તે હેતુથી આ ગ્રંથના સંક્ષેપ હવે પછીના પાનાએ પર પ્રગટ કર્યો છે.

Page #38

શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરિજી---
પ્રગતિના કાયદાઓ જેમ પ્રત્યેક દેશમાં દેશકાલાનુસાર ફેરફારને પામે છે, જુના કાયદાઓને બદલીને તેને કેકાણે નવા કાયદાઓ રચવા પડે છે, તે પ્રમાણે જૈન કેમની ઉન્નતિના પૂર્વે જે જે કાયદાઓ રચવામાં આવ્યા હોય તે ઠેકાણે વર્તમાન કાળને અનુસરી જૈન કેમની ઉન્નતિના ઉપાય રૂપ કાયદાઓને જૈનાચાર્યો રચી શકે છે તેને શ્રી વીરપ્રભુની આજ્ઞા જ માની વર્તમાનકાલીન જૈનાચાર્યોના પ્રગતિના ઉપાયોને આચારમાં મૂકવા જૈન કેમે કટીબદ્ધ થવું જોઈએ.
શ્રી વીર પ્રભુ હવે તેમના શાસનની પ્રગતિ માટે સિદ્ધસ્થાનમાંથી પાછા આવવાના નથી. તેમની આજ્ઞાઓને અમલમાં મૂકનાર અને જેની પ્રગતિ કરનાર વર્તમાનકાલીન જૈનાચાર્યો છે.
વર્તમાન જૈનાચાર્યો સંબંધી એટલે વિચાર કરે જોઈએ કે તેઓ વર્તમાનકાળને અનુસરી જૈન કેમની વાસ્તવિક પ્રગતિ થાય એવા કાયદાઓ ઉપાયો ફરમાવવા જોઈએ જૈનકમને પછાત પાડે એવા કાયદાઓ ન હોવા જોઇએ.
શ્રી સંઘ પ્રગતિ મહામંત્ર
( સંક્ષેપ–ભગવાન શાહ

Page #39

ખડન નહિ
મડન
કા
ભિન્ન ભિન્ન ગુચ્છના આચાર્યોએ તેમના સાધુઓએ તથા શ્રાવક્રાએ સામાન્ય વિચારાચાર મતભેદે એક બીજાનું ખંડન થાય એવી શૈલીએ વર્તમાનમાં ઉપદેશ પ્રવૃત્તિથી નિવૃત્ત થઇને પરસ્પર ગ્છના આચાર્યોએ પરસ્પર મળતી બાબતેનું સમેલન કરી પ્રતિપાદન તથા સુધારક શૈલીએ ઉપદેશ દેવા અને સંકુચિત વર્તુલના સ્થાને પેાતાની આંખ આગળ જૈન ધર્મનું અનંત વર્તુળ ધરી સામાન્ય મતભેદને પોતાના ઉદરમાં સાપેક્ષ દૃષ્ટિએ સમાવી દઇને જૈન ધર્મ નુ વ્યાવહારિક દષ્ટિએ મહાવતુંલ થતું જાય અને તેનું યથાર્થ સ્વરૂપ લકત્તાનાં સમજવામાં આવે એવી રીતે ઉપદેશ દેવામાં પ્રવૃત્ત થવું એએ.
સ્યાાદ શૈલીનું અન ́ત વર્તુળ પેાતાના હૃદયચક્ષુ આગળ ખડુ` કરીને દેશકાલાનુસાર પરસ્પર ભિન્ન ભિન્ન ગીય આચાર્યોમાં સપ રહે એવા
બંધારણે ચે!”ને શ્રી મહાવીરપ્રભુનાં સમયમાં જે ઉપદેશક શૈલી પ્રવર્તતી હતી તેનું અનુકરણ કરવું એ એ.
અવિરતી છતાં સમ્યષ્ટિયાને વ્યવહારુ નયે ઉત્પન્ન કરવા અને તેને જૈન વ્યવહાર સધમાં સ્થાન
શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરિજી
આપવાનાં બંધારણા યેજવાની તથા દેશ વિરતિના વ્યવહાર સંધ બુધારણામાં સુધારા વધારા કરવાની પ્રવૃત્તિ કર્યે કયે અંશે દેશકાલાનુસાર ઉપયાગી છે અને તેમાં નવું ચૈતન્ય કેવી રીતે ઉમેરાય તેને અનુભવ દૃષ્ટિએ અભ્યાસ કરીને ચાતુ શુિક જૈન કામની સંખ્યામાં પ્રતિદિન વધા થાય એવા આચારો અને વિચારને યેાજનાપૂર્વક ફેલાવવાની આવશ્યકતાને જૈનાચાર્યોંએ મંત્રના જાપની પેઢ અનુસરવી જોઇએ.
જૈનાચાર્યાએ શ્રાવક અને શ્રાવિકા એ દ્વિવિધ સંધમાં વિદ્વાન, પ્રતિષ્ઠાવંત, શ્રદ્ધાળુ, સર્વ ગૃહસ્થા કે જેના જૈના પર પ્રભાવ પડે તેમને અને ધનવંત, ગ'ભીર, દક્ષ, ઉપયેગી, સમયજ્ઞ આદિ ગુણવતાને અગ્રગણ્ય નીમી, તેએાની ફરજોનુ ભાન કરાવી નિયમિતકા કરણ ચેાજના પૂર્ણાંક તેને યથાયેગ્ય કાર્યાં સાંપવા એઇએ અને તેઓને ઉત્સાહ. ધન્યવાદ આદિથી તેઆના કાર્યોમાં ઉત્સાહિત કરીને જૈન ધર્મ અને જૈન ભ્રામની સેવા કરનાર
સેવ બનાવવાની દેશકાલાનુસાર જે પ્રવૃત્તિ જણાતી હોય તેમાં યથાયેગ્ય સ્વાધિકાર પ્રમાણે બનતું કરવું એઇએ અને તેની સિદ્ધિમાં ચતુર્વિધ સંઘે આચાનિ શ્રદ્ધા ખહુમાનપૂર્વક સહાય
કરવી જોઇએ......

Page #40

આપશે.
આવા
શા
શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરિજી
મો
હિંદુસ્તાનમાં ખીરસ્તીઓના પંથની સંખ્યા લગભગ અઠ્ઠાવીસ લાખની થઈ અને જૈનોની સંખ્યા ઘટીને તેર લાખની રહી. આ ઉપરથી જેનેએ વિચારવું જોઈએ કે ખ્રીસ્તી ધર્મના ગુરુઓ ધર્મ પ્રવર્તાવવાની જે જે વ્યવસ્થાપૂર્વક યોજનાઓ ઘડીને તે સદા ચાલુ રહે એવાં જીવનસૂ પ્રગટાવી અમલમાં મૂકી પ્રવર્તે છે–
તે પ્રમાણે જૈન કોમમાં ચતુર્વિધ સંઘ હોવા છતાં, આચાર્યો હોવા છતાં ધર્મ પ્રવર્તકપણાની અને ધર્મ સંરક્ષકપણાની તેવી જૈન શાસ્ત્રોને આધારે દેશકાલાનુસારે યોજનાઓ નથી ઘડાતી તેનું કારણ
પ્રમાદ, કુસુંપ, સંકુચિત દૃષ્ટિ અને ધર્માભિમાનપણની લાગણીને અભાવ ઇત્યાદિ કારણે છે.
મુસલમાન કામમાં એક પંચના ઉપરી આગાખાને પિતાની મહત્તાની સા પિતાના વર્ગની મહત્તા વધારવામાં કેટલી બધી પ્રગતિ કરી છે તેની તપાસ કરે.
આપણી ન કેમમાં આચાર્યો, ઉપાધ્યાય, પ્રવર્તકે, સાધુઓ,

