Book Title: Atmanu Saundarya
Author(s): Shailesh Rathod
Publisher: Shailesh Rathod
Catalog link: https://jainqq.org/explore/101001/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAnuM sauMdarya zaileSa rAThoDa 'abhidheya' AtmAnuM smaraNa karavAthI sattva bahAra Ave che. sattva bhoLuM che ane saMsAra taraphathI mAyALu vartananI apekSA rAkhe che. eTale nakArAtmaktA sAthe 5nAro paDe tyAre vyaktie jhaDapathI sattva sahayogI vyaktitvanI DhAlathI sattvane DhAMkI devuM joIe. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA vartamAna kSaNamAM vadhu sarcata, vadhu sabhAna ane vadhu upasthita rahevA suMdara AtamAnI jarUra paDe. AtmIyatA, AzA ane AsthAthI bharelo manuSya sAmAnya sthitimAM rahevA chatAM paNa devamAnavanI gaNanAmAM gaNavA yogya che. AtmIyatAbharyA udAra vyavahAranuM nAma che - prema. prema eka uccakoTino sadbhAva che, je sevA, sahAyatA ane satyapravRttiorUpI yiAnvita thAya che. Avo sadbhAva vizvanA zreSTha vicAraka pAsethI to kyAreka ApaNI AsapAsano upekSita sRSTidhdhI paNa maLI jAya. ahIM samAmAM banatI ghaTanAo, vizvanA vicArakonA dRSTAMto ane AtmIya vaheNa cakI ciMtanAtmaka sAhitya pIrasavAno namra prayAsa karyo che. A tamAma lekho 'jAgRti'mAM 'kyA' ane 'cetanAnAM pUSpo' kaTArarUpe pragaTa thayAM che. raktapittane eka rogI rastAmAM besI hAthata lAMbo karI bhikSA mAgI rahyo hato. tene bhIkSA ApatAM eka yuvAne pUchyuM, "bhAI, tAruMzarIra rogathI lagabhaga khalAsa thavA AvyuM che, ane tArI Indriyono barAbara upayoga karavAnI zakti paNa tArAmAM rahI nathI, to pachI ATaluM kaSTa veThIne jIvavanI pIDA zA mATe bhogavI rahyo che ?" rogIe uttara Apyo ? "A savAla kyAreka kyAreka mArA manane paNa satAve che ne teno jvAba mane jaDato nathI. paNa kadAca huM eTalA mATe jIvI rahyo hoIza ke mane joIne mAnavIne khyAla Ave ke te pote paNa kyAreka mArA jevo banI zake che, eTale suMdara dehanuM abhimAna rAkhavA jevuM nathI te samaje." suMdara dehanA abhimAnane sthAne AtmAnI suMdaratA pragaTatI rahe e Izvarane vadhu game. vAcano utsAha vadhe, jIvanane doravavAnI preraNA maLe, vicArone zudhdha karavAnI sugamatA rahe e uddezathI A pustakamAM ciMtanAtmaka vicAro pragaTa kyAM che. 'bAraNAnI tirADomAMthI phulanI sugaMdha jema vAyu vATe patharAya che, romAMcita kare che, tema uttama vAcana cittamAM pravezI AnaMdalaharIthI vAcakane DolAvI de che. A pumAM pragaTa thayelI vAto kyAMka koIne upayogI thaze to ja tenI sArdhaktA gaNAze. A pustakanA sarjanamAM mArA kuTuMbInonI sAthe-sAthe mArI zALAnA vidyArthIo paNa kyAMkane kyAMka mArgadarzaka banyA che. jAgRtinA taMtrIzrI dhavalabhAI zAha, gujarAta samAcAra parivAra, rAhula ane vipulano paNa AbhAra mAnuM chuM. ghaNA samayathI chapAIne ekaThAM thayelA lekhone saMkalita karavAnI jahemata prItie uThAvI che to mArA vicAromAM pA...pA..pagalI pADavAnuM kAma ci, yuge kyuM che. mArA ekeka lakhANane prasidhdha karavAnI utkaMThatA che ane haMmezA mArA punI ahaniza rAha joIne besatA ema. ema. sAhitya prakAzananA zrI yAkubabhAIno huM vizeSa RNI chuM. vasaMta paMcamI, 2006 - zaileSa rAThoDa "abhidheya" 'yuga' bI-1, Adarza sosAyaTI, cheleja roDa, khaMbhAta - 388 620 TelI. (0268) 224716 mo. 9825442991 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saraka 13) 14) 15) 16) aMtarAtmA sAco nirNaya 5) 6) 3) 8) 9) 10) 11) 12) siddhi nAme pApa prabhunA mRtyu taka ApIe.... jIvana jIvavAnI kaLA kAmaNagAruM kccha 25) 26) 2) 29) 29) 30) 31 ) 32) 33) 34) prema rasto rIe viSayAnukrama kSaNa patnI : IzvaranuM najarANuM javAbadArI eka saMskAra sukhanI anubhUti zuM tamAre saphaLa thavuM che ??? duHkhane dUra karavA.... 1) prasannatA - pragatino pAyo prajA zuM Icche che ? hRdaya 18) 19) 20) ekbIjAne anukULa thaIe 21) saphaLatAnA pagalAM 22) he prabhu ! tAruM zuM racaze. zuM 23) kavino prema ane pachInuM sAhitya 24) vAstavika krIyA jIvana mAnavIya svabhAva mayano Ta utsavano utsAha dharmane jIvavA do viSamatA cetanA ardhajJAnIone samajAvavA agharA che satva kavitA dhikkAra ane lAgaNI saMtoSano AnaMda vANI 35) 36) 37) 38) AvakAra 39) mArAmAM zuM che ? 40) IcchA ane Adhipatya Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41) sukha 42) sukha zAMtinA upAya 43) vyaktitva 44) hArAtmaka dRSTikoNa 45) pataMga 46) duSitavicAra 47) jarUra jeTaluM ja! 48) lAcArI 49) jAgatA raho 5) sanmAna 51) AtmIyatA 52) lAgaNI pa3) anivAryatA pa4) navamAnavanI lpanA 55) pataMgiyuM 56) niSphaLatAnuM rahasya Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. aMtarAtmA ApaNe ApaNA doSo tarapha na jotAM anya tarapha sauthI vadhu aMgulinirdeza karIe chIe. zikSaNamAM Donezana laI tAgaDadhinnA karato, vadhu phI ugharAvato AcArya nivRtta thAya tyAre vidAya samAraMbhamAM zrotAone sidhdhAMto samajAve che. 20-25 rU. nI rokaDI karato havAladAra bhAratamAM prajAne rAha ciMdhe che. cavANuM khavaDAvI khurazI para beThelA netA potAnA maLatiyAo, dhArmika kAryakaronI ucca hoddAo upara nimaNuMka kare che. AvA adhikArIo, nyAyAdhizonA nyAyamAM keTalo vizvAsa rAkhI zakAya ? vidyArthIone jAheramAM krUra sajA karato zikSaka zALAethI chUTI jugAra rame, anaitika saMbaMdha bAMdhe.. temAM kaI nautikatA ? sajA karavAno ke koIne doSI TheravavAno adhikAra mANasane nathI. ekavAra bhagavAna Isu khrista eka gAmanA bhAgoLamAMthI pasAra thatA hatA. tyAM teNe eka dezya joyuM. eka nirAdhAra abaLA thara thara kaMpatI UbhI hatI. sAme gAmanA kahevAtA AgevAno hAthamAM paththara laI UbhA hatA. dhoLA bAdazAha jevA kapaDAvALA eka AgevAne AgaLa AvI kahyuM : "A strI kalaMkinI che. durguNonI khANa che. anAcAra AcaranArI che. gAmanA yuvAnone teNe bhraSTa karyA che. tenA aparAdho agaNita che. bhAIo ! enA A bhAre gunhA badala dareka jaNa tene eka eka paththara mAro. bhale A kulaTA marI jatI !' bhagavAna Isue anukaMpA thaI ane lokonA AvA aNasamajabharyA kRtyathI Azcarya thayuM. teNe lokone aTakAvyA ane vinaMtI karatA kahyuM, "baMdhuo ! tame je sajA karavA taiyAra thayA cho te aMge mAre tamane kAMIka kahevuM che. tame A abaLAne paththara mArI jarUra mArI nAkho. paNa dareka jaNa potAnA aMtarAtmAne pUcho. jeNe atyAra sudhImAM eka paNa pApa na karyuM hoya te paththarano ghA pahelo kare." saMtanuM A vAkya sAMbhaLI badhA vimAsaNamAM paDyA. ane ekabIjAne mukha sAmuM joI paththara nIce pheMkI cAlatA thayA. thoDA vakhata pachI pAdaramAM koI na hatuM. hatAM phakata nayanamAMthI premAmRta vahAvatA saMta ane tenA caraNamAM jhUkI paDelI pelI nirAdhAra nArI ! kahe che ke bhagavAna IsunA pArasa-sparza kathIra jevI e halakI nArI kAMcana jevI parama sAdhvI banI gaI. paraMtu gAmanA kahevAtA AgevAno dUra bhAgyA to kathIra ja rahyA ! ApaNe ApaNAM aMtarAtmAne pUchIne cAlIzuM to kyAreya koI doSI nahIM dekhAya. 2. sAco nirNaya khaMbhAtamAM mArA gharanI bAjumAM bAra vighAnuM vizALa khetara. cha bhAIo sahiyArI khetI kare. jhuMpaDAmAM rahIne paNa sukhethI jIvana jIve. divALImAM jhAkamajhoLa hoya to utarAyaNe kalazora. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bApanuM didhela khetara ArzIvAdarUpa hatuM. bAra mahinAnuM anAja ane zAkbhAjI ghara AMgaNe ja mhorI uThatAM eTale jIvana nirvAhanI ciMtA nahIM. eka divasa eka bilDare 18 lAkhamAM khetaranI mAMgaNI karI. vaceTabhAIe virodha noMdhAvyo chatAM bIjA bhAIoe samajAvI vecANa mATe samata ryo. thoDA ja divasomAM totiMga jesIbI yaMtro ane bulaDojhare khetarane samatala banAvI dIdhuM. khetaranI comera patharAyelA tamAma ghara toDI paDAyA. tamAma bhAIonA bhAge traNa-traNa lAkha rUpiyA AvyA. bhAIoe anya sthaLe mAna banAvyA, rIkSA lIdhI, lagna karyA... nANAM vaparAI gayAM. eka bhAIe ghara to banAvyuM paNa bArI-bAraNAMnA paisA na rahetAM khokhAmAM rahevuM paDe che. A bhAInI patnI pelA bilDara sAme AkraMda karatI hatI, 'tame amane chetaryA che. mArA chokarAM maDhamAM sUI nathI zaktA, tAvamAM De che.' pelA bilDare A jamIna 36 lAkhamAM anya bilDarane vecI mArI. tenA bALako kaoNlIsa gADImAM lasA karatAM jIve che. keTalIkvAra ApaNe khoTo nirNaya letA hoIe chIe. jenA para beso te DALa na kApo. bIju dRSTAMta joIe. uttara amerikA eka kALe briTananuM saMsthAna hatuM. tyAM vasatA lokoe potAnI svataMtratA mATenuM yuddha 18mI sadInA pAchalA bhAgamAM zarU kareluM. baLavAkhorone jera karavA AvI rahelA briTiza lazkaranI AgekUca aTakAvavA mATe eka pula uDAvI devAno hato. nAgarika senAnI eka TukDI e pulanAM lAkaDAM saMbhALIne chUTAM pADatI hatI ane tene TharAvelA sthaLe laI jaI vyavasthita rIte goThavatI hatI. te vakhate baLavAkhora lazkaranI eka TukDI tyAM madada mATe AvI pahoMcI. tenA aphasare pelI nAgarika senAnA nAyakane pUchyuM : "A badhAM lAkaDAM chUTAM pADIne tene vyavasthita rIte saMtADI rAkhavAnI khaTapaTamAM paDavAne badale UbhA pulane bALI mUkIe, to keTalI badhI mahenata bacI jAya !" nAyake moM para du:kha lAvIne kahyuM : "pulane bALI nAkhIe ? A pulane ? are, mArA sAheba ! paMdara varasa pahelAM A pula mArA bApAe bAMdhelo. amArA vistAramAM e sauthI majabUta pula gaNAya che. bhale te bahu moTo nathI, paNa che aDIkhama. ene kAMI bALI nakhAto haze ? duzmana aMgrejonuM che lazkara ahIMthI eka vAra pasAra thaI jAya, eTale pachI AvIne tarata ame pula jevo hato tevo pAcho Ubho karI dezuM. tame jojo to kharA, ekaeka lAkaDuM, ekaeka khIlo jyAM hatAM tyAM barAbara goThavAI jaze ! A laDAI to be-pAMca divasanI bAbata che. paNa maherabAna, yAda rAkhajo ke huM ane tame kyAranAya marI paravAryA hazuM tyAre paNa mArAM potarAM A pula para thaIne jyAM-AvatAM haze !" A banne dRSTAMtomAM nirNaya zaktino vijya thayo che. AMbAnI kerI khAtAM-khAtAM AMbo kApavAno vicAra na karatAM bIjo AMbo ropavAno vicAra karavo joIe. 3. prabhunA nAme pApa mArUM ghara AgathI bacI gayuM che, mATe Izvarane prArcanA karyA karue paNa moTuM pApa che. potikA karatAM anya mATe karavAmAM AvatI prArthanAthI Izvara vadhu samIpa Ave che. svArthI duniyAmAM eka mAcisa peTanA khUNAmAM anno dANo nAMkhI zake che ne sAthe sAthe jiMdagInI mAIne kSaNavAramAM Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nestanAbUda paNa karI zake che. Izvara sanAtana satya che... carca, maMdira, masjidanI prArthanA ke IbAdata vinA jo tame tamArA hRdayanA khUNAmAM tene sAcavI zako to kharuM vartamAna samayane jotAM lAge che ke Izvara ApaNI parIkSA karI rahyo che. manelAge che ke IzvaranA rAjyamAM ATalI karoDonI saMkhyAne samAvavA mATe jagyA nathI. ane kadAca eTale ja Izvara vaNI vINIne svarganA sAnidhyamAM pUNyajanone pahoMcADavA mAMge che.eka draSTAMta... "tame zA mATe haMmezA prabhu pAse mAphI mAgyA karo cho ? eka bhakate sanyAsIne pUchayuM. beTA, A to Teva paDI gaI che !" sanyAsIe kahyuM. "gurUdeva , A zabdo eTalI niSThAthI uccAro cho ke temAM uMDu rahasya hovuM joIe." "sAce ja emAM rahasya che kharuM!" sanyAsIe kahyuM, "trIsa varSa pUrve huM zaherano vepArI hato. eka divasa bapore mArI dukAna baMdha karI, mAre ghera gayo tyAM meM sAMbhaLyuM ke je vepArI vistAramAM mArI dukAna hatI tyAM Aga phATI nIkaLI che. tarata ja huM mArA gharethI mArI dukAna tarapha doDavA lAgyo." sanyAsI thoDIvAra thobhyA ane pharI bolavA lAgyA : "doDato hato tyAM eka mANase mane rokyo ane kahyuM : tamAre doDavAnI jarUra nathI." "zA mATe ?" meM pUchayuM. "kema ke tamArI dukAna AgathI bacI gaI che, jyAre bIjAnI dukAna baLI khAkha thaI gaI." ... huM atyaMta rAhatathI bolI uThyAM "AbhAra prabhu ! .." paraMtu beTA, mane tarata ja mArI bhayaMkara bhUla samajAI ke mArA temanA pratyenA AbhAra vaDe, meM temane kevaLa mArI dukAna bacAvavA mATe ja nahIM, paNa bIjA lokonI dukAna bALI nAMkhavA mATe ya javAbadAra TharAvyA !... tethI ja hUM chuM. prabhu mane kSamA kara, kSamA kara !" keTalIka vAra ApaNe kayAM ane kayAre prabhunA nAme pApa karI besIe chIe tenI ApaNane khabara paNa hotI nathI. 4. mRNu benjAmina phrAnkalinanA chellA zabdo hatA, "mRtyu hAthaveMtamAM hoya tyo manuSya sugamatApUrvaka kAMI ja nathI karato." samayano durupayoga e vizvano sauthI moTo guno che te mRtyu sAbita karI Ape che. mRtyunA samaya pahelAM vyakita zAMta banI jAya che kAraNake satvavirodhI vyakitatvano samaya pUro thaI gayo hoya che. eka divasa hRdaya humalo' lekha vAMcyo. temAM lakhyuM hatu ke, "hArTa eTeka'nuM mukhya kAraNa mananA vicAro che. tame hRdayanA du:khAvAnI ane mRtyunI kalpanA karazo to vicAro hRdayane jhaMpavA nahIM de. vadhu paDato gusso, nAnapaNathI javAbadArIno svIkAra, vadhu paDatuM kAma.... vagere "ArTa eTeka mAM javAbadAra Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e ja divase sAMje mArI patnInI vidyArthInI ghare AvI. te paNa jIvana ane maraNa vacce jholAM khAya. davAkhAnethI rajA maLe eTale sIdhI meDamane maLavA Ave ane he, "chelle... chelle darzana karavA AvI chuM.' tenI khumArI adabhUta paNa tenI zArirIka sthitI joI huM hacamacI gayo. rAta paDatAmAM to huM vicAronA cakrAve caDhyo. chellA aThavADiyAnI satata pravRttiono bojo, patrakAratvanI kaparI bhUmikA, nokarI, lekha ane pAchI pelI chokarInI dayanIya sthiti....! mane kaMIka thAya che.... !' pharI svastha thavA prayAsa karyo. zIyALAnI kakaLatI ThaMDImAM huM paraseve rebajheba. eka kSaNa evI AvI gaI ke huM kaDaDabhUsa thaI besI paDyo. jANe ke mRtyunI aMtima ghaDI ! tamAma rIporTanuM eka ane mAtra eka tAraNa "normala'. mAtra mAnasika sthiti mane mRtyu samIpa laI gaI. paNa e kSaNe mane jIvana aMge ApaNe keTalA badhA bhrAmaka chIe e samajAvyuM. darekanuM mRtyu nizcita che. mANasane 30 thI 40 varSanI uMmare mRtyunA bhaNakArA thavA mAMDe che. bALapaNa ane yuvAnImAM to te svairavihArI hoya che. A samaye tene sUryanA uddabhavamAM rasa hoya che, paNa pachI tene sUrya Athamato dekhAvA mAMDe che. volTa vhITamene kahyuM che ke, "meM kalpanA karI hoya tenAthI paNa vadhu vAstavika, vadhu pratyakSa, evuM eka ajJAta vartuLa mArI AsapAsa sAtAnA kiraNo pheMke che." pote mATImAM bhaLI javAno che evuM rahasya jANanAra eka mAtra manuSya che. mRtyu IzvaranI AbhAravidhi che, ApaNe tene premathI svIkArIe. huM jyAre mRtyu najIka pahoMcyo tyAre mane eka ane mAtra eka ja vicAra Ave ke, "mAre ghaNuM badhu karavAnuM bAkI rahyuM. mAre sevA karavI che, du:khIonA AMsu luchavA che, premathI jIvavuM che, jyAre huM kaMIka karI zakvA samartha banyo tyAre ja he paramezvara ! tuM mArI parIkSA kare che ! mRtyu najIka Ave tema mANasane vAstaviktAno ahesAsa thAya che. mRtyu pahelAM jeTalI cetanA ekaThI karI zakAya eTalI karI levI joIe. mRtyuno roja vicAra karo. maravA nahIM paNa bodha levA. darekano samaya maryAdita che, ocho thato jAya che. robarTa barTana kahe che, "mRtyunI bAbatamAM ApaNe binaanubhavI chIe. zarIranuM mRtyu aTakAvavuM asaMbhavita che." kasoTIo vyakitae AtmA tarapha; satva, satva sahayogI vyakitatva ane uccatara kendro tarapha vaLavAnI pharaja pADe che. vedanA AvI paDe to vyakti mATe eka AghAta che - je vedanA che te A vedanA che. moTAbhAganA loko lagabhaga AkhI jIMdagI bUmAbUma karIne, gapATA mArIne A vedanAne baphara kare che. potAno thoDA vakhatamAM ja nAza thavAno che chatAM loko vicAratA nathI ke pote nAza pAmavAnA che. mRtyu pAse haMmezA ApaNA hAtha heThA paDe te Azcaryajanaka nathI ? je chellI ghaDIe karavA jevuM lAge che te mATe ApaNe moDA na paDIe. ApaNe mRtyu pAmI devatA Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke paramAtmA pAse jaIe tyAre prema ane AtmAne sAthe laI jaIe. mRtyunA nivAraNa mATe ApaNe karavAnI ekamAtra bAbata che. ane eTale ja kahevAyuM che, "mRtyu che jIvanano aMta ane zAzvata jIvana che mRtyuno aMta." 5. taka ApIe.... mANasa have "sva" mATe ja jIvato dekhAya che. zikSakane majUrI karI phI bharato vidyArthI na dekhAya to tenuM zikSaNakArya nakAmuM. prajA pANI mATe TaLavaLe ne netA zarAbanI relamachela relAve emAM enuM netRtva lAMchanarUpa gaNAya. huM ghaNA vakhatathI e joI rahyo chuM ke, smazAnayAtrAmAM kAMdho ApanAranuM pramANa ghaTI rahyuM che. mANasane skUTara ke gADImAM smazAne pahoMcavAnI Adata paDI che. ApaNuM bephAma cAlatuM skUTara khADAmAM paDe tenuM duHkha thAya che paNa khADAnAM chAMTAthI raMgAyelA vyaktine joI du:kha ke glAni thatI nathI. ApaNe nAnI amathI jidaMgInA "sva'mAM rAMcyA karIe chIe. ApaNAthI koNa kayAM ghavAya che te dhyAna rAkhavAnI jara che. mAtra saphaLatA mATe prayatna karavAthI jIvanano hetu sidhdha thaI jato nathI. Izvare ApaNI AsapAsa dhabakatuM jIvana mukayuM che tene vikasavAnI taka ApavI joIe. bIjAne jIvavAnI taka ApavI joIe. Deniyala mAjhagAMvakare kuTuMbanI eka ghaTanA noMdhI che : amArI eka bahena keneDAmAM rahe che. enA parivAramAM che enA pati, be bALako ane thoDAM Dhora. khetI kare che; khUba mahenatu che. ane rAte kamyuTara para besIne sArI sArI vAto, hRdayasparzI evI ghaTanAo potAnA mitrone I-melathI moklatI rahe che. AvI eka ghaTanA enA zabdomAM rajU karuchuM : keTalAMka varasa pahelAM amerikAnA sIeTala zaheramAM eka vizeSa prakAranI olimpika spardhAnuM Ayojana thayuM hatuM. eka divasa nava spardhako doDanI spardhA mATe UbhA thaI gayA. te nave nava jaNa nmathI ja zArIrika ke mAnasika maMdatvanA zikAra banelAM hatAM. tema chatAM te nava bhAI-bahena ekaso mITaranI doDa mATe eka katAramAM UbhAM rahI gayAM hatAM. pistolano avAja sAMbhaLIne badhAMe doDavAnuM zakyuM. doDavAnuM to zuM, - lathaDAtA page bIjA cheDe pahoMcavA mATe badhAM nIkaLI paDyAM. te spardhAmAM koNa paheluM Ave che, te jovAnuM hatuM. badhAM dhIre dhIre AgaLa vadhatAM hatAM. paNa teomAM eka sAva nAno chokaro hato. te thoDeka sudhI to khUba mahenata karIne badhAMnI sAthe cAlyo, paNa pachI lathaDIne vacce ja paDI gayo. nAno hato, rovA lAgyo. bIjA ATha o thoDAMka AgaLa nIkaLI cUkyAM hatAM, emaNe Ano rovAno avAja sAMbhaLyo eTale potAnI gati dhImI karI nAkhI ane pAchaLa pharIne joyuM. pachI e badhAM pAchAM pharI gayAM ane A paDI gayelA chokarA tarapha cAlavA mAMDyAM. te AThamAM eka chokarI hatI, je pote paNa bauddhika Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMdatvanI zikAra hatI. pelA chokarA pAse AvIne teNe nIce namIne teno hAtha pakaDyo, tene beTho karI dIdho, ane premathI tene cumI letAM e bolI, "cAla, have tane kazo vAMdho nahIM Ave." tyArabAda pharI e badhAM nava spardhako ekabIjAnA hAtha pakaDIne doDanA aMtima cheDA sudhI cAlavA lAgyAM ane badhAMe maLIne eka sAthe doraDuM pAra karyuM. te vakhate tyAM jeTalA ye darzako hAra hatA emanAthI A dazya bhUlyuM bhUlAtuM nathI. kemake potapotAnA hadayanA UMDANamAM ApaNe badhAM eka vAtanI barAbara anubhUti karatA rahIe chIe ke A nAnakaDI jidaMgImAM kevaLa potAnI ja jIta mATe koziza karatAM rahevAnuM pUratuM nathI. jarUra tenI che ke ApaNe sahu A jidaMgImAM bIjAne jitADavAmAM paNa sahAyaka banIe, pachI bhale ne tema karatAM ApaNI potAnI gati thoDIka dhImI karavI paDe athavA ApaNe ApaNI rAha thoDI badalavI paDe. 1. jIvana jIvavAnI kaLA "sukha ane AnaMda evA attara che ke jeTalA pramANamAM bIjA upara chAMTazo teTalA pramANamAM tamArI aMdara sugaMdha Avaze." duniyAmAM rahetI dareka vyakita sukha ane AnaMda jhaMkhe che.... dareka saMbaMdha paraspara hUMpha ane prema jhaMkhe che. A prakArano pravAha avirata vaheto rAkhavA mATe jhaMkhanA karatI dareka vyakitaoe "sva'nI oLakhANa karavI z2I che. A mATe pahelAM eNe samajavuM paDaze ke, jaMgalanA siMhane jabaradastIthI vazakarI zakAya che paNa game teTalI jabaradastIthI eka phUla nathI ugADI zakAtuM. hadaya - hadaya vaccenA saMvAda ane dilanI divAlonuM daphana eja premanuM sArthakaya che. saraLa zabdomAM kahuM to, "ekabIjAne gamatA rahevuM.' keTalIka vAra manuSyanA hRdhyamAM bhinAza - prema hoya che paraMtu tenI vAta karavAnI paddhati sAmI vyakitane kaTharo lAge che... to A mATe janna che evA zabdo, vAkyonuM uccAraNa je eka megne najIka lAve. paraMtu keTalIka vAra Avu karavAmAM ApaNe niSphaLa jaIe chIe. eTale banArDa rasele kahyuM che ke "mANasane AkAzamAM uDatA AvaDyuM, pANImAM nIce taratAM AvaDyuM, paNa mAnavIne pRthvI para rahetAM na AvaDyuM.' ekabIjAne samajavA, AvakAravA, sAMbhaLavA eTale premALa saMbaMdha .... AvuM ja eka saphaLa dAmpatyajIvana jIvatA yugalanuM udAharaNa laIe. gharanI bahAra, pravezanI DAbI bAjue rAtarANI-mogarAMnA madhamadhatAM choDe, cheka nIcethI upara sudhI caDelI jUI... comera prasarelI sugaMdha, pahelAM mALe hiMcakA para kathana ane zreyA beThelA, ekamekane aDIne... baMne purANI maitrInI khaTamIThI smRtio vAgoLatA hatA. vAtAravaNa sugaMdhita hatuM. baMnenA hRdaya paNa vAtAvaraNanI sugaMdha sAthe bhaLI gayA hatA. hAthamAMnA AIskrImanI jema nAjUka nAjUka vAto paNa pIgaLatI jatI hatI. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathana-zreSA sAthe hicako jhUlato hato... haLave haLave tyAM ja kathane zreyAne kahyuM "plIjha zreyA sAme khUrazI para besIza?' vAtacIta daramyAna tuM mArI sAme beThI hoya ane huM tane barAbara joI zakuM, to ja mane majA Avaze ! jagyA badalavAnI eka nAnakaDI vAta chatAM keTalI salukAI ane saraLatAthI karthane karI : vAstavamAM thanane moTA hiMcakA khAvAno zokha, zreyAne ciMkAno ja zokha nahi paNa kathanane game che mATe ja te tyAM beThI hatI. kathanane zreyAnuM najIka besavuM game ja. paNa pote moTA ciMkA khAze te maiyAne phAvaze nahIM chatAM potAne khAtara sahana karaze. A paNa kzanane catuM nahotuM. spaSTa zabdomAM kzana kahI zakyo hota, 'zreyA, tuM sAme besa, mAre moTA hicakA khAvA che ane kathananuM kahevuM mAnI zreyAe tarata ja jagyA badalI hota paNa saheja nArAja thaIne kathana tene rApaNa nArAja karavA mAMgato nahoto. ane teNe kahyuM, 'huM barAbara joI zakuM..." gyA badalavAnuM sucana keTalI alagatAthI ne saraLatAthI karyuM ke vAtane Akho bhAva ja badalAI gayo ! nAnI amathI vAtamAM paNa ekabIjAnI lAgaNIne Thesa na pahoMce tenI kALajI, eTaluM ja nahIM ekabIjAne rAjI rAkhavAnI caDasAcaDasI ! arasaparasanI kALajI ane ekabIjAmAM otaprota! vizeSa to A badhuM ApoApa sahaja paNe hadayamAMthI udabhave. AmAM prayAsano ke kRtrimatAno sahejeya aMza nahi. keTaluM prasanna dAMpatya ! cikA para ekbIjAnI lagolaga beThA hatAM. tyAMthI sAma sAme besavAnuM hatuM. paNa vadhAre najIka AvavA mATe. kathane kahyuM ane zreyA samajI gaI. zreyAe pagathI Thesa mArI hicako ubho rAkhyo. khIluM khIluM thatAM cahere nIce utarI, sADIno pAlava, saheja saMkoryo, khurazI khaseDI barAbara ciMkanI sAme lIdhI. tenA para ThassAthI beThI ane kathane kahyuM : "le, have bilakula tArI sAme beThI chuM. kathana, tu kharekhara premALa che, mauna tArI vANI che... abhivyakata che... ne chatAMya, tuM bole che tyAre keTaluM rasamaya ! le, have to mane barAbara joI zake che ne zreyAe kathananA vyakitatvanI vAta ane ghaTanAne sAMkaLIne kahyuM... karthane eTalI ja khuzIthI kahyuM : "hA, tane joI zakuM chuM, sAMgopAga mAtra tane ja nahi, tArI AMkhomAM mane paNa joI zakuM chuM." eka madhamadhatuM dAMpatya A che... ane, rAtarANInI AhalAdaka sugaMdha vadhu prasanna banI comera prasarI gaI. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lagnanI phateha yogya vyakita zodhavAmAM ja nahi, paNa yogya vyakita thavAmAM rahelI che. ekabIjAmAM arpaNa thaI javuM enuM nAma lagna, ekabIjAne anusa thavuM e sAcuM dAmpatya jIvana... ane A ja sAcuM jIvana jIvavAnI kaLA. 7. kAmaNagAra kaccha, "kacchamAM aMjAra rUDAM zahera che ho jIre, tyAM vasyA che salarAya pIra jo, haLave hAMkone tame ghoDalA ho jIre..." Aha! zuM joyuM...? kaMIka hRdaya phATe evuM, kaMIka AMkha na mAne evuM, kaMIka dila dukhAve saunuM.. hA, mAnave, taraNuM-taraNuM laIne bAMdhyo mALo, pIMkhAya nA evo e mALo... jemAM aneka aramAna ane AzAo... badhuM ja jamInadosta... zuM Aja gatano unnatikrama? badhuM ja nihALI kacchanA jiMdApIra tarIke oLakhAtA mekaNadAnI AgAhI ApatI paMkitao yAda Ave che : "vAgaDa sIdho vagaDo, kacchame na roMdho koI..." vAgaDa ujjaDa thaI jaze ane kacchamAM koI nahIM rahe. e AgAhI bhUkaMpa rUpe AvI evuM vaDIlo mAne che. chatAMya kaccha ane pralaya e be zabda sAthe sAMbhaLavA maLe eTale ApaNane tarata aMjAranI sala - toralanI samAdhi yAda Ave. varSothI ApaNe sAMbhaLatA AvIe chIe ke jesalanI samAdhi dara varSe javanA dANA jeTalI toralanI samAdhi talabhAra khase che. jesala ane toralanI premakahANI kacchamAM lokamukhe vAraMvAra pragaTI uThe che. baMnenA premane Adarza udAharaNa mAnanArA loko kahetA ke, "banne samAdhi ekamekane aDaze e divase mahApralaya thaze." kaccha... khamIravaMta prajA... jesala-toralanI prema pAvana bhUmi... lA saMskRtinI bhUmi... hA, kaccha eka AgavA sAhityanI bhUmi che. lokagItomAM torala kahetI : "pApa tAruparakAza jADejA dharama tAro saMbhALa re... ke, tArI belaDIne DubavA nahIM dauM, jADejA re..." torala eTalI to mahA pratApI, pApI, kukarmI jADejA jesalanA premamAM otaprota hatI ke kSaNavAra paNa salane ekAMta na maLavA de... torala salanA badhA ja ahita kAryonI jANa hovA chatAM. gaDAbUDa prema karatI... ne salamAM sudhAro lAvavA prayatnazIla rahetI. sala kaheto : "lUMTI kuMvArI jAna, satI rANI lUMTI kuMvArI jAna re... sAta viSe moDa baMdA mArIyA re.." Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratApI rUla haMmezA avanavA kArastAna karato... A eja jesala-toralanI samAdhi jene kacchI prajA "sAcA premanI nizAnI" tarIke oLakhe che... jenI samAdhine namana kare che.. eja samAdhinA guMbaja dharatIkaMpanA vinAze bhegA karyA, ane eTale ja aMjAranI eka vRddhA raDamasa cahere he che : "Akhe AkhA kacchanuM dhanotapanota to nIkaLI gayuM. AnAthI bIjo moTo pralaya kyo hoI zake?" loka sAhitya duhAmAM kahevAyuM che ke, : "ziyALe soraTha bhalo, unALe gujarAta varasAde vAgaDa bhalo, paNa kacchaDo bAre mAsa" kacchaDAne bAremAsa kAmaNagAro kahyo che. peTamAM pATu daIne pANI kADhatA dhIMgA kacchI mADunuM e vatana Aje rAja rAja ne pAna pAna thaI cUkayuM che. mekaNa dAdAnI bhaviSyavANI - sala toralanI prema kahANI sAcI darzAvavI hoya ema bhUkaMpe tAluke tAluke mAla-milkata ane mAnavIno sarvanAza saryo hA... A e kaccha ane eno e vAgaDa... bhaja pradeza che jenA mATe navI paraNelI strI potAnA aramAno rajU karatA patine kahetI: sAyabA saDakayuM baMdhAva Aja mAre vAgaDa jAuM, vAgaDa jAuM mAre bhUja zahere jAuM... sAyabA!" vartamAnamAM 21 mI sadInI navoDhA potAnA aramAnane raju karI hanimuna mATe uTI, mahAbaLezvara, govA, simalA, masUrI, siMgApura... jevI gyAe javA patidevane jaNAvatI hoya che. jyAre uparanI paMkitamAM navoDhA patine bhUja ane vAgaDa pradezanI prakRtine nihALavA jaNAve che. AvI che kaccha.. bhUja... vAgaDanI bhUmi...! paNa kudarate kaccha sAthe haMmezA avaLacaMDAI karI che. cheka mahAbhArata kALathI kaccha jillAnI AkarI kasoTI kudarata karatuM rahyuM che. kAyamI achata, pIvAnA pANInI kheMca, dukALa, dharatIkaMpa jevI Apattie kacchI bhAMDuMne kALamIMDha paththara jevI kAyA ane polAdI chAtI ApI che... dhanya che khamIravaMtI kacchI natAne...! 8. prema sAta pagalAM AkAzamAM nahIM paNa cAra pagalAM pUratI para prema' eTale zuM? Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prema eTale... prema eTale... prema eTale.... premanI koI vyAkhyA ApI na zakAya. ApaNA dilane jyAre jyAM ja paristhitimAM prema, AnaMda, saMtoSa anubhavAya e ja prema. kahevAno artha e che ke, mANasa jyAre, je te paristhitimAM anukUlana sAdhIne sAmA pAtra sAthe enI IcchA, mahecchAo sAthe potAnA astitvane joDI de, ane tyAre je AnaMda, saMtoSanI lAgaNI dilamAM janme to te prema che. strI ane putra A sRSTinA sarjanane paripUrNa karanArA be mahatvanA aMgo che. jenAthI sRSTinI ramaNiyatA eka saMpUrNa AkAra dhAraNa kare che. ane eTale A baMne aMgoe sRSTi para potAnI hakUmata calAvavA mATe sau prathama ekabIjAno saMpUrNa sahakAra, hUMpha ane aikaya sAdhavuM paDe che. baMne ekabIjAthI nokhA ane svataMtra astitva dharAvatA jIvo che ane chatAMya e baMnene eka nAjUka tAMtaNe joDI rAkhatuM koI sUkSma tatva che. jene pariNAme baMne ekabIjA vinA rahI zakatA nathI, jIvI zakatA nathI. ane eTale je pue strIne ane strIe putrane samajyA vinA cAlaze ja nahIM. strI hRdhyathI vicAranArI che, ane nAnI nAnI bAbato tarapha cIvaTathI dhyAna ApanArI che. jyAre putra dimAgathI vicAre che ane bhAvinA- lAMbAgALAnA AyojanamAM mAne che. putra ane strI potAnA astitvano ja eka bhAga che, potAnA hADamAnuM hADa che. evI anubhUti karIne putra sAthe otaprota thavA jhaMkhatI hoya che. jyAre putra pote karelA AyojanomAM anukULatA pramANe strInI jhaMkhanA karato hoya che. strI-putra A saMsAra rathane calAvanArA be paiDA che. je mArgamAM AvatI kaMI keTalIya khADA TekarA rUpI samasyAone potAnI vaccenA premanI tAkAtanA jore hala karatA rahe che. A badhAnI vacce strI-puru ekadhArI maMdagatithI vahetA jharaNAM akhkhalita pravAhanI mAphaka ekabIjA vacce premano, lAgaNIno, hUMphano jharo kAyama jIvato rAkhe che. baMnenuM sAnidhya ekamekane jhaMkRta karI mUke che, ane chatAMya A baMne jIvonI vacce svataMtratArUpI mokaLAza paNa eTalI ja anivArya che. sRSTinA sarjanamAM chatAMya kAyama ekamekanA banIne rahevuM haze to baMne vacce milananA gALA pADavA paDaze. baMne jIvoe ekamekanA alaga astitva, alaga vyakitatvana ane alaga gamA-aNagamAno saMpUrNa svIkAra karavo paDaze. strI-purarUpI A bhinna bhinna choDane potAnI AgavI suMdaratA laIne ucharavA devA paDaze; saMpUrNa vikasAvavA devA paDaze. ane vikAsanI prakriyAmAM paNa strIe putrano ane pue strInA AdhArarUpI hAthane choDavAno nathI. ane hA ! baMne ekabIjAnI preraNA vinA vikasavAnA nathI, e paNa eTaluM satya che. mArI kalame zabdo pharavA e paNa mArA priya pAtranI preraNAnA pratApe ja. eka eka muzkelIo, samasyAo ane du:khomAM ekapAtra bIjA pAtrano sAtha, sahAro, to zodhavAno ja. A sAthamAM eka gajabanI tAkata hoya che. muzkelImAM AvI paDelA pAtranuM potAnuM priyapAtra mAtra "huM chuM ne' eTalA ja Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdo saMjIvananI nuM kAma karI jatA hoya che. sUkAbhaThTha banI gayelA vRkSanA mULiyAmAM pharIthI rasa bharAvA mAMDe che. ane e kUMpaNonI ja kumAsa che, e baMne AtmAne sadAya lIlI rAkhatI kUmAsa che.ane Ama bane tyAre AtmAmAMthI anAyAse ja zabda sarI paDe che. e priya ! ApaNA saMbaMdhanI lIlAza to jo, Aje ATalA varSo pachI paNa emAM evIne evI ja premanI bhInAza vartAya che, nahIM ..!! ane eTale to rAtarANI rAtre khIlI uThe che. jyAre pratyeka puSpo AkhA divasa daramyAna potAnI suMdaratA jALavI rAkhIne suvAsa phelAvIne rAtre nirAMta bhogave che. tyAre be premI AtmAne AkhA divasanA cAka ane soTImAMthI ugArI levA ane AkhA divasanI satata ghaTamALa pachI paNa baMne jIvo ekabIjAnA sAnidhyamAM evIne evI tAjagI ane jIvananI suMdaratA ane ekbIjAnA dilanA saMvedananI nAjukAI anubhavI zake. eTale rAtarANI rAtre mana mUkIne khIlI uThe che. jethI tenI suMdaratA ane enI maheMka maMda maMda vahetA pavananI sAthe jhaLahaLa thatI cAMdanInA temAM comera atra tatra sarvatra, jyAM jyAM sRSTinA sarjanane paripUrNa karavA sarjAyelA be premI AtmAo vaselA che tyAM badhe pahoMcI jAya che. ane enI pratiti ApaNane paroDhamAM khIlelA puSponI pAMkhaDIo para paDelA jhAkaLa biMduonI bhInAzathI thAya che. AvI bhInAza jyAre anubhavAya tyAre sAta pagalA AkAzamAM nahIM paNa strI pusranA samanvayAtmaka cAra pagalA pRthvI para haze, to pRthvI upara jarA svarganuM nirmANa thaze. ane tyAre ja AvI paMktionuM sarjana caze. "pAna lIlu joyuM ne, tame yAda AvyAM, jANe mausamano pahelo varasAda jIlyo rAma..... 9. rasto karIe huM chellA ghaNA varSocI joI rahyo chuM ke, rAjakAraNIo keTalAka lAgaNItaMtrane AghAta pahoMcADanArA praznone vAre-vAre jIvaMta rAkhavA prayAsa karatA hoya che. 15 varSathI akhabArI nikaTatA ane kArakirdImAM paNa joyuM che ke zahera, rAjya ke deza hoya.... Thera Thera cUMTaNI TAMNe keTalAka sAMvedanika prazno khaDA thaI jAya che. maMdira-masjidanA klAtmaka citromAM kaLAne na zodhatAM ApaNe cAMda, lIMga, tAro, trizUla zodhIe chIe. rAmamaMdira - bAbarI masjida vivAde hajjArono bhoga lIdho. be-pAMcanA netRtva e bhAratane hacamacAvI nAMkhyuM. huM lokone maLuM chuM tyAre temanA sUra hoya che, 'rAjakAraNIo dharmanuM nikaMdana kADhI rahyA che, dharmanA vivAdo ubhA karI rahyA che.' to pachI jvAbadAra koNa ? prekSakonA bhASaNomAMthI manoraMjana maLe che. A prekSakono duraupayoga Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya to vinAza ane sadaupayoga thAya to bhavya ImArata banAvI zakAya. sahue sAthe maLI rasto karavo paDaze. ApaNe vikAsane aDacaNarUpa na banatAM khuzamijAjI banI sAMvedanika prazno ubhA karanArano rasto karIe. laMDana zaheramAM hAIDa pArka nAmanuM khaLuM medAna che. aMgreja prajAe sadIothI jenI ArAdhanA karelI che te vANI-savAtaMtrano prANavAyu tyAM jANe ke nare jovA maLe che. tarehatarehanA vakatAo potAnA kAlAghelA harakoI vicAro tyAM ssAbhera vyakata karatAM hoya che ane darekane zrotAonuM nAnumoTuM ToLuM maLI rahe che. eka savAre tyAM jenI AsapAsa nAnakaDuM ToLuM bheguM thayeluM te vakatA rASTranI prartamAna avadazA mATe rAjyA~ varganI javAbadArInI jussAbhera ghoSaNA karI rahyA hatA : "ApaNI tamAma musIbatonA mULamAM e loko ja rahelA che. !" vakatAe trADa pADI : "ApaNe AmasabhAne Aga lagADavI joIe ! rANInA mahelane saLagAvI mUkvo joIe !" e bhASaNamAMthI manoraMjana meLavI raheluM prekSakavRMda jarA jarA vistaratuM saDaka para phelAyuM ne pachI vAhanavyavahArane aDacaNarUpa banavA lAgyuM, tyAre eka polIsanuM tyAM Agamana thayuM. vinaya ane mamatAnA mizraNavALA svare eNe sAda pADyo ke, "cAlo sajjano, ahIMthI eka bAju khaso ane vAhanavyavahAra mATe rasto khullo rAkho. Ama sabhAne Aga lagADavAnI tarapheNa karanAra maherabAnI karIne ahIM jamaNI bAju AvI jAva, ane rANInA mahela bALI mUkavAnI tarapheNamAM hoya te tyAM DAbI bAjue ! cAlo, rasto karo, rasto karo." hAsyanA khaDakhaDATa vacce e khuzamijAjI ToLuM tarata vikherAI gayuM. Aga lagADavAno hakka ApaNane Izvare Apyo nathI. maMdira-masjida jevI ghaTanAothI prajAne geramArge doratAM netAo sanmukha khuzamijAjathI bhale ubhA raho, paNa pachI pAchale bAraNethI raphucakkara thatAM netAonI jema ja vikharAI javuM joIe. 10. saNA "eka paMkhI AvIne UDI gayuM, vAta sarasa samajAvI gayuM....." suMdara majAnA paMkhInA TahukAnI mIThAza kSaNika hoya che... paNa plAsTaranI divAlo para DisTembara jevo yAMtrika mAnavI TahukAno AsvAda laI zakato nathI. kSaNanA paNa be svarUpa che... paNa e svarUpa mAnava svIkRti para AdhArIta che. kSaNane sudhArI lenAra manuSya mATe jIvananI pratyeka kSaNa preraNAtmaka ane AnaMdamaya che. gusso pragaTa karI, tiraskAra karI, mauna rahI kSaNone bagADanAra lagabhaga jIvavA karatAM gumAve che vadhu. kaDakaDatI ThaMDImAM oTalA para TUMTIyuM mArI sutelA pAse tharathara dhrujavAnI kSaNo che. paNa te tene Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gulAbI ThaMDI ke IzvaranI bheTa samaje to savAra jladI thavAnI che. meM, tame ke vizvae je kAMI meLavyuM che e kSaNane AbhArI che. A lakhI rahyo chuM tyAre uparanI paMktio vALI prArthanA pUrI thaI. parIkSArthIo zAMta citta parIkSA ApI rahyA che. hoziyAra vidyArthInIne AgaLa-pAchaLa joI kSaNa bagADavAno samaya nathI. chatAMya keTalAkanI dRSTi UMcI-nIcI, AgaLa-pAchaLa, AkuLa-vyAkULa thayA kare che, kAraNa temaNe varSa daramyAna kSaNonuM saMklana rkyu nathI. pariNAme vartamAnanI kSaNo nirarthaka bagADI rahyA che. kSaNanI vizeSatAo rahI che, ke jeNe vartamAnanI kSaNone jIvI jANI e kSaNo bhUtakALamAM pharI sahAro banI vAgoLavA krama Ave che. eka kuTuMbanA sabhyo, varSagAMTha nimitte bhegA thAya, ekbIjAne premathI AvakAre, kSaNone mastImAM maDhI le ne pachI sahu ekaThA thaI sthAna grahaNa kare, A samaye jo dareka sabhyo potAnA bhUtakALanI kSaNone yAda kare to suMdara majAnuM vAtAvaraNa khaDuM thaI jAya. e bhUtakALanI vAto preraNA ApI zake ane vartamAnane sudhArI paNa zake. kSaNamAM tAkAta che. samayamAM nahIM. vRddhAzramamAM vRddho potAnI AyakhAnI kSaNone yAda karI AzvAsana laIne jIvI zake che.. ane eTale ja jara che. vartamAnanI pratyeka kSaNane mANavAnI, jIvavAnI, sudhArI levAnI nAnI amathI vAtamAM pati-patnI moM macakoDI kSaNo veDaphe che. dikaro mA-bApathI risAIne miMtI premano AsvAda cUkI jAya che. kSaNone sudhAravA mATe hAsya ane prema mukhya zastra che. kSaNone praphullita rAkhavA mA-bApa bALaknA mAthAmAM hAtha pheravI zake, patnI suMdara zaNagAra sajI patine rIjmI zake, pati prema -puSpa ke premanI vAto thakI patnIne hasAvI zake, klama thakI vyakti kSaNone kAgaLa para TapakAvI zake. suMdara rasoI kSaNone sudhArI zake. pustakonuM vAMcana, mAtanA khoLAmAM bALakane vAtsalya, zAMtacitte patipatnInI goSThi, nadino taTa, bagIco... keTakeTaluMya che kSaNonA vistAra ane vikAsa mATe ja che. kSaNone sudhAravA mATe mAnasika taiyArInI eka bIjAne gamatA rahevAnI. raDatA bALaknA hAthamAM ramakaDuM ke cokleTa ApI daIe eTale bALaka cUpa thaI jAya. eka sajIvane nirjIva vastuo sahAro maLatAM jo ratI kSaNo hAsyamAM parivartana pAmatI hoya to eka sajIva-bIjA sajIvane kema samajI na zake ? savAranA nAstAmAM mAtA ke patnI dvArA maLatI cAbhAkharIno AnaMda 'peTa bharAyuM' emAM nahi paNa e kSaNo sAcavI levAmAM AvI temAM che. jeNe kSaNone AnaMdanuM nAma ApyuM che te suMdara jIvyo che. ane eTale huM haMmezA e paMktio yAda kahyuM, " Smile Cost noting but Creats much" paMkhInI jema kSaNo kyAre uDI jAya te kahI zakAya nahIM. enA TahukAne mANIe, enI suMdaratAne svIkArIe... kSaNa eTale huM, tuM sahunA saMbaMdhono saravALo. "mAruMtAruM bhUlI 'ApaNuM' bolatA zIkhIe. ApaNe koIne bhale kazuM na ApI zakIe paNa premALa kSaNo ApI zakIe to ghaNuM. kAraNa, kSaNano samuccaya eTale ja AyakhuM. 11. patnI : IzvaranuM najarANuM Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjI badhI ja vastuo vidhAtA Ape che paraMtu patnIto svarganuM vizeSa najarANuM che ! - popa vizvamAM sauthI vadhu vastI dharAvatA khristI samAjanI eja vizeSatA che ke duniyAnI utpattithI mAMDI Isu khristano janma ane pachI vartamAna dharmane TakAvI rAkhanAra dhArmika zRMkhalA mAnavatAnI sAthe sAthe jIvananI tamAma bAbato kendramAM rAkhI varte che. khristI samAjanA sarvesarvA popanA mate svAdhyAya parivAranA dAdAnuM agrima mahatva che, piDIta mATe kAma karatI saMsthA pratye garva che... popa sarvavyApI vicAro sAthe patnI vize paNa vizeSa vAta kare che. popanA mate pragatizIla ane mAnavatAvAdI vicAro pati - patnInA prajannotpattikAryathI zarU thAya che. baMne jeTalA sakriya rahI bALakamAM saMskAranuM siMcana kare teTalo bALaka utkRSTha hoya. patnI svarganuM najarANuM hoya tyAre patinI bhUmikA mahatvanI che. viziSTa mahAnaputro mATenA aneka nAnA utsargomAM, patnInA samarpaNa ane sneha mahatvanA che. koIpaNa dharma tyAre ja mAna che ke jyAre te tenA samAjanuM pratyeka vyakitanuM sarvAgI ghaDatara kare. paristhiti mujaba dAna kare ane paristhiti mujaba talavAra uThAve te dharma nahIM paNa adharma che. popanA mate patnInuM vizeSa mahatva eTalA mATe che ke patnI ja Adarza saMskAranuM sarjana karanAra che. patnI ja satapathano nirdeza kare che. je patnI bhUkhI rahe paNa patinA parasevAno roTalo ja khAya te kuTuMba vizvanuM Adarza kuTuMba che. bhAratIya saMskRtinA anusaMdhAnamAM eka draSTAMta joIe. te vedajJa tatvajJAna saMbaMdhI mahAna graMthanuM aMtima prakaraNa lakhI rahyA hatA. te "brahma sutra' para potAnI vidvatApUrNa TIkA lakhI rahyA hatA. A mahAna kArya pUkaravA pacAsa pacAsa jeTalAM varSo temaNe lIdhA hatA. te "bhASya' no aMtima pariccheda pUro karI rahyA hatA. tyAM ja acAnaka pavananA jhapATAe dIvo bujhAvI nAMkhyo. badhe ja aMdhAruchavAI gayuM. koIka aMdara AvyuM ane dIvo peTAvyo. "tame koNa cho. sannArI ?" paMDita ziromaNI vAcaspati mizrae pUchyuM "meM joyuM che tame divasa ane rAta mahenatathI mArI sevA karI che. huM tamAro atyaMta AbhArI chuM. tame koNa cho, devI ?" "huM bhAmatI, tamArI patnI !" ... ane temane acAnaka yAda AvyuM ke keTalAka dAyakA pahelAM temaNe eka juvAna chokarI sAthe lagna karyA hatA. jene vize te samaye ane A badhA pAchalAM varSo daramiyAna bhAgye ja kazuM jANyuM hatuM ! temanA prazcAtApanI koI sImA ja nahotI. sAta sAgara karatAMya temano viSAda UMDo hato. temaNe kahyuM : "kRpA karI mane kSamA karo ! meM tamArI virUdhdha pApa karyuM che. tamArA samagra astitva virUdhdhanuM pApa ! AvaDA moTA RNane kevI rIte cukavavuM te huM jANato nathI. mArI vedanAne koI zabdo Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pragaTa karI zake tema nathI.... " pachI AMsubharI AMkhe temaNe teno hAtha pakaDyo ane bolyAH "A bhASyane huM nAma ApuM chuM bhAmatI !" Aje A mahAna bhASya jagatabharamAM "bhAmatI" tarIke oLakhAya che. patnIne svArtha nahIM paNa nisvArtha potIkA pAtramAM otaprota rahevAnI IcchA hoya che. Adarza nArInI Aja vizeSatA che ke jaTila kAryapadhdhatimAM aTavAyelI rahetI hovA chatAM, pati taraphathI saMpUrNa sneha na maLato hovA chatAM potIkI bhAvanAcI kuTuMbanuM klyANa kare che ane eTale ja patnI mAtA che, bahena che, dhAtrI che. svarganu najarANuM che. 12. siddhi namratA ane hakArAtmaka draSTikoNa vikAsanA dvAra kholI zake che. ucca zikharethI nirdoSa bhAve klakla vahI AvatuM jharaNuM mahAsAgaranuM rUpadhAraNa kare che. daMbha choDI sahunI tarasa bujhAve che. namratA vinA vistAra zakya nathI. namratA che, to vikkasa che. namratA vinA hArAtmaka draSTikoNa zakya nathI. harbaTa huMvara nAmano eka juvAna amerikAnI eka yunivarsiTImAMthI IrnaranI padavI laIne bahAra Avyo. teno vicAra khANanA enjiniyara thavAno hato. zukvAre savAre eka khANanA vyavasthApakane te nokarI mATe maLyo. vyavasthApake kahyuM : "amAre to eka TAIpisTanI jarUra che. tame e kAma mATe taiyAra cho ?" "TAIpisTa ?" juvAna bolyo, pachI jarAka thaMbhIne teNe kahyuM, : ThIka che, huM e kAma karIza. AvatA maMgaLavAre savAre huM kAme lAgI jaIza." maMgaLavAre savAre juvAna potAnA kArma barAbara hAjara thaI gayo. vyavasthApake tene pUchyuM, "tame maMgaLavArathI AvavAnuM zA mATe nakkI kyuM ? enI pAchaLa ko hetu hato ?" juvAne jvAba dIdho, "jI hA, cAra divasa mane maLyA. temAM eka bhADUtI TAIpa rAITara laIne huM jarUrI TAIpIMga zIkhI gayo chuM." AgaLa jyAM yunAITeDa sTeITasanA rASTrapati banyA te Aja harbaTa vara. ApaNe nokarImAM anukULatA ane sukhasagavaDa zodhIe chIe. mane A nahIM phAve athavA mane nathI AvaDatuM zabdo thakI ApaNe ApaNA vikAsanA mArgamAM pUrNivarAma mUkI daIe chIe. vizva vikhyAta khyAtI prApta mahAnUbhAvae zUnyamAMthI sarjana karyuM che. prAraMbhathI ja Adhunika suvidhA ane vaibhavanI apekSAone kAraNe ApaNAmAMthI ghaNA badhA vikAsazIla jIvananI zarUAta ja nathI karI zaktA. reDiyAno saMtoSa ja erakanDizanara apAvI zake. namra bhAve pA... pA. pagalI mAMDo, avazya saphaLa thavAze. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aho, jalanuM mArdava ! UcethI UtarI dhIme kusumathIya haLavA banI, hatheLI mahIM puSpathI javuM jhilAI, vA pRthvInI raje bhaLI jaI UMDe utarI bIjane bhIMjavI sukomala tRNo rUpe pragaTavI navI jiMdagI -jyanta pAThaka nirAzA tyajIne vikAsanAM paMthe Daga mAMDavA e ApaNA hAthamAM che. dunyavI AMTIghUMTI bhUlIne hakArAtmaka draSTikoNathI jharaNAmAMthI mahAsAgaranuM nirmANa ApaNA hAthamAM che. satata doDatA raho. saphaLatA jarUra tamArA caraNomAM haze. 13. javAbadArI eka sarakAra vizvamAM mAnavIne jeTalI svataMtratA che eTalI ja tene saMskAra sAthe tAdAmya keLavavAnI jaae che. dharma anusAra bALapaNamAM maLatA bALa saMskArathI mAMDI lagna saMskAra jevA baMdhano eka javAbadArIno ahesAsa karAvanArA che. sAcA arthamAM e baMdhano na banatA sulehamArga banavA joIe. svataMtratAthI vyakatavikAsa arthe parovAyelA manuSya e samajavuM rahyuM ke tenI AsapAsa kauTuMbika javAbadArI ane tenuM jatana karavAnI paNa gatividhi thatI ja hoya che. bALane janma ApyA pachI mA-bApanI javAbadArI pUrNa thatI nathI. lagna karyA pachI pati-patninI javAbadArI zasthAya che. janma meLavanAra bALaknI paNa javAbadArI zaru thAya che. vRddha mAtApitA mATe vRddhAvasthA boja na banatAM sukhada kSaNo banAvI zakIe to te che bALaka tarIkenI javAbadArI. jharaNuM tyAre ja kalakala vaheze jyAre tene be kinArAono sahAro maLaze. bAkI kinArAne chUTa che, ke te potAnI pALa para vRkSo ugADI zake, pravAsIone besADI Azraya ApI zake. paNa jo teNe potAnI javAbadArI choDI dIdhI to samajavuM ke jharaNuM khaDakhaDa na vahetAM khAbociyuM banI jaze. ane kviArA phakata mATInA DhagalA ! mAre ke tamAre vyakitagata vikAsanI sAthe-sAthe AvI aneka javAbadArIo saMbhALavAnI che. jo javAbadArIthI dUra bhAgavuM hoya to pachI Izvare anya rastAonuM paNa sarjana karyuM che. hA, paNa saMskAramAM lIna thayA pachI javAbadArIothI bhAgavuM eTale napuMzakatA. ApaNe vAraMvAra sAMbhaLIe chIe.. joIe chIe ke lagna saMbaMdhathI joDAyelA yugalo ghaDInA chaThThA bhAgamAM eka bIjAnA duzmana banI jAya che. kAraNa temanAmAM ekbIjAne samajavAnI zakita nathI. potAnI vAtamAM satya dekhAya che. bIjA arthamAM jhIe to "Igo". ane A "Igo" ne na choDanAra Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haMmezA du:khI ja thAya che. hari OM AzramanA kinAre ekAeka skuTara AvIne ubhuM rahyuM. skuTara paracI pati-patnI utarI akkaDa mauna sAthe niArA pAse pahoMcyA. ekAeka teo thaMbhI ugra svarsa jhaghaDavA lAgyA. temanA zabdomAM eTalo krodha hato ke kSaNavAra lAgyuM ke hamaNAM ja kAMI ajugatuM banI jaze. patnI bolI : 'tAre samAdhAna karavuM hoya to zAMtithI vAta kara...' pati bolyA : 'mAre samAdhAna karavuM che eTale to ahIM lAvyo paNa tuM tArI jIbha upara kAbu rAkha.' 