Book Title: Aagamna prakhar vyaakhyataao
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249712/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo namo nimmaladaMsaNassa zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara-gurubhyo nama: AgamanA prakhara vyAkhyAtAo ladhu zodhanibaMdha muni dIparatnasAgarajI [M.com., M.Ed., Ph.D.] 6/11/2005 somavAra 2062 kArataka suda 5 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo namo nimmaladasaNassa zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara-gUrUbhyo nama: AgamanA prakhara vyAkhyAtAo laghu zodhanibaMdha A zIrSakanuM sarjana traNa zabdonA samanvayathI udbhavela che. (1) Agama (2) prakhara (3) vyAkhyAtA. jemAM vyAkhyAtA zabda 'zramaNa nA eka viziSTa guNano dyotaka che, kemake je koI niryaktI, bhASya, cUNi ke vRtti svarUpe vyAkhyAna-kartA che te sarve zramaNa bhagavaMto ja che. je prakhara' zabda che te vyAkhyAtAnA vizeSaNa rUpe prayojAyela che ane Agama' zabda jaina vADamayano pAribhASika zabda che. tethI sarva prathama zramaNa' zabdanA arthane cittastha karI Agama' sAthe tenA saMbaMdhanI saMvAditatA pragaTa karI, pachI prastuta viSaya para prakAza pADavAno prayatna karela che. * zramaNa-- Agama zAstronA pRSTho para zramaNa' zabda aneka arthomAM vyAkhyAyita thayelo najare paDe che, jemake - | zramaNa eTale tapasvI. zramaNa eTale saMyamI. zramaNa eTale zatru ke mitra athavA svajana ke parajana pratye samabhAvathI vartanAra. "AgamanA prakhara vyAkhyAtAo" [2] muni dIparatnasAgara Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zramaNa eTale samatAnA pAlaka. 1 zramaNa eTale saMsAranA viSayathI kheda pAmanAra. 1 zramaNa eTale samabhAvanI sAdhanA karanAra. zramaNa eTale sarva jIvomAM sama-manavALA......ityAdi. dazavaikAlika ane uttarAdhyayanasUtramAM to " sa mig " nAmaka eka adhyayanamAM zramaNanuM svarUpa ati vistArathI prastuta thayela che, jemAM prastuta mAhitI-nibaMdha sAthe saMbaMdhita zramaNa zabdanI saMvAditatAyukta be vyAkhyAo draSTi sanmukha taravare che. (1) zramaNa eTale je sUtra tathA tenA rahasyane jANe te. (2) zramaNa eTale je jJAnAdi dharmamAM sthira che te. "zramaNa' zabdanI ukta be vyAkhyA zramaNanI dinacaryAmAM agrImatA dharAve che, kema ke uttarAdhyayana sUtranA adhyayana-26mAM zramaNa dinacaryAmAM spaSTa jaNAvAyuM che ke sAdhu divasa ane rAtrI baMnenA prathama ane aMtima praharamAM svAdhyAya kare. * zramaNajIvanano prANa- svAdhyAya - zramaNa dinacaryA jotA eka vAta to spaSTa che ke zramaNa jIvanano aDadhAthI vadhu samaya to svAdhyAyarUpa tapadharma ArAdhanAmAM ja vitAvavAno che. A svAdhyAyathI jIva jJAnAvaraNIya karmane kSINa kare che. zramaNa-muni jema jema apUrva ane atizaya rasayukta zratanuM avagAhana kare che tema tema tene saMveganA navA navA srota prApta thAya che, jenAthI tene apUrva AnaMdano anubhava thAya che. "AgamanA prakhara vyAkhyAtAo" [3] muni