Page #41

તા. ૧૦-૫-૧૯૬૫ ૩
જન ડાયજેસ્ટ
[ ૩૨
સાધ્વીઓ અને શ્રાવકે છે છતાં તેઓ મુખ્ય સૂરિઓની સાથે પરસ્પર યામિક વ્યવસ્થાઓની યોજનાઓથી એક ખીજાની સાથે સાંકળના આંકડાની પેઠે બંધાઇને વ્યવસ્થાપૂર્વક કાર્યાં કરતાં નથી તેથી પ્રગતિને બદલે અધોગતિ થઈ છે.
હજી પણ આંખ ઉઘાડીને પરસ્પર એકબીજાની સાથે યાજનાએ થી, કાયદામી બુધાષ્ટ-મળીને કામ નહિ કરે તે ભવિષ્યમાં ભયંકર પરિણામ આવશે અને તેનું પાપ ખરેખર શિરે લાગશે.
ખરાબ
વત માન–વિદ્યમાન સંધના
એક એકડાની સાથે ખીજો એકડા મળે તે અગિયાર થાય, તાર્યા એ છે કે એ એકડા સ`પીને ભેગા થાય તે તેનુ અગીયાર શુ બળ પ્રવર્તે છે. તેમ—
જૈનાચાર્યો ઉદાર વિચારાયારથી પરસ્પર મળે અને સંધનાં પરસ્પર કાર્ડ કરવાની ચેાાનાએ ધડે અને તે યાજનાએ સાધુ, સાધ્વીઓ, શ્રાવ અને શ્રાવિકાઓના બહુમતે પસાર થાય અને તે ધાર્મિક પ્રગતિની ચેાજનાએના કાયદામાને—
પ્રત્રુની આજ્ઞાની પેઠે માન આપી આયાયે આદિ સ્વાધિકાર પ્રમાણે વર્તે તા
-
જૈનાની પ્રગતિ થાય.........

Page #42

૪૦]
બુદ્ધિપ્રભા
[ તા. ૧૦-૫-૧૯૬૫
શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરિજી
મા પમાયએ
આચાર્યોએ, સાધુઓએ અને સાધ્વીઓએ ગ૭–સંધાડાના શ્રાવકે અને શ્રાવિકાઓમાં થએલા કલેશ-કુસું ને વારવા જોઈએ. અને–
તેઓમાં સંપ કરાવવું જોઈએ. આચાર્યો અને સાધુઓ જે ગૃહસ્થ જૈનમાં પડેલા વિક્ષેપને ન વારે અને– - છતી શકિતએ બેદરકાર રહે તે
અંતે ગૃહસ્થ-જેનોની પડતીની સાથે સ્વકીય અંગની પડતી થાય એમાં કોઈ જાતનો સંશય નથી.
સાધુઓ અને આચાર્યોએ પરસ્પર સંપીને ગમે તે પ્રકારની
યુક્તિઓ વડે ગૃહસ્થ જૈન સંઘમાં પડેલા વિક્ષેપને
દૂર કરવા પ્રયત્ન ક જોઈએ. ગૃહસ્થ જૈન સંધની ઉન્નતિની સાથે જૈન ધર્મની ઉન્નતિનો ખાસ સંબંધ છે એવું જાણીને જેન સંઘને સંપ કરાવવા કોઈ જાતની છતી શક્તિ વાપરવા પ્રમાદ કર નહિ...

Page #43

તા. ૧૦-૫-૧૯૬૫]
જન ડાયજેસ્ટ
[ ૪૧
ત્યાં સુધી
શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરિજી
સાધુઓ અને સાધ્વીઓના ઉત્સર્ગ અને અપવાદથી આચાર અને વિચારોના બંધારણ ગમે અને પૂર્વાચાર્યોના ગ્રંથોમાંથી મળી આવે છે.
દેશ કાલાનુસાર શ્રી આનંદવિમલમુરિનાં સમયમાં, શ્રી વિજયસેનસૂરિના સમયમાં અને શ્રી સત્યવિજયજી પંન્યાસના સમયમાં સાધુઓ અને સાધ્વીઓના આચાર સંબંધી બલરૂપ કેટલાક નિયમો ઘડાયા છે. શ્રાવકો અને શ્રાવિકાએના ધર્મ વતનનાં બંધારણે આગમે અને ગ્રંથોમાંથી મળી આવે છે.
ચતુર્વિધ સંઘના બંધારણના કાયદાઓ કયા કયા છે તેની ફરીયાદ વારંવાર થયા કરે છે, આગ અને પૂર્વાચાર્યોના ગ્રંથમાંથી જે જે ચતુર્વિધ સંધની વ્યવસ્થાના બંધારણે મળી આવે તે એકઠી કરવાની જરૂર છે.
વર્તમાન કાળમાં વિદ્યમાન ગીતાર્થ સાધુઓ-સાધ્વીઓ અને આચાર્યોએ એકઠા મળીને ભૂતકાળમાંથી મળી આવેલાં ચતુર્વિધ સંઘના બંધારણ સબંધી ઉહાપોહ કરીને તેમાં સુધારા વધારો કરવો અને ઉત્તમ અગ્રગણ્ય માન્ય શ્રાવકે અને શ્રાવિકાઓની સંમતિપૂર્વક બહાર પાડવાં.
- જ્યારે ચતુર્વિધ સંઘના બંધારણમાં કાયદાઓને જૈન કેમ સમજતી થશે અને તેના પ્રત્યેક કાયદા સંબંધી ન્યાયપૂર્વક દેશકાલાનુસાર ઘણી ચર્ચાઓ ચાલશે ત્યારે જૈન કામમાં જાગૃતિ આવશે અને–
પશ્ચાત્ ગચ્છ, સંઘ અને ચતુર્વિધ સંઘની બેઠક ભરવામાં આવશે–
પશ્ચાત આચાના અધ્યક્ષપણા નીચે તે કાયદાઓને દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ અને ભાવાનુસારે ઉત્સર્ગ અને અપવાદ માગે અમલમાં મૂકવામાં આવશે ત્યારે–
જૈન ધર્મ રૂ૫ રાજ્યના દરેક અંગની અને ઉપાંગની સુવ્યવસ્થાપૂર્વક પ્રગતિ થશે.
આચાર્યોનું ઉત્તમાંગ પૂર્ણ, તાજું અને સુવ્યવસ્થિત થયા વિના અને આચાર્યની આજ્ઞા પ્રમાણે ની ધર્મ કત્તિ થયા વિના નથી– જૈનાચાર્યોમાં પરસપર અમુક બે ધારણએ સુલેહ સંપ થયા વિના જૈન સંઘનું બંધારણ સુવ્યવસ્થિત થવાનું નથી......

Page #44

શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરિજી
ભૂલ્યા ત્યાંથી ફરી ગણો
પૂર્વે જૈને ના ચાલીશ કરાડની આશરે સંખ્યા હતી, હાલ તે સખ્યા આશરે તેર લાખની છે. તેનું કારણુ એ છે કે જૈન ધર્મના ઉપદેશક એની ઘણી ખેાટ છે તેમજ જૈન ધર્મા ઉપદેશ દેવાની પ્રવૃત્તિમાં શિથિલતા આવી તે છે.
મુનિ
જૈનાચાર્યાં, સાધુએ અને શ્રાવકાએ સામાન્ય મતભેદે સ્વકીય વીતે ઉપયેગ પરસ્પરના મતનું ખંડન મંડન કરવામાં કર્યા તેથી જૈનધર્મના ઉપદેશ દેવાની અનંત વર્તુળની શૈલીએ પેાતાનું સ્વરૂપ બદલીને સકુચિત સ્વરૂપ ધારણ કર્યુ. એટલાથી નહિં અટકતાં અન્ય દેશની ધર્મવાદીએએ જૈને! પર આક્રમણ કર્યું. તેથી વર્ષે વર્ષે જેમાની ઉપદેશ શૈલીની વ્યવસ્થા અને જૈન સવ ધારણની ચેજનાનાં કાયદાએ.માં ચિલ્ય આવ્યુ. એમ અનેક અનુમાનથી સિદ્ થાય છે......
અને સાધ્વીએ પાતપોતાની માન્યતાવાળા ગામે અને શહેરનાં જૈનેને અન્ય માન્યતાવાળા સાધુએ અને સાધ્વીએ ના ભરમાવે તે માટે પ્રાયઃ પેાતાના ક્ષેત્રાને સાચવવા કેટલાક સાધુઓને વિહાર સકુચિત પ્રદેશમાં
થાય છે.
જે શહેરામાં જેટલા પ્રમાણમાં ધર્મનાં ઉપદેશ દેનારા સાધુએ જોઇએ તેનાં કરતાં માન્યતાના રક્ષણાર્થે તે શહેરામાં ધણા આચાર્યોં અને ઉપદેશક સાધુએ રહે છે અને પરિણામ એ આવે છે કે ક્ષેત્રોમાં રહેલાં જૈતેને અન્ય ધર્મીઆના પરિચય થતાં તેમાં દેરવાઈ જાય છે......
તેથી
અન્ય
એક તરફ વિચારીએ તે! જેનેાની સંખ્યાના પ્રમાણમાં મરણું વગેરેથી ભિન્ન ભિન્ન ઘટાડા થાય છે અને કેટલાક લઘુ વર્તુળમાં હેંચાઇ ગયેલાં આચાર્યાં, સાધુએ
અન્ય
ધર્મ પાળવા લાગ્યા છે.