'jo mArI jIbhanI vAta na kara, ane jo mArAmAM tame khAmI dekhAtI hoya to zuM karavA mane raDatI joI hovA chatAM mArA gharethI laI gayo hato.' 'huM tane hAtha joDuM chuM, tuM zuM karavA beThI che, have mArAthI sahana nathI thatuM. huM tArAthI kaMTALI gayo chuM.' pati bolyo. uMca svare patti bolI : 'huM mArA piyaramAM ja barAbara hatI. jo tArAthI mane na pAlavI zakAtI hoya to zA mATe roja phona karato hato ? zuM karavA ahIM bolAvI, huM paNa tane be hAtha joDuM chuM ke have mArAthI paNa sahana nathI thatuM.' 'tuM mane nahIM samaje ? tArI jAtanuM pradarzana ja ryA karIza ?' 'are ! samajI to tuM nathI zakto... tArI garaje mane ahIM laI Avyo ne chatAMye dAdAgIrI ? Avo ja gusso karavo hoya to mane pAchI ghare mukI de... 'patnI bolI. 'have bahuM thayuM, jo tane mArAmAM rasa na hoya to huM jAuM chuM.' ATaluM bolI patie skuTarane kIka mArI. pAchaLa patnI besavA gaI paNa te pahelAM geIramAM skuTara cAlu karyuM. patnI paDatI paDatI rahI gaI. ane cAlu skuTare pati bolyo, 'have huM A saMsArathI ja dUra cAlyo jAuM chuM, pachI to tane zAMti thaze ne ?' skuTarane resa ApI patie maTakuM paNa na mAryuM. ekAeka vihvaLa banelI patnI paristhiti pAmI gaI ane teNe doTa mukI, skuTaranuM speravhIla pakaDayuM. gusse thayela patie vadhu eksIleTara ApyuM ane patnI dhuLamAM ragadoLAI gaI. philmomAM vilanane hiro ghoDA pAchaLa bAMdhI laI jAya ane comera dhULanI DamarIo uDe tevuM Abehuba dRzya sarjAyu. patninA moMmAMcI cIsa nikaLI 'o...mA...marI gaI.' nI cIso pAchaLathI kheMcAtI gaI. baMnenI vAstaviktA eTalI ja ke teo kaMI paNa bAMdhachoDa karavA taiyAra nahotA. samAdhAna arthe AvyA paNa vikhavAdano prazna visarAI gayo ane baMnee ahma na choDyo. jyAre pati ke patninA hradayamAM hUMpha ke AtmIyatA jevuM tatva jana hoya tyAre teo pazu jevA lAge che, jyAM AtmIyatA prema haze tyAM saMskAra haze, jvAbadArInuM bhAna haze, samAdhAna haze, phakta kIka Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAravAthI skuTara cAlatuM nathI e mATe klaca ane eksIleTara sAthe geIranuM TyunIMga jarUrI che. mANasa javAbadArIthI moM pheravI cAle eno artha e che ke te eklepaTo che. AvA elapeTA vyaktie zakya hoya to pachI saMsArathI para rahevuM. kharaDAvuM nahIM. 14. sukhanI anubhUtiya sukha eTale zuM ? sAmAnya rIte mAnavI evI vicAradhArA dharAvato hoya che ke jIvanamAM sukha Ave pachI du:kha Ave - e eka nizciMta ghaTamALa che. paNa Ama joIe to aneka sad - asad vRttio ane vicAro dharAvatA ApaNA markaTa mananI ja A badhI lIlA hoya che. mAnavIe koI eka paristhitimAMthI AnaMda meLavI sukha prAptinI anubhUti karavI ke pachI eja paristhitimAM du:khI thaIne duHkha anubhavavuM e jete vyaktinA hAthamAM ja che. eTale ke IzvaranA Ayojana pramANe ghaTanA, paristhiti banatI hoya temAM mAnavI pota potAnI anukULatA sAdhavA prayatno karato hoya che. ane emAM du:kha ane sukha udbhave che. mAre mArA jIvanamAM banatI dhaTanA, prasaMgane hakArAtmaka ke nakArAtmaka valaNathI apanAvIne tenuM mUlyAMna karavuM che; te bhinna bhinna vyaktitva dharAvatI vyaktionA vyaktavyo para AdhAra rAkhe che. dA.ta. eka gulAbano sarasa majAno choDa khIlelo che e choDane joIne koIka vyakti ema kaheze ke sarasa gulAbanuM phUla khIlyuM che. jyAre bIjI koLa vyakti ema kaheze ke, "A bhagavAne gulAbanuM phUla kevuM banAvyuM jone, enI AjubAju kevA kAMTA che. basa.... ahIMthI sukha jojano dUra ane duHkha vyaktinI AsapAsa ja viMTaLAI vaLe che. kema ke phUlane kAMTA ApyA che tenI pAchaLa hakArAtmaka dRSTikoNa apanAvIne ema paNa vicArI zakAya ke... Izvare A suMdara majAnA phUlanuM rakSaNa karavA kevuM sarasa kAMTAstrI vaca racyuM che. pati patnI vacce gerasamo UbhI thAya, samasyA udbhave, hatAza thaI jvAya. A badhuM ja zakya che kemake baMnenA vicAro bhinna hoya che. paraMtu A paristhitimAM baMne vyaktio ekbIjAnA valaNane apanAve to sukha ane pachI du:kha Ave ja e kudaratanA kramane badalI zakAya. ane mAnavI potAnA svabaLe jIvanamAM sukha ane mAtra sukhanuM ja nirmANa karI zake. TUMkamAM sukha ke du:kha e Izvara nimita nathI paraMtu mAnavInA hAthanI ja vAta che. Izvare mAnavIne ja buddhi zakti ApI che. jeno mAnavI upayoga karIne hakArAtmaka valaNa apanAve to paNa aDadhuM gata zAMta thaI jAya. 15. zuM tamAre saphaLa thavuM che ??? koIpaNa kAryanI saphaLatA arthe makma manobaLanI sAthe kauTuMbika hUMpha ane sAmAjika anukULatA jarI hoya che. eka yuvAnano vikAsa - vistAra tenA parivAra upara ane eka patino vikAsa - vistAra Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenI patnI upara vadhu AdhArita che. vizvamAM asaMkhya kissAo evA che ke jemaNe zUnyamAMthI sarjana karyuM che. sAyakala para pAvaDaranI pherI karatA yuvAne malma manobaLane pratApe ja niramA kaMpanI ubhI karI vizvamAM nAmanA meLavI. phakata 40 mayAmAM zarukarela pAvaDaranI pherIno dhadho 400 karoDa sudhI pahoMcI gayo. evI ja rIte, eka moTI kaMpanImAM AvelI kenTInamAM eka dakSiNabhAratIya yuvAna veITara tarIke kAma karato hato. sAteka varSanA athAga prayatna - parizrama pachI eNe nAnakaDI bacata sAthe muMbaImAM eka phUTapAtha para nAstAnI reMkaDI zarU karI. lagna karyA bAda patnInI hUMpha ane vAtsalya vadhu parizramanI preraNA ApatA rahI. savArathI rAta sudhI te reMkaDI para puratuM dhyAna Apato. patnInI dIrdha dRSTinI sAthe teNe sAta-ATha varSa sudhI reMkaDI calAvI ane bacatamAMthI eka nAnakaDI dukAna kholI. samaya jatAM, Arthika pragati jhaDapathI vadhavA mADI, bIjA pAMceka varasamAM eNe uDipI hoTala kholI. tenA bALako jyAM netAonAM bALako moMdhuM dATa zikSaNa le che temAM bhaNatAM thayA. gaI kAle jenI tAkAta sAyakala kharIdavAnI nahotI e Aje kAramAM phare che. Aje e uDipI hoTelamAM nAmAMkita philmasTAra paNa Ave che. ghaNAyane enI pragatinI pAchaLa gharabAyelA puruSArthanA pAyAne nihALI zakyA nathI. bhAgye ja mANasa evo haze jene saphaLatA pAmavAno mArga khabara na hoya. mahenata vattA dIrdhadRSTi vattA utsAha vattA karasakara bhegAM thAya to saphaLatA meLavavI sahelI thaI jAya. bhAratamAM ke vizvamAM evA kissAo ochA nathI jemAM vyakitae zUnyamAMthI sAmrAjya ubhu karI batAvyuM hoya. e loko ATalI saphaLatA kema meLavI zake che e vicAravAmAM samaya na bagADo. koInA doSa ke uNapane zodhavAmAM, gAma phoI banI rahevAmAM satata samaya bagADatA lokoe potAnI zakitano sAco upayoga karavA prayatnazIla banavuM joIe. kyAre paNa hAryA vinA, Avela musIbatano sAmano paNa karavo paDe. dareka vakhate lADavA hAthamA na paNa Ave, paNa mArAthI kaMI na nahIM thAya", "to kaMTALI gayo' - zabdone tilAMjali ApavI paDaze. je mANasa saphaLa thavA Icchato hoya enA vicAra ane vartanamAM anyo karatA jarAka pharaka hoya che. A pharaka eTale saphaLatA meLavavAnI gustrAvI. je mANasane A cAvI meLavIne AgaLa vadhavuM hoya eNe jIvananI pratyeka ghaDIne saMgrAma gaNIne laDavuM joIe. bhUtakALa bhUlIne vartamAnamAM jIvo. vartamAna eTale Aja. Aja eTale kharAkharIno khela. Aja eTale navI zarUAta. Aja eTale jAtane badalI nAkhavAnI sauthI aNamola ghaDI. Aja eTale jidaMgIne sonAnI banAvavAnI taka. 16. duHkhane ra karavA..... ayogya ghaTanA AvI maLe ane Icchita vastu aLagI rahe tyAre mANasa du:khano anubhava kare che. Ama duHkhanI anubhUtinu kAraNa apekSA karatAM juduM pariNAma che. eTale sukhI thavAno rasto che Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paristhitine anukULa thavuM. keTalIka vakhata du:khada ghaTanAo paNa manuSyane sukha samAna lAge che. paNa e phakata evI vyakitaone ke je sarjanAtmaka vicAra dharAvatA hoya. pati-patninA jhaghaDA pachI TuMka samayanA abolA eTale duHkhada sthiti paNa e sthitine vAgoLI emAthI baMne uNapa zodhe, ne pachI pAchA TuMka samayamAM ja bhegA thaI jAya to e kSaNa AnaMdamaya banI jAya. keTalIka vAra paristhiti bhogavyA sivAya chUTako na ja hoya ane hasatA - hasatA bhogavIe tyAre manane taMdurasta rAkhavA jansI che. du:khanA prasaMgomAM ciMtA, akaLAmaNa, utAvaLa, dhamapachADA ane valopAta karavAthI mANasanuM manobaLa ghaTe che ane e rIte du:khano sAmano karavAnI zakitano teTalA aMze ghaTADo thAya che. videzamAM AvI paDela duHkhada paristhitine pahoMcI vaLavA keTalAka loko AkarSaka zo-samAM jAya che. jyAM judA-judA kbATomAM kimaMtI vastuo mukelI hoya che. dukAnadAra du:khI vyakitane paththara, lAkaDI ane plAsTIkanA daDA Ape che. du:khI vyakita Icche eTalo gusso karI potAnI manosthiti mujaba vastuo toDe che. pachI potAno gusso zAMta thatAM thAkIne besI jAya che... ane dukAnadAra tUTelI vastuonuM lIsTa banAvI bIla banAvI de che. gusso karI duHkhane dUra karavanA prasaMgo paNa have banI rahyA che. vividha rastAo anvaye sAcA arthamAM du:kha Ave tyAre mahAputro ane vibhUtionA jIvananuM smaraNa karavuM joIe. kAraNa emanA jIvana bhAgye ja du:kha mukata rahyA che. teoe du:kho sAme namatuM jokhyuM nathI ke hAra mAnI nathI ane AtmabaLapUrvaka duHkho sAme laDavAnuM cAlu rAkhyuM eTale ja teo mahAna banI zakyA. du:kha sAmAnya mANasanuM teja vaNI le che. kAraNake du:khada paristhitimAM mANasa nAsIpAsa thaI jAya che. duHkha eka aMdhArI rAta che ane e vAtanuM AzvAsana paNa che ke prabhAtanA kiraNa sudhI pahoMcavA mATe vacagALAno e samaya zAMtipUrvaka pasAra karavAnuM UI che. sAcI mitratA, prema, lAgaNI sabhara svabhAva du:khada paristhitimAM upakAraka banI zake. eka premALa patnI ke mitra AvI sthiti saMbhALI zake... jo AvI nikaTanI vyakationA AzvAsana sabhara premALa zabdo sAthe hoya to du:kha kSaNavAramAM dUra thaI zake. jIvana e kAMTA vacce khilatuM gulAba che maheka joItI hoya to kAMTAnI zakyatAne svIkAravuM ja paDe. eTale du:khanI sthitimAM AMtarika mastI keLavI A saMsAramAM AgaLa vadhavuM joIe. du:khamAM jJAnI hoya ke mahAna saMta hoya ke mahAtmA.... paNa du:kha hasavAthI dura thAya che, raDavAthI temAM uttarottara vadhAro thAya che. 10. prasannatA-pragatino pAyo manuSya jIvana eTale AMTIghUMTIno saravALo. samayAMtare sukha-du:khanI choLo manuSyane bhive che. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavadeha kaMI vAraMvAra prApta thato nathI. sRSTinuM sarjana karanAra Izvare mAtra mAnavane ja vicAra karavAnI kaLA ApI che. "phUla uge ane karamAya" nI samagra prakriyA sUryaprakAza ane vAtAvaraNanI hArI vacce thAya tyAM vicAro nahIM phakata anukULatAnI ja jarU paDe che. jyAre manuSya nma-maraNa vacce aneka tabakkAomAMthI pasAra thAya che. manuSya dhAre to jIvanane ujaLuM ane preraNAdAyI banAvI zake che ane dhAre to nirjIva jevuM. "namyA-jIvyA-maryA" jevuM banAvI zake che. jIvana evuM jIvavuM joIe ke jIvavuM sArthaka thAya ane tamAruM astitva A pRthvI para na hoya tyAre paNa tamArA kAryonI suvAsa lAMbA samaya sudhI phelAtI rahe. anya kaLAonI jema jIvana jIvavAnI kaLA paNa hastagata karavI jarUI che, e kaLA prApta thayA pachI bIjuM kazuM karavAnuM bAkI rahetuM nathI, tame tamArI jAtane to sArthaka karazo ja paNa anya vyakitaone paNa tame upayogI nIvaDazo e kAMI ochA AnaMdanI vAta che ? sAjIvana kevI rIte jIvI zakAya e mATe amerikana lekhaka korTanI DI. phArmara jaNAve che ke, "je dvArA ApaNe ApaNA kAryamAM satata maMDyA rahIe ane je ApaNI zakitaone kAryamAM pravRtta banAve che te ja ApaNane AnaMda ApI zake. jyAre Ama bane tyAre ja ApaNe sAcuM jIvana jIvI zakIe." AtmasukhanI pahelI nizAnI e che ke ApaNI zaktio kAryamAM pravRtta thaIne ApaNe tene vikasita thatI anubhavIe. jIvanamAM bhautika sukha kAyama AnaMda ApI zake nahIM. TI.vI., phrIja, gharaghaMTI vigere AvazyakatA che, vasAvyAno AnaMda hoya che paNa e kSaNika. paNa kalAkAra tarIke rajU karelI tamArI kaLA ane konI sAthe-sAthe potAne paNa anahada AnaMda Ape che. ApaNe AnaMdadAyaka dhyeya pAchaLa samaya ApIe chIe te samaya ApaNA mATe ApaNA jIvananI eka amUlya ghaTanA banI rahe che. patnI mATe sADI bheTa maLyA bAda tene tenA mUlyanuM mahatva hotuM nathI. paraMtu te kevA bhAva sAthe maLe che teno AnaMda amUlya hoya che.... ane sADI paheryA bAda te paheryAnA ahesAsano AnaMda anero hoya che, AnaMda ane prasannatA jIvanane gati Ape che. tamAruM jIvana prasannatAthI bharapura rahetuM haze to ja tame pragati sAdhI zakazo. jo tame jIvanano AnaMda gumAvI beThA to pragati aTakI jaze. prasannatA arthe vyakitagata du:kha sahiyAlbanAvo, premanI, hUMphanI paraspara apekSA rAkho, vyakitatvane AkarSaka banAvatA raho, jIvanamAM navo prANa puratA raho. sahue potAnA vyanA viSayanuM vartana moTuM karavuM joIe. phakta potAnA vartuLamAM na rahetA sahiyArA vartuLamAM pravezI kSetraphaLa vadhArIe. ane tyAre prasannatA tamArI AsapAsa raheze. jo tamArI pAse prasannatA haze to khAlIpo ApoApa dUra thaze. tame AhalAdakatA anubhavazo. tamArA jIvanane tame je jAtanA DhAMcAmAM DhALavA IcchatA hazo temAM DhALI zakazo... ane tyAre taMdurastI paNa tamArI sAthe haze. kAraNa prasannatA ane taMdurastI eka sikkAnI be bAju che. cAlo, sahiyArA prayAsa dvArA prasannatA keLavI caherAnI rekhAone opa ApIe... Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18. prajA zuM Iche che ? mANasane jIvana TakAvavA, sudhAravA rojabaroja saMdharSa karavo paDe che. dhArmika kaTTaravAda, komI asahiSNutAe pagapesAro karyo te divasathI lokazAhImAMthI lokono vizvAsa uThI gayo che. samAnahita, sarvAgI vikAsa ane jAnamAlanuM rakSaNa jevI vAto mAtra cUMTaNInA bhASaNo pUratI maryAdIta che. prajA vacce, jJAti vacce kutrima vaimanasya, asalAmatI, avizvAsanAM vAvetara karI rAjakIya lAbha aMke karatA netAothI prajA kaMTALI che ane eTale ja prajA vAraMvAra sattA parivartanano svAda cakhADe che. cIna dezanA kaoNnphayUziyasa eka mahAna ciMtaka hatA. teo potAnA ziSyo sAthe haMmezA ThekaThekANe pharatAM rahetA ane upadeza ApatA rahetA. rastAmAM je kAMI jovA anubhavavA maLatuM ene AdhAre ziSyone pratyakSa jJAna paNa ApatA. ekvAra teo TekarALa ane jhADIvALA pradezamAMthI pasAra thaI rahyA hatA. tyAM eka TekarI pAse eka kabrastAna emaNe joyuM. emAM besIne eka strI dhrusake ne dhrusake raDI rahI hatI. enuM kalpAMta sAMbhaLIne guruoNnphayUziyasa ane ziSyonI AMkho paNa bhInI thaI gaI. pachI thoDI vAre kaoNnphayUziyase potAnA eka ziSyane kahyuM "A strI pAse jA ane enA raDavAnuM kAraNa jANI lAva." pelA ziSya strI pAse jaIne namra avAje kahyuM. "bahena, tame ATaluM karo kalpAMta kema karI rahyAM cho ? ahIM kabrastAnamAM besIne kema raDo cho ? zuM tamArA koI najIgnA sagAnuM avasAna thayuM che ?' strIe kahyuM, 'bhAI, A vagaDAmAM vAghanI bhAre rADa che. haju thoDAka divasa agAu ja mArA sasarAjIne vAghe phADI khAdhA hatA. e pachI mArA patine paNa vAghe mArI nAkhyA. ane have mArI dIkarIno paNa e ja vAgha koLiyo karI gayo che." ziSya A vAta gurukaoNnphayUziyasane kahI .emane navAI lAgI. pote e strI pAse gayA, ane AzvAsana ApyuM. pachI emaNe kahyAM. "bahena, A pradezamAM tamane ATaluM badhuM du:kha che ane tamArAM sagAMvahAlAne vAghe phADI khAdhA che chatAM tame ahIM zA mATe raho cho? kayAMka bIjI salAmata gyAe kema rahevA jatAM nathI. ?' A sAMbhaLIne pelI strIe kahyuM, "gurutamArI vAta to sAcI che paNa ahIMnA rAjakartAo lAMciyA nathI. ahIMnA vepArI eknA Dabala karatA nathI. ahIMnA amaladAra prajAnA kalyANanI khabara rAkhe che." A sAMbhaLI kaoNnphayuziyasa potAnA ziSyo tarapha vaLyA. e he, 'ziSyo ! A vAta samajavA jevI che. mANaso julmI rAjAne vAgha karatAMya vadhu khataranAka gaNe che. lAMciyA karmacArIo ane Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naphAkhora vepArIo karatAM vAghano khopha emane vadhAre game che.' 19. daya mahAna mANasane be hradaya hoya che H ekamAthI tadhArA vahe che ane bIjAmAMthI snehadhArA... "basa eTalI samaja mane paravara digAra de, sukha jyAre jyAM maLe tyAM badhAno vicAra de." vizvamAM ghaNuM badhuM nakAmuM che... samudramAM varSA nirarthaka che, nRpa thayelAne bhojana ApavuM nirarthaka che, samarthane dAna Apavu vyartha che. evI ja rIte potAno vicAra karI bIjAnI avagaNanA karavI nakAmuM che. sahaja karma karanAro, sahupratye samaSTi rAkhanAro AtmabhAvacca evo "sevA-sAdhaka" kevo hovo joIe. " Born free, As Fre as the wind blows, As free as the Grass grows, Born free follow your heart! janma thayo che, mukta thavA, mukta hovA pavana vahe tema mukta vahevA, tRNa uge tema mukta rahevA janma thayo tuja hRdayane anusaravA !' jIvananA pratyeka kAryomAM jara che hRdayanA avAne oLakhavAnI A avAjane oLakhI kAryo karIzuM. mukata mana jIvIzuM tyAre svArtha svayaM pIgaLI jaze.... bIjAno vicAra Avaze. gRtamAM tamAro koI zatru nathI. kharo zatru ApaNAmAM chupAyelo che. tukArAma mahArAja vaizya hatA. vepAra dhaMdho karatA hatA. bhaktimAM lAgyA ne vepAra dhaMdho chuTI gayo. patnI A na samajI zakI ane khuba trAsa ApavA lAgI. ekvAra mahArAja eka kheDUtane tyAM kathA karavA gayA hatA. daramyAna keTalAka vaiSNavo mahArAnA darzana karavA ghera AvyAM tyAre temanI patnI mahArAja mATe game tema bolavA lAgI. bIjI bAju mahArAje kheDUtane tyAM IzvaramAM lIna thaIne rasaprada kyA karI jethI kheDUta khuza thaI garyA ane maharAjane mIThAI, phaLa, zeraDI ApyA. A vAtanI mahArAjane ghera emanA patnIne khabara paDI gaI. paNa mahArAja to rastAmAM bhagavad smaraNa kare ane A badhu ApavA mAMDyuM. bacyo mAtra Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeraDIno sAMTho. mArAja ghera pahoMcyA tyAre hAthamAM zeraDI sivAya kAMI na hatuM. patnI samajI gaI ke emaNe badhu rastAmAM ApI dIdhuM che. darzane AvelA vaiSNavonI paravA karyA vinA patnIe mArAno tiraskAra karyo, patnIno krodha vadhato gayo. viveka nA rahyo. mahArAnA hAthamAMthI zeraDI kheMcI laI enA vaDe mahArAne mAravA lAgI. mahArAjanI zAMtino bhaMga thayo. teo bolyA : "sAsthayuM zeraDInA be TukaDA thayA, eka tu le, eka huM." patidevanA zabdo sAMbhaLI patnI emanA caraNamAM paDI. ene du:kha thayuM. potAnI svArthavRttino pastAvo thayo. teNe patideva pAse AjIjIbharyA svare kSamA mAMgI. e puratuM nathI ke ApaNe jIvIe chIe. ema kahevuM pUratuM nathI ke ame amArA kuTuMba mATe jarUrI kamAI laIe chIe, ame amArakAma dakSatApUvaka karIe chIe. ame javAbadAra pitA, pati ke patnI chIe. niyamapUrvaka maMdira, masjida ke devaLamAM jaIe chIe. A badhuM sAche paNa enAthI vizeSa bIjuM paNa kaMIka karavA jevuM che. haMmezA e zodhatA rahevuM joIe ke kaI jagyAe thoDIka paNa bhalAI thaI zake tema che. ApaNe ApaNA sAthI mAnavabaMdhuo mATe paNa zakaya eTalo samaya Apavo joIe. jeone madadanI jarU che temane zodhI kADhIne temane mATe kaMIka kAma karavuM, pachI bhale te kAma game teTaluM nAnuM hoya paNa e kAma evuM hovuM joIe je karavAnuM potAne hoya. ane jene mATe mane alaga kazo badalo maLavAno nathI. jIvanamAM ATaluM yAda rAkhavA jevuM che. : "duniyAmAM tame ekalA nathI rahetA, tamArA bhAI paNa rahe che." ApaNe evA banIe... evA be hRdaya rAkhIe ke ekamAMthI rakatadhArA vahe ane bIjAmAMthI snehadhArA... 20. ekabIjAne anukuLa thaIe "rUpALI vAta mAMDI jo samayanuM vheNa roko to, huM verAyela kSaNane saMkalananuM nAma ApI dauM" jIvana-anekavidha zakyatAothI bhareluM che. emAMthI ApaNe pasaMdagI karavAnI hoya che. keTalAka namUnedAra jidaMgI dvArA pratyeka kSaNane jIvI jANe che - saMkalita karI le che. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "ahIMthI javAya "hamaNAM' tarapha, ahIMthI "kadI' tarapha, ahIMthI vAya raNa tarapha, ahIMthI nadI tarapha." anukULatA dvArA premanA udayane vistAra ApI zakAya che. zabdothI ke koInI vAta karavAnI padvitathI pratikuLatA pAmatA manuSya ghaTanAne bhUlI javI joIe. temAMthI bahAra nikaLavAnA rastA che. 1 kyAreka havAnI lahara ApaNane gharanI sAMkaDI divAlomAMthI uMcakIne vizALa jagatamAM laI javAno saMdeza Ape che. du:khI thaIne gharanA khUNAmAM paDyA rahevA karatAM A sRSTimAM haratA pharatA rahIne jarUrIyAtamaMda vyaktine hRdayanA snehanI premanI lhANI karAvavI yogya gaNAze. sAcuM jIvana e che ke AjakAlanI dvidhAmAM paDyA sivAya jiMdagInI be cAra kSaNo maLI che ane AnaMdathI mANI levI joIe. "be vAta karIne pArevAM thaI jAya che ADA avaLAM meM Ama paraspara gUMthAIne, vikharAI javAmAM lijjata che !" jyAre paNa ApaNe koIne maLIe, vAta karIe tyAre yAda rAkhavuM ke sAmA pakSane yogya nyAya Apavo. A anukULatAno prathama niyama che. bhale tenI vAtomAM nirasatA hoya chatAMya tenI avagaNanA na karavI. kyAreka ApaNane samayano bAdha naDe che, paNa jeTaluM maLIye, rahIe tyAre temAM paraspara guMthAI javuM joIe. sAme premIkA hoya to ahesAsano zabda nikaLavo joIe : "Aje tame saMpUrNa mArAmAM ja hatA." ane mitra hoya to kahI uThe : "tAro saMgAtha game che.' vicAra ane lAgaNIne meLavIne jIvanadRSTi utakRSTha banAvI anukULatA sAdhI zakAya che. hA, keTalIkavAra vicAra lAgaNIne chaMcheDe che, dabAvI de che, sAcA arthamAM vicAra vyaktinA jIvana para prabaLatama humalo karI zake che. cAra vyakitanI vacamAM potAnA vicArane satya samajI ThokI besADavAno prayatna viparita pariNAma sarje che. divasa, caraNa ane kelenDaranAM pAnAM phare che tema samaya paNa palaTAto rahe che. e badalAtI paristhitimAM pratyeka divasa ane kSaNa jIvavA jevAM banAvavAM joIe. A vAstavikatAne svIkArI premALa jIvana sAthIe jIvanane madhukara banAvavuM joIe. jyAM ekarUpatA ane anukULatA che tyAM prIti che... jyAM prIti che tyAM viraha ane darda che... paNa e daIne pratikuLa na banAvatAM praNayano raMgIna mijAja banAve e ja sAcuM vyakitatva che. "kSitija be sAmasAmI zUnyane vistAratI ubhI tame thoDuM haso ene gagananuM nAma ApI dauM." kyAreka, pratikuLatAne khaDakhaDATa hAsya anukULatAmAM pheravI de che. nisteja cahero ane gamagInI nirasatAne praveza Ape che. bIjI rIte jhIe to kayAreka ApaNe evA vaNAMka upara ubhA hoIe chIe Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke jayAMthI javAya raNa tarapha athavA nadI tarapha, kyAMthI kabara tarapha athavA ghara tarapha, hamaNAM tarapha athavA kadI tarapha... pasaMdagI ApaNAM hAthamAM che. ApaNAM jIvananI zuSkatA ane sabharatA, AzA ane nirAzA, kSaNabhaMguratA ane ciraMjIvatA, mRtyu ane salAmatI tathA ullAsa ane vyathAnA vikalpo ApaNAM ja hAthamAM che. "hamaNAM" zabdane sAco vistAra ApIe to jhI zakAya ke ekabAju vAstavikatAthI bharyo nizcita vartamAna che ane "kadI" eTale bIjI tarapha anizcitatAthI bharyuM bhaviSya che. nizcitatA ja manuSyane satu patha batAvI zake che.. bhAvi jIvana aMgenA vicAro, temAM anukULatAnuM sthAna, vAstavikatA sAthe tAlamela vagere sunizcita karI "hamaNAM" tarapha prayANa e ja sAco mArga che. 21. saphaLatAnA pagalA jIvanamAM saphaLatA prApta karavAnAM A pagalAM yAda rAkhajo ane tamane teno sAro badalo jIvanabhara maLyA karaze. sAmAnya rIte evI mAnyatA pravarte che ke, 40 varSanI uMmara pachI vyavasAyamAM kAma karavuM agharuM paDe che paraMtu moTA bhAganA vyavasAyomAM 40 varSa pachI nATyAtmaka rIte kAma saheluM banI jAya che. 40 varSa pachI tamArA anubhavanI, jJAnanI ane nirNayanI kiMmata thAya che. moTA bhAganI saphaLatAno badalo 40 varSa pachI prApta thAya che. AthI jo tame 40 varSanA thAya te pahelAM nAnapaNathI ja keTalIka bAbato dhyAnamAM rAkho to tamArA jIvanamAM saphaLa thazo. jIvanamAM saphaLatAnA A pagalAM manovaijJAnikoe ApelAM che. tamArA vyavasAyanuM ke sarvIsanuM bane teTaluM jJAna prApta karo. tamArA kAmane barAbara jANo. dA.ta. jo tame saMpAdaka ho to teonI mULa hastapratomAM kevA sudhArA karavA, tenI guNavattA nakkI karavI, kRtionI prasiddhi aMgenA kAmo tamAre 30 varSa sudhImAM jANI levA joIe. 30 varSa pachI to mAtra tamAre vyavasAya ke sarvAsa karavAnI ane tenA badalArUpe saphaLatA ja prApta karavAnI rahevI joIe. (ra) tamArI potAnI eka zailI vikasAvo. tamArI bolavAnI, cAlavAnI hasavAnI, vastro paheravAnI, kAryo karavAnI eka zailI 40 varSa pahelA cokkasa vikasAvo. 40 varSa pahelAM tame A badhAmAM prayogo ane parivartana karI zako. (3) tamArA AvegAtmaka jIvanane sthira banAvo. prazno tamane gUMcavI na nAMkhe te juo. tame samasyAothI gherAI na jAva tathA duHkha prati dhakelAI jAva te 30 varSa pahelA ja juo. 30 mA varSe tamAre jIvanamAM koI samasyA hovI na joIe. 30 varSe to tamAre lagna karIne vyavasAyamAM ke sarvAsamAM joDAIne sukha ja mANavAnuM hoya. prema, krodha ane bIka e traNa mukhya Avego che tenA para niyaMtraNa prApta karo. A AvegonuM samatolana (belensa) prApta karo. roja mAtra 10 miniTa prANAyAma karo. prANAyAmathI tame tamArA Avego para niyaMtraNa prApta karI zakazo. prANAyAmathI taMdurastI sArI rahe che. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prANAyAma bhAratIya aSTAMga yoganuM cothuM pagathiyuM che. tenAthI ghaNAM phAyadA thAya che. prANAyAmathI magajane vadhu pramANamAM prANavAyu (okisajana) prApta thAya che, jenAthI magajanI zakitaomAM vadhAro thAya che. tenA lIdhe ghaNAM kAmo jaldIthI ane saphaLatA pUrvaka karI zako cho. prANAyAmathI tame Avego upara niyaMtraNa prApta karI zako che. yoga eka vaijJAnika prakriyA che tathA vizvabharanA Adhunika vaijJAnikoe yogano eka vaijJAnika prakriyA tarIke svIkAra karyo che. dareka jaNa yoga zIkhe ane kare. tamArI nabaLAIone jANo. je kAryo tamane sArI rIte karatAM na AvaDe ke tamane jemAM abhirUci na hoya tevAM kAryo ke vyavasAyo pasaMda na karazo. pharajiyAta evo vyavasAya ke nokarI karavI paDe te judI vAta che paraMtu jo tamAre kAmanI pasaMdagI karavAnI hoya to mAtra vadhu paisA maLatA hoya te kAraNe ja jemAM tamane rasa nathI, je tamane AvaDatu nathI, jemAM tame khUba nabaLA cho tevo vyavasAya, nokarI ke kAma pasaMda karazo nahi. (5) tamArI zakitaone jANo. tamane zuM zuM sAruM phAve che tathA tamane zemAM AnaMda Ave che te tamane potAne vadhAre khabara paDe. tamane kayo vyavasAya, nokarI ke kAma phAvaze tenuM jJAna tamArI saphaLatA mATe atyaMta jarUrI che. da) paisAnI bacata karo. anyo para Arthika rIte AdhArita hovA jevuM nirAzAnaka koI nathI. dara mAse niyamita rIte thoDA paisA bacAvo. vRddhAvasthA ane avasara-prasaMga mATe bacata jarUrI che mATe badhAM paisA vAparI na kADho. game tema karakasara karIne paNa thoDA paisA dara mAse bacAvo. sArA mitro banAvo. 30 varSa sudhImAM tame keTalAka sArA mitro banAvo. A mitro evA hovA joIe ke je tamArI samasyA vakhate tamane madada kare ane temanI samasyA ke prazna vakhate tame temane madada karo paraMtu sAcA mitro rAtorAta nathI banI jatA tene mATe varSo lAge che. anyonA vizvAsapAtra bano. vizvAsapAtra banavuM e ardhI saphaLatA che. tame 40 varSa para pahoMco te pahelAM tamAre anyonA vizvAsapAtra' banavuM joIe. ane to ja tame ucI jagyAe jaI zakazo. (9) tamAruM moTuM kyAre baMdha rAkhavuM te zIkho. kayAre na bolavuM te jANo. nirarthaka bolIne ghaNAM potAnI kArakirdI bagADe che. zAMta rahetA zIkho. jo tame zAMta rahetAM zIkhazo to loko mAnaze ke tame ghaNuM jANo cho. koI pUche to tene jJAna ApavuM. AthI tene khAtarI Ave ke tame jANo cho paraMtu vagara pUchaye parANe koIne jJAna ApavA na besI javuM. bALauchera mATe bALakone ke bhaNAvavAnA hetu mATe vidyArthIone vagara pUchaye jJAna Apo ane te tamArI pharaja ane hakka paNa banI rahe che. (10) vaphAdAra bano. prAmANika bano. tamArA vyavasAyamAM ke sarvIsamAM ke kAmamAM vaphAdAra bano. pramANikatApUrvaka kAma karo AthI tamAruM mAna vadhaze, kIrti vadhaze. AthI tamane baDhatI maLaze. 22. he prA tAra zuM thaze Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "vanamAM paNa zikAra ne khopha che zikArano, ahIM rakatamAM paNa ullAsa che avasarano" ahIM sakhaLe asthiratA, mRtyuno khopha, anitInuM tAMDava che. he prabhu! pAMDavoe to jugAramAM dAva tarIke dropadIne mUkI hatI paraMtu ahIM to chellA dAva tarIke tane mUkelo che. mane to pelA rakatamAM paNa AnaMdanI lahera dekhAya che. huM e bhUlI jAuM chuM ke rakata bIjA koInuM nahIM paNa tamAruche. maMdiramAM pravezIne tArA caraNasparza kachuM. maMdiramAM mAnava maherAmaNane joI mAsmana praphullita thaI jAya che. lokonI vAtomAM tallIna thaI jAuM chuM. bIjA divase pharI maMdiramAM AvuM chuM, paNa phakata pelA lokone anusaravA, maLavA ane havAphera karavA ja! eTale to ja kahevAnuM haze ke, "prabhu! tane joIne hasavuM hajAro vAra Ave che, ke tArA banAvelA have tane banAve che..." he paramezvara! A vedanAno ItihAsa dharma pustakamAM lakhanAra paNa nahIM samajI zake. A vAstaviktAnuM pratibiMba mane ekAMtamAM DarAmaNuM lAge che. AnI nakkara vAstavikatAne jyAre bhaviSyanA aMta sAthe sarakhAvuM chuM tyAre vinAzanA vAdaLo sivAya bIjuM kAMI dekhAtuM nathI. huM koI kadarUpI strI joIne dhutkAche. manamAM astrInI lIla chavAI jAya che. paraMtu huM e nathI jANato ke e kadasA caherAmAM keTalAya aramAno chupAyelA che. huM tene phula jevA hRdaya upara vaja javo ghA karuM chuM. eTalo paNa vicAra karato nathI ke tenA vyakitatvano AdhAra kema komaLa hRdaya ane pragatizIla vicAra upara rahelo che. molathI lacakatA khetaro joIne huM gelamAM AvI jAuM chuM ene jotAM ja huM - keTaluM vaLatara maLaze? e vicAramAM garakAva thaI jAuM chuM paNa eTalo vicAra karato nathI ke saghaLA molano AdhAra jamIna che. A pAnuM rahasya jamIna ane mAvajata che. phaLadrupa jamInane lIdhe ja A mola utarI zake e huM bhUlI jAuM chuM. kharekhara paramezvara! tamArA smaraNa karatAM duniyAno bhabhako ja mane najare paDe che. tArA maMdiranuM pagathiyuM e to bahAnuM che...! tAro pratyeka tahevAra to phakata vastro dvArA manuSyanI sajAvaTa che...! ane AvA ja prasaMge prabhu! ThATha jamAvavAno moko maLe che... tyAre mane koInA caherA para vedanA dekhAtI nathI. tArA banAvelA phakata tane ja banAve che. ane prabhu! divase divase ema ja tane bhUlato jAya che. 23. kavino prema ane pachInuM sAhitya "muMbaImAM eka mAsa karatAM vadhAre vItAvelA jIvanamAM nArIonuM pradAna ghaNuM che. bhAratamAM bIjA koI paNa sthaLe ApaNe nArIone joI zakatA nathI, paNa muMbaImAM rastAo upara ke samudra kinAre badhe ja nArIono eka prakArano kamanIya prabhAva jovA pAmazo. eno prabhAva mArA jIvanamAM paDelo che." Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -ravindranAtha TAgora (1920) yuvAnInA uMbare eTale ke sattara varSanI uMmare koI kavijIva atyaMta suMdara yuvatInA gADha saMparkamAM Ave to zuM thAya? guava ravindranAthanA potAnA zabdomAM emanI prathama premAnubhUtinI vAta sAMbhaLavI e eka lahAvo che. sAmAnya rIte moTA bhAganA vijIvo premanI anubhUti pachI ja kavi banatA hoya che. sAhitya sarjana ane premane parasparano saMbaMdha che... ane eTale ja kuMvArA kavi ke lekhaka banavAmAM jokhama che. sagAInI vAta cAlatI hoya... strI pAtra kuMvArA kavinuM sAhitya ke pustaka mAMge... pachI AvI banyuM samajavAnuM...! bicArA kavie prema karyo na hoya ane chatAMya anubhUtithI kAvya, gajhala ke vArtAnuM sarjana karyuM hoya... ane e kRtimAM premAlApa Ave eTale vAMcanAra strI pAtra graMci bAMdhI ja le...! keTalAka kavio ke sAhityakAro potAnI kRtimAM kAlpanika "cApAtra" nuM sarjana karatAM hoya che... temanA mate potAnI patnInI AdarzatA e kthApAtramAM aMkita hoya che. AvI ja premAnubhUti ravindranAtha TAgorane thaI. paNa e prema sAhitya sarjana pahelAM thayo. khAsa svana jevA kSitimohana sena AgaLa ravindranAthe je vAta karI e vAtono anuvAda sAkSara zrI mohanadAsa paTele gujarAtImAM ryo ane 'kumAra' (phebruArI-1955) mAM pragaTa karyo. kavinA hRdayamaMdiramAM prasarelI prema sugaMdha eja to che vizvamaMdiramAM prasaratI dhUpa sugaMdha! keTalIvAra be sAhitya jIva bhegA thAya eTale premagoSThi thAya. ane emAMya baroDA jevA raMgIna zahareno mATI bAga hoya to pachI pUchavuM ja zuM? prItinI vAto soLe kaLAye khIlI uThe... bhara unALAno taDako kemano adRzya thaI jAya tenI paNa khabara na paDe. bAgamAM beThA beThA kIDIo paga upara na caDe eTalI ja takedArI rAkhavAnI... pachI bhale unALo rAtre ulTIo karAve...! baMne potAnI jAtane mahAna mAnI goSThi karatA heya paNa kadAca e samaya daramyAna levAyelA nirNayo khoTA paNa hoya...! A che be sAhityakAro bhegA thaI karatA premanI vAto. ravindranAthe emane muMbaImAM thayela prathama premAnubhUtinI vAta nikhAlasa paNe ThThI. have e vAta vinA potAnA ja zabdomAM sAMbhaLIe : "have jyAre tame mane koI hisAbe choDavA mAMgatA nathI tyAre mAre mArI vAta spaSTa kahevI paDaze. amadAvAdanA mArA vaceTa moTAbhAIe mAre mATe muMbaI nivAsI emanA mitra dAobA pAMDune tyAM thoDA divasa rahevAnI vyavasthA karI ApI. temanI dikarI AjJA vilAyata riTarna, aMgrejI para emanuM prabhutva atulanIya hatuM. mArI uMmara te vakhate hatI sattaranI, ane AjJA hatAM mArAthI thoDAM moTAM, asAdhAraNa rUpALA, te uparAMta temanuM zuddha vilAyatI tejasvI zikSaNa." "temanI (AtrA) pAsethI sauthI pahelA mane jANavA maLyuM ke mArA caherAmAM kaMIka mAdhurya che ane mArAmAM kaMIka satva paNa. temanI nikkatAthI mArI ghaNI unnati thaI. temaNe mArI pAse hulAmaNuM nAma mAMgyuM, meM nAma ApyuM hatuM 'nalinI' A nAma emane ghaNuM gamyuM. A nAma kAvyamAM maDhI levAnI temanI IcchA thaI ane bhairavI sUramAM e goThavAI gayuM:" "re nalinI, sAMbhaLo, AMkha kholone! Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hajI uMgha uDI nathI ke zuM? sakhI, juo, tamAre bAraNe ravi Avyo che juo to kharAM! prabhAtanuM gAna sAMbhaLIne mArI uMghanuM ghena uDI gayuM che. navuM jIvana prApta karIe AkhA jagate nayana ughADyAM che. he sakhI! zuM tame niha jAgo, ema? huM to tamAro ja kavi chuM. pratyeka divasa AvuM chuM, pratyeka divasa hasu chuM pratyeka divasa gAna gAuM chuM. rAta have vItI gaI che. uTho sakhI uTho. jhAkaLathI mukha dhoIne, ratUmaDI sADI sajIne, svaccha sarovaranI ArasImAM sarAzi nihALo. thoDI thoDI vAre dhIrethI namIne, kaMIka aDadhI potAnI mukha chAyA joIne, lalita agharo para zaramanuM mRdu hAsya phUTI Avaze." ravindranAtha AgaLa vAta calAve che, "mArI sAthenA paricaya ane praNaya pachI thoDA samayamAM mAMdagInA bichAne paDyAM. mAMdagImAM emaNe deha choDyo. paNa te pahelA eka divasa mAsmAna sAMbhaLIne te bolyA hatAM : "kavi, tamAsmAna sAMbhaLIne huM kadAca mRtyu pachInuM navuM jIvana prApta karI pAchI AvI zakIza." emanI pAse pahelIvAra mArA caherAnA vakhANa sAMbhaLyA. emanA sneha ane utsAhanA saMsmaraNe mArA jIvanane vikasita karavAmAM ghaNI badhI sahAya karI. te vakhate mane dADhI mUcha hotAM phUTyAM... te pahelAM ja teo duniyAmAMthI cAlyA gayAM - mArI cetanAne vikasita karI, mArI racanAne vaLAMka ApIne cAlyA gayAM." AnnA to gayAM, paNa mArA taraNA hRdayane utsAhathI, snehathI vikasita karIne, mArA mUlyahIna jIvanamAM amUlya tatvano saMcAra karIne A pachInA kAvyomAM naranArInAM AkarSaNomAM, sukha-duHkha ane vedanAnI nUtana lIlA Apa joI zakazo." 0 0 0 0 0 0 0 0 bhalabhalA mahAna mANasonA jIvanamAM aMgata snehAnubhUtinA AvA prasaMgo banatA hoya che. AvA Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbaMdhane lava-aphera gaNIne loko sAva chIcharI kkSAe niMdArasa mAMNatA hoya che. je samAja uMDA snehasaMbaMdhano malAjo nathI pALato te premanI gaherAIne pAmI zakto nathI. 24. vAstavika duniyA "jidaMgI zuM che ? samajavAmAM sau mane AvI gayuM, eka dariyethI uThI dariye samI jAtI lahera..." paripakva ghaDAyelI koI paNa vyakti haMmezA jidagIthI saMpUrNa vAra hovAnI vAto kare che chatA paNa darekanI potAnI duniyA hoya che. parlabarka nAmanI eka amerikA lekhikAe potAnI eka AtmakatathA lakhI che ane tenuM nAma teNe ApyuM che, 'mAya sevarala varlDasa' - "mArI keTalIka duniyAo" pustakanuM zIrSaka vAMcIne ApaNane navAI lAya ke duniyAo to vaLI keTalI hoya ? Ama to ApaNe eka ja duniyAmAM rahIe chIe chatAM paNa keTalIka duniyAnI vAta karIe chIe. vAstaviktAmAM mANasanI samakSa eka ja duniyA che paNa te vase che aneka duniyAmAM. mANasa potAnA manamAM keTalIka duniyAo vasAvI le che ane pachI te jIvanabhara te badhI duniyAomAM ja hare-phare ane jAve che. sthAyI eka ja duniyAmAM astitva dharAvatA hovA chatAM yuvAnInA uMbare paga muktA yuvaka - yuvatio aMgata duniyAmAM potAnuM astitva sthApita karI de che. eka premikAnI navI duniyA : mAro premI mArI samakSa je Iza te karaze, tenI vAtamA saMpUrNa tathya haze ane kahyA pachI karI batAvaze. A duniyAnI klpanA pachI premI saMjogavasAta potAnA vacananuM pAlana nathI karI zakyo tyAre premikAnI dhArelI duniyA tUTI jAya che. kahevAno artha eTalo ke mANasa potAnA manorAjyanI aneka duniyAmAM vaze teno vAMdho nathI paNa pachI te potAnI duniyA sivAyanA anya jagatanA astitvanI noMdha leto nathI tyAre teno vAstavika duniyA sAthe jhAjho meLa maLato nathI pariNAme du:khI cAya che ane sukha tenAthI vegaLuM ja rahI jAya che. aneka rIte klpanAnI duniyA banAvatA premI-premIkAne samavuM rahyuM ke : jidaMgI eTale eka dariyethI uThI dariye zamI tI lahera che. potAnI klpanAnI duniyAmAM tame sAmA pakSe anyAya karI beso cho, lAgaNI ane prema to che ja ema mAnI zarato karatAM thaI jAo cho. mane lAge che ke ApaNe have Ama karavuM joIe... Ama na karavuM joIe... evI carcA karatA thaI jaIe chIe. pariNAme navI duniyAnI kalpanAmAM vikhavAda zasthaI jAya che. "utsya samuM A zuM che tArA abhAvamAM ? dararoja mArI AMkhamAM meLo bharAya che." Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazcimanA gesTAlTa nAmanA eka manovaijJAnIe A bAbata manuSyanA manogatanI jhINI jhINI bAbato upara saMzodhana karyuM. A vAtane samajavA ApaNe eka udAharaNa laIe. comAsAnI taiyArI che ane AkAza vAdaLothI chavAI gayuM che. eka vikhUTA paDI gayelA premIne temAM tenI priyatamAno aNasAra Avaze to koI nabaLA mananA ane bhaya vacce jIvatA mANasane temAM bhUtapreta dekhAze, koI dhArmika bhAvine to rAdhA-kRSNanA darzana thaze ane emAM premanI surAvalI saMbhALAze. Ama vyakti vAstavika jagatane taTasthApUrvaka jovA ke jANavAne badale potAnA manogatanA saMdarbhamAM ja saune joyA kare che ane tene anulakSIne potAnA sAMsArika saMbaMdhone joDato rahe che ane toDato rahe che. pariNAme aneka samasyAo ubhI thAya che ane vAstavika gata sAthe teno meLa na maLatA du:khI thAya che. pratyeka vyakitae haMmezA vAstavikatA sAme rAkhIne jIvavA prayatna karavo joIe. jeTalI ApaNI apekSAo che eTalI sAme muzkelI paNa hoI zake. apekSA karatAM hamadardI ane AzvAsananA be zabdo vAstavika duniyAmAM jIvADI premano saMcAra kare che. "vAdaLA athaDAya e ghaTanA chatAM, vIjaLI kAM zAMta che AkAzamAM...?" kSaNano upayoga, abhimAnane tilAMjalI ane vyartha apekSAothI dUra rahI ekameknA thavA prayatna karavo jarUrI che. dareka mAnavImAM khAmIo to rahevAnI ja.... eTale e khAmI kadAca apekSAno avarodha banI zake. ekabIjAne samajavA mATe siddhAMtone vaLagI na rahevAya. kayAreka jaDa ane jakkI siddhAMto ukaLatA cajevA banI jAya che. "maLI AMkha te dI'thI baLavu zaruche, have to jIvana eka ukaLato cache." pati-patnI vacce ekabIjAne gamatAM rahevA mATe anusatAne samajavI jaQI che. abhimAna ke gussAne manamAM samAvI sAmA pakSane utArI pADavAthI ke vAta kApI nAkhavAthI prazna vadhu saLage che. niyamita paNe vAta pakaDIne navI duniyAno vistAra karavAnI abhilASA ghAtaka banI zake che. navI duniyAnI kalpanA dvArA keTalIka vAra mAnavI potAnI jAtane duniyAmAM buddhizALI che tema samajato thaI jAya che. mArA dvArA je thAya che, vicArAya che te bIjA badhAthI viziSTa ane utkRSTa che ema mAne che paNa tyAre A vAta samajavA jevI che ke... "vyartha vAto karIne huM zuM karuM? kANAM pyAlA bharIne zuM karuM?" eka vAta nizcita paNe samajavI rahI ke ApaNe paramAtmA sudhI kevI rIte pahoMcI zakIzuM ? AtmA ane paramAtmAnuM astitva ke tenI vAto paNa ghaNI sUkSma che. A dizAmAM AgaLa vadhavA mATe ApaNe jIva, gata ane Izvarane yathArtha svase joIe chIe, jANIe chIe ane ApaNe jIda kya Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinA anusa thaI jIvIe chIe, dhArmika praNAlImAM jotarAIe chIe. bAkI mArI kalpanAnI duniyAno Izvara ema vicArI uddhatAthI jIvavA jaIe to ?? mAtrane mAtra duHkhI ja thavAya. Ama, AnaMdamaya astitva mATe jaldI che vAstavika duniyAno svIkAra. vAstavika vicAradhAra, vAstavika samaja, vyartha AkAMkSAo tyajI ekabIjAne anusa thaIe eTale ApaNI suAyojita jIMdagI suMdara tAngIsabhara savAra laI Avaze. 25. jIvana, thoDA samaya pahelAM mAre eka sajja sAthe maitrI thaI. mArA karatAM alabatta, uMmaramAM teo daseka varSa moTA haze. gADha maitrI bAda temaNe kaheluM : "nAmathI to huM tamane oLakhuM ja chuM, tamArI kaTAra niyamita vAcuM chu , ane te dvArA tamAro paricaya thayo ja che." A kathanathI ame vadhu najIka AvyA. mitranAM vAMcavAnA zokhIna anusaMdhAnamAM meM temane mArAM pustako bheTa ApyA hatA. temA, me lekhananA prAraMbhakALamAM lakhelI keTalIka navalakathAo paNa hatI. e navA mitra mane samayAMtare maLatA. AvA eka prasaMge temaNe mane smita karatAM kahyuM : "tame rasika vyakita cho. tamArA pustako vAMcatA tamArA romenTika svabhAvano paricaya thayo. jyAre vartamAnapatronI kaTAranA vAMcanathI tamAro eka judo ja paricaya thAya che." emanI vAta sAMbhaLI huM hasI paDyo. meM kahyuM : "tamArI vAta sAcI che paraMtu tame mArA je pustako vAMcyA te meM mArA koleja jIvana daramyAna, zaAtamAM thoDA varSa sudhI lakhelA. e samayamAM rasikatA, bAhya nirIkSaNa, romenTIka sIjhana hoya. paraMtu mANasa kAyama eno e raheto nathI. umara ane anubhava enI sAme anubhUtio ane vicAradhArAonA navA navA dvAra khole che. mArI kaTAramAM jIvana pratyeno vAstavika abhigama vagere vaMcAya che. mArI e chabI sAthe kadAca mArA agAunA lakhANoe pragaTAvelI chabIno meLa na paNa maLe, paNa e lekhaka to huM eno eja chuM. tasvIra ane tAsIra badalAyA kare che. koIka ciMtake kahyuM che ke vahetA jaLamAM tame tamArI AMgaLI DUbADI rAkho to dareka kSaNe tamane navA jaLano sparza thAya che. ApaNe sUkSmatApUrvaka ApaNI AsapAsanI sRSTinuM avalokna karatAM nathI. tevI ja rIte ApaNI potAnI jAtanuM - eTale ke ApaNA dehanuM, mananuM, aMtaranuM paNa nirIkSaNa karatA nathI. A kSaNe ApaNe je chIe tevA bIjI kSaNe ApaNe nathI hotAM. zarIranA koSo kSaNe kSaNe badalAya che, mananA aNuo paNa kSaNe kSaNe parivartana pAmatA hoya che. mananI, buddhinI bAbatamAM hakIkta ane anubhava judA che. mana nitya vAMcana, manana, yoga, dhyAna vagerethI vadhune vadhu samRddha thatuM rahe che. anubhavo tene vadhu samRddhi Ape che. paraMtu te paNa parivartananI prakriyAno Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga ja che. vadhu ciMtana, manana, vAMcana, anubhavathI manuSyanA vicAromAM, mAnyatAomAM parivartana Ave che. mANasano svabhAva paNa pivartanazIla che. yuvAnImAM gussAbAja, krodhI, enTIyaMgamena - lAgatA mANaso maM to jamAnAnI thapATothI kAMto koI sAdhu - saMtanA satsaMgathI, saduvAMcanathI zAMta svabhAvanA bane che. keTalAka loko "kUtarAnI pUMchaDI'nI jema vAMkA ne vAMkA rahe che. hA, paNa parivartananI zakayatA kadI nAbUda nathI jatI. keTalIka mAnyatAo paNa badalAya che. mANasa baMdhiyAra nathI. te saheja parizrama kare, pustrArtha kare, vAMce-vicAre, haLe-maLe to tenuM baMdhiyArapaNuM tUTI jAya che. eka nArIvAdI strI mukitanI vicAradhArAvALA lekhikA pAse eka lagnotsuka yuvatI gaI ane kahyuM : "mAre tamAruM pustaka vAMcavu che, mArA lagna thAya te pahelAM" pahelAM to tamArA lagna thaI javA de, pachI thoDA samaya pachI tuM te vAMcaje ! lagna pahelAM vAMcavAnI mArI bhalAmaNa che." enuM kAraNa e hoI zake ke lekhikA bahena thoDA varSo pahelAM lakhelAM pustakomAM nArI mukti ke putra zoSaNavRtti, svAmItva bhAva vagere viSe je lakheluM te anubhava pachI thoDuM parivartana pAmyuM hoya. pustranI manovRtti ke graMthi na badalAya evuMye nathI. strIno sneha ane samarpaNa bhAva pustrane strI Adhina banAvI zake. putranuM saujanya strInA pUrvagrahane dUra karavAmAM madadarU thAya. manuSyano svabhAva, mAnyatA, pUrvagraho, kazuM ja aMtima nathI hotuM. satata parivartanazIla hoya che. mahAtmA gAMdhIjIe jAheramAM lakheluM ke kaheluM ke meM je chello abhiprAya ke vicAra rajU karyo hoya te mAnavo. agAunI mArI vicAradhAramAM parivartana AvyuM hoya tyAranA saMjoga judA hoya ! 