dIparatnasAgara Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlika cUNimAM to tyAM sudhI cUrNikAra maharSi jaNAve che ke svAdhyAya samAna koI tapokama hatuM nahi ane thaze paNa nahi. svAdhyAyanuM zramaNajIvanamAM mahatva pratipAdita karatAM A pramANe kahI zakAya ke - zramaNajIvananuM mukhya dhyeya che "mokSapada-prApti. saMcita karmono kSaya eTale ja mokSa. A rIte mokSanI pUrva zarata che. karmonI sarvathA nirjarA karavI te. A karmanirjarA tapa vaDe thAya che. tapanA bAra bhedomAM svAdhyAyane uttamottama tapa' kahela che. ane A svAdhyAya zramaNonI samagra dinacaryAmAM sUtra-porIsIthI divasa ane rAtrI baMne thaIne cAra praharano darzAvAyo che. vaLI arthathI bIjo prahara paNa svAdhyAyano ja kahela che. A rIte zramaNo mATe pratidina paMdara kalAkathI paNa vadhu samayano svAdhyAya karavAnuM zAstravacana che, tethI svAdhyAya e zramaNajIvanano prANa che. ke svAdhyAya-dvAdazAMgIno..... svAdhyAya zramaNajIvanano prANa che. te kathanano svIkAra karatAM ja prazna udabhave ke svAdhyAya eTale zuM ? svAdhyAyanA aneka Agamika arthomAM eka artha che- "zrutagraMthonuM adhyayana ane adhyApana eTale svAdhyAya Avazyaka niryuktikAra jaNAve che ke zrI jinezvaradevoe kahelAM dvAdazAMga-bAraaMgone ja paMDitapuruSoe svAdhyAya kahelo che. sArAMza e ke zramaNajIvanano prANa svAdhyAya che. svAdhyAya eTale ja dvAdazAMgI athavA te rUpa zrutanuM adhyayana. "AgamanA prakhara vyAkhyAtAo" [4] muni dIparatnasAgara Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * dvAdazAMgI - artha ane uddhava : -- Avazyaka cUrNikAra maharSi jaNAve che ke- atIta, anAgata ane vartamAnanAM dravya, kSetra, kALa, bhAvanA yathArthadraSTA ahaMntoe je arthonI prarUpaNA karI te arthone ahaMnta pAsethI sAkSAta prApta karI parama buddhi saMpanna tathA sarvAkSara-sannipAta labdhi vaDe yukta gaNadharoe sarva prANIonA hitane mATe sUtrarUpe upanibaddha karela AcArAMga Adi bAra aMgone ja dvAdazAMgI (aMgapraviSTa) kahevAya che. naMdIsUtra-vRttikAra paNa jaNAve che ke zrutapuruSanA aMga sthAnIya AcArAMga Adi bAra aMga che, te ja dvAdazAMgI che. A dvAdazAMgIne gaNipITaka paNa kahe che ane zrutajJAna dvAdaza aMgAtmaka ja kaheluM che. AvI vyutarUpa dvAdazAMgI'no udabhavaH- bhagavaMtanA prathama samavasaraNanI racanA thAya tyAre gaNadhara-nAmakarmadhara zramaNa mahAtmAo traNa niSadyA arthAta praNipatya pRcchA dvArA tenuM nirmANa kare che. AvazyakasUtranI hAribhadrIya vRtti mujaba- jyAre bhagavAne kahyuM ke - 'rUpane 3 vA, viname rU vA, purve rU va A ja traNa niSadyAo che. tenA AdhAre gaNadharone utpAda-vyaya-dhrauvya thI yukta che te ja sata che tenI pratIti thAya che. tyArapachI teo dvAdazAMgInI racanA kare che. A racanA te gaNadharo pUrvajanmanI bhAvitamatithI prApta jJAnanA AdhAre kare che. naMdIsUtra malayagiri vRttimAM A ja vidhAnane bhinnarUpe pragaTa karatAM vRttikAra maharSi noMdhe che ke - ahaMnto dvArA upadiSTa "AgamanA prakhara