Page #45

તા. ૧૦-૫-૧૯૬૫] જૈન ડાયજેસ્ટ
[ ૪૩ કેટલાક ગામના જૈનોને તો બે બે અને સાધુઓનું સંમેલન કરી પરસ્પકે ત્રણ ત્રણ વર્ષે પણ સાધુનો ઉપ- રમાં અમુક શરતે સુલેહના કેલકરાર દેશ સાંભળવાને યોગ મળતો નથી, કરાવી આચાર્યોના તાબામાં સાધુઓ આથી ભવિષ્યમાં શું પરિણામ આવશે અને સાધ્વીએ રહે એવી વ્યવસ્થા તે જગજાહેર છે.
કરી ગામોગામ, શહેર શહેર અને અએવ જૈનોએ ભૂલ્યાં ત્યાંથી ફરી દેશદેશમાં જૈન સાધુઓ વ્યવસ્થાપૂર્વક ગણવાના ન્યાયને ધારણ કરી ભિન્ન સંસ્થાપિત જનાઓને અમલમાં ભિન્ન અચ્છાના આચાર્યો ઉપાખ્યા મૂકી વર્તે એવો પ્રયત્ન કર જોઇએ.
કાકા બોડેલી તીર્થ
*
. બોડેલી આસપાસ પરમાર ક્ષત્રિય ભાઈ-બહેને બાવન (૫૨) ગામમાં આશરે ૧૦૦૦ ૦ (દસ હજાર માણસે જૈન ધર્મ (અહિંસા ધર્મ, પાલતા થયા છે તેમને જૈન ધર્મનું શિક્ષણ સુસંસ્કાર આચાર વિચાર વગેરેમાં સ્થિર કરવા પંદર ગામમાં પાઠશાળા ચાલે છે બીજી ૨૦, પાઠશાળાની જરૂર છે. બેડેલીમાં આશ્રમ ચાલે છે જેમાં વિદ્યાર્થીઓને ખાવા, પીવા, તથા ભણવાની સગવડતા અપાય છે.
આજુબાજુના પાંચ ગામોમાં ઉપાશ્રય સ્થા દેરાસરછ થયા છે (બીજા ત્રણ ગામોમાં થાય છે તથા દેવદર્શન પૂજાસ્નાત્ર ભાવના વગેરે ભકિત થાય છે. આ સુસંસ્કાર આપતું ક્ષેત્ર જેવા તથા છેડેલી પંચ તીર્થના દર્શન કરવા જરૂર પધારે.
આ ધર્મ પ્રચાર અને ધર્મ પ્રભાવનાના કાર્યને આપના તનમન, ધન સમર્પણ કરે અને એ ન બને તે છેવટે અમુક રકમ અવશ્ય મોકલી આપે. લી. પરમાર ક્ષત્રીય જૈન ધર્મ પ્રચારક સભા
૪૫૭, સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલ રોડ, મુરાઈ--૪ મદદ મોકલવાનું ઠેકાણું: | જેઠાલાલ લક્ષ્મીચંદ શાહ શેઠ વાડીલાલ રાઘવજી ઈશ્વરલાલ કસ્તુરચંદ સાળવી ૧ ૬૧ તાંબાકાંટા, મુંબઇ-૩ ચીમનલાલ મગનલાલ વાસણવાળા 3 1 ધર્મશાળા, ભોજનશાળા, આયંબીલ શાળાની સગવડતા છે.
*
*

Page #46

જમાના
એળખા
જૈન સાધુઓ અને સાધ્વીઓને ભણવા-ભણાવવા માટે સાધુ પાઠશાળા અને સાધ્વી પાઠશાળાની સ્થાપના માટે જૈન સાધુઓએ, જૈનાચાર્યએ અને અગ્રગણ્ય ધનવંત સાક્ષર, ગૃહસ્થાએ લક્ષ્ય દેવું ોઇએ.
અને તે પાદેશાળામાં એવી વ્યવસ્થા રાખવી કે સત્ ગચ્છના સાધુએ નિયમિત કાયદા પ્રમાણે ભણી શકે. તેમજ કાઇ ગુચ્છના સાધુને કાઈ ગચ્છના સાધુ ભરમાવે નહિ તેમ જ ખંડન મંડનની ઉદીરણા ન નગે એવા બદોબસ્ત થ! જોઇએ. ભણનાર સાધુએને દરેક જાતની સગવડ કરી આપવી ખેઇએ.
ગુચ્છના
સાધ્વી પાઠશાળામાં પણ તેવી વ્યવસ્થા થવી જોઇએ. ભવિષ્યમાં સાધુએ અને સાધ્વીઓની જ્ઞાનાદિક ગુણા વડે ઉન્નતિ થાય એવું શિક્ષણુ આપવું જોએ.
સાધુએ અને સાધ્વીઓને જમાનાને અનુસરીને ઉપદેશ દેવાનું શિક્ષણ આપવુ જોઈએ
શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરિજી
અને જૂની પદ્ધતિનાં શિક્ષણને સસ્કાર આપીન સારું રૂપ આવુ જોઇએ.
સાધુ ગુરુકૃળ અને સાધ્વી ગુરુમૂળની સ્થાપનાથી નવા સાધુ થતાર ઉમેદવારે અને સાધ્વી થવાની ઈચ્છાવાળી શ્રાવિકાઓને ખત પ્રકારનાં ગુરુકુળની સાથે અલગ વ્યવસ્થા કરીને તેએાને ભણાવવાની સગવડ કરી આપવી જોઇએ. અને તેનામાં સનની શુદ્ધતા અને ઉચ્ચતા પ્રગટ નીકળે. એવા ઉપાયોલેવા જોઇએ.
આચાર્યાએ, ઉપાધ્યાયેાએ અને સાધુઓએ સર્વ ગચ્છના મહાસાધુ ગુરુકૂળ અને મહા સાધ્વી ગુરુકૂળની ચેાજના તરફ લક્ષ્ય દેવું જોઇએ.
એક એક આચાય વા ગીતા સાધુ કે જેને સ સરિયા, ઉપાધ્યાયેદ અને સાધુએ મળી ગુરુકૂળમાં અમુક વર્ષોં પ ત રહેવા ઠરાવે તેણે ત્યાં રહેવું જોઇએ અને ફેર બદલીમાં

Page #47

તા. ૧૦--૧૯૬પ ] જૈન ડાયજેસ્ટ અન્યની નિમણુંક થતાં અન્ય ધર્મ સંબંધે ભૂલી જઈને એક થઈ કાર્યમાં પ્રવૃત્ત થવું જોઇએ.
આચાર્યોની આગેવાની નીચે સાધ્વી ગુરુકુળમાં પ્રવતિની સાધ્વીઓએ વારાફરતી રહીને પિતાના
વ્યવસ્થાબંધ ગોઠવાઈ જે આ અધિકાર પ્રમાણે સોપેલું કાર્ય કરવું પ્રમાણે પ્રર્વતશે તે જૈન શાસજોઈએ.
નનો ઉદય કરી શકશે. પણ જે સાધુઓ પરસ્પર પ્રેમ સંપ આ સોનેરી તક ગુમાવાય તો કરીને જેન શાસનની ઉન્નતિ તેનું ખરાબ પરિણામ આવે માટે ગમે તેવા પરસ્પર ક, એમાં કાંઈ શંકા નથી !!.........
અહિંસા જીવનનો પરમ ધર્મ છે. - દસાવાડાચારૂપ અને મેત્રાણા તીર્થ વચ્ચે આવેલું = જ છે. પૂ૦ મહારાજશ્રીના સદુપદેશથી જીવદયા મંડળી સ્થાપવામાં આવી છે તે મંડળીના કાર્યવાહકે આજુ બાજુના ગામમાંથી જીને છેડાવી અડી લાવે છે. પાંજરાપોળ માટે જગ્યા મળી છે પણ મકાન ખર્ચ માટે તેમજ જીવ છોડાવવામાં ખર્ચ પણ ઠીક-ઠીક I થાય છે તે જીવ દયાપ્રેમી ગૃહસ્થને વિનંતિ કરવામાં આવે છે, કે યથાશક્તિ રકમ મકલી જીવદયાના પુણ્ય કાર્યમાં સહકાર આપશો. આપની એક એક પાઈનો સદુપયોગ થશે.
મદદ મોકલવાનું ઠેકાણું :શ્રી જેરાભાઇ કરણસિંહ દેસાઈ થી જીવદયા મંડળી દશાવાડા, મંત્રી,
વાયા પાટણ જિ. મહેસાણું ઉ. ગુ.)
લી. સેવ, | શાહ બાબુલાલ મેહનલાલ કલાણવાળા શાહ સુખીચંદ અમીચંદ શાહ નેમચંદ જેચંદભાઈ પાટણ
વાયડેાક શાહ ભગવાનજી ભેમજીશાવાડા (સરપંચ) શેઠ કિશનચંદ ભેજરાજ
ટસ્ટ્રીઓ, દશાવાડા

Page #48

૪૬ ]
બુદ્ધિપ્રભા
(તા. ૧૦--૧૯૬૫
| ઉન્નતિ વ્યા?
ક
પરસ્પર કુસંપથી બંધાયેલું સૈન્ય જેમ નાશ પામે છે તેમ ચતુર્વિધ સંઘ પણ કુસુંપથી અવનતિ પામે છે.
સંપ, ભ્રાતૃભાવ અને જૈન સંઘન્નતિના કાર્યો કરવામાં સાંપ્રત જેન કોમમાં જે જે અંશે કુયુંપ, કલેશ, પરસ્પર મતભેદ તકરારો વગેરે ઉત્પન્ન થાય છે તે તે અંશે જન કોમ પછાત રહે છે અને પચીશ પચાસ વર્ષમાં ધારેલી ઉન્નતિના બદલે જેન કેમ પચાસ વર્ષ પાછળ રહે છે. દરેક જેને આ હૃદયમાં ખાસ વિચારીને અવનતિ કરનાર કુયુંપ વગેરેનો નાશ કરવા માટે જેટલો બને તેટલો આત્મભેગ આપવા જોઈએ.
દરેક જૈનના મનમાં જૈન કોમની એકતા કરવા અને જૈન સંઘ અને જૈનધર્મ માટે આત્મભોગ આપીને કંઈપણ કરી બતાવવાની ઈચ્છા થશે ત્યારે જેન કોમમાં વાસ્તવિક પ્રગતિની ચળવળ ઉભવશે એમ ખાત્રીથી માનવું. .
હું જેન કોમનો એક ભાગ છું. મારી શક્તિ પ્રમાણે જેન કોમ અને જૈનધર્મ માટે મારા શીર્ષ ઉપર પ્રાપ્ત થએલી ફરજો બજાવવી જોઈએ તે જ મારે કર્મયોગ છે એમ જ્યારે દરેક જૈનના મનમાં વિચાર આવશે ત્યારે ચતુર્વિધ સંઘના પ્રત્યેક અંગની પુષ્ટિ વૃદ્ધિ થશે..............
શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરિજી

Page #49

સમાજની સેવા માટે ભૂલી જાવ
માન અને અપમાન - શ્રીમદ્
બુદ્ધિસાગરસૂરિજી ' મને માન મળશે એવી બુદ્ધિ રાખ્યા વિના અનેક વ્યકિતઓ તરફથી થનાર અપમાનને જે સહન કરે છે તે જૈન ધર્મની ઉન્નતિ માટે આત્મગ અર્પવા સમર્થ થાય છે.
આ વિશ્વમાં કઈ એવો મનુષ્ય નહિ હોય કે જેના માટે લોકેના બે મત ન હોય, કોઈ કંઈ કહેશે તો બીજો કંઈ કહેશે. જેન કોમની સેવા, દેશની સેવા, સમાજની સેવા આદિ અનેક પ્રશસ્ય સેવા કરનારાઓને દુનિયા તરફથી ઘણું અપમાન સહન કરવું પડે છે.
શ્રી મહાવીર પ્રભુને કેટલા ઉપસર્ગ સહન કરવા પડયા છે ? છધસ્થાવસ્થામાં વજભૂમિમાં અનાર્યોએ તેમનું અનેક પ્રકારના ખરાબ શબ્દોથી અપમાન કર્યું હતું. ઈશુ ક્રાઈસ્ટ, મહમદ પેગંબર, ગૌત્તમ બુદ્ધ, કલિકાલ સર્વજ્ઞ શ્રી હેમચંદ્રાચાર્ય વગેરેને પણ અપમાન સહન કરવાં પડયાં હતાં.
સ્વ વ્યકિત રૂપ વ્યષ્ટિની ઉન્નતિ કરવા માટે મત સહિષ્ણુતા, માન અને અપમાનને સહવાની શકિતને સામાન્યતઃ અનેક પ્રકારનું સહન કરવાની શકિતને જે આચારમાં મૂકીને ખીલવે છે, તે જેને મહાસંધ, દેશ, સમાજ અને જન સમાજ રૂપ સમષ્ટિની પ્રશસ્યા વાસ્તવિક પ્રગતિમાં આત્મભોગ સમર્પવા શકિતમાન થાય છે.

Page #50

૪૮]
બુદ્ધિપ્રભા
{ તા. ૧૦-૫-૧૯૬૫
સેવાની ત્રિવેણી
શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરિજી
માન અને અપમાન વૃત્તિપૂર્વક મહાસંઘાદિની સેવામાં પ્રવૃત્ત થવું એ અધમ સેવા છે,
જૈન મહાસંઘ વગેરેની સેવામાં માન, અપમાન અને યશઃ કીર્તિ આદિની પ્રાપ્તિ માટે યા બીજા કોઈ સ્વાર્થને લઈ પ્રવૃત્તિ કરવામાં આવે એ મધ્યમ સેવા છે.
અને માન તથા અપમાનની લાગણી વિના તેમજ કોઈ પણ પ્રકારની કામના વિના નિષ્કામભાવે સાધુઓ, સાધ્વીઓ, શ્રાવકે અને શ્રાવિકાઓ એ ચતુર્વિધ મહાસંઘની સેવા એ ફકત પિતાની ફરજ છે એમ માનીને જે સેવા કરવામાં આવે છે તેને ઉત્તમોત્તમ સેવા જાણવી.
હું ફકત મારી શકિત અને સ્વાધિકાર પ્રમાણે વ સેવારૂપ સ્વ ફરજને અદા કરું છું અને તે કર્યા વિના મારે છુટકો નથી એમ જાણીને જે મનુષ્ય જૈન મહાસંઘ જેન ધર્મ પ્રસાર પ્રગતિની પ્રવૃત્તિમાં ઉકત થાય છે, તે સંવર અને નિર્જરા તો વડે આત્મન્નિતિ પૂર્વક મહા સંઘન્નતિ કરી શકે છે.
અપમાન સહન કરવાની આત્મશકિત પ્રકટયા વિના જૈન કમની સેવા, જૈન ધર્મની સેવા વગેરે અનેક પ્રકારની આવશ્યક પ્રશસ્ય સેવામાં એક ડગલું માત્ર પણ આગળ વધી શકાવાનું નથી..............

Page #51

શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરિજી
સમયને ઓળખો છે.
જ્યાં સુધી મનુષ્ય સમયજ્ઞ નથી થે ત્યાં સુધી તે ગમે તે દક્ષ હોય તો પણ કોઈપણ જાતની ધામિક કે વ્યાવહારિક સમાજ સેવાનું કાર્ય કરી શક્તો નથી.
સમયજ્ઞ મનુષ્ય દરેક વખતે અમુક પ્રતિકૂળ કે અનુકૂળ સંગોમાં કેવી રીતે વર્તવું કે બોલવું તે યથાર્થ પણે જાણી શકે છે. અને તેથી તે જન કામ-જનધર્મની સેવામાં સમયજ્ઞ થઈને યથાત પ્રવૃત્તિ કરી શકે છે.
જે મનુષ્ય સમય સુચકતા વાપરીને દેશ-સમાજ અને ધર્મની સેવા કરે છે તે ઘણાં વિનોમાંથી નિવિદને પસાર થાય છે.
સમયજ્ઞ મનુષ્ય, અમુક મનુષ્યની સાથે અમુક પ્રમાણે વર્તીને જન સંધની સેવામાં ભાગ લઈ શકે છે તેથી તે આત્મોન્નતિની સાથે મહા સંધરૂપ સમષ્ટિની પ્રગતિ પુષ્ટિ-તુષ્ટિ-વૃદ્ધિ અને રક્ષા કરી શકે છે.......