26. mAnavIya svabhAva "jIvana' ane jIvana jIvavAnI paddhatio mAnavIya svabhAva AdhArita che. keTalIka vyakitaono svabhAva lAgaNIzIla hoya che. lAgaNIone tAbe thavu yogya nathI. ekAMtamAM bhUtakALa mAro thoDIvAra jaIne besavu te sAche. paNa tyAM ja purAI rahevuM khoTuM che. mANase kharekhara potAnI aMdara jIvavAnuM ane chatAM aMdarane aMdara bujhAI ke saMkelAI javAnuM nathI. teNe bahAra phelAI javAnuM che. phelAI javAno artha che jhaNajhaNI uThavu ! priyatamAnI eka najarathI, bALakanA eka smitathI, khisakolInI adAthI, varasAdanA phorAMthI, khaDamAMthI phUTI nikaLelA jharaNAMthI... keTalAka kahe che ke mArA jIvanamAM kaMI ja nathI ! huM koIne khuza karI zakIza nahI ! AvuM lAge tyAre Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samajavuM ke ApaNe gaNatarImAM kaMIka bhUla karI rahyA chIe ! eka daridramAM daridra mANasanI jidaMgImAM paNa kaMI ja nA hoya evuM to banI ja nA zake. kemake jidaMgI khAlI rahI zakatI ja nathI. badhuM ja gatimAM che. badhuM ja ubharAI ubharAIne zamI jAya che ane pharI ubharAI uThe che. eTale koI jiMdagI khAlI rahI zaktI ja nathI. hArIne - thAkIne - ane duniyAthI risAIne kyAMka aMdhArA khUNAmAM besavA jaIe tyAre koI kIDI caTako bhare che. maccharathI bacavA maccharadAnInI jja paDe che, ane kyAreka uMdara jANe mazkarI karato hoya tema dAMtiyA kare che. kyAre paNa hArIne aMdhakArano sahAro na levo. kAraNa, aMdhakAra IcchatI vyakitao viziSTa hoya che. paraMtu temane viziSTatAno Dara lAge che. koIne nyAya na ApI zakvAnI bIka lAge che. hA, jIvanamAM "aTakavuM paNa khUba ja mahatvanI ghaTanA che. kaI bAbatamAM kyAre, kyAM kevI rIte aTakyuM e mANase pote ja kkI karavAnuM hoya che. tame jojo, je loko aTakatA nathI e loko kyAMya TakatA nathI. yogya samaye ane yogya sthaLe aTakI jatA mANaso jIvanamAM kadIya bhaTakI jatA nathI, laTakI jatA nathI. emanA dimAganI kamAna chaTakI jatI nathI. yogya samaye aTatA mANaso koIne naDatAM nathI. mANasane potAno ahaMkAra sauthI priya hoya che. dareka vyakita... huM ke tame sahune ama eTalo vahAlo hoya che ke, te potAnI vahAlAmA vAlI vyakita ke vastune paNa dhikkarI zake che. potAnA ahamanI jIta thAya e mATe pote potAnA AtmA sAthe satata vaheto rahe che. kharekhara, AnA mANase potAnA karatA paNa potAnA ahamane moTo karI dIdho che ! pote nakkI karelA siddhAMtomAM rAcavuM, te pramANe ja jIvana jIvavuM ane potAnA siddhAMtone khAtara phanA thavuM paDe to thavuM. A badhI bAbatomAM eka alaga ja nazo hoya che. samartha mANaso ja Avo nazo pAmI zake che. asamartha mANaso to bicArA lAcAra ane dIna-hIna hoya che. e lokone siddhAMto javuM kAMI ja hotuM nathI. emanI pAse hoya to mAtra ahama hoya che. ane potAnA ahamUno bhAra pote to ucakI ja nathI zakatA eTale emane bIjA mANasonI garaja rahyA kare che. Ama, vyaktino svabhAva e ja enI paristhiti hoya che. eka samaye je vyaktine ApaNo paDachAyo banAvavAnA mUDamAM hoIe eja vyakitane choDI devAnA kissAo paNa banatA rahe che. prema chuTato nathI paNa prema karanArI vyakti chUTI jAya che. premamAM ane sUrajamukhInA phUlamAM bahu pharaka zuM paDavAno ! paNa sUraja na uge to sUrajamukhI jagna na ja uge. sUrajamukhI surajane prema kare che e enA mATe puratuM che. prema jAherAto, pralobhanomAM nathI mAnato, e to dUra ubhelI vyakita potAnI pAse ja che evo ahesAsa karAvavAmAM mAne che. ekabIjAnA mananA prazno bhulIne sAcA premathI maLavAnI ghaTanA eTale ke divasanA upavAsa pachInA pAraNA jevI ghaTanA che. saMbaMdha dariyA jevo hoya che ane dariyAnI khAsiyata jho ke khAmI ddo paNa dariyo bharatI ane oTane chAvaryA kare che. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavIya svabhAva ja paristhitino sarjaka che. gati karavI, aTakyuM, prema karavo, dhikkAravuM... vagere svabhAva sAthe vaNAyelAM che. rastA upara asmAta thatAM bhIDa jAmI hoya tyAre keTalAka mANaso bhIDamAMthI paNa jgyA zodhI ghAyala thayelAne joI le che. A nirIkSaNamAM keTalAka manuSyone ghavAyelA vyaktine joI anukaMpA thAya che to keTalAne temA teno svajana ghavAyo nathI teno saMtoSa anubhavAya che. 20. manuSyanI dRSTi manuSyano vikAsa tenI guNavattA para AdhAra rAkhe che. mAnavInA saMbaMdho sakArAtmaka vicAra para AdhAra rAkhe che. vyaktinI pragati ane pravRtti jAta uparanA vizvAsamAM ane tenAmAM bharI paDelI zakti upara AdhAra rAkhe che. te keLavavA mATe mANase jIvanamAM hakArAtmaka dRSTino upayoga karavo paDaze. A mATe kyAre tene potAnI vicAradhArA ke jIvanazailI paNa badalavI paDe. A mATe potAnA vicAro, vartana ne mahAna gaNavAno haThAgraha choDI devo joIe. jeNe jIvanadRSTi sakArAtmaka banAvI che, jIvanazailI udAta banAvI che te vyakti kevaLa mahAna nathI paNa vizvanA upavanamA khIleluM madhamadhatuM phula che ke je bIjAne tenA jevuM jIvana jIvavAnI, banAvavAnI preraNA Ape che. vyaktie - vyaktie jIvana aMgenI alaga-alaga vicAradhArA hoI zake che. jIvana saMsAra aMgenI bhinna vyAkhyAo ane vicAromA jaDatA na hovI joIe. hakArAtmaka valaNa sAthe anukUlana sAdhI jIvavA prayatna karIzu to jarUra saphaLa thavAze. paNa "anukULatA sAdhavI paDe che, nibhAvavuM paDe che." jevA zabdo ane jIvana paddhati vicAro badalI anuklana sAdhavA chatAM jaDatAbharyA lAge che. mana ane vicArone nA chUTake paristhitimAM parANe anukULa karavA IcchatI vyaktione niSphaLatA sivAya bIjuM kazuM ja maLatuM nathI. jIvanamAM je kAMI bane che, je kAMI maLe che - e sarva vyaktitvane AbhArI hoya che. mAnavInuM jIvana eka Izvaradatta moTI mUDI che ane jIvanamAM sakArAtmaka dRSTi keLavavI te mUDI aneka ghaNI vadhArI zakAya che. nakArAtmaka dRSTi e to mAnavI jIvananA du:khano pAyo che. e evo ghoDo che ke jIvanamAM AvanArI zAMtinA kAcane toDI tenA bhukkA bolAvI de che. svAmI AnaMdanI vicAradhArAne AdhIna kIe to, "sakArAtmaka dRSTie to hIrAno eka evo krma che ke te Acano binajarI hisso pIne kAcane yogya upayogamAM lAvI zake che. nakArAtmaka dRSTi to eka evI viSArI dRSTi che ke jIvanamAM tanAva ane ciMtA jevA aneka praduSaNonuM nirmANa kare che, sArAtmaka dRSTi praduSaNa rahita prAta:kALanI svaccha khullI havA che ke je jIvanane haMmezA praphullita ane prasanna rAkhe che." koI eka vRddha jApAnIne tenA paMcotera varSe cInI bhASA zIkhato joIne koIe kahyuM : "bhalA mANasa ! A gharaDe ghaDapaNa A cInI bhASA zIkhIne zuM karazo ? tamAro eka paga to smazAnamAM Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahoMcI gayo che ! jhADa uparanuM pILuM patuM kyAre kharI paDe teno bharoso nathI to ame AyuSyanA chevADe..." ane te mANasane vaccethI ja aTakAvI pelA jApAnIe tene ToNo mAratA kahyuM : "Ara yu InDiyana ?" "tuM bhAratIya che?" "hA, huM bhAratIya chuM." pelA mANase kahyuM. "paraMtu tamArA A praznane ane cInI bhASA zIkhavAne zuM saMbaMdha che ?" vaDhe hasIne kahyuM : "uMmara vadhatAM tame bhAratIyo haMmezA mRtyuno vicAra karo cho ane ame jApAnI jIvanano vicAra karIe chIe. huM sATha varSano hato tyAre paNa mane eka bhAratIye ja Avo prazna pUchayo hato tyAra pachI to huM sAta navI bhASA zIkhyo chuM ne be vAra vizvamAM bhramaNa karI cUkayo chuM !" jIvanamAM A mastI lAvavI hoya to ApaNe ApaNI vicAradhArAmAM sakArAtmaka jIvanadRSTi lAvavI paDaze. baLajabarIthI nahI paNa pUrA prema ane vizvAsathI vicAro sAthe tAdAtmaya keLavI jIvavuM joIe. suMdara gulAbanI pAMkhaDIo upara dRSTi paDe to ema na kahevAya ke gulAbamAM kAMTA che ? ApaNI deSTi gulAbamAM kendrita thavI joIe ane ApaNane kaMTAmAM gulAba dekhAvuM joIe. A che jIvananI sakArAtmaka dRSTi. ane jIvanamAM A samajaNa keLavAya to pachI vyakita game te raMgano, game te jAtano, game te bhAtano haze to tenA jIvanane sArthaka karI zakaze. phakata, jarUriyAta che premathI jIvana jIvavA premALa sakArAtmaka dRSTinI ! 28. utsavano utsAha hRdayamAM prema nathI to jIvana vyartha. mANasamAM utsAha na hoya to utsava vyartha. phakata jAjaramAna vastro, spe, phaTAkaDA, miThAI ke divAlonA raMgathI utsava mANI zakato nathI. paNa sokeTamAM nAMkhI svIca pADo eTale ajavAnuM thavAnuM ja che.... paNa hRdayanI kaTutAne tyajI koInA caherA upara utsAhanuM ajavALuM pAtharI zakIe to te utsava. tahevAra ke utsavamAMthI jo utsAha ane prema laIlo to pachI bAkI zuM rahe? eka sUphI kavine IrAnanA zahenazAha zAhI bagIcAmAM laI gayA tyAre kavie kahyuM "zahenazAha, A phulo ane AkRtione dUra karIne ekaluM udyAna kevuM lAge che e jovA do...." zahenazAhe cakita thaIne kahayuM : "phUlo ne AkRtio laI lo to bAkI zuM rahe? nIcenI jamIna ane thoDAMka vRkSanA choDanA pUMThA rahe...?' kavie hasIne kahyuM : "to pachI udyAna-udyAna zuM karo cho? ema jhone ke A phUla tathA AkRti juo....' ApaNe tahevAronA nAma daIne ujavaNI karIe chIe... dIvALI, besatuM varSa, nAtAla, pAstA, ramajAna Ida jevA tahevAronI vAta zA mATe karIe chIe ? tamArA hRdayamAM ujAsa che? to 'hA' utsava Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saphaLa. tahevAro ke utsava dharma, koma, jAti ke rASTra purato sImita na hoI zake. pratyeka mAnavImAM Izvare prema, udAratA, mAnavatA, utsAhanuM ropaNa karela che. dunyavI draSa bhale hoya paNa temAM navo saMcAra kare te mAnavI. ApaNe ApaNI aMdara rahelA prakAzane kAyama prajavalita rAkhavAno che... A prakAzathI jo ghara kuTuMba ke deza ke duniyA zAMtithI, premathI roTalo ane lIluM maracuM khAze to temAM paNa mIThAza Avaze.. IdrIsa zAhanI eka sUphI kathAnI vAta karIe : pachI enAthI thoDe dUra eka eka saMta rAtre bahu prakAzita jhaLahaLAM dIvo pragaTAvatAM. mINabattI karIne mINabattInA prakAzamAM vAcatAM. badhAne navAI lAgatI paNa AvA moTA saMtane kaI rIte pUchayuM ke, A be dIvAnuM zuM kAma che ? chevaTe koIe himaMta karI.. saMtano javAba saraLa hato. 'pataMgiyAM, phUdAM vagere enI AsapAsa pradakSiNA kare e mATe moTo dIvo che. vaLI e moTI cImanIothI DhaMkAyelo che, eTale phUdAM temAM paDIne mRtyu na pAme. nAnI mINabattI pAse to phUdAM na ja Ave, eTale parezAnI vinA huM vAMcI zakuM chuM.' bahArano ujAgara-divo bAra pelA phaMdA mATe rahevA daIe. enI sahune jja che.. paNa sAthe sAthe AMtarika ujAsa pragaTAvIe to ja sAcA arthamAM utsava ujavI zakIzuM. ApaNe sahu mINabattI-koDiyA pragaTAvIe paNa Atama-jAtane na bhUlIe. plAsTaranA lapeDA jevo pAuDarano mekapa kSaNika che. tenI paNa jarU che. chatAMya AMkhonI mIThAsa kAmaya rAkhI. gAlane parANe macakoDa ApI na hasatAM khaDakhaDATa hasIe. kAraNa savAra uge ne rAta DhaLe tyAM sudhImAM keTalIya ghaTanAo bane che. sUrya jema acAnaka prakAzita thaI ajavALuM phelAve che te ApaNe paNa tenI anubhUti karIe... nisteja, prapaMcI avizvAsu banela mAnavIne jja che. cetananI Ida, nAtAla, divALI, navarAtri, buddha pUrNimAnA TAMNe utsAhano divo pragaTAvavo joIe. jo temanAmAM utsAhanI beTarI DiscArja thaI gaI hoya to temaNe govA, makka, haradvAra, madInA, zrInAthajI, tisati jaIne prema ane utsAhanI beTarI cArja karI AvavI joIe. kAraNa pratyeka mAnavImAM saghaLuM samAyeluM che. ene prajavalita karIe eTale ApoApa ujavaNI sArthaka banaze. 29. dharmane jIvavA de vartamAnamAM vikAsanuM vinAzaka paribaLa jo koI hoya to te che TheraThera racAI rahelAM dhArmika saMgaThano. dhArmika saMgaThanoe jANe ke dharma - Izvarane jIvaMta rAkhavAno Theko lIdho hoya ema abhiyAna AdaryuM che. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama daSTie dharmarakSaka lAgatA A dhArmika saMgaThananA netAo vAstavika dRSTie setAnI pravRtti karI rahyA che. talavAra, lAThI, trizUla, karatAla... ne pratika banAvI prajAne uzkeratA netAo koI samAja upayogI kArya karatA nathI, paraMtu prajA upara potAnI majabUta pakaDa banAvI rAjakAraNanA roTalA zake che. saMgaThanonI vinAzakArI pravRttimAM joDAtAM pahelAM yuvAnoe samajavuM joIe ke, A netAo saMsAramAMthI satyanI ghora kholI rahyA che. aneka nirdoSono bhoga letA dhArmika saMgaThano narkanA rastAnuM nirmANa karI rahyA che. svAmI AnaMdanuM eka dRSTAMta joIe. prabhunA rAjamAM peThelA bhakato prabhune pahoMcavAno saraLa mArga duniyA AkhIne jhaTa dekhADI daIne prabhurAjyanI vastI vadhAravAnuM vicAravA lAgyA, tyAre zetAna phikaramAM paDI gayo. eka bhoLo zaMbhu ene raste maLyo. tene joIe zetAnane yukita sUjhI. bhagatane kahe : "bhakatarAja ! tamArA lokanAM bhajanabhakita joIne huM to mugdha thaI gayo chuM. mane enI laganI lAgI che. have to mArA jevI laganI badhI duniyAne lagADo, eTale beDo pAra. bhagavAnanI bhakita e to eTaluM badhuM sAduM satya che ke duniyAne jhIlatAM vAra lAgavAnI nathI." bhagata : "satta vacana ane vANI. duniyAnAM mANasamAtra sudhI e sAduM satya kevI rIte pahoMcADI devuM, enI ja goThavaNa AjakAla ame loko vicArI rahyA chIe. amArA AvatA samaiyAmAM e carcAze." zetAna : "e to saheluM che. A vasamA kaLikALamAM saMgha, saMgaThana e eka ja zakita che, eka ja rAjamArga che. basa, satyanuM saMgaThana karo!" bhagata : "bhaluM sUcavyuM. ame tema ja karIzuM." zetAna : "dhanya bhakatarAja ! svarganI esembalImAM ApanA zubha saMkalpano jaya thAo. paNa have jhaTa karajo. mArA jevA keTalAya saMsArI jIvo Apa saunA bhakitarasamAM bhAgIdAra banI prabhucaraNe lIna thavA talapApaDa che. mATe saMsArabharamAM saMgaThananuM jANuM pAtharI daIe. bhakatonA saMgho racAya, pUrI zista jaLavAya ane karatAla-ekatArA sAthe prabhunAmanA jyaghoSa karatI temanI palaTanonI palaTano svargarAjyamAM dAkhala thavA vaikuMThanA phATaka para khaDI thAya, evuM karo... ekaladokala ke reDhuM koIne rahevA ja na do. pachI zetAnanI zI magadUra che ke koIne bhamAve ?" bhagatano cahero khIlI uThyo. ane te divasathI saMsAramAM satyanI ghora khodAI ! mAnavasaMhAranA pAyAmAM visphoTa bharavAnuM kAma dhArmika saMgaThano karI rahyA che. jo Izvara mahAna haze to dharmane koI rokI zakavAnuM nathI. satyane jIvaMta rAkhavA dharmane kudaratI rIte jIvavA do. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30. viSamatA "ghoDAne maLatuM nathI ghAsa, ne gadheDA khAya che vanaprAsa" TaLavaLe tarasyAM, tyAM je vAdaLI veraNa bane, te ja raNamAM dhUma mUsaLadhAra varasI jAya che!" akaLa ane phAMTAbAja kudaratane tarkanA bIbAmAM nirarthaka prayAsa karato niSphaLa mAnavI chevaTe thAkIne - hArIne neti neti jhI aTakI jAya che. mAtra eka ni:sahAya, abola ane lAcAra bhAve manuSya IzvarIya khela AjIvana acaraja sAthe pazuvata banI nihALyA kare che! AjanA maMdirIyA - yuganA devaLomAM deva sivAya badhuM ja sulabha che. IzvaraprANa pratiSThita mAnavo bhUkhyA sUve che e mAnava prANa pratiSThita mUtio chappanabhoga thALa jame che! vAMka ApaNo che... ApaNI mAnasika graMthi ane lAcArIno che. vAdaLI mATe koI kAyado nathI ke raNamAM nahIM paNa TaLavaLatA manuSyo AgaLa varase, vikAsa ane saphaLatA arthe jarUrI che aMdhazraddhAne dUra karI ekarAga sAdhI parizrama karavAnI pariNAmonI viSamatA AvI che : "ghoDA ne maLatuM nathI ghAsa ne, gadheDA khAya che cyavanaprAsa." AvI viSamatA bharelI duniyAmAM bhUkhyo cIbhaDuM core to DhoramAra paDe ane Akhe AkhI cIbhaDAMnI vADyuM gaLe to I be pagALAM Dhorane maMtrIpadu maLe! AvI vicitratA vacce nasIbanI rAha jovAnI na hoya. jarUra che parizramanI mATe kyAreka mahenata upayogI bane che to kyAreka akla A mATenuM eka udAharaNa joIe. be lArIvALAo parasparathI trIsa cALIsa phUTa cheTe ubhA hatA. baMne jaNAnI lArImAM baTATA hatA. teo grAhakane AkarSavA buma pADI rahyA hatA : "baTATA pAMca rUpiye kilo... baTATA pAMca rUpiye kIlo." paNa koI temano mAla kharIdavA AvatuM nahotuM Ano rasto zo? baMne mUMjhAyA teo ekaThA thayA pachI aMdaro aMdara samajUtI karIne rasto khoLI kADhyo. tyArabAda eka lArIvALAe bUma pADavA mAMDI : "baTATA pAMca rUpiye kilo.. baTATA pAMca Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpiye kilo..." bIjA lArIvALAe bUmo zarU karI dIdhI : "baTATA sAta rUpiye kilo... baTATA sAta rUpiye kilo..." jatA AvatA loko para chApa paDI ke pahelo lArIvALo sastA baTATA vece che. kiloe be rUpiyA bacAvavAnI lAlace keTalAka lokoe kharIdI karI! baMne e akla doDAvIne tarakIba ajamAvelI hoI, AvakanI sarakhI vaheMcaNI karI teno ukela karI lIdho! baMne vAdaLInA varasavAnI rAha jonArA hotA. koI paNa kAryanI saphaLatA arthe jarUrI che vizvAsanI... parizramanI... buddhizakitanI... 0 0 0 0 0 0 0 0. keTalIkvAra mANasa prayatna karIne paNa nirAza thaI jAya che. tyAre jarUra hoya che thoDA vadhu parizramanI. dA.ta. : eka moTI sarakArI ophIsamAM aneka tijorIo hatI. tamAma tijorIonI cAvIonuM eka jhumakhuM hatuM. eka bhAIe pacAsa cAvIonA jhumakhA sAthe eka tijorI kholavAno prayatna karyo. eka pachI eka cAvIono upayoga karyo. ogaNapacAsa cAvIonA upayoga pachI kaMTALIne teNe tijorI kholavAno prayatna choDI dIdho. paNa chellI cAvI e ja tijorInI hatI. mANase kyAre AzA gumAvavI joIe nahIM. rAta bhara he mahemAM hai aMdherA, kisake roke rUkA he saverA?" aMgrejI bhASAmAM eka sarasa kahevata che "dareka kALA vAdaLane rUperI kinAra hoya che." ApaNuM nasIba e ja che ke ApaNe banAvIe chIe. "the hAtha hamArI kismata he, kucha aura to pUMjI pAsa nahIM, ye hAtha hI apanI daulata che." gata janmanA ajJAna gatakaDA, nasIbanI balihArI, pApa-puNyanI vAhiyAta daMtakathAo kalpita vahemo ane bhujaMgI bhayanA othAre zvasatA dharma pralobhano, vijJAna rahita ajJAna pracara pAMkhaDI paraMparAo, melI mAnyatAo ane jaDa dharmAdhatAonA pokaLa avalaMbanonA vamaLamAM ApaNA dezano dayAnaka mAnavI mRtyu paryata dizAhIna ghumarAyA ja kare che! Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vartamAnamAM parizrama peTa bhare che ane mAnava-mUMTiyAo khissAM bhare che. jIvatAone rAMdhavA mATe tela nathI ane marelAonA maiyatakhAnAomAM azuddha AvonA zuddha ghI" nA dIvAo saLage che. bhUkhyuM bALaka dUdha vinA taraphaDe che ane paththarone dUdhathI navaDAvavAmAM Ave che. buddhi ane parizramanI vAta nIkaLe che tyAre e vAta paNa yAda rAkhavA jevI che : yuvAna ogaNatrIsanI uMmare akALe marI jAya ane bApujI bApue (udhe AMkaDe) zakitanI goLIyuM gaNe che. AvI che ApaNI dharA. ApaNo vartamAna... pachI evuM paNa bane ke gAmaDAMnA khetaro korAM rahI jAya ane muMbaImAM musaLadhAra trATake! tyAre akaLa sRSTinA sarjanahAranI akaLa gati mAthA pharela mAnavInA mAthAmAM utaratI nathI! "kAmadhenune maLe nA eka sUkuM taNakhaluM, ne lIlIchama khetaro sau AkhalA carI jAya che!" 31. cetanA Izvarane pUvInuM sarjana karatAM pAMcaso karoDa varSa lAgyA "6 yugothI ekadhAruMzodhuM chuM, jIvavA mATe huM hAnuM zodhuM chuM, phoDI nAMkhuM AMkha aMte beuM huM, bhItare raMgIne sapanuM zodhuM chuM." mANasanI mahatvakAMkSA game te pagaluM bharavA prere... kAraNa jIvanamAM paDakAra che. paNa kyAreka utAvaLa ja manuSyano vinAza notare che. raMgIna vicAro phakta sapanAmAM ja zobhe.. "raNa to dhIrA dhIrAnuM, nahi utAvaLA kAyaranuM" -narmada mATIyALA raNamAM cAlavuM saheluM hotuM nathI. cotarapha dizAo ane rastAo eka sarakhA ane ajANyA lAgyA kare. evAmAM AgaLa kema vadhavuM enI sUjha hovI e potAnI pAse karoDo rUpiyAnI mUDI hovA barAbara gaNAya. dariyAnA ghughavatA pANI vaccethI mArga kADhavo e paNa ATaluM ja paDakArabharyuM hoya che. Izvare Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvuM akaLa vizva zA mATe banAvyuM e savAlano jvAba maLe ema nathI. IzvaranA sarjanano bhAvArtha e hoI zake ke darake khUbIo-khAmIomAMthI mAnavIne zIka preraNA maLe. bALaknA janmathI ja jIvanano paDakAra zaruthaI jAya che ane eTale ja bALakne pahelAM raDatAM zIkhavavAmAM Ave che. paNa sAcA arthamAM paDakArane pahoMcI vaLavAnI kSamatA keLavavA mATe prakRtinA rahasyone samajyAnI jarUra che. sauthI moTo zikSaka A duniyAmAM koI che to e che sarjanahAra pote. nirIkSaNa karo to samajAya ke je loko prakRtinA khoLe uchare che emanI tvarAbuddhi anyo karatAM sArI hoya che. muzkela lAgatI samasyAonuM nirAkaraNa A lokone sahaja rIte maLI jAya che. jIvanamAM paDakAra tyAre Ave che jyAre manuSya gADarIyA pravAhanI jema ja vicAre che. bAramAM dhoraNanA lojIka viSayamAM eka dRSTAMta che. "te parvata para dhumADo che mATe tyAM agni che, A vAtane eka dRSTie sAcI che ke jyAM dhumADo hoya tyAM agni hoya... paNa sAco vicAraka evo hoya je A dRSTAMta vAMcIne tarata ja vicAre ke tyAM agni na paNa hoya... kadAca dhummasa paNa hoya... Avo vicAraka paDakAra jhIlI zake." pRthvIne jIvana sarjana karatAM pAMcaso karoDa varasa lAgyAM hovAno vaijJAnikono mata che. kamAla che ne, AvaDI amathI pRthvIne sajIvana karavAmAM Izvara jevA Izvarane paNa eka lAMbA yugano samaya lAgyo haze. IzvaranI AvI dhIramAMthI je mANasa preraNA na laI zake ene bhalA bIje kyAMthI preraNA maLavAnI. thoDIka akksa AvyA pachI ke thoDA zikSita thayA pachI ApaNe potAne mahAna ke greTa samajavA mAMDIe chIe ane nakAmI utAvaLo karIne jIvananI raphatArane Thebe caDhAvI daIe chIe. ghaNuM thayuM... vethI AvuM nathI karavuM... havethI dareka kAmane, dareka sthitine dhIrathI, navI dRSTithI jovAnI Teva pADavI che. vicAravuM che ane AgaLa vadhavuM che. ATaluM nakkI karIne AjnI savArane vana opha ITsa kAInDa banAvIe jIvanamAM navI cetanAno saMcAra karIe. "amane nAMkho jiMdagInI AgamAM Agane paNa pheravIzuM bAgamAM, Akhare sara karIzuM, moracA motane AvavA do lAgamAM" 32. ardhajJAnIone samajAvavA agharA che A jagatamAM vasatA vizALa janasamudAyamAM bhAtabhAtanAM loko hoya che, keTalAka tadna anna ke Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUDha hoya che, to thoDAka vaLI atyaMta vicakSaNa... A be prakAranA loka varganI vaceTano eka evo "paMDitamanya' samudAya paNa hoya che. je pote meLavelI adhakacarI jANakArIne kAraNe abhimAnathI chakI jAya che, ane AsapAsanA na sAmAnya AgaLa potAnI baDAza mArato phare che. mUrkhanI paddhati aMge vAta karatAM kavi bhartuhari samajAve che. "ajJa: sukhamArAdhyaH sakhataramArAdhyate vizeSajJaH jJAnalavavidaMgdha brahmApi nara na rayAti I" (nItizataka) je bilakula jANato nathI evA akSa (akacitsi:) mANasanuM samAdhAna sahelAIthI, vagara mahenate thaI zake che, kemake tene to je upadeza Apo temAM tatkALa (vicAra karyA vagara jo vizvAsa besI jaze. jJAnanAM samuLagA abhAvane kAraNe teo koIpaNa viSayanAM tAratamya aMge vicAra ja nathI karI zakatA je jho te tAbaDatoba svIkArI le che, vicAra zakitanA abhAvane kAraNe bIjI tarapha, je vizeSajJa che ke tatvavetA che. tenuM to vaLI AthI ye vadhAre saraLatAthI, atyaMta AsAnIthI samAdhAna thaI jAya che. kAraNa ke tenI buddhi to sarvadA vizeSagrAhI hoya che. AvA jJAnI ke atyaMta buddhizALI lokonI samajazakita ane grahaNazakita eTalI tIvra hoya che ke teone zakuM ye samajAvavAno prayAsa karavo nathI paDato. paraMtu A be prakAranA loko (tadana akSa (mUDha) ane jJAnI) nI vacalo je alpakSa varga che, tenuM samArAdhAna karavuM to azakyavat che. kavi bhartuhari kahe che ke