vyAkhyAtAo" [5] muni dIparatnasAgara Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNa mAtRkApada- upanne I vA, vigame I vA, dhuveI vAnI avadhAraNA karI, gaNadhara samagra pravacanane sUtranA rUpamAM guMthe che. Agama' zabda, artha ane vartamAna mALakhuM. zramaNa zabdathI AraMbhAyela A laghu zodha-nibaMdha aMtargata zramaNa, zramaNajIvanano prANa, svAdhyAya, dvAdazAMgIno artha ane udabhava' ATalI vizALa bhUmikAnI sparzanA bAda ApaNA mULa viSaya prati gati karatAM have ApaNe Agama' zabdanI bhomakAe pravezI rahyA chIe. hiMdu-vaidika dharmImAM je sthAna upaniSada ke bhagavad gItAnuM che, muslima dharmI mATe je mahatva kunanuM che ke IzAI dharmI jema bAIbala' graMthane dharmazAstra rUpe oLakhAve che te rIte jainonA dharmazAstrane Agama' kahe che. ukta dvAdazAMgI e ja Agama kahevAya che, arthAt bAra Agamono samUha te dvAdazAMgI. Agama zabda pravacana, zruta, siddhAMta, samaya, Aptavacana, jinavacana ItyAdi paryAya-nAmothI oLakhAya che. tenI vyAkhyA karatAM Avazyaka cUNikAra kahe che. "Agama eTale Aptavacana." tatvArthaTIkA- "AcAryonI paraMparAthI vAcanA dvArA je Ave te Agama" naMdIsUtraTIkA - "jenA vaDe abhividhi saha-samasta zrutagata viSayothI vyAptirUpa maryAdA vaDe athavA yathAvasthita prarUpaNA vaDe arthone jANI ke pAmI zakAya che tene Agama' kahevAya che. "AgamanA prakhara vyAkhyAtAo" [6] muni dIparatnasAgara Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jitakalpacUrNa -- jenA vaDe atIndriya padArthonuM jJAna thAya te Agama. lalitavistarA - pUrvApara virodhAdi doSothI rahita zuddha Aptavacana te Agama. A rIte AgamanI aneka vyAkhyA draSTigocara thAya che. AgamonuM mULabhUta mALakhuM A dvAdazAMgI rUpa ja hatuM. kALakrame temAM parivartana AvyuM. oghaniryuktimAM tenI badalAyelI vyAkhyA sthAna pAmI--" ahaMnto dvArA sUtrita, pratyeka buddha ane pUrvadhara sthaviro dvArA racita Agamo paNa pramANabhUta manAyA che." . taduparAMta, naMdIsUtranA kartA devavAcakagaNi ke jeo chaThThI zatAbdImAM thayA temaNe naMdIsUtramAM AgamanuM mALakhuM darzAvatA be mukhya vibhAga karyA. (1) aMga praviSTa (2) aMgabAhya. jemAM dvAdazAMgIrUpa bAra aMgo ne aMgapraviSTarUpe jaNAvyA che. te sivAya, pUrvadhara puruSo Adi dvArA racAyelA Agamone aMga bAhya gaNAvelA che. ahIM aMgabAhya Agama nA paNa Avazyaka ane Avazyaka vyatirikta, evA be bhAga kahyA che. vaLI, Avazyaka vyatiriktanA paNa kAlika ane utkAlika sUtro evA be vibhAgo karAyela che. tad aMtargata AgamonI eka vizALa sUci rajU karAyela che. A sivAya prakIrNaka sUtrono paNa aMga bAhya AgamomAM AvirbhAva karAyela che. "AgamanA prakhara vyAkhyAtAo" [7] muni dIparatnasAgara Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A ja mALakhuM parivartana pAmatAM-pAmatAM vartamAnakALe che vibhAgo dvArA pistAlIsa Agama saMkhyA rUpe oLakhAvAI rahyuM che. te A pramANe che - 11 aMga, 12 upAMga, 10 payannA, 6 cheda, 4 mUla ane 2 cUlikA. e