Page #52

સરવાળે
કરેાડા રૂપિયાના ખર્ચ
પ્રતિવર્ષે જૈન કામમાં દેવભકિત નિમિત્તે ખર્ચાતા, સિદ્ધા ચલાદિ તીર્થોના સંઘ કાઢવા નિમિત્તે ખચંતા, ગુરુભકિત નિમિત્તે ખર્ચાતા, કેળવણી નિમિત્તે ખર્ચાતા, ઉજણા અને વરઘેાડા નિમિત્તે ખર્ચાતા, સાધારણ દ્રવ્ય નિમિત્તે ખર્ચાતા, પુસ્તકે લખાવવામાં તથા છપાવવા નિમિત્ત ચંતા, જીવદયા-પાંજરાધેાળ-લગ્ન-નાત નવકારશી અને અન્યવરા નિમિત્તે ખર્ચાતા રૂપિયાને સવાળે કરવામાં આવે તે કરોડા રૂપિયાના ખર્ચે લગભગ ગણી શકાય.
જૈન મહારા ઘનું અધારણ થાય અને પ્રતિવર્ષોં ખર્ચાતા કડા રૂપિયાની સ ખાતાની એક બીજાની સાથે સયાજના કરીને વ્યવસ્થા કરવામાં આવે અને જે ખાતાને હાલ પાખવાની ખાસ આવશ્યકતા હાય તેનુ વ્યવસ્થા પૂર્વક પાષણ કરવામાં આવે તેા જૈન ક્રામના કરોડો રૂપિયાને વિશેષ પ્રમાણમાં શુભેપયોગ કરી શકાય અને તેનું ફળ પણ જૈન કેામની અને જૈન ધર્મોની ઉન્નતિ માટે સારું આવી શકે.
જૈન કેમે ઉપર્યુકત ખાતાની વ્યવસ્થા અને તેની યોજના એમાં જમાનાને અનુસરીને સુધારા વધારે કરી આગળ વવુ જોઇએ................
-શ્રીમદ્ ત્રુદ્ધિસાગરસૂરિજ

Page #53

>
>>
.
(
ભૂલી જાવ
(૯)
- ૨૪૪
AD
» R.
-
-
એક સાધુ એક યોજના ઊભી કરે અને બીજે તેનું ખંડન કરે તે–
જૈનોના મોટા ભાગને પોતાના વિચારને લાભ મળી શકે નહિ.
ભિન્ન ભિન્ન ગચ્છના આચાર્યોએ પરસ્પર મળીને જૈન શાસનની ઉન્નતિ કરવા તત્પર થવું જોઈએ.
માત્ર એક જૈન શાસનની ઉન્નતિ માટે : વેર-ઝેર અને સામાન્ય મતભેદના વિરોધને ભૂલી જવા જોઈએ.........
-.
_ RA (Gas CD (DS_> tી
w
P:
_
GS 1&
2
(
ર
=
-
-
1
- Sw:
ક

Page #54

ví ]
C
બુદ્ધિપ્રભા
[ તા. ૧૦-૫-૧૯૬૫
શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરિજી
પ્રગતિની પગથાર
સાધુએ માટે
૧. પરસ્પર ગચ્છ સઘાડાના સાધુઓની અને સાધ્વીઓની મહાસભા લેગી થાય અને પરસ્પર સપ પ્રેમ રહે એવા કેલકરાશ પરસ્પરમાં કરવા અને સુલેહ સપના કેાલ કરારનો ભંગ ન થાય એવા ઉપાય લેવા.
૨. સાધુ ગુરુકૂળે અને સાધ્વી ગુરુકૂળાની સ્થાપના કરી તેને સુવ્યવસ્થા કરવામાં આવે. સ્વાત્મ્ય દર્શન શાસ્ત્રોને તેમાં સારી રીતે અભ્યાસ કરવામાં આવે. અમુક વર્ષ પતશાસ્ત્રાભ્યાસ કર્યા પછી વિહાર અને શિષ્ય-શિષ્યા કરવાની રજા આપવામાં આવે.
૩. દીક્ષાના ઉમેદવાર ગૃહસ્થાને અને ગૃહસ્થિનીઓને પરીક્ષા પૂર્વક દીક્ષા આપવામાં આવે. સાધુએનુ એક મેટું ગુકૂળ સ્થાપવામાં આવે અને તેમાં ઉમેદવાર વર્ગની જુદી રીતે અધ્યયનાઢિની વ્યવસ્થા કરવામાં આવે. પરસ્પર એકય રહે અને મૂળ

Page #55

તા. ૧૦-૫-૧૯૬૫ જૈન ડાયજેસ્ટ
પત્ર ઉદ્દેશોની સુવ્યવસ્થા–સંરક્ષા થાય એવા મધ્યસ્થ વૃદ્ધ સાક્ષર સાધુને. ત્યાં રાખવામાં આવે અને જે જે ગચ્છના સાધુઓને દીક્ષાના ઉમેદવારને મોકલ્યા હોય, તેઓને યોજેલી વ્યવસ્થા પ્રમાણે ભણાવે અને તે પ્રમાણે સાધ્વી ગુરુકુળામાં પણ વ્યવસ્થા કરવામાં આવે.
૪. જેનાગમથી અવિરુદ્ધ એવા શ્રી મહાવીર પ્રભુના ઉચ્ચ સદાચારનાં ઉપદેશ વચનોને વિશ્વમાં સર્વત્ર પ્રસરાવવા પ્રયત્ન કો .
જેમ જેમ સંકુચિત વિચાર દષ્ટિ અને રૂઢ સંકુચિત આચાર પ્રવૃત્તિઓમાં શનૈઃ શનિઃ વિશાળતાને ધારણ કરી સર્વત્ર ધર્મની, પર્ધામાં સર્વત્ર ધર્મની વ્યાપકતા થાય એવી સાધ્ય બિન્દુ દષ્ટિએ પ્રયત્ન કરવો કે જેથી સાધ્ય બિંદુ પ્રતિ ગમન કરી શકાય અને ભવિષ્યમાં ભિન્ન ભિન્ન ગચ્છના લઘુ વતું બે પરસ્પરની ભિન્નતાનો ત્યાગ કરીને મહાવર્તુળ રૂપે બને અથવા મહાવર્તુળથી અભિન્ન એવાં અંગ તરીકે ચિરંજીવી થઈ શકે.
[P!
-
ss :
રસ છે
છે,
ન કે
...
જ

Page #56

પ્રગતિની
થા ૨-શ્રાવકો માટે
૧. શ્રાવકોએ અને શ્રાવિકાઓએ વધમીઓની સંખ્યા વધે એવા ઉપાયને આચાર્યાદિની અનુજ્ઞાપૂર્વક ગ્રહણ કરવા અને ગુરુકુળ વગેરેની સ્થાપના કરીને જે બાળકોને ધમ સંસ્કારપૂર્વક ઉત્તમોત્તમ કેળવણી આપવા પ્રયત્ન કરે.
૨. શ્રાવકોએ અને શ્રાવિકાઓએ સાંસારિક કેળવણીની અભિવૃદ્ધિ થાય એવી ઓલરશીપ દ્વારા વ્યવસ્થા કરવી અને • જન વ્યાપારની વૃદ્ધિ થાય, એવા ઉદ્દેશથી વ્યાપારિક કોન્ફરન્સ ભરવી.
૩. શ્રાવકો અને શ્રાવિકાઓએ પરસ્પર એકબીજાને સહાય કરવી અને એક મોટું લાખો-કરોડ રૂપિયાનું ફંડ સ્થાપન કરવું. એ ફંડમાંથી પારસીઓની પેઠે જેને જેટલી ધન સહાયતાને ખપ હોય, તેટલી તેને અમુક નિયમિત નિયમપૂર્વક આપવી.

Page #57

તા. ૧૦-૫-૧૯૬૫] જૈન ડાયજેસ્ટ
[પપ ૪. જમાનાને અનુસરી જનોની વ્યાવહારિક પ્રગતિ થાય તથા ધાર્મિક પ્રગતિ થાય એવા માગે જનની લક્ષ્મી ખર્ચાય એવી વ્યવસ્થા કરવી અને લક્ષ્મીને જે જે માગે વર્તમાન સમયે વ્યય ન કરવા જેવો હોય તે તે માર્ગે વ્યય થતો અટકાવે.
પ. ગરીબ જનોને વ્યાપારાદિક વડે ખાનગીમાં સહાયક કરવી અને જન ગણાતો મનુષ્ય કોઈ પણ સ્થાને ભીખ માગતે ન ફરે એવાં નામે સ્થાપવાં.
.
જ
B
!
છે
-
sunanwenuwee
સંતના સંસ્મરણે અવધતની આહલે યેગીની યુગવાણી શ્રમણની મૃતગંગા
- પાર્થય સ્વ. શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરિજીએ
જે રોજ લખેલ ડાયરીવાં બેવમુન પાના એટલે જ
!
imanininNvin
ymmen
(પ્રેસમાં છપાઈ રહી છે.) આપની નકલ આજે જ નોંધા. કિંમત : અઢી રૂપિયા
: લખે : ભગવાન શાહ
થી તિલાલ ડાહ્યાભાઈ પરીખ ૧૭૦-૭ર, ગુલાલવાડી ૧ લે માળે
૧૩/૧૬ ધનજી સ્ટ્રીટ, મુંબઈ-૪
મુંબઈ-૩ - ૧
એ
જ ખ બર

Page #58

૫૬]
બુધ્ધિપ્રભા
[ તા. ૧૦-પ-૧૯૬૫
ઉપસંહાર
જૈન શાસનની પ્રગતિ માટે દરેક જૈને કટીબદ્ધ થઈને આત્મભોગ આપો. જોઈએ અને સાંકડા મુડદાલ વિચારોને તો હદયમાંથી દૂર કરવા જોઇએ.
ભાવિભાવ અને કર્મનો પક્ષ લઈ ને એકાતે આ બાબતમાં ઉપેક્ષા બુદ્ધિથી જોવામાં આવશે તે જૈનના નામને કલંકિત કરશે.
અસલના કાયદાઓ, આચારો અને આચાર્યો તેમજ સાધુઓ સારા હતા. એમ માનીને, વર્તમાન કાળમાં, વર્તનાર સાધુઓ અને સાધ્વીઓ, આચાર્યો, ઉપાધ્યાઓ અને પ્રવર્તકે, શ્રાવકે અને શ્રાવિકાઓ પ્રતિ માનની લાગણીથી. જોવામાં નહિ આવે તે જૈન શાસનની ખરેખરી ભક્તિથી ભ્રષ્ટ થવાશે, એમ દરેક જૈને હૃદયમાં ખાસ વિચારવું.
વર્તમાનમાં વિદ્યમાન શાસન ભકત દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળાનુસાર મહાવ્રતધારી સત્યોદશેક એવા આચાર્યાદિના ઉપદેશને અંગીકાર કરવામાં નહિ આવે તે જૈન કોમ પોતાના પગ ઉપર કુહાડે મારીને પિતાના સ્વહસ્તે જ નાશ કરવાની સ્થિતિમાં મૂકાશે.
આશા છે કે ઉપરોક્ત વિચારેથી દરેકના હૃદયમાં સારી અસર થશે. અને જૈન કેમ સવેળા જાગૃત થશે.
રવની સ્વાધિકાર પ્રમાણે ફરજ એ છે કે જૈન મહાસંઘની પ્રગતિના સ વિચારોને જણાવીને તેને ફેલાવો કરવો.
જૈન મહાસંઘ સવેળા જાગૃત થશે તે ન્નતિની વિશેષતઃ આશા રાખી શકાશે.
જૈન મહાસંધની પ્રગતિના સદ્ વિચારમાં અને આચારમાં સ્વદષ્ટિ પ્રમાણે ભાગ લેતાં જે કાંઈ જિનાજ્ઞા વિરુદ્ધ લખાય વદાય તે માટે મહાસંઘની સમક્ષ—
મિથ્યા મે દુષ્કૃત શબ્દ દ્વારા ક્ષમા માંગવામાં આવે છે.

Page #59

Ma. Bllo
તા. ૧૦-૫-૧૯૬૫ ] જૈન ડાયજેસર
( ૮ મા પિજથી ચાલુ) ચાલી રહ્યા છે. ત્યારે જૈન યુગ ના ફથી જે રીતે મોકલવામાં આવે તે પ્રકાશનની જાહેરાત સમયે અમને રીતે અને જેટલા પાના ભરીને સહેજે બાપુઓને જમાને યાદ આવી મેકલવામાં આવે તેટલા પાના પોતાના જાય છે.” પત્રમાં છાપશે જ.
બીજા પા ચાલે છે એટલે શું આ જરાય સંભવ નથી એ વાત નવું પત્ર શરૂ ન કરવું ? અને “સેવા “સેવા સમાજ' ના તંત્રીશ્રીને સમજા- સમાજ” ના તંત્રીશ્રી ને જેન પત્રવવાની જરૂર છે ખરી ?
કારિત્વને ઇતિહાસ તપાસશે તો તેમને ઉપરાંત એ લખે છે--
માલુમ પડશે કે જેન યુગ” આજથી જેન જગતના સમાચાર છાપવા લગભગ ૩૦-૪૦ વરસ પઉતા વધુ માટે તો આજે સમાજમાં અનેક પત્રો પ્રગટ થતું હતું. ત્યારે તો “સેવાસમાજ” Our Mate NINA 1:09 AIRIO HO SUNNOT PUSHIRIQUINHO!!
મુંઝાવાની જરૂર નથી મેં તમારી દરેક મનેકામના અમે પૂર્ણ કરી આપીએ છીએ
આ બધું અમે જ્યોતિષ, પ્રશ્ન, હસ્તરેખા, મુહૂર્ત આડી-અંતરી વગેરે અધ્યાત્મન, શકિતથી કરીએ છીએ.
-: મલો થા લખે :‘નવશકિત' મનમેહન શમ C/o મેઘરાજ જન પુસ્તક ભંડાર,
ગેડીજ ચાલ, ગુલાલવાડી, મુંબઈ - - ટે. નં. Co ૩૩૩૨૧૩
સમય : બપોરના બે વાર ઘરનું સરનામું:-ઘરે સવારના ૮ થી ૧૨ નવશકિત” મનમેહન શર્મા
૧૪. એડનવાળા મેન્શન, પરસેતમ ખેરાજ રોડ, પાંચ રસ્તા, મુલુંડ મુર્ખ ૮૦ વAININDROIDilwalllllllll Illulic IIIIIMOJMillwalaagilllllllllllllio
a llllllllllllll://tildi}}ING
DYNO 121 Clinton kann unit ishte
કIOfIllu dilt

Page #60

બુદ્ધિમભા
જ્યારે
ત્યારે
પણ શું બીજા પત્રા ચાલતાં ન હતાં? છતાં પણ ‘સેવા સમાજ’ ને
નમ
થયા.
૫૮ ]
ને! જનમ પણ ન હતા. અને
‘સેવા સમાજ’ ને! જનમ થયે!
ત્યારે ‘જૈન યુગ’ ફરીથી પ્રકાશિત થાય એ સમયે પત્રોને કાઇક રીતે પગભર કરવાના કાન્ફરન્સના કાર્ય - કર્તાઓને વિચાર નથી આવતા. ઉલ્ટાનું જાહેર ખબર બંધ કરીને તટસ્થ કલમે ને રૂંધવાનેા કયારેક પ્રયત્ન કરવામાં આવે છે–'' આવી વાહીયાત વાત કરવામાં, એ લેખના લેખક અમને તે બાપુ' જેવા (ગાંધી બાપુ નાં, તેમના લેખમાં તે જેવા બાપુના જમાનાની યાદ આપે છે તેવા બાપુ) જણાય છે.
બાકી કાન્ફરન્સ માટે ‘જૈન યુગ”નું પ્રકાશન અનિવાર્ય છે અને એ પુનઃ પ્રકાશિત થઈ રહેવાની ચેાજનામાં પડયું છે ત્યારે અમે તેનુ હાર્દિક સ્વાગત કરીએ છીએ.
અને આશા રાખીએ છીએ ભૂત
[ તા. ૧૦-૫-૧૯૬૫
કાળની ભૂલેમાંથી નવા બેધપાઠ લઈ સગીન રીતે જૈન યુગ કાન્ફરન્સનુ
6
પ્રચાર પુત્ર ખેતી રહે.
‘લગ્ન વિભાગ’ એ ત્રીજી જાહેરાત હતી. કાન્ફરન્સના સૂત્રધારે પેાતાને ત્યાંના લગ્ન સંગેા એવી જ સાદાઇથી ઉજવી શકતા હ્રાય તા જ આ પ્રવૃત્તિ આદર્શો ખૂની રહેશે. બાકી ખીજાના છેાકરાને જતિ કરવા જેવી આ પ્રવૃત્તિ શરૂ કરીને કાન્ફરન્સે ટીકાઓને જ નિમંત્રણ આપ્યું છે. આ અંગે હજી પણ કંઇક વિદ્ વિચારણા થાય એ જરૂરી છે.
અંતમાં હીરક મહેત્સવ પ્રસગે, કાન્ફરન્સ ખર્ચાળ ધામધૂમ કરવાને ખુદલે, સસ્તા ભાડાની ચાલીએ, સ્વતંત્ર રીતે જેને કમાઈ શકે તે માટે ધંધા માટે શરતી લેાતે વગેરે જેવી રચના ત્મક પ્રવૃત્તિ કરશે તા હિરક મહેસવની શાભા અને તણી ઝગમગી ઊઠશે..
---ગુણવંત શાહ. સ’પાદક.

Page #61

America is the wealthiest nation of the world. But there after every two minutes : a man commits sucide and after every only minute man become mad. Why? How is that all the worldly possessions miserably fail to satisfy him ? 'The only reason is this. In America wants are uncontrolled Our wants are just like horses. If the horse is not controlled then it may run in any direction it likes. But if it is controlled by a horse-man then it will go in the proper direction. In the same must controled
way Our
we
MESSAGE OF LORD MAHAVIR
[Continue from the last issue Page No. 168]
a
OSHANTILAL C. SHAH
passions.
How we will try to understand his next message.. That is of "Syadwad or Anekantwad." This basic, principle is the kacy of all: the solutions of the modern problems. If we desire to
have the real truth or if we really want to know the real solution or answer to any problem, then we must very calmly and dispassionately examine all the shades of opinion prevaling in the society or nation. Some blind persons saw one elephant.
After examining the body of elephant the blind persons started discussion amongstthemselves about the body of the clephant. The person who could touch the back of the elephant told his friends the animal is like a big tree. While onc who touched the foot of the elephant described him 25 a sword. In the same way every body described the clephant, through his own angle of thought. Then the man of vision came and inform those blind persons whatever opinions you

Page #62

બુદ્ધિપ્રભા
૬૦ ]
has
all express, are all truc because each of you touched certain part of the body only. And hence those opinions are partially correct. This is the example of "Anckantwad." No one in the world should think that whatever opinions he states is correct and whatever opinions others declare are incorrect. We should try to reconcile all shades of opinions and after all what is democracy? In democracy we have got to respect and to consider calmly the opinion of the opposite sides also. Thus this great principle of democracy has been instructed to us by Lord Mahavira, pretty long years before.
Now let us try to studly his another message. The next message is of sacrifice and self restraint. Lord Mahavira is the ideal examle of sacrsfice and self during his life-time. He rejected the plea of his brother to adopt
[તા. ૧૦-૫-૧૯૬૫
the thrown of his father. He was not willing to accept the kingdom. He renounced. the power and wealth. All the great men of the world are and were simple and therefore they could fullfi! their mission. Lenin, the maker of Russia was having a very simple diet. Similarly Gandhiji used to few items only for his diet. And because they were simple they could contribute much to the mankind.
consume
SO
So if we want good health and peace wc must observe the principale of "Self Restraint."
The society or nation fluorishe only if the people of the nation make sacrifice.
Similarly in a family if all the people observe self restrain, then in that family there would be no difference of opinions. The family will very peacefully stay for number of years. Hence we should always keep in Our

Page #63

{ $t
તા. ૧૦-૫-૧૯૫] જૈન ડાયજેસ્ટ mind this message, of sacri- spiritual field also. During fice and self restrain. . those days the language of
the holy books of religion Principle of “Karamwad” is his next teaching. Every
was Sanskrit and the comman is the incarnation of his
mon people were not all
conservant with Sanskrit own progress. Man is the
languge. So he translated architect of his own life. He
those holy books into Ardhhcan built up his own career. This is the message of Lord
magdhi which could be underMahavira. If you want good
stood by all the common
people. So the knowledge religious life you can do it
which was a previlege and by your own actions and
the monoply of the few, was deeds
brought to light and made If we Perform good deeds open to the men in the in the world then we are
street. In short he advocated. bound to get good fruits
fur spritual democracy. It either during our life time or after it. In whatever condi
was he who made the holy tions we may born, we can
temple of “Saraswati” open make our life sublime by our
to all. All the people were own actions and deeds.
then in a position to underThis is his message to us.
stand the religious knowledge. Similarly Lord Mahavira
Now we shall try to by his own acts and deeds
Study his next message. He
has by his own conduct and. has aot only adovacated but behavioer lead before us and implemted democraty in the example of attaching highest

Page #64

બુદ્ધિપ્રભા
९२ ]
importanee to character. Religion means the real developUnless we .ment of mind. develope our mind, properly we are not entitled to claim ourself to be religious. So .we must conquer the ( षरिपु ) and then and then only we · can be real “ Jains and or
[. १०-५-१८९५
religious." The religion does not mean only performance of certain ceremonies. the equatation of ceremony is equal to religion without character is not at all correct. We have in short dealt with in this essay the message of Lord Mahavira given to us.
क्या आप चाहते है
कि आपका नाम, आपका गांव और शहरका नांब, आपको संस्थाओं और जिनमंदिरे मदायके लिए इतिहास में अमर हो जायें ? और आनेवाली पीढीयोंके लिए वह गौरवशालिन बन जायें ? तो आज हो आप निम्न लिखी माहिती भेजने की कृरा करें:
(१) आपका पूरा नाम और पता (२) आपके गाम और शहर में स्थानकवासी और तेरापंथी
But
रहने वाले, श्वेतांबर, दिगंबर, सभी जैनोंको घरोंकी संख्या
(३) आपके धार्मिक स्थान और जिनालयों की संख्या
इस पते पर भेजनेकी कृपा करें:प्रतापमल सेठिया
६९-७१, धनजी स्ट्रीट, बम्बओ २.

Page #65

જીસળજેસાણા)
આખલ ભ
- ત્રિી શ્રી મહીપતરાય જાદવજી આ
• અપીલ કરે છે:-- બહદ
- ભાઈ બેન કામધંધા વગરના ન રહે તે માટે કે
બ્લાયમેન્ટ એક્ષચેન્જ વિભાગ ચાલુ કરેલ છે.
ચારેય ફરિકાના જૈન ઉદ્યોગપતિઓ, વેપારી બંધુઓ અને સામાજિક સંસ્થાઓને જે જાતના જ્ઞાન ધરાવતા માણસોની જરૂર હોય તેમાંથી તેમજ –
જે શીક્ષિત ભાઇ-બેનને જે જે વિષયમાં રસ હોય તે તે પ્રકારની કરી માટે નીચેના સરનામે સંપર્ક સાધવો.
વધુમાં પ્રાંતિયતાના ભેદભાવ વગર જૈન શ્વેતાંબર મૂર્તિ પૂજક કુટુંબમાં લગ્ન પ્રસંગે આદર્શ અને સંસ્કારિક રીતે સાદાઈથી વરપક્ષ તથા કન્યાપક્ષ. પાસેથી રૂપિયા સવારે-સવાસો લઈને લગ્ન વિભાગ શરૂ કરેલ છે.
સમાજ એમને ત્યાંના લગ્ન પ્રસંગે આ વિભાગ દ્વારા સાદાઇથી ઉજવવા. અંગેની સેવા કેન્ફરન્સને સોંપે એ અપેક્ષા રાખવામા આવે છે.
– મળે યા લખે –
થી જેન વેતાંબર કેન્ફરન્સ ૨૦, પાયધૂની, ગોડીજી બિદડીંગ બીજે ડાળે,
મુંબઈ-ર.

Page #66

બુદ્ધિપ્રભા
(તા. ૧૦-૫-૧૯૬૫
ક્ષમાયાચના ગતાંક_મહાવીર જન્મ કલ્યાણક અંકમાં શરતચૂકથી કેટલીક વ્યક્તિઓના -નામમાં છબરડ થઈ જવા પામ્યું છે. આ છબરડા માટે તેઓશ્રી અમને ક્ષમ કરે એવી પ્રાર્થના છે.
(૧) પાન નં. ૧૧૧ ઉપર પ્રગટ થએલી ઈશ્વરીય વાર્તાના લેખિકા, તાજેતરમાં જ દિવંગત પામેલા નવલિકા સમ્રાંટ સાક્ષર શ્રી ધૂમકેતુની વિદુષી પુત્રી ક. ઉષા જોષી છે.
[ કુ. ઉષા દેસાઇની શરતચૂક છે.] આજ વાર્તાના ઉપર મથાળે “ત્રણ ત્રણ દીકરીઓની લાશ છે તેને બદલે—“ત્રણ ત્રણ દીકરાઓની લાશ” વાંચવા વિનંતી છે.
(૨) પાન નં. ૧૫૩ મંગળ વારસો 7 ના પરિચયમાં, ડાબી બાજુ –ફાળિયાવાળા ભાઈશ્રી ત્રીજા નંબરે શેઠશ્રીના આજ્ઞાંતિ અને ધર્મવત્સલ સુપુત્ર શ્રી સેવ તીભાઈ સેમચંદ ઊભા છે.
[ શ્રી સુમતિભાઈ સોમચંદની શરતચૂક છે. ] (૩ પાન નં. ૧૬૨ ઉપર–ભગવાનને ખોળામાં લઈને શ્રી રસિલાલ મણીલાલ (દવાવાળા) ના મોટા ભાભી ચંદ્રાવતી કાંતીલાલ બેઠા છે,
[મોટા બેનના પરિચયમાં શરતચૂક છે.] મશીનના ભૂતે ફોટાઓના બ્લોકને કયાંક કયાંક ખૂબ જ ખરાબ રીતે બગાડી નાંખ્યા છે. મશીન ચાલુ છાપકામે બગડી જવાથી તેમ બનવા પામ્યું છે, એ ફોટાઓનું અમને ભારોભાર દુઃખ છે. આ માટે એ ફોટાઓ આપનાર ઉદાર ગૃહરાને અમે અંતઃકરણપૂર્વક ક્ષમા માંગીએ છીએ.
આગામી અંક શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરિજી પુણ્ય સ્મૃતિ અંક
પ્રગટ થશે.
માલિક, મુજ અને પ્રકાશક : ઇંદિરા ગુણવંતલાલ શાહ મુકણાલય : “જન વિજય” પ્રિન્ટિંગ પ્રેસ, ગાંધીચોક-સુરત.

Page #67

શ્રીમદ્ બુધિસાગરસૂરિજી
ગધા તા ખા બા ચિ યા ન બ ના
રૂઢિ ક્રિયાના સ કુચિત મનરૂપ ખાબોચિયામાં ધર્મરૂ ૫ જળ ગદુ બની જાય છે.
અને તે ઉપર કલેશ, અજ્ઞાન, મેહ, રાગ, દ્વેષ, હિંસાભાવે, જડતા વગેરેની સેવાળ જળ ઉપર એટલી બધી વિસ્તરાઈ જાય છે કે
જેથી તેમાં રહેલાં યુરિક ચિત જળનું પણ ભાન થતું નથી તેવા પ્રસ ગે તેમાં તુછ જ તુએ રહે છે. એવા ગંદા જળમાં–
જ્ઞાની હસે તો આવી શકે જ નહિ દરેક ધર્મમાં રૂઢિબંધના, અનુષ્ઠાન અને વિચારોમાં–
શુષ્કતા, અધ્યાત્મજ્ઞાનનો અભાવ, અજ્ઞાનના પ્રચાર તથા મહાદિ દ્વારા સંકુચિત દૃષ્ટિ થતાં—
| તેની દશા ગંધાતા જ ળના ખાબોચિયા જેવી થાય છે. તેવી સ્થિતિ થયા. બાદ તે ધમની વિશાળતા ટળી જાય છે તેમ જ તેમાં શુદ્ધ ધર્મરૂપ જ ળના અભાવે જ્ઞાની એ ખાબાચિયા રૂપ થએલ ધમથી વિમુખ થાય છે. | જૈન ધર્મો પાસકોએ ગમે તેવા વ્યાવહારિક રૂઢાચારના યોગે જૈન ધર્મની ખાચિયા જેવી સ્થિતિ ન થઇ જાય તે સ બ ધી ખાસ વિચાર કરીને ઘટતા ઉપાયો લેવા જોઇએ.
અનેક મત મતાંતરોમાં વહેં ચાયેલી અને મતભેદે પરસ્પર એકબીજાને અધમી, પાપી અનાચારી માનનારી પ્રજાએ પોતાની ગંધાતા ખોબાચિયા જેવી દશા છે કે કેમ તેના વયમેવ વિચાર કરીને—
| સંકુચિતતા, અજ્ઞાન, કે ષ, કલેશ, મતની અસહિ બચ્છતા, વેરનિ દા વગેરે દોષો ટળે અને | ધમની વિશાળતા, ઉત્તમતા અને નિર્મળતાની વૃદ્ધિ થાય એવા ઉપાયો લેવા,
શ્રી વિરપ્રભુએ નાત જાતની મહત્તા માની નહાતી એમ સૂત્રો પરથી સિદ્ધ થાય છે.
– [ ધામિક ગદ્ય સંગ્રહ ]

Page #68
MAY 1965 Regd. No. G.4 BUDDHIPRABHA (Jain Digest) સુજ્ઞ વાંચકે, બુદ્ધિપ્રભા જૈન ડાયજેસ્ટના માર્ચ માસ ને અંક ન છુટકે અમારે બંધ રાખવો પડયે હતો. તેનું વળતર વાળી આ 5 વા માટે મહાવીર જમ કલ્યાણક અ ક લગભગ 250 પાનાનો દળદાર કાઢવાનો અમે નિર્ધાર કર્યો હતો. પરંતુ સવાસો પાના પર છપાય તે જ સમયે છાપવાનું મશીન એકાએક કડાકા સાથે બંધ પડી ગયું. અને એટલું ય જાણે અધૂરૂ હોય તેમ અમારા આભીય જન જેવા પ્રેસના માલિક શ્રી મૂળચંદભાઈના કૌટુ ખ ક સ બ ધમાં. દિવસના અંતરે બે સ્વજનોએ સદાય માટે આંખ મીંચી દીધી ! ! મૃત્યુને શાક અને મશીન બગડવાને કારણે અમારા નિર્ધાર અધૂરો રહ્યો. અમારે લેખ વગેરે રદ કરવા પડયા. ઉદા વેપારી બાકીનાં પાના બીજી પ્રેસમાં છાપવા આપવા પડયા. - આ આઘાત અને ઉતાવળના કારણે ગયો અ ક અમે ખૂબ - ખૂબ મોડે આપને આપે છે તે માટે અમે ખરા અંત:કરણ થી ક્ષમા ચાહીએ છીએ અને આશા રાખીએ છીએ અમારા એ વિલ બને આપ સૌ સહાનુભૂતિની નજરથી જોશા. હજુ પણ મશીન બગડેલુ છે અને નાના મશીન પર. આ ચાલુ અ ક તૈયાર કરા પડેલા હોવાથી આ અંકના પાના અમારે ના છુટકે આછા આપીને આ અંક અમારે નાનો બહાર પાડવો પડયો છે. આ પાના એનુ વળતર અમે આગામી અ'કેમાં જરૂર થી વાળી આપીશુ. અંતમાં ગતાંકની ગરબડ અને ભૂલ માટે અમે વિવિધ ક્ષમા માંગીએ છીએ, લિ. તંત્રીઓ. Cover printed at Kishore Printery - Crescent Chambers, Tamarind Lane, Fort. Bombay 1.