je jJAnanA kaNamAtrathI duvirdagdha che, arthAt zAstrajanya jJAnanAM biMdu mAtrathI potAne paMDita samajI beThelo (paMDitamanya:) ardhadagdha che, tevA kahevAtA jJAnInuM samArAdhana to khuda brahmA paNa na karI zake... je karyuM, akartu anyathA katu sakSama che, evA sarvazakitazALI brahmA suddhAM alpasa paMDitamAnInAM mananuM samAdhAna hajAro mukitao vaDe paNa na karI zake... artha spaSTa che. sAcuM ja kahyuM che : "A Little Learning is a DangerousThing" gurAtImAM paNa kahevAya che ke "adhuro ghaDo chalakAya' Ama, kahevAtA - jJAnano kaNa meLavyo na meLavyo, ne je mANasa potAne sarvajJa samajI bese che te to sAce ja mahAmurkha che samajAvavAnuM kAma atizaya kapaanI rahe che. AvA alpajJa chatAM paMDitamanya ne svayaM brahmA paNa samajAvavA samartha nathI. ema "atizayoti' alaMkAra vAparIne kavi bhartuhari sUcave che : kimatanya:? arthAta jJAnalavathI chakI gayelA, bahekI gayelA mANasane koI karatAM koI samajAvI na zake. 33. satva gama vadhAre hoya dilamAM to khuzAlI thAya che, re dIvA jhAjhA baLe che tyAre divALI thAya che. koI paNa saMbaMdha jyAre vikhavAda sarja.. athavA to saMbaMdhamAM tirADa paDe tyAre eka pAtrane chuTuM Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDavuM paDe che. kavi adame sarasa zAyarI lakhI che : "dusaroM se bahuta AsAna he milanA sakI apanI hastI se mulAkAta baDI muzkela he" badhAja mitro ke premikathI vachuTI javAya to paNa zuM? tamArAmAM satva haze to tame pachI tamArI hastIne pichANI zakazo. kantI bhaTTe eka suMdara vAta jaNAvI che. temaNe eka moTA zahenazAhanI vAta karI che. mAIkla'da mottena nAmano A ekalatAno zahenazAha vakIlAta ane premasabaMdhothI vachUTAIne phrenca gAmaDAnA DoronanA jaMgalamAM rahevA cAlyo gayo. tayAM jaIne teNe vRkSo, nadIo, parvato sAthe prIti bAMdhI. Ama paNa jyAre koI paNa sAthe prIta baMdhAya eTale AvI ja banyuM... ane emAMya prakRti hoya athavA strImAM bhAratIyatAnA darzana hoya to pachI prema vadhu ghero bane... caMcaLa mana jo sAme strI hoya to tenA vALamAM, AMkhomAM, hAthamAM ane hAthanI meMdImAM tenI sADImAM... hAsyamAM paNa khovAI javAya. AvA prakRtimAM khovAyelA juvAna phrenca bAvAne mana thayuM ke eka prema patra lakhuM. kone lakhuM? pachI tene thayuM ke mArI jAtane uddezIne lakhuM. kevo adbhUta vicAra! evo saMga maratAM sudhI chUTe nahIM. bevaphA kahevAno moko ke mAthAkUTa ja nahIM. teNe tenA patromAM gamagInI, eklatA, vakIlonA jUThANAM, bhaya, sugaMdha, prArthanA, mAnavabhakSI mANaso ane aMgUThA ke AMgaLIo para lakhyuM. are! caraNa zuddhatama rAkhavAnI upara Akho nibaMdha lakhI nAkhyo! eNe uparanA tamAma viSayo upara keTaluM badhuM vidvatAbharyuM lakhyuM haze ke 1571 mAM mAIkala montane lakhelA A svasaMbodhita nibaMdho pegvina prese tAjetaramAM 60 DolaranA bhAve pragaTa karyA che. A badhA ja viSayomAM krAMtikArI viSaya hato "potAnI jAta" A mANase mane bhAna karAvyuM ke tAro dosta hoya to tuM ja che. mottena kevI ekalatAnI ane vihitAnI prakriyAmAMthI guryo te ja mahatvanuM che. vividha dharmo upara te bhAga Apato chatAM te potAnI jAtane pUchatAM "huM zuM jANuM chuM" (WHAT DOTKNOW) A tenuM sUtra phrAnsamAM prakhyAta thaI gayuM. tenI zatAbdI vakhate sikkA bahAra pADyA temAM A vAkya phrenca bhASAmAM kotarAyuM : huM zuM jANuM? khAkha jANuM. NOTHING IS CERTAIN EXCEPT THAT NOTHING IS CERTAIN premane ApaNe jANIe chIe? maitrIne jANIe chIe? tamane geraMTI patra para lakhelo prema joIe che? evI geraMTI sAthe prema karavA hAlI nIkaLAya nahIM. 34. kavitA kavitA eTale garabe ghUmatI gorI...! Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paganuM jhAMjhara eTale chaMda... ane lacaka eTale alaMkAra "na pUchIza mane ke huM koNa chuM? re, huM brahmano saMdeza vAhaka, zabda mArughara ne klama mAsTarda, maunane toDuM bhaI huM kavitAno pAlaka pratyeka kavi brahmano saMdeza vAhaka che. kavinA uramAMthI pragaTatA pratyeka zabdo eTale AtmAno avAja, kavinI kalamamAMthI TapakatA saghaLA zabdo rUpa, darda, prema ane IzvaranI anubhUti karAve che. guNavaMta zAhe "prazropaniSada" kAvyamAM kahyuM che ke loko pUche che : A kavitA Ave che kyAMthI? - mane thAya che ke A vAyaro mULa kayAno vatanI? mahAsAgaranI rASTrIyatA kaI? megha dhanuSya "Redirect" thaIne kyAMthI AvyuM? jhaMkhanAnA gAmano pInakoDa naMbara? urdhvamUla vukSa kaI vADImAM ugyuM che? anaMtanA vaheNamAM atItano AvAro kyAM Avyo, vRkSa para kalavara phUTe ema maunane phaTe che zabda, ne tyAre kavi ane Izvara vacce, mAMDa eka veMtanuM cheTuM hoya che, Izvara ane kavinI sarakhAmaNI thaI che, Izvara eTale brahma, kavitAnA rUpa AtmIyatAne AbhArI che. kavi jeTalo kavitAmAM otaprota bane teTalI kavitA IzvarIya bane. kavitAmAM nikhAlasatA hoya che, kavi kavitAne moMmAM aMgUTho mUkIne cUsI le che! kavitA eTale jANe khaLa khaLa vahetuM jharaNuM! kavi eTale halesA mArato nAvika! kavitAnI racanA e eka IzvarIya bakSisa che. vistaranI kSitijone najarakeda karI, kalpanAnA mahAsAgaramAM DUbakI mArI kavi kavitAne kalamanA sahAre nasamudAyane arpaNa kare che... ane tyAre kavi bane che sAco brahmano saMdeza vAhaka. 3pa. vikAra ane lAgaNI Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "nathI evuM saheluM sAva cheDo phADavAnuM lo, nahIM to buddha thaI jAya sau ghara choDI." "dhikkAra" zabda be vyaktio vaccenI divAlanuM pAkuM plAsTara kareluM caNatara che. zA mATe eka vyaktine bIjA sAthe napharata pedA thAya che ?? zA mATe saMbaMdhano cheDo phADe che ?? kAraNa, keTalAkane phakta vAtAvaraNa ane AbohavAnI noMdha levAmAM ja rasa hoya che. paraMtu, pote jIve che ke nahIM tenI khabara rAkhatA nathI. samayAMtare, prema khAtara bolAtAM be zabdo bahu dUranI vAta che. paNa AzvAsana khAtara "kema cho ?" - pUchavAno jamAno paNa gayo. atyAranI AkhIya paristhatine eka vAkyamAM vuM hoya to ema ii zakAya ke mANasane zvAsa levAno paNa bhAra lAge che. sAcA arthamAM vyaktine svIAravA ke mitra banAvavA keTalAka cokkasa siddhAMto paNa hovA joIe. jema ke sAcA mANaso mATe mane dilathI Adara che. nikhAlasa loko mane khUba game che. potAnI bhUlo svIkArI lenArA lokone mitro banAvavAmAM huM gaurava anubhavuM chuM. bhUla dareknI thAya che. keTalIka vAra patnIne premano yogya nyAya ApI zakAto nathI, keTalIkvAra tenI lAgaNIne Thesa pahoMcI jAya che. ane AvI paristhitimAM kyAreka gaMbhIra praznonuM sarjana thAya che. paNa e vAta yAda rAkhavI jarUrI che ke potAnI bhUlo sudhArI levAnI sAdhanA karanAra mANasa haMmezA vikhavAdathI bacI jAya che. "bhUla thavI ja nA joIe" evo Agraha rAkhanArA mANaso moTe bhAge prekaTIkala nathI hotA, emano Agraha emane jaDatA sudhI laI jAya che. bhUla sudhArI levAnI tatparatAvALA loko cAhavA yogya hoya che. kyAreka mAnavInI jaDatAne kAraNe ja dhikkArano bhoga banavuM paDe che. dhikkAranA choDane premanA siMcana vaDe maitrInA phUlo khilavI zakAya che. ekbIjAne gamatA rahevuM - ekbIjAne anukULa thatAM rahevuM eTale ekarAga... jenA vaDe mAMdI vyaktimAM paNa thanaganATano sUra purI zakAya. jenA vaDe hArelAne beTho karI zAya. navI cetanA gADI zakAya. skUTara cAlu karavA kIka mArI, gIyara pADI eksIleTara ApavuM paDe. traNeyano subhaga saMgama gati Ape. pratyeka vyaktine premamaya, nikhAlasa jIvana jIvavA subhaga saMgama karavo joIe. kIka mAryA vinAnuM skuTara phakta sAdhana che. manovijJAnanI dRSTie vAta karIe to phakta premanI davAthI dardI sAjo thaI jato nathI. tenI sAthe sAthe jarUra hoya che vAtAvaraNa ke AbohavAnI. manane vivaza thatuM aTakAvI AvI vyaktione zahera ke kudaratI saphara karAvavAthI paNa eka prakAranI AhlAdaktA maLe che. cAra divAlomAM keda evA ApaNA zarIrane kyAreka lIlA lImaDA, dharatInuM ghAsa, AMbA paranI koyala, gulamahoranA phulo, bheMsanuM chANa, bhAra uMcakI cAlatI grAmINa strI, bhAgoLano ukaraDo, daraNuM daLavAnI ghaMTI vagere... AjhAdI ane AnaMdano ahesAsa karAve che. paNa A badhuM jovAmAM ke mANavAmAM paNa AtmIyatA hovI joIe ane AtmIya vyakti paNa pAse hovI joIe. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ premacI sumeLa sAdhavA, ekbIjAne svIkAravA, ekbIjAmAM navo sUra puravA, cetanA jAgRta karavA haiyAmAM hAma hovI joIe. dhikkAra ke tiraskAra mATe sauthI vadhu javAbadAra paribaLa mArI dRSTie lAgaNI che. jyAre lAgaNIne Thesa pahoMce che tyAre tyAre premamAM oTa Ave che. jIvanamAM patipatnI vacce paNa vikhavAdanuM AraNa lAgaNIno vyaya hoya che. baMne pAtro haMmezA ekbIjAnI hUMpha jhaMkhatA hoya che. vizvanuM zreSTha sAMnidhya ekbIjAnI nikTato ane hUMpha hoya che. pati-patnI haMmezA Icche che ke potAnI vikTa paristhitimAM banne ekbIjAnI sAthe hoya. A bAbatamAM "sAthehovuM" eTaluM mahatvanuM nathI paNa sAthe rahI ekabIjAne purA dilathI samajatAM rahevuM e mahatvanuM che. divasonA jhagaDAo kSaNavAranI premALa nikTatAmAM ja maTI jAya che. aneka maryAdA hovA chatAMya lAgaNIvaza hRdaye jyAre paNa nikaTatA jhaMkhe tyAre e prema Adarza banI jAya che. ekAeka hRdayamAMthI be prakAranA avAjo Ave che.... "huM maryAdAne nyAya ApuM ke lAgaNIne...?" - AvI kSaNono udbhava vadhu nikaTatAne janma Ape che. dhikkAra, napharata neve mukAI jAya ane premano vijya thAya che. pratyeka savAra sukhanA kiraNo laIne Ave che. mArA mate, uMghato pati jAgIne uThe tyAre patnI tene kviMtI sonAnI vIMTI bheTa Ape tene mAtra kALajI kahevAya paNa pANIno pyAlo Ape to tene lAgaNI kahevAya. ane e pANIno pyAlo ja sAcA arthamAM premanuM mAdhyama banI jAya, nahiM ke miMtI vIMTI. dhikkAranI jagyAe cAhavA mATe AvuM ghaNuM badhuM che duniyAmAM. 36. saMtoSano AnaMda ApaNane je kAMI maLyuM che emAM ApaNe Izvarano AbhAra mAnavo jarI che. ApaNe jyAre du:khI hoIe tyAre ApaNAthI vadhu du:khI tarapha najara karavI joIe... turaMta ahesAsa thaze ke ApaNe sArI sthitImAM chIe. je kAMI maLyuM che teno AnaMda eTale ja saMtoSa. IrAnanA mahAna philasUpha zekha sAdI ekvAra namAja paDhavA masjida tarapha jaI rahyA hatA. teo atyaMta garIba hatA ane potAnuM jIvana bhAre muzkelIthI vItAvI rahyA hatA. teo ema vicAratA hatA ke allAha temanA pratye rahema dAkhavo nathI athavA to ema vuM joIe ke allAha bhAre kaThora che. dhIme dhIme masjida tarapha jyA jyA te vicAra karavA lAgyA. "have, mane ja juone ! A dhoma dhakhatI baporamAM mArI pAse paherIne cAlavA mATe joDA paNa nathI. allAha to rahemano avatAra che anechatAM mane Azcarya thAya che ke tene mArA para jarAya rahema nathI. temaNe potAnI jAtane A vakhate saheja moTA avAje kyuM : " game te ho, huM mArI pharaja bajAvIza ja huM khudAmAM mAro bharoso haMmeza mATe jALavI rAkhIza. huM mArI potAnI pharaja bajAvIza. bAkInuM badhuM ja tenA para ane tenI marajI para choDuM chuM !" acAnaka ja temaNe eka evA mANasane joyo jene cAlavAmAM bhAre muzkelI paDatI hatI. te apaMga to. pachI, zekha-sAdIe potAnA hAtha uMcA karyA ane baMdagI karatA bolyA "o khudA, tuM to bhAre Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahema dila che, te baMne paNa ApIne mane badhuM ApyuM che. tuM tAro vAraMvAra AbhAra mAnuM chuM." saMtoSa mAnavIya AnaMdanuM mULa che. mANasane jyAre potAne maLela du:kha satAvatuM hoya tyAre teNe samavuM rahyuM ke duniyAmAM tenAthI paNa vadhu du:khI loko rahe che. jo sAmAnya mAMdagIthI ApaNe du:khI thatA hoIe to hospiTalamAM nabaLA dardIonA vorDamAM AMTo mArI Avavo joIe. saMpattinuM duHkha hoya tyAre garIba vastInI mulAkAta levI joIe. 20. vANI mANasanI sauthI moTI nabaLAI tenI vANI che. nAnapaNathI ja mAnavajAta mATe Isu khrista vANIne upadezo tarapha vALI ane tethI teo gata udhdhAraka banyA. togaDiyA, siMghala, sAma ke ThAkarenI vANIthI hajjAro lokonA mana dubhAyA che. kaThora ane bhrAmaka vANIthI dubhAyeluM mana bhAgyeja jItAya che. eTale ja to kahevAyuM che ke "bANathI vIMdhAyelA ghA bharAI jAya che paNa kaThora vANI saMbaMdhone astavyasta karI nAMkhe che." ekvAra bhagavAna buddha vanamAM vihAra karatA hatA. AnaMda vagere bhikSuono saMgha bhagavAnanI sAthe cAlato hato. gADha jaMgalamAM kaThiyArAnI eka ToLImAM kajIyo thayo hato. gALo ane kaDavA veNanA tAtA tIrano mAro cAlato hato. AkSepabAjInI AhutimAM uzkerATano agni bhaDabhaDa baLato hato. tathAgatanuM darzana thatAM jANe amRta chaMTAyuM hoya tema ToLIno krodhAgni zAMta thaI gayo. bhagavAne kahyuM, "bhAIo ! tame kaThiyArA cho. vRkSo upara tame kUhADA calAvo cho. DALIo kApI nAkho cho. mAtra thaDa ja rahevA do cho. kyAreka AkhA vRkSane DhALI do cho. mAtra jamInamAM mULa ja rahe che. paNa mane kaho, 'AvA kapAyelA vRkSo pharI kone che ?' eka vRddha kaThiyArAe kahyuM, "ha bhagavanuM ! e pharIvAra jarUra koLe che ane eka varasamAM to haryubharya thaI jAya che." ane vRkSanI kapAyelI zAkhA ropavAmAM Ave to e koLe kharI ?' bhagavAne pUchayuM. kUhADAnI jema jIbha calAvatA bIjA kaThiyArAe javAba Apyo, "vAvelI DALI, paNa navI kuMpaLothI hariyALI thaI jAya che." bhagavAna buddhe kahyuM, "juo, tamArA kUhADAthI sAva kapAI gayeluM AkhuM vana pharI koLI uThe che, paraMtu kUADA jevI jIbhanI jo tame, mananI vanasthaLIne kApI nAkhazo to e pharI nahi ja Uge ane jIvana verAna thaI jaze. tamArA vyavasAyamAMthI tame A vAta zIkho to sAruM buddhanA upadezathI kaThiyArAnI ToLI upara alaukika asara thaI. 48. AchAra Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mana ane hRdhyanI vizALatAmAM ja AvakAra che. baMdhiyAra mana haMmezA tiraskAranI pratIti karAve che. khullA dilathI jyAM AvanAra che tyAM vikAsa ane vistAra che. kArla senDabarganA kAvya mujaba : The Opendoor says: Come in The Closed door says : Who are you? If a door is shut and you want it shut, why open it? If a door is open and you want it open. Why shut it? Only doors know, what doors forget. ApaNA bhraSTa netAonA dimAgamAM A vAta nahi utare. guNavaMta zAhe kahyuM che ke, bhAratanI dareka ophise ophise dezanI nAgarikatA roja apamAnita thatI rahe che. dUradUrathI AvelA koI gAmiDayAne jhAjhuM sAMbhaLyA vinA ghaDAka daIne pAvo kADhavAmAM je adhikArI pAvaradho hoya tene TebalanI bIjI bAjue ubhelo mANasa paNa "mANasa che, e vAta yAda rahetI nathI. saMvedanazUnyatA eno sthAyIbhAva banI rahe che. gAMdhInagaramAM dareka ophisanI bhIMta para moTA akSaromAM eka sUcanA maDhAvIne mUvI joIe : "mane mArA kAma mATe pUrato pagAra maLe che. lAMcanI ophara karI mAapamAna karazo nahIM. tamAruvAjabI kAma saveLA karI ApavuM e mAro dharma che.' Aje bhraSTAcAra AcAra banI gayo che... ane jyAM bhraSTAcAra che tyAM asvIkAra che. koIpaNa kSetramAM mAnavIne AvakAra nathI AvakAranAra vyakitae saMvedanazIlatA gumAvI che ema samajavuM. yaMtra jevo banI gayelo mAnavI potAnA ja vicAro - kAryomAMthI uco nathI Avato. te e paNa bhUlI gayo che ke tenI AsapAsa zvAsa letuM jagata che. kArya arthe ke phariyAda mATe jatA vyakitane eka AzA hoya ke ophisamAM beThela vyakita tene sAMbhaLe, sagA-saMbaMdhIne tyAM jatAM vyakitane AzA hoya ke tene sahu sasneha AvakAre, zALAmAM bhaNatA bALakane IcchA hoya ke zikSaka tenAmAM rasa le. pati-patnI paNa paraspara eka bIjAnA prema - hUMpha ane AvakArane jhaMkhatA hoya che. jyAre eka vyakita bIjI vyakitamAM rasa laI samAdhAna ke AtmIyatAnI bhUmikA bhajave che tyAre tenI pratiSThAmAM ApoApa vadhAro thAya che. aMgata svArtha ke potAnA ja kAryamAM rasa laI bAjumAM ubhela vyakitanuM astitva bhUlI jAya che tyAre tene "elapeTA' nuM biTsa maLe che. buddhijIvI' tarIkenuM upanAma paNa tyAre ja maLI zake jyAre koIpaNa Icchuka vyaktine sAMbhaLI, samajI tene yogya mArga batAvavAmAM Ave. lagabhaga 2500 varSa pahelAM cInamAM kyuziyasa thaI gayA. bAvIsa varSanI uMmare teo zikSaka banI gayA. samaya jatAM te nyAyamUrti banyA ane temAMthI te nyAya khAtAno pradhAna banyA. eka divasa koI rAjyanI eka du:khI strI kanphayuziyasa pAse AvI ane raDavA lAgI. kanphayuziyase tene premathI AvakAra ApI sainanuM kAraNa pUchayuM : "mArA patinA pitA gAmamAM pharatA hatA tyAM acAnaka eka vAghe humalo karyo ane temane vAghe phADI khAdho. mArA patinuM mRtyu paNa eja rIte thayuM. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hamaNAM mArA putrane paNa vAghe phADI khAdho.' strIne zAMtithI sAMbhaLyA pachI kyuziyase pUchayuM : "bahena ! to pachI tuM zA mATe e rAjyamAM rahe che? e rAjya choDI devAnuM zA mATe vicAratI nathI ?' strIe javAba Apyo : "mArA rAjyamAM sarakAra loko upara koI damana gujAratI nathI.' A sAMbhaLI tarata ja kanphayuziyase potAnA ziSyone samajAvyuM. : "damana phelAvanAruMzAsana jaMgalI vAgha karatAMya vadhAre khataranAka che." kyuziyasa adanA mAnavIne paNa sAMbhaLatA. teo evA ciMtaka ane philasupha hatA ke prajAne sAMbhaLIne temAMthI lokone anukULa evI vicAradhArA ane kAyadAnuM sarjana karatAM. khurazI para besI phakata "sva' vicAra ke kalpanAmAM ja rAcavAthI kArya pUrNa thatuM nathI. koIpaNane sAcA hRdayathI sAMbhaLI yogya rAha batAvavo e ja pavitra karya. A karatAM pahelAM dareke yAda rAkhavuM rahyuM ke prathama koIpaNane sasneha AvakArIe. premALa AvakAra koIne navI dizA ApI zake che. 39. mArAmAM zuM che ? 'tamArI najAkata joIne phUlo zaramAya che, vAta mAMDu chuM tyAre e badhAM karamAya che.' premamA ane priyatamAnI yAdamAM AvatA aneka sAdhano -smaraNo saraLatAthI sAhityanuM sarjana karavA prere che. premamAM ghaNuM badhuM mAnI levAnuM, dhArI levAnuM ane kalpI levAnuM rahe che. kayAreka kahevAnuM manamAM chalochala chalakAtuM hoya paNa hoTha para Ave nahIM, kyAreka mananI vAta sAhityase kAgaLa upara lakhAI jAya tyAre priyatamA zabdonuM aneka prakAre arthaghaTana kare che. kayAreka vizvanI dRSTi samakSa rAkhI to kyAreka potAnI premIkAnI ceSThAone joDI sAhitya racAya tyAre prazno paNa upasthita thaI zake che. AvI paristhitimAM sAhityakAra premInI hAlata kaphoDI thaI jAya che. sarjakanI IcchA kyAreka premikAne nirAza karavAnI nathI hotI chatAMya, gerasamajabharyo vicAra sAhityane nirarthaka banAve che... AvA samaye premikA haMmezA evuM ja pUche che ke, "tame mane zuM dhAro cho ? mArAmAM zuM ochuM che? jo ema hoya to pachI mArA vize tamane zuM lAge che e tamo lakho...!' vAtacIta vakhate bolacAlamAM bhula thavAno saMbhava hoya che. kayAreka utAvaLanA pariNAma avaLA Ave che to kyAreka phoDa nahIM paDavAnA paNa evAM ja pariNAmo Ave che. AvA samaye samajI levuM nzI che ke lAgaNInA sahAre prema thAya che, nahi ke gatine sahAre. 'hajAra lAgaNI hovA chatAMya joyuM che, banI zake che mohabbata magara nathI banatI, jo pahoMcavuM ho to maMjilano prema paNa rAkho, phakata gatinA sahAre saphaI nathI banatI." ekbIjAne maLatAM, hasatAM, ramatAM loko lAgaNIne mahobbatanuM nAma ApyA vagara ja chuTTA paDI Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jatA hoya che. premIonA be sra hoya che. praNaya vakhatanuM vartana ane vahevAra judA hoya che ane praNaya jo saMsAra banI jAya to svasa juduM hoya che. chatAM paNa praNaya sAhityamAM navo jIva pUre che. keTalIvAra premikAne anya pratika sAthe sarakhAvavAnuM paNa mana thaI jAya che. bola tamArA sAMbhaLI kvo jAdu thaI gayo, TahukyuM bhulIne koyala mUMgI maMtara thAya che.' premI ke premiksamAM keTalIka vizeSatAo paNa rahevAnI. jyAre paNa baMne vacce prazna upasthita thAya tyAre A vizeSatAone yAda karavI vadhu ucita gaNAze. bhale premIne nRtyane nihALavAno lAbha na maLyo hoya chatAMya, tenI aMdara mahecchA hoya che ke mArI kaLA mArA premIne batAvuM ! mAnRtya phakta mArA premI mATe ja banI rahe. e nRtya enA mATenI bheTa haze. A badhuM jANatAM premIe haMmezA premanA samaye e nRtyanI IcchA rAkhavI joIe. sAhityakAra premIe enA mATe zabdo TapakAvI devA joIe. 'nartana tamAruMjoIne jharaNAMya jhumavA lAge, kAna daIne sAMbhaLo e badhA kaMI gAya che. TuMkamAM prazna tyAre ja upasthita jAya che jyAre paristhiti sarjAya che ane AvI paristhiti lagabhaga premI sAhityakAra ane premikA vacce haMmezA udbhave che. lagabhaga ghaNAM kharAM zAyaro ane lekhakonuM sAhitya sarjana AvA mIThA jhaghaDAothI ja thayuM che e paNa eka majA che. chatAM, e paNa yAda rAkhavuM rahyuM ke prazna e gaMbhIratA nathI samAdhAna che. vikTa pirasthiti hoya, ke pachI hAlata gaMbhIra hoya tyAre sAme cAlIne vAstaviktA NAvI vartamAna sudhArI levA prayatna karavo joIe. 40. IcchA ane Adhipatya vistachuM sparzanA dariyA sarIkhuM bhItare, toya kAM tRSNA ja kAyama Ubhare che bAraNe... ? mahecchA, AkAMkSA, tRSNA keTalIvAra asIma banI jAya che. badhuM kSemakuzaLa, yogya, nitya hovA chatAM keTalAka manuSyo uNapa anubhavatA hoya che. AvI vyaktio kSaNe kSaNano hisAba jhaMkhe che. priyajana najIka hovA chatAM tenI sAthenI kSaNa eLe na jAya ema IcchatA hoya che. paraMtu keTalIvAra pati-patnI ke premI-premIkArna ekbIjAnI jIyAta, mahecchAnI khabara hotI nathI. varSothI eka prazna haMmezA ghUMTAto rahyo che : vhoTa vImena vonTa. mAnavajAta samaNI thaI tyArathI pUchAtA je asaMkhya prazno che (mAnavajIvanano hetu zo ? maraNa pachI zuM ? pRthvInI uttapatti zAthI thaI ? brahmAMDano koI saMcAlaka Izvara che ke nahi ? vagere...) emAM paNa A eka prazna che : strIo zuM jhaMkhe .....? Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka rIte A praznano uttara agharo che, kAraNake strI eka virATa praznArtha che ! athavA gabanAka Azcarya che. prAcIna yuganA keTalAMka loko to nArI jAtinI sarjanazIlatA ane sAcosAca nara jAti karatAM anekagaNI saMhAraktA joIne chakka ja thaI gayA hatA ane emaNe mAtRvaMdanA ke zaktidevInI pUjA zarU karI hatI. purAtattvazAstrIo ane nRvaMzazAstrIo eka vAte pUrNa samata che ke pRthvI para sarva prathama pUjA zarU thaI hoya to te mAtRdevatAnI ! strI mULe AvI ane ATalI zaktizALI ane mahimAvaMta che, paraMtu lAkho varSo paryanta strI khuda potAne ja bhUlI gaI che. have e potAnI sakSamatAne e have vIsarI gaI che. ghaNA loko (strI sahita) mAnavA lAgyA che ke strIne premI pati joIe, saMtAno joIe, potAnI khANI-pINI tathA zRMgAra joIe, jenA vaDe anya strIone jgAvI zakAya - kAmadeva sarIkho vara, haMmezA pharsTa klAsa pharsTa AvatuM saMtAna, nijhAmanI vaDI begama paheratI evuM ekAda ghareNuM... vagere... vagere... strI zuM jhaMkhe che... ? praznano vistRta uttara eka premALa patninI AMkhone premALa pati saraLatAthI samajI zake che. strInI AMkhanA aneka aramAno, abhilASA, AkAMkSA..... ekmeka banI jIvavAnA aramAna ane haMmezA potAne samajIne mahatva Apato pati... A badhu tyAre zakya che jyAre banne vacce aikya ane AdarabhAva hoya. A mATe patni paNa vizeSa apekSAo rAkhatI hoya che. patni jhaMkhatI hoya che ke potAno pati potAne sAcave, jAhera prasaMgomAM paNa tenuM haya, AMkha, prema potAnA tarapha rahe, potAne kyAreka ekalI che evo ahesAsa na thavA de. paNa ApaNo mULa prazna che : strIo zuM jhaMkhe che....? madhyayugamAM IMglenDamAM eka lokthAe A praznano uttara ApavAnI preziza karI che. kyAno ullekha karIne Ano lekha puro karIe. ApaNA daMtakthA sAhityamAM rAjA vikma oja ke hAsa ala rasIlanA jevo eka rAjA hato. enA goLa Tebala (rAunDa Tebala) para besanArA batrIsa ke chatrIsa saradAro hatA. e badhAnI parAkrama kyAono eka pUro sAhitya samuccaya banyo che. A rAunDa TebalanA eka saradArane Arthara eka dahADo puche che : strIonI sarvoparI jhaMkhanA kaI che....? (vhoTa Du vImena mosTa DijhAIyara.....?) rAjAnA praznono uttara zodhavA eka saradAra nIkaLI paDe che. khuba bhaTake che. Akhare eka rAtanI veLA bharajaMgalamAM DANonA eka saMmelanano e sAkSI bane che, DANo ene joI jAya che ane potAnA kuMDALAmAM tANI jAya che. pelI vAta sajA~ya che ke, mAra diyA jAya cA choDa diyA jAya... bola tere sAtha kyA sulaka yiA jAya. saradAra he che ke balAo, mane mAravo hoya to mAro ane jIvADavo hoya to jIvADo, paraMtu jagata jANatala tame DANo mArA empraznano uttara Apo : vhoTa Du vImena mosTa DijhAIyara.....? DANonI rANI he che ke e savAlano jvAba che mArI pAse paraMtu te ahIM nahIM huM : rAjA ArcaranA bharyA darabAramAM ja kahIza, ane darabAramAM huM eka ja rIte AvIza. tAre ghoDAnI jema cAre page thavAnuM, tArI pITha para mane asavAra thavA devAnI ke jethI tuM mArI AjJA mujaba cAle. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ave veze ane Ave tAyaphe DAkaNa ane saradAra rAjA ArtharanA darabAramAM praveze che. jonArA sau daMga thaI jAya che. rAjA pUche che, ke zo che mArA praznano javAba ? DAkaNa kahe che : rAjA tuM to catura gaNAya che. zuM javAbamAM zabdomAM mUkavo paDaze ? khera.... sAMbhaLa, vImensa greTesTa DijhAyara Ijha Tu DomineTa mena, Tu rAITa ovara dhUma, kIpa dhema aMDara kaMTrola.... (strIonI tIvratama jhaMkhanA che ke putra para Adhipatya bhogavavuM, emanA para asavArI karavI, emane potAnA niyaMtraNamAM rAkhavA) bolo, tamAro abhiprAya AthI judo che kharo.... ? 41. sukha "soyanA nAkAmAMthI UMTa pasAra thaI zake paNa eka dhanavAnane varga maLavuM muzkela che." - bAIbala gurAtInA tAsamAM huM vidyArthIo sAthe maulika carcA karato hato. eka jijJAsu vidyArthIe prazna karyo ke, sAheba, sukha meLavavuM zA mATe agharU che ? bALakano prazna sahune sparze evo hato. meM kahyuM, ApaNe vadhu suvidhAo meLavavA satata prayAsa karIe chIe. mA-bApa suvidhA apAvavA satata dhana kamAvavAnA prayatno kare che. mANasa jeTalo sukha meLavavA vadhu prayAsa kare eTaluM sukha dUra bhAgyA kare. meM vidyArthIne grIka tatvajJAnI lonanI kathA saMbhaLAvI. grIka tatvajJAnI solana pAse eka du:khI mANasa gayo ane jaIne sukhanI mAMgaNI karI, tyAre lone paNa tene rasto batAvuM jA, ane kahyuM ke, tane koI sukhI lAge tevA mANasanuM paheraNa laI Ava. pelA mANasa to rAjI thaI gayo. "oho ! emAM zuM? ghaNAya sukhI mANasa che, hamaNAM laI AvuM chuM. eka zaheramAM tyAM jaIne eka khUba dhanADhya mANasanuM ghara zodhI kADhyuM. paNa tyAM zuM joyuM? sukha nahotuM, phleSa ane kaMkAza hatAM. potAnI ja patnI sAthe jhaghaDo cAlato hato. A kyAM sukhI che? ema kaheto te bIje gayo. paNa tyAM zArIrIka bimArI hatI. trIje gayo to tyAM vaLI bIjuM ja kAraNa dekhAyuM. ema kayAMya koI sukhIyo mANasa na dekhAyo. chevaTe koIe kahyuM : 'pelA mANasa pAse jA e sukhI che.' duHkhiyo tenI pAse gayo. paNa tyAM to enA zarIra upara Dagalo ja na hato. eTale zuM mAMge ? nirAza thaIne Akhare koI yogI pAse gayo. yogIe kahyuM : bhAI gatamAM ema ja che. jyAM parigraha che tyAM sukha che ja nahIM. sukha mAMgyuM maLatuM nathI. koI vastuthI maLatuM nathI, paNa ApaNe jAte UbhuM karavuM paDe che. enuM nivAsasthAna ApaNA aMtaramAM che. pahelAM loko jaMgalamAM jatA koI dhyAnamagna yogI pAse besatA ane mUka vAtAvaraNamAMthI ja sukhanuM sAdhana meLavI letA. Aje manuSya dinapratidina jarUrIyAta pAchaLa doTa mukI du:khane AmaMtrI rahyo che. jIvanamAM samRdhdhinI jarUra jaNAya tyAre saMtoSane prathama sthAna Apo. nANAM pAchaLa doDato nAgarika paNa saraLatAthI sukhI thaI zake che. e mATe teNe bhogya sAdhana ane sAmagrIne saMtoSanuM sAdhana banAvavuM Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDaze. kAraNa vizvanA mahattama saMgrAmo sukhanI prApti arthe ja thayA che. dhanavAna thavAnA mArgamAM aniti Thera Thera Ave ane eTale ja bAIbalamAM dhanavAnane svarga maLavuM muzkela che. evuM na che. dareka dharma pustakono eka ja sAra che. parigraha e sukhano maharipu che ane aparigraha sukhano sAthI che. 42. sukha zAMtinA upAya ApaNe sau jIvanamAM zAMti ane sukha prApta karavA judI judI rIte mathIe chIe; paNa muzkelI e che ke, zAMti eTale zuM ane zAMti ane sukha e ApaNA jIvanamAM dhyeya hoya to kvaLa zAbdika stare nahIM, paraMtu gaMbhIrapaNe vicAra karIne ApaNe te baMnene saMpUrNa samavAno prayAsa karavo joIe. UMDANathI vicArIe to NAze ke jene ApaNe sukha ane zAMtinI prApti khIe chIe te kharekhara to ApaNA sukha ane temAMthI maLatI zAMtine ADe AvatA aMtarAyo dUra karavAnI IcchA ja che. jo e aMtarAyo ubhA thatA ja aTakAvI zakAya agara rAkhI zakAya, athavA to teno IlAja thaI zake to pachI sukha ane zAMti to che ja. e kyAMyathI lAvavAnAM ke meLavavAnAM nathI. have e ApaNe pote ja zodhavuM rahyuM ke ApaNA potAnA sukha ane zAMti ADe kyAM aMtarAyo che. ApaNane gNAze ke ApaNI potAnI tRSNA, mahatvakAMkSA, lobha, moha, IrSA, asUyA vagere aMtarAyoe ja ApaNuM jIvana du:khI ane azAMta banAvI mUkyuM che. ApaNane e paNa pratitI thaze ke aMtarAyo paNa ApaNuM ja sarjana che. e sarjana ApaNA samAmAM rahevAne kAraNe hoya, amuka dharmanA anuyAyI hovAne kAraNe hoya, agara ApaNA potAnA koI siddhAMto ke mAnyatAone kAraNe hoya. Ano artha e thayo ke, A badhuM ApaNI jAtane keTalAe kAmaLAomAM vIMTALIne pachI tAjI havA levAnI IcchA karavA jevuM che. tamane potAne ja jaNAze ke Ano IlAja tardana saraLa che. oDhaNuM pheMkI do eTale tarata ja tAjI svaccha havA maLaze. potAnuM nathI to potAnuM karavAnI kAmanA, pote nathI tevI dekhAvAnI mahatvakAMkSA, parigrahavRtti, mamatA ane ekAdhikAranI lAlazA A badhA ApaNI jAte oDhI rAkhelAM oDhaNa ApaNe jAte pheMkI daI zakIe tema chIe. jIvanane TakAvI rAkhavA mATe Avazyaka evI jarUriyAtonI vAta judI che, paraMtu te sivAya, ApaNAM mana ane buddhie sarjela ane ahaMkAre popelA keTalAya hetuonI prAptinI pAchaLa paDIe chIe eja ApaNA jIvanamAM moTI azAMti ubhI karavA mATe mukhyatve jvAbadAra che. AthI have saune samajAyuM haze ke ApaNAM sukha ane zAMtinI ADe AvanAra ApaNe pote ja chIe, ane azAMti ApaNe pote ja dUra karI zakIe tema chIe bIjAonI ke bahAranI madadathI A praznanuM nirAkaraNa zodhavAno ApaNo prayAsa, samaya ane zakti e tamAmano durvyaya che. 43. vyaktitva mANasa vyaktitvanI oLakhamAM kyAreka uNo utare che. sAmAnya rIte vyaktitva kAca jevuM pAradarzI hovuM joIe. jIvanamAM mANasane phakta cAra divAlonIja jarUra paDatI nathI. samayAMtare mAnava jhaMkhe che huMpha... prema. lAgaNI. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyae eka vAta spaSTa samajvI rahI ke potAnI jAtane zakya eTalA prayatno vaDe bIjAne khuza karavA jevI banAvavI rahI ane tyAre ja tame anyano AnaMda prApta karI zako. kAraNa prema ane lAgaNIe ekapakSIya nahi paNa ubhayapakSI che. vyaktitvanI racanAnA pAyAmAM samajAkti mahatvanI kaDI che. kyAreka naryo karatAM zabdo anya mATe azIra davAnuM kAma karI jAya che. madhara TeresAe hAthamAM rIvolvara ke Injekzano nahotA lIdhA chatAMya teo garIbo - dIna du:khIyAnA belI banI gayA. gAMdhIjI paNa majabuta mAMzala zarIra vaDe aMgrejonI sAme talavAra laI nahotA ubhA chatAM temanA zabdo krAMtinI mizAla banI gayA. zabdonI hUMpha kyAreka vyaktitvane nikhArI de che. mANasanI mahattA upara challI vicAradhArAthI aMkAtI nathI. A mATe jarI che pAyAnA saidhAtika vicAro. potAnuM jIvana evuM sArthaka karIe ke jethI raste aTavAyelAono ApaNe mArga banI zakIe... la, A mATe jarI che, pAyAmAMthI vaicArika krAMtinI. gulAbanA phUlanI pAMdaDIone khAtara pANI siMcavAthI te mohaka banatuM nathI. A mATe tenA mULano vicAra karavo paDe.... tenA muLanuM jatana karavuM paDe... jo mULamAM anukULatA haze to gulAbanuM phUla nayanaramya haze. vyaktitvanI racanAmAM mULa poSaNano khyAla karavo rahyo. oraDImAM aneka pustako... Telivijhana.... noTa-pena vacce purI rAkhavAmAM Avelo bALaka vaDApradhAna banI zakyAno nathI. tenA ghaDatara mATe paNa jarI che parasparanA vicAronI Apa-lenI... A Apa-le sakSama haze to tenuM vyaktitva khIlI zakze. kadAca, tyAre te ucca hodAno hakadAra banI zakaze. jIvananI kArakIdithI mAMDI parasparanA saMbaMdho sudhI vyaktitvanI AgavI jariyAta che. je vastunuM tamAma mATe mahatva che teTaluM ja mahatva anya vyakti mATe paNa hoI zake che. eTale ke manuSyano parasparano saMbaMdha ane e saMbaMdhamAMthI khIlatuM vyaktitva paNa mahatvanuM che. A samagra bAbata mATe jarI che tiraphI vicAradhArAnI. patnI potAnA patine ThaMDImAM ThUMThavAto jUe tyAre tenI IcchA tene garama vastro oDhADavAnI thAya.... tyAre patinI paNa eTalI ja jvAbadArI che ke te paNa patnIne ThaMDImAM yogya rakSaNa Ape. ThaMDImAM ThuMThavAtuM bALaka joI pitA potAnuM garama vastra tene oDhADI saMtoSa mAne......... ! vaDApradhAna pratyeka tahevAre athavA navarAzanA divase garIba vastImAM jaI du:khInuM AMsu lUchI le to ...! Avu thaze tyAre vaDApradhAnane ke maMtrIne cUMTaNI TANe pracAranI jarUra raheze nahIM. kAraNa tenA vyaktitvanI suvAsa comera prasarI cUkI hoya che. paraspara premathI jIvatA manuSyane saMbaMdhone pachI chUTA pADavAno vAro Avato nathI. kAraNa, teo vyaktitvanI chAMya nIce jIve che. 44. hakArAtmaka dRSTikoNa mANasa jhaMkhe che, sAnidhya, prema, hUMpha.. . moTAbhAganA pati-patninA saMbaMdhamAM jhaghaDA ane Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taNAva tyAre ja sarjAya che, jyAre eka-mene eka-meknA sahArAnI, hUMphanI jarUra hoya ane te na sAMpaDe. saMsArane sAgara kahIe chIe. kAraNake saMsAra pati-patni thakI racAya che. sAgara jema potAnA peTALamAM hakArAtmaka ane nakArAtmaka tatvono saMgraha karI rAkhe che, tema pati-patni paNa ekabIjAmAM rahelA hakArAtmaka ane nakArAtmaka pAsAno saMpUrNa svIkAra kare, pratyeka kSaNe UbhI thatI avanavI paristhitimAM ekabIjAnA svabhAva ane rasa strIne bhUlyA sivAya, anukUlana sAdhavAno saphaLa prayatna kare che, tyAre ekadhAane AkaslAgatuM jIvana upavana samu banI jAya che. jIvana zuM che ? jIvana kevI rIte jIvAya ? jIvana jIvavuM khUba ja kaThina che. A prakAranI philosophInI vAto ApaNe sAMbhaLatA AvyA chIe. ane vAcatA paNa AvyA chIe. paraMtu jIvanane samajavAne samajavAmAM ApaNI savArathI sAMjanI pratyeka ramaNIya kSaNone mANavAnuM cUkI jaIe chIe. pati-pani savAre sAthe besIne cA-nAsto karatA karatA AkhA divasanI kSaNone sAcavI laIne teno bharapUra upayoga karavAnuM nakkI karI ane tyAra pachI pota-potAnA kAma mATe chUTA paDe to......... kemake mAnavIe eTaluM acUka yAda rAkhavuM joIe ke paristhiti ApaNane anukULa thatI nathI paNa ApaNe ja paristhitine anukULa thavuM paDe che. e satya samajAya pachI jIvana aghasnehI paNa jIvavA jevuM lAge che. aDadho pyAlo khAlI che, ema jovAne badale aDadho pyAlo bharelo che ema jovAnI draSTi keLavIe to ? kundanIkA kApaDIyAnI prArthanA ApaNe manana karavA jevI che. "koI suMdara kAma kare to prasaMzA karuMkoI nAnI amathI paNa sahAya kare to kRtajJa thAu, Aje jene maLa, te mArI AtmIyatAthI potAnI aMdara hUMpha anubhave te Azvasta thAya, hasIne, haLavAza anubhavIne jAya" AnA divase ame eTalA prasanna rahIe ke je koI amane maLe te prasanna thAya. 45. pataMga vizva baMdhutvanI bhAvanAne sAkAra karato vizvano ekamAtra utsava eTale makarasaMkrAMti. garIbadhanavAna, uMcA-nIcA, nAnA-moTA, strI-purUSa.... badhAja eka banIne A utsavane mana mUkIne mANe che. dareka utsava mANavA lAyanja hoya che. paraMtu, te badhA utsavomAM jAtigata-saMskRtigata keTalIya vizeSa maryAdA hoya che. je maryAdAnA kuMDALAmAM je-te utsavanI ujavaNI thAya che.... paraMtu makarasaMkrAMtinA parvane koI maryAdA nathI. pataMganI dora choDatI vakhate uce AkAzamAM pataMga jeTalI mokaLAza anubhavI, suSTine nihALatI, DAbI - jamaNI bAja DolavI DolatI AgaLa vadhatI jAya che... evI ja rIte mAnavInA haiyA paNa pataMga Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caDAvatA phirakI pakaDatA ke pachI kapAyelA pataMga nihALatA eTalI ja mokaLAza anubhavatA hoya che. A utsavanI eka khAsIyata e paNa che ke A tahevAramAM garIbavarga - jenI haMmezA upekSA thatI hoya che te khuda paNa AnaMdathI joDAyache... ane be paisA kamAI zake che. 21 mI sadInI AMTI-ghUMTImAM aTavAyelA mAnavI audyogikaraNanA kAraNe "ArasanA mora" jevo banI gayo che. dina-pratidina mAnavI-mAnavIthI chUTo paDI rahyo che. saMbaMdhonI lAgaNInI bhInAza sUkIbhaThTha thavA lAgI che. pratyekane ekabIjAmAM vizvAsa rahyo nathI. dareka potAnA sImIta kocalAmAM ja salAmatI anubhave che..... tyAre uttarAyaNano Utsava ujavavA sau pota potAnI agAzImAM caDe che, ane pataMgathI bhareluM raMgaberaMgI AkAza jANe saune dhe che, "jIvana jIvavA jevuM che." jenI suMdaratA anokhI che, ene mana mUkIne mANo. kAma-kAmane-basa kAmamAM ja aTavAyelo Ano mAnavI prakRtithI bilakula vikhuTo paDI gayo che. prakRtti je ene jIvADI rahI che, tenI sAme mITa mAMDIne ene nihALavAno samaya ja kyAM che. tyAre A uttarAyaNano utsava mAnavIne saudarya tarapha draSTi karavAnI pharaja pADe che. pataMga jhADa para khIlAIne prakRttinA astitvanuM lokone bhAna karAve che ane rAtre caDAvavAmAM AvatA gubbArA, tArAnA saudaryane temaja rAtre khIlatI cAMdanInI suMdaratA paNa sRSTimAM che teno ahesAsa karAve che. uttarAyaNano utsava mAnavIne yaMtra banI jatA aTakavI mAnavI banavA taraphanI gati karavA prere mAnavInA ekadhArA jIvanathI kaMTALI tenA vyakitatvanuM parivartana karavA kavi zrI harindra dave he che : "milanA UMcA bhUMgaLAone koI caMdananI agarabattImAM palaTAvI do;" simenTa-krokITanA mAnone koI saruvanamAM pheravI do; AMkhanI kIkIone - koI caMdra para ciTAvI do; mANasonA ToLAne - koI sAgaranI laheromAM laherAvI do; AjanI rAta huM udAsa chuM ane mAre, khaDakhaDATa hasI levuM che." kalpanAnI duniyAmAM, jhAkamajhALanI duniyAmAM mAnavI aTavAto gayo che, eTale e sAdI-sIdhI Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saraLa jidaMgI jIvavAnuM bhUlIne vAstavikatAthI ane prakRtithI dUrane dUra cAlyo gayo che. "svapro thavAnuM eTaluM saheluM banI gayuM; mANasane AvaDI na, hakIkta thavAnI vAta." 46. duSita vicAra mAnavI ghaNI vAra satyathI dUra cAlato hoya che. binajarUrI duSita vicAro tene satyathI dUra laI jAya che. keTalAkane vahelI savArano kUNo taDako AhalAdaka lAge che to keTalAkane dajhADe che. khaLakhaLa vahetA jharaNAMno nInAda keTalAkane karNapriya lAge che to keTalAkane besUrA. mArI sAthe kAma karatA eka sahakarmacArImAM AvuM ja eka duSaNa. savAra paDe eTale vyakitae-vyakitae temanA vicAro badalAya. meM kayAreya temane koInA vakhANa karatAM joyA nathI. temanA hIna cAritryathI samagra zahera paricita, paraMtu navA karmacArInI cAritryahinatA prathama temane ja dekhAtI. karevata che ne ke, "potAnA AMkhamAM paDelo bhAroTIyo choDI bIjAnA AMkhamAM paDeluM taNakhaluM zodhe." dUSita bone laIne pharatA vyakitao kyAreya vikAsazIla pravRtti karI ja na zake. be bauddha sAdhuo temanA paribhramaNa daramiyAna eka nadI pAse AvI pahoMcyA. varSAnI Rtu hamaNAM ja pUrI thaI hatI, ane nadImAM ThIka ThIka pANI hatuM. sAdhuoe potAnAM vastro sarakhAM bAMdhI lIdhAM ane nadIne pAra karavAnI taiyArI karI, tyAM temane kAne koInA jhUnano avAja paDyo. "koIka raDatuM lAge che," eka sAdhu bolyo. "e to koI strIno avAja che," bIjAe kahyuM. "enI mATe ApaNe zA mATe phikara karavI ?" pahelo sAdhu kahe, "paNa ApaNe tapAsa to karavI ja joIe." sAdhuoe AgaLa jaIne joyuM to nadIne kliAre beThI beThI eka suMdara yuvatI vilApa karatI hatI. "zA mATe raDe che tuM, bahena ?" pahelAM sAdhue pUchayuM. yuvatI raDatAM raDatAM ja bolI : "mArI mAMdI mAne maLavA mATe sAme pAra kyuM che, paNa nadImAM ATaluM badhuM pANI che ! have huM zI rIte jaI zakIza ?" pahelo sAdhu ghaDIbhara gUMcavAyo. paNa pachI ene mArga sUjhI Avyo. yuvatIne teNe potAne khabhe besI javA kahyuM. A joI bIjo sAdhu kuddha thaI tenAthI jarA aLago thaI gayo. sAme kinAre pahoMcIne sAdhue yuvatIne utArI dIdhI ane e cUpacApa AgaLa vadhavA lAgyo. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thoDIvAramAM bIjo sAdhu tenI sAthe thaI gayo. cAlatAM cAlatAM uzkerATathI bolyo, "chIM: chIM: Aje teM bhAre dUSita karma kyuM che. ApaNAthI strIno sparza karAya ja kema ?" pahelA sAdhue kazo uttara vALyo nahIM. pharI pelo bolI uThyo : "ApaNA guA jANaze, tyAre tane zuM zikSA nahIM kare ?" to ye pahelo sAdhu zAMta ja rahyo. vaLI pelAe kahAM, strImAtrano sparza ApaNA vyavahAramAM tyAjya che. ane vaLI A to yuvAna strI hatI. teM Aje ghora pApa karyu che." have te pahelo sAdhu zAMta avAje bolyo : "bhAI, meM to e strIne nadIne kinAre utArI dIdhI - paNa tuM haju ene uMcakIne zA mATe cAle che." 40. jarara jeTaluM ja! vadhune vadhu meLavavAnI mahecchA zAMtine haNI le che. ApaNe keTalIkavAra jeTaluM maLyuM eTalAthI saMtoSa na mAnatAM satata pAmavA prayAsa karatA rahIe chIe. AvA samaye gharamAM kaNasatI mAtA, prema vinA taDapatI patnI ane bALako gauNa lAge che. kuTuMba-samAne avagaNI sadaiva pravRttizIla rahetA manuSyo vAstavika dRSTie kazuM ja meLavatA nathI. vadhu paDatAM nANAM vadhu paDatI Apattio sarje che. jarUra karatAM vadhu cAlavAthI taMdurastI bAjue rahene ghUMTaNa ghasAI jAya. jarUra karatAM vadhu bolavAthI mahatva ochuM thaI jAya. jIvana maryAdAmAM jIvavuM uttama gaNAya. ravizaMkara mahArAje eka daSTAMta TAMkaryuM che : eka divasa cAra-pAMca juvAniyA mArI pAse AvyA. vAtavAtamAM temaNe pUchayuM : "mArAja, ame IDA khAIe te aMge tamAro zo abhiprAya che ?" mane thayuM : emane zo javAba ApuM ? paNa tarata ja mArAthI kahevAI gayuM ? "alyA, tamAre IMDA khAvA ke nahi emAM mane zuM pUcho cho ? - e IMDAnI mUkanAra mAne ja pUchI juvone !" "paNa dAdA nirjIva IMDA khAIe to ?" "paNa, mane e to kaho ke tamAre IMDA khAvAM che zuM kAma ?" "kema ? IMDAmAM puSkaLa viTAmIna ane proTIna hoya che." yuvAnomAMthI eke kahyuM. "tamArI pAse che eTaluM viTAmIna to vAparo ! - pachI khUTe to vicArajo." Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane enA anusaMdhAnamAM gAMdhIjInI eka vAta mane yAda AvI te meM juvAnone kahI saMbhaLAvI : gAMdhIjI to prayogavIra hatA aneka jAtanA prayogo karatA. emanuM jIvana eTale prayoga. eka divasa gAMdhIjIne vicAra Avyo ke mANasa jo kAcuM ja anAja khAvAnI Teva pADe, to enI keTalIye veDaphAI jatI zakita bace ane ochI vastumAMthI paNa vadhAre tAkAta meLavI zake. gAMdhIjIne vicAra Avyo eTale joIe zuM? potAnI jAtathI ja zarU kare. e ja temanA jIvananI vizeSatA hatI. mane temanI A vAta gamI ne huM temanA prayogamAM joDAyo. traNa-cAra divasa to bApune A prayogathI khUba rRti rahI, paNa pachI temane jhADA thaI gayA. eka divasa temanA oraDAmAM mAre kAMIka levA javAnuM thayuM. bApue mane bolAvyo. "tAro prayoga cAle che?" emaNe pUchayuM. "hA." meM TUMko jvAba Apyo. "vana ghaTyuM ?" "poNo zera ghaTyuM che." "paNa zakita ?" "thoDI ghaTI hoya ema lAge che." "to zuM kAma kare che ?" meM mAre bhAge AvatAM badhAM ja kAmo gaNAvyAM. "A badhuM kAma thaI zake che ?" "hA, emAM vAMdho nathI Avato." "to pachI zakita thoDI ghaTI che ema zA uparathI kahe che ?" e vANiyAne huM zo javAba ApuM ! ane pachI bApue bhASya kyuM te huM kadI bhUlI zakuM ema nathI. "tane khabara che? khapanI zakita karatAM vadhAre zarIramAM utpanna thAya to temAMthI vikAra janme. A bahu samajavA jevI vAta che. eTale jeTaluM kAma karavAnuM hoya eTalI ja zakita utpanna karavI joIe. vadhArAnI zakitathI lAbha nathI; ulaTAnI vadhArAnI zakti citta ane IMdriyomAM vikAra pedA kare che." 48. lAcArI Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAcAra vyakita kyAMya vikAsa sAdhI ja na zake. garIbAI upara du:khI thaI lamaNe hAtha daI besI rahenArA mANaso jIvana jIvavAnI zarUAta ja nathI karato. garIbAIne gaLe lagAvI bhIkha mAMgavAthI samRddhi AvavAnI nathI. garIbAImAM ucharela nArAyaNa 15 ki.mI. sudhI pagapALA zikSaNa levA niyamita Avana-jAvana karatAM. potAnI sthitine doSa devA karatA nArAyaNe satata prayAsa dvArA bhAratanA guruzikhara samAna rASTrapatino hoddo prApta karyo. rASTrapati DaoN. ke.Ara.nArAyaNe jIvanano sAco upayoga karI anekone jIvana bakyuM. mAro eka mitra garIba ane emAMya bhaNavAmAM 'Dha' hato. dazamA dhoraNamAM aMgrejI viSayamAM traNa TrAyala mAryA, paNa pAsa thayo ja. Aje e aMgrejI zikSaka tarIke zikSaNakSetre uttama pradAna Ape che. ApaNe lAcAra banI bhIkha mAMgatA bhikhArIne bhIkSA ApI vadhu lAcAra banAvIe chIe. dezanI garIbI dUra karavAno uttama upAya che - lAcArane jIvatAM zIkhavo. mahAtmA tollotoya pAse eka juvAna AvIne kahevA lAvyo : "huM bahu ja garIba mANasa chuM. mArI pAse eka pAI sudhdhAM nathI !" tolsatoya mIThuM smita pharakAvatAM bolyA, "tArI pAse eka pAI sudhdhAM nathI ? ema te kAMI bane?" juvAna dayAmaNe avAje bolyo : "nA jI, mArI pAse kazuM ja nathI." tolsatoye kahyuM : "tane eka rasto batAvuM. mAro eka mitra vepArI, mANasanI AMkho vecAtI le che. te be AMkhanA vIsa hajAra Ape che. bola, tAre paisAnI jarUra hoya to tArI be AMkho vecavI che?" juvAna phATI AMkhe bolyo : "zuM kahyuM - AMkho ? nA jI !" tolsatoya AgaLa bolyA: " te vepArI hAtha paNa kharIde che. beya hAthanA maLIne paMdareka hajAra Apaze. bola, tAre hAtha vecavA che ?' pelo juvAna gabharAyelA avAje bolyo : "nA jI ! nA jI ! mAre hAtha nathI vecavA !" tolsatoya hasatA hasatA bolyA : "to pachI ema kara - tArA paga vecI nAkha, tane be paganA te daza hajAra to Apaze ja." juvAna to tolsatoyanI vAto sAMbhaLIne dhrujate Avaje bolyo: "sAheba, AvuM badhuM Apa zuM bolo cho ? mane to e sAMbhaLIne gabharAmaNa thAya che !" tolsatoya khaDakhaDATa hasatA bolyA : "huM tane tArI nirdhanatA maTADavAno upAya ja batAvuM chuM. emAM gabharAvA jevuM zuM che? acchA, sAMbhaLa. jo tAre khUba paisAdAra thavuM hoya to tane eka lAkha Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpiyA ApIne e mAro mitra tAruMAkhuM zarIra kharIdI leze. te vepArI mANasanA zarIramAMthI gupta davAo banAve che, eTale e tane lAkha rUpiyA jarUra Apaze,. bola, zo vicAra che ?" pelo juvAna smita ekaThI karI jarA makksa avAje bolyo : "sAheba, eka lAkha to zuM - koI karoDa rUpiyA Ape to ye huM mAruMzarIra nahIM vecuM ! " e sAMbhaLI tolsatoya premALa smita pharakAvatA bolyA "je mANasa karoDa rUpiyA laIne paNa potAnuM zarIra vecavA taiyAra nathI, te jo ema kahe ke huM sAva nirdhana chuM, to koIne hasavuM na Ave ? are, bhalA juvAna, A AMkho, A hAtha, A paga, A prANavaMta zarIra - e sau dhananA akhUTa khajAnA che. ATaluM jANI le ane mahenata kara. sonuM, rUpuM e saghaLuM pachI kazI visAtamAM nathI. cAMdo-sUraja paNa tArA hAthaveMta ja che." 49. jAgatA raho AMtararASTrIya patrakAra pariSadamAM bhAga levA beMgakoko javAnuM thayuM. videzanI dharatIne mANavAnI utkaMThA chatAMya pariSadane prathama prAdhAnya ApyuM. vizvanA prathama haroLanA akhabAronA taMtrIo, patrakAro, sAmAjIka kAryakaro, krmazIla netAonA vicAro prabhAvaka lAgyAM. sahunA vicArono eka sUra : "sarvatra zAMti ho." vizvakSAe ekaThA thayelA patrakAro - rmazIlono krama: 'satata vahetA raho, jAgatA raho, jIvaMta raho.. mArI sAthe AvelA bhAI vaktavya ke saMvAda zarU thAya eTale jAjAramAna e.sI. selamAM laMbAvI The. jANe ciMtata karatA hoya ema lAMbI UMgha kheMcI le. bhArata AvyA pachI samAcAra lakhavAnI kuzaLatA huM keLavI zakyo. videzI anubhavone kArya lagADatAM mane vAra na lAgI. ghaNA badhA akhabAroe mane kAma karavA ophara ApI. huM zikSakamAMthI, lekhakyAMthI, patrakAramAMthI... enAunsara banI zakyo. mArI sAthe AvelA bhAI Aje paNa lakhe che.. paNa emanA sAhityAmAM samAja pratyenI pratibadhdhatA keTalI ? eka vakhata bhagavAna buddha rAtre pravacana karI rahyA hatA. pravacana sAMbhaLavA Avelo eka mANasa vArevAre jhoMkA khAto hato. bhagavAna buddhe te uMghatA mANasane kahyuM : "vatsa uMgho cho ?" pelA uMghatA mANase kahyuM : "nA bhagavAna." pravacana pharIthI cAlu thayuM ane pelo zrotA pahelAnI jema uMghavA lAgyo. bhagavAna buddhe tene traNa-cAra vAra gADyo.paraMtu te "nahIM bhagavAna." vheto ane pharIthI uMghavA lAgato. aMtima vakhate bhagavAna buddhe pUchyuM : "vatsa jIvo cho ?' dara vakhatanI jema pelA zrotAe jvAba Apyo. "nahi bhagavAna." zrotAomAM hAsyanuM mojuM pharI vaLyuM. bhagavAna buddhe paNa smita kyuM pachI gaMbhIra banIne bolyA : "vatsa, uMghamA tamArA mukhamAMthI sAco jvAba nIkaLI gayo. je uMghe che te marelA jevo ja che. jeo uMghe che teo to saubhAgya sAme AvIne ubhuM rahe to paNa teno lAbha UThAvI zaktA nathI. jAgRta AtmAonI sarakhAmaNImAM temanuM jIvana jIvatA hovA chatAM marelA manuSyo jevuM Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja hoya che." 50. kamAna "udabhavanA nathI sanmAna ane zaramIMdagI koI paristhitimAMthI, varto barAbara tamArA paze ane tyAM ja rahyuM che sanmAna !" suvarNa prabhAta, agarabattIne puSponI suvAsa... ane e badhAnI vacce svaccha ane svastha thaIne huM kachuM mArA kAryanI zarUAta. evI zarUAta ke jemAM mArI vAstavikatA, mAro vartamAna ane aMtarathI sAmela thavuM.... chatAMya du:khI zA mATe thavAya ? kAraNa, mAsvartana yogya nahotuM..!! huM paristhitimAM aTavAu chuM ne vAstavikatA bhulI jAuM chuM. A evI vAta che ke jemAM, potAnA bALakanI AMgaLI pakaDI rasto oLaMgavA jatAM, vacce dhaMdho yAda AvI javo ne bALaka visarAI javuM ne akasmAta thavo. vAstavikatA e che ke sthira camaka to aMtaramAMthI ja pragaTe che. vyavahAjIMdagImAM akasmAta to roja thavAnA... roja ApaNe lokone zikhAmaNa paNa ApavAnA... roja pati-patnI vacce jhaghaDA paNa thavAnA tyAre ApaNe ApaNI jAtane prazna pUchavAnI jarUra che ke, "zuM huM mArA pakSe barAbara vartu chuM kharo ?" jo mArI ja paristhitimAM aTavAyA karato houM to ni:zaMkapaNe bALaka ke patnine yogya nyAya ApI zakato nathI. mArUkoI paNa kArya ke prasaMga saMtoSa janmAvI ja na zake. darekane pAtratA pramANe maLI rahe temAM nyAya che - e vidhAna asatya puravAra thAya che. kAraNa ApaNe pAtratA pramANe tene yogya nyAya ApI zakatA nathI, tenI lAgaNI, mahecchA ke aramAnane samajI zakatA nathI. sAcA arthamAM tame je paristhitimAM ho ene samajavI joIe ane sAtho sAtha tamArI sAthe vartamAnapatramAM jIvatA pAtrone paNa nyAya Apavo ja rahyo haMmezA yAda rAkhIe ke bArI kholo to ghaNuM badhuM dekhAya be mANaso eka ja bArImAMthI jue to eka kadAca kAdava-kIcaDa jue ane bIjo tArA-nakSatrone jue ema paNa banne.. chatAMya huM ekalo bArI kholIne jouM to mAre samagrasRSTine nihALI sahune nyAya Apavo rahyo. ghaNIyavAra manuSya sarvocca Adeza ApatA AtmAnA avAjanuM pAlana karavuM ja paDe, bhale pachI AjJApAlana keTalAya AMsunA kaDavA ghUMTa kema na pIvaDAve... mANase paristhiti sAthe nahIM paNa AtmAnA avAja ane vAstavikatA sAthe jIvavuM ja joIe. kAraNake prasannatA jIvanazakitamAMthI ke dehamAMthI nahIM, paraMtu AtmAnA saMtoSamAMthI pragaTe che. paristhitithI mANasa mahAna ke Adarza banato nathI ke nathI tenA thakI tene zarama anubhavavI paDatI, vyakita jyAre potAnA kopaNa kAryane yogya nyAya ApI zake to te tenuM sanmAna. kuTuMbane bagIco jovA laI jaIe ane smazAnanI vAta karIe to te yogya nathI. "A badhA gulAba ja kahevAya, emAM Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM jovAnuM" e paNa yogya nathI. kAraNa, prakRttine mANavA AvyA hoya tyAre prakRttimAM ja lIna rahevuM joIe. AvA samaye ApaNuM nakArAtmaka valaNa ApaNA pakSano anyAya che huM sanmAnIya tyAre ja banI zakuM ke jyAre huM mArA pAtrane yogya nyAya ApI zakuM. huM jo uNapo ja zodhato rahIza to jIMdagInI zarUAta ja nahIM karI zakuM. mArI jarUrIyAta che hAthamAM AMgaLI pakaDI mArA bALakane ke patnIne yogya dizAmAM laI jaI bagIcAno sAco ahesAsa karAvavAnI. mArI mahAnatA, mArI samaja, mAruM astitva, mArusanmAna tyAre ja zakya che. lekhakanI kalama cAlyA kare paNa temAMthI tenuM pAlana lekhaka ghaNuM ochuM karato hoya... athavA zikhAmaNa ApavI sahelI che paNa levI agharI che." evuM ghaNAM kahetA hoya che. lekhaka ke vyakita tarIke huM ke tamo potAnA pakSe vaphAdAra rahI vartI zako to ja sanmAna bAkI apamAna. 51. AtmIyatA ucca hoddA para beThA pachI mAtra AdezAtmaka abhigama rAkhanArA adhikArIo virodhanA vaMToLamAM phasAI jAya che. koIpaNa kArya AtmIyatAthI ane lAgaNIthI jeTaluM saphaLa jAya che teTaluM saramukhatyArazAhIthI thatuM nathI. AtmIyatAthI vidyArthIomAM dila jItanAra zikSaka saraLatAthI zikSaNa pIrasI zake che. keTalIkvAra AcArya ke zikSaNAdhikArI karatAM vidyArthIne AtmIya zikSakamAM vadhu rasa hoya che. chellI pATalIe besatAM vidyArthImAM paNa jIvaMtatA lAvI zake te sAco zikSaka. hoMziyAra to pahelI paMgatamAM hoya ja che paNa ThoThane pahelI paMgatamAM lAvI batAve te sAco zikSaka. sattA hoya eTale soTI phaTakAravA karatAM lAgaNIthI kAma lo. ane tyAre vidyArthI hoya ke prajA zikSaka ke netAnA thaIne ja raheze. rAjA sikaMdarane koIe pUchayuM : "Ape pUrva ane pazcimanA ATalA badhA pradezo kaI rIte jItI lIdhA? ApanA pahelA paNa ghaNA bAdazAho ahIMthI pasAra thayA che. temanI pAse ApanA karatAM lazkara ane khajAno vadhu hovA chatAM teo evI jIta ke vijya na meLavI zakyA, jevI jIta Ape meLavI che. chevaTe ApanA vijyanuM rahasya zuM che ?" samrATa sikaMdare namratAthI kahyuM : "sAMbhaLo, huM je pradezane jItI leto hato tenA para kabajo karI leto hato paraMtu tyAMnI prajAne raMjADato nahoto. huM tyAMnA akimo ane dharmaguruone ghaNuM mAna Apato hato tathA te dezanI mAna maryAdA jALavato hato ane koInuM bUstra thAya tenuM khAsa dhyAna rAkhato hato, tethI moTA moTA prabhAvazALI loko paNa mAruM kahyuM mAnatA hatA. A rIte mAro virodha karanArA loko tyAM jovA maLatA nahi ane mane saphaLatA maLatI hatI. basa, A mArA vijayanuM rahasya che." yudhdhamAM vijya pachI paNa lokapriya bananAra sikaMdara hoya ke pachI laghumatimAMthI AvatAM DaoN. abdula kalAma hoya.... loko mAtra lAgaNIne svIkAre che. mAna Apazo, AtmIyatA keLavazo to jarUra Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saphaLa thazo. 52. lAgaNI 'paryAvaraNa jAgRti' aMgargata eka kAryakramamAM enAunsara tarIke jvAnuM thayuM. rAjyamAM paryAvaraNa kSetre kArya karatA uccakhAtAnA adhikArIo hajara rahevAnA hoI kAryakrmamAM khUba ja satarkatA rAkhavAmAM AvI hatI. kAryakramamAM mahemAnonuM pUSpahArathI svAgata karavAmAM AvyuM tyAre samAraMbhanA pramukhazrI caugharIe sanmAna svIkAravAno InkAra ryo. temaNe temanA prAsaMgita pravacanamAM kahyuM, "ApaNe pelI paMktio yAda karIe, ke vRkSo ane phUlo sAthe vAta karavAno samaya pAkI gayo che. phUla vyakti sanmAna mATe nahIM paNa manane ThAravA, prakRtine jIvaMta rAkhavA che." A kAryakrama sAcA arthamAM sArthaka lAgyo tyAra pachI lagabhaga mArI hAjarImAM ghaNAM kAryakarmomAM svAgata mATe zabdo kaMkU - cokhA ke pachI sUtaranI AMTIno ja upayoga thayo che. paryAvaraNanuM jatana karIzuM to prakRti harahaMmeza malakAtI vartAze. lAgaNIzIla vyaktio tene sahakhtAthI joI zake che. saMta nAmadeva moTI uMmare saMta kahevAyA, paraMtu nAnapaNathI ja temano svabhAva paropakArI saMta jevo ho. eka divasa nAmadevanI mAe kahyuM : "beTA" davA mATe karaMjanA jhADanI thoDI chAla to laI Ava. nAmadeva jhADanI chAla levA nIkaLI gayA ane coDI chAla laIne pAchA AvyA. tyArabAda nAmadevanI mAtAe joyuM ke tenI dhotI para lohInA DAghA che. mAtAe pUchayuM : "kema re, A lohInA DAghA kevI rIte paDyA ?" nAmadeve kaMI kahyuM nahi. mAe pharIthI pUchayuM : "bolato kema nathI ? koIe mAryu che ke zuM ?" "nahIM." nAmadevathI dhIrethI kahyuM: "mA, te divase teM jhADanI chAla maMgAvI hatIne, meM jyAre jhADanI chAla kADhI tyAre mane lAgyuM ke A jhADa to bolatuM nathI, jouM, enI chAla kADhatI vakhate tene kevI lAgaNI thatI haze ? tethI meM mArI paganI chAla cholI kADhI." A sAMbhaLIne mAnuM hRdaya dravI gayuM ane AMkhomAMthI AMsunI dhArA vahevA lAgI. 53. anivAryatA "tame jo cAlo to saDaka thaI laMbAvuM karma, tame jo bolo to tava adharathI phUla thaI kharuMhuM !" Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vartamAna jagatanI vAstavikatA e rahI che ke, "bALaka mAne jhaMkhe che ane mA bALakta jhaMkhe che." TUMkamAM bALaka jevA aneka saMbaMdhone paNa che eka bIjAnA hUMphanI.. akhkhalita pragati mATe koIpaNa saMbaMdha anivArya banI jAya tyAre samayane pAMkho phUTe che ane pratyeka prabhAta tAjagIbharyu lAge che. prema ane ekasatA evo asAdhya roga utpanna kare che ke premALa hRdhyanA mAnavInA mukhamAMthI zabdo sarI paDe ke - "tamArA mATe saDaka thaI jAuM phUla banI jAuM...!' ekabIjAnI hUMpha taiyAta banI jAya tyAre moTAmAM moTI Aphata paNa bhUlka lAge, pratyeka prasaMga ThAThamATha saje, pratyeka savAra jotAM Izvare sRSTinA dvAra kholyAM hoya tevo ahesAsa thAya. jIvanane saphaLa banAvavA mATe haMmezA "aham' tyajIne lAgaNI sabhara banI ApaNA saMbaMdhone saMvedanAsabhara banAvavA joIe. ApaNI AsapAsa rahetA pAtro - saMbaMdho sAthe tadrupa - tanmaya thaI vuM joIe. ane tyAre saMbaMdhone suMdara kUMpaNo phUTaze, guMgaLAtA zvAsane gati maLaze. jIvana jIvavA javu lAgaze. kavio, potAnI gajhalomAM Aja jIvananI vAta kare che. aneka samasyAo hovA chatAM keTalAka kavionI kalamo akhkhalita vahetI rahI che. saMgharSa karatA kavi jIvanI kalama paNa prema ane hAsyane jhaMkhe "kSitija be sAmasAmI zUnyane vistAratI UbhI, tame thoDuM haso ene gagananuM nAma ApI dauM" jiMdagI mATe lakhAyuM che ke jIvanamAM zuSkatA ane sabharatA, AzA ane nirAzA, kSaNabhaMguratA ane ciraMjIvatA, mRtyu ane salAmatI tathA ullAsa ane vyathAnA vikalpo Izvare ja goThavelAM che. ane praznothI sabhara duniyAmAM manuSyane vyathA paNa maLe che....paNa e vyathAne vyathA na rahevA detA temAM madhura sUrAvalInuM sarjana karavA prema ane hUMphanI anivAryatA che. sRSTi ane paristhitinI koI ja sImA nathI paNa pratyeka manuSyae samajavuM rahyuM ke, gharanI bArImAMthI sparzatI havA ApaNane vizALa jagatamAM laI javAno saMketa kare che. premathI jIvavAno IzAro kare che. A sRSTimAM haratA pharatA thaIne, saMbaMdhane anivArya banAvIe saune snehanI lahANI karAvavAthI nityanUtana AnaMdano anubhava thAya che... tyAre prazna kayAMya aMdhakAramAM garakAva thaI jAya che. mAnavIe AjakAlanI dvidhAmAM paDayA sivAya manamojI kavinI jema jidaMgInI je becAra kSaNo maLI che ane AnaMdathI - priya pAtrane eka premALa saMbaMdhanuM nAma ApI mANI levI joIe. hUMphabharyA pramavAcaka zabdo jIvanamAM akasIra davA jevuM kAma karI jAya che. jayAM saMbaMdha che tyAM prazno ane phariyAda paNa rahevAnI... paraMtu tene "kAyama' nuM nAma na apAya te dhyAnamAM rAkhavuM Avazyaka che. bALaka haMmezA mAtAnA khoLAne IzvaranuM sAnidhya ja samaje che. eka patnI potAnA patinA hUMphathI navoDhA Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banI gharane soLe zaNagAra sajAvI de che. hA, paNa pratyeka saMbaMdha parasparanI hUMpha jhaMkhe che... saMbaMdhomAM anivAryatA Avazyaka che. pati ke patnI eka divasanI gerahAjarIthI becenI anubhavI zake te anivAryatA jyAre saMbaMdhomAM A prakAranI samaja Ave tyAre jIvananI sArthakatA ApoApa jaDI jAya che, pratyeka premALa zabdomAMthI kula kharyAno ahesAsa thAya. jyAre duniyA TI.vI., Teliphona, mobAIla, philmonA ghoMghATamAM paMkhIonA TahukAra bhUlI gayelA mAnavI have saMvedanAo na bhUle je UI che. sAcI anivAryatA vyaktine aMdarathI samajavAthI udbhave che. nahIM ke prema jhaMkhatA bALake IlekaTronIka ramakaDuM pakaDAvI devAmAM, bALakanuM AsuM joI DerI milka cokleTa pakaDAvI devAmAM.. tenI vedanAne aMdarathI nahIM samajI zakIe to kadAca moTo thaIne e bALaka 'tamAro' na paNa rahe !! chelle saMbaMdhonuM saudarya karamAI na jAya, mAnavInA AtmIyatA anAtha na thaI jAya e mATe saMbaMdhanA vRkSane poSaNa ApavuM ja rahyuM ane tyAre ja anivAryatAnI samaja Avaze. ane tyAre vyakti savAranA sUrajanuM kiraNa gharamAM praveze tyAre paDado nahIM pADe paNa kiraNane anubhavaze.. prema ane hUMpha eTale savAranuM kiraNa.. 54. navamAnanI yAtrA mAnavIya jIvana adhogati tarapha prayANa karI rahyuM che. tyAre "navamAnava" nI kalpanA sahaja phare. vartamAna duniyAnA vinAsa pachInI kalpanA rajanIze suMdara rIte karI che. rajanIza ulkataMtivAdane kendra sthAne rAkhI kahe che ke : "navamAnavanI kalpanA hajI spaSTa nathI. paraMtu kSitija para lAlimA patharAvA lAgI che. ane thoDA ja samayamAM sUryodaya thaze. haju prabhAtanuM ghummasa vAtAvaraNamAM che, ane navamAnavanI kalpanA ghaMghaLI che. paraMtu tema chatAM te bAbatanI amuka vAto sphaTika samI spaSTa che." hajuM, dhaNu agatyanuM parivartana sAMbhaLavAnuM che, te parivartana AtmAne janma Apaze ane tenA dvArA manuSya phakata manovaijJAnika astitva na rahetA, AdhyAtmikanuM astitva banaze. vartamAna mANasane Arthika praznonI sAthe sAthe sauthI moTo asalAmatIno prazna satAve che. mAnava jIvanamAMthI prema tatvanuM adha:patana navamAnavamAM utkrAMti svarUpe Avaze. aNuzastronI hariphAImAM doDatA vartamAna mAnavInI sarakhAmaNImAM rajanIza kahe che. "navamAnava bombanuM nirmANa nahIM kare. navamAnava rAjanaitika nahIM hoya, kAraNake rAjanIti dhRNAmAMthI janme che. rAjanItinA mULa bhaya, dhRNA ane vidhvaMzamAM rahelA che. navamAnava rAjanaitika nahIM Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya ane te dezanI sImathI baMdhAyelo nahIM hoya, te vizva vyApaka haze. tene koI rAjanaitika mahatvakAMkSA nahIM hoya kAraNake rAjanaitika mahatvakAMkSA hovI te murkhAI che." ranIzajInuM vizleSaNa karatA mAnavI sAvalA jaNAve che ke : zuM A zakya che ke? mAnavI jaMgalI maTIne sAmAjika banyo tyArathI eNe eka yA bIjA svarUpe gaNatarIpUrvaka potAnA upara zAsana svIkArya che. emAMthI rAjasattAno nma thayo che ane jyAM rAjasattA haze tyAM rAjanIti paNa hovAnI ja. kArla mArkase paNa arAjaktAne (Anachy) aMtima lakSya tarIke sUcavela (State will Whither away) mahAtmA gAMdhI paNa potAne arAjakatAvAdI gaNAvatA. gAMdhIjIne abhipreta e hatuM ke mANasa sadaguNI banaze eTale pachI ene niyaMtraNamAM rAkhavA koI zAsananI jarUra nahIM rahe ke koI rAjyasattA paNa jarUrI nahI rahe. jyAre rajanIza navamAnava pUrvagraho dvArA nahIM jIve paraMtu svayaMsUrta pratibhAvanI kSamatA dvArA jIvaze ema kahe che. cAlo, vartamAna AMTIghuTImAM aTavAyela ApaNe navamAnava banIe ane e mATe rajanIzanA zabdone anusarIe. navamAnavane vadhu paisAmAM ane ucca padamAM rasa nahi hoya tenA karatAM tene gIta gAvAmAM, vAMsaLI vagADavAmAM, sitAra vagADavAmAM ke nRtya karavAmAM rasa haze. paraMtu tene te rIte paNa prakhyAta thavAmAM rasa nahi hoya. 55. pataMgiyuM amathuM ke A vAdaLIone eDamizana devAnuM? DonezanamAM AkheAkha comAsu levAnuM." kavi zrI davenI klama bALa mAnasanI avadazA joI hele caDhe che. Aje evI paristhiti AvIne ubhI che ke pratyeka bALakane ApaNe sau jotA rahIe chIe. mANasane jema bhukhanuM sarjana karavA viTAmInanI goLI dvArA DaMkha ubhA karavA paDe che tema bALakane paNa janmanI sAthe "grAIpa voTara" thI zarU karI yuniphormanA cakkara mahIM guMgaLAvavuM paDe che. temanI dazA joI lAge che : "A saghaLAM phUlone jhI do yuniphormamAM Ave; pataMgIyAone paNa kahI do sAthe daphatara lAve. manaphAve tyAM mAchalIone Ama nahIM karavAnuM Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svImIMga pulanA saghaLA niyamonuM pAlana karavAnuM. dareka kuMpaLane kompyuTara pharajiyAta zIkhavAnuM; lakhI jhAvo vAlIone turtaja phI bharavAnuM. A jharaNAone samajAvo, sIdhI lITI dore; koyalarna paNa kahI devuM, nA Tahuke bhara bapore." savArathI ja 'TAIma-Tebala 'mAM aTavAtuM bALaka maNabhAra vajana laI zALAmAM praveze che ne tyAM ja zarU thAya che..... prathama pirIyaDa, be maNa aMgrejI grAmarano mAro, bIjo pirIyaDa prameyano mAro, trIjo pirIyaDa prayogono mAro.... saMskRta zloka gokhyA ! rIzeSamAM sIdhI lAInamAM cAlyo ? "nA" to pachI uTharbasa.... pachI AMgIra, akbara, plAsInuM yudhdha.... divasa (sIvI) daramyAna keTakeTaluMya kothaLAnuM nALacuM bhale nA baMdhAya, sIvI laIzuM paNa magamAM ThAMsI ThAMsIne bharavAnuM A che bALaknI dinacaryA....rojindAkrma. bAlamaMdiramAM mA-bApanI AMgaLI paDI praveza levA pahoMcatu bALaka pahelAM pATha zALAnI ophisamAMthI zIkhe che. : "no eDamizana vidhAuTa Donezana" bhraSTAcArano prathama pATha pahelAM ja divase kumaLA manamAM ghara karI jAya che. dRSTi hovA chatAM ApaNe vAstavika paristhitine jovAmAM chetarAI jaIe chIe. palaTAtA samayamAM mANasa have prakRttine paNa Adeza ApavAnuM zarU karI deze ? prathama dRSTie vartamAnamAM je Adarza ene suMdara dekhAya che te vAstavamAM mRgajaLanA sAgaranA taLiyAno anubhava che ! Adhunika vicAradhArAe manuSyane saMvedanazUnya banAvI dIdho che. Aje mukta prakRtti ane sRSTinI bhInAzano sparza AlizAna mAnomAM jaDAI gayo che. sAcA arthamAM jIvanamAM kutrimatA karatAM vyaktinI sahajatA ja vizeSa zobhI rahe che. bALa jIvanathI ja vividha aTakaLo zarU thaI jAya che. samayAMtare pukhtatA Ave tyAM ja duniyAdArI saMvedanazIlatA upara humalo kare che. bALakmAMthI yuvAna banyo tyAM ja nija bALaka arthe taiyArI.... ane emAMne - emAM vRdhdhAvasthA AvI jAya che tyAre lAge che ke manuSyanA krmamAM phakta bALaka ja kendrasthAne che... ane e paNa kevuM ! prakRttithI dUra.... saMvedanAthI khUra.... lAgaNIthI dUra ! A bALakane jharaNuM joI gaNitanI sIdhI lITI yAda Ave. ane koyalane joI TAIma Tebala yAda Ave ! jANe ke "TesTa Tyuba bebI" ! kRtrimatAmAM lIna manuSyane bALaknI ramata ramakaDAMne, gItonuM guMjana Telivijhanane, varasAdano anubhava reInakoTane, suSupta zaktio ane jIvananI capaLatA rImoTa kTrolane ane samagra vikAsanI jvAbadArI zALAnI cAra divAlone soMpI dIdhI che. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jarUra che sAcI dizAnI.... sarvAgI vikAsanI. kumaLA choDane vALavo paDe ane siMcana paNa karavuM paDe paNa.. A tamAma svataMtratAnI chAyA nIce, premanA AliganathI ane kudaratanA tAdAtmaya heThaLa ja pAMgarI zake.... vikasI zake. takedArI eTalI ja ke tene kutrimatAno raMga na caDhe. saMvedanazIlatA gumAvI na de.... kAraNa A duniyAmAM to mAchalIo mATe paNa taravAnA niyamo che... pataMgIyA mATe viharavAno niyama che. Avo, sahiyArA abhigama dvArA pataMgiyAnI taralatAne caMcaLatAne viharavA daIe.. tene pAMgaravA daIe ! paka. niSphaLatAnuM rahastha mANasa saphaLatA ke lakSya prApti mATe utAvaLo thato hoya che. A utAvaLa vikAsanuM avarodha paribaLa banI jAya che. sthAnika svarAjanI saMsthAo ke pAlikAnI kAunsIlaranI cUMTaNImAM pravRtta rahetA netA anubhavanA jore saraLatAthI lokasabhA sudhI pahoMcI zake che. sAIkala upara pharI pharI chuTaka pAvaDara-sAbanuM vecANa karanAra karasanabhAI paTela nAnI saphaLatAonA sahAre niramA kaMpanInA mAlika banI zakyA. saradAra vallabhabhAI paTela sthAnika pAlikAnI cUMTaNImAMthI pradhAna sudhI pahoMcyA, dhIrUbhAI aMbANI peTrolapaMpanI nokarImAMthI rIphAInarIonA mAlika banyA. saphaLatA mATe adhirA bananAra niSphaLa jAya che. pragatino pAyo majabUta karavA UMDANathI zarUAta karo. dhImI ane kSamatApUrvakanI zarUAta jarUra saphaLatA apAvaze. zivAjI mogala rAjAo sAme gorilA yuddha laDI rahayA hatA. rAtre thAkyA pAkyA teo jhUMpaDImAM jaI pahoMcyAM ane kaMIka khAvA pIvAnuM mAMgyuM. vRddhAnA gharamAM kodarA hatA. teNe premapUrvaka bhAta rAMdhyo. ane zivAjIne patarALAmAM pIrasyuM. zivAjI khUba bhUkhyA hatA tethI jhaDapathI bhAta khAvAnI utAvaLamAM AMgaLIo dAjhI gaI. moDhAthI phUMka mArIne baLatarA zAMta karavI paDI. vRddhAe A joyuM ane bolI : "sipAhI tArI zakala zivAjI jevI lAge che ane sAthe sAthe ema paNa lAge che ke tuM enA jevo mUrkha paNa che. zivAjI stabdha thaI gayA. temaNe vRddhAne pUchayuM : "mAtA, zivAjInI mUrkhatA batAvo ane sAthe sAthe mArI paNa." vRddhAe kahyuM : "teM eka bAjuthI thoDo thoDo bhAta khAvAne badale vacce hAtha nAMkhyo ane AMgaLIoe dAjhayo. zivAjI paNa AvI mUrkhatA kare che. te dUra kviArA para vaselA nAnA nAnA killAne sahelAIthI jItIne zakita vadhAravAne badale moTA killAo para humalA kare che ane mAra khAya che....zivAjIne potAnI yadvAnI nItinuM niSphaLatAnuM kAraNa samajAyuM. temaNe vRddhAnI zikhAmaNa mAnI ane pahelAM nAnA killAone potAnuM lakSya banAvyA. nAnI saphaLatAo maLavAthI temanI zakita vadhI ane aMte moTo vijaya meLavavAmAM saphaLa thayA.