rIte pistAlIsa Agama saMkhyA nirdhArita karAI che. saMkhyAnI draSTie teno ullekha pistAlIsa AgamarUpe pradyumnasUri e vicArasAra prakaraNamAM karyo, jeo caudamI sadImAM thayA. jo ke teoe gaNAvela nAmAvali ane vartamAna pistAlIsa AgamonA nAmomAM kiMcita bhinnatA che, paNa temAM saMkhyA Adi ghaNI bAbate samAnatA pravarte che. AgamanI vyAkhyA - vivaraNa - sAhitya. [noMdha : vartamAnakALe svIkRta banela pistAlIsa AgamanA vyAkhyA-sAhityanI ja atre carcA karAI che.] AgamanuM mULa sAhitya sUtra rUpe oLakhAya che. A sUtrono sau prathama vivaraNa ke vyAkhyA-graMtha thayo tene niryuktI kahevAya che. Avazyaka niryuktimAM niryukti zabdanI vyAkhyA karatAM jaNAve che ke - "sUtramAM niryukti arthanI suvyavasthita vyAkhyA karanAra graMtha te niryukti. A niryukti haMmezA padyAtmaka zailImAM ja hoya che. tenI bhASA prAkRta hoya che." niryukti pachI vivaraNa sAhitya rUpe bhASya nI racanA thai hovAnuM jaNAya che. sAmAnyathI bhASyano artha thAya che- "niryukti "AgamanA prakhara vyAkhyAtAo" [8] muni dIparatnasAgara Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvArA vivecita karelA pAribhASika zabdonA arthanA bAhulyane je abhivyakta kare te bhASya." paNa A artha sarvathA saMpUrNa nathI. kema ke bhASyonI racanA sUtra upara sIdhI paNa thayelI che. vaLI, vartamAna kALe niryukti karatAM bhASyo vadhu saMkhyAmAM upalabdha che. bhASyo paNa prAkRta-padyamaya zailImAM racAyA hoya che. vivaraNa sAhityano trIjo tabakko cUNino Ave che. cUNi e niryukti ane bhASyanuM vistRta vivaraNa svarUpa che. vaLI, tenI rajUAta gadyAtmaka svarUpe thayelI che, jethI te padya vivaraNo karatAM te samajavA saraLa bane che. taduparAMta, mukhyatAe prAkRta bhASAmAM ja cUNinI racanA thatI hovA chatAM, temAM kiMcita saMskRtanuM mizraNa hoya che. vRtti e vivaraNa sAhityano cotho visAmo che. cUNi sAhitya sAthe ghaNI ja sAmyatA dharAvatA A vivaraNamAM zAbdika ane padArtha baMnenI bahulatA umerAyelI hovAthI tema ja saMskRta bhASAmAM gadyAtmaka zailImAM rajUAta pAmela hovAthI teno svIkAra sahaja banyo che. vaLI, vartamAnamAM Agama vivaraNa sAhityamAM vRttinI ja mukhyatA che. ukta vivaraNa sAhitya uparAMta paNa TippaNaka avacerI, avacUNi, saMgrahaNI, dIpikA ityAdi nAmothI paNa pachI pachInA AcArya bhagavaMtoe AgamanuM vivaraNa-sAhitya sarjeluM che. "AgamanA prakhara vyAkhyAtAo" [9] muni dIparatnasAgara Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama vivaraNa sAhityamAM upalabdha keTaluM ? - niryukti sAhityamAM bAra niryuktinI racanAno ullekha maLe che, paNa te bAra niryuktimAM--- (1) oghaniryukti ane (2) piMDaniryukti e baMne niryukti pistAlIsa AgamamAM mULasUtra rUpe sthAna pAmela che. (3) sUryaprajJapti ane (4) RSibhASita e baMne sUtro paranI niyukti aprApya banI che. (5) bRhatkalpa ane (6) vyavahAra sUtranI niryukti bhASyamAM bhaLI gaI che. bAkInI cha niryuktio svataMtra rIte prApya che te A pramANeH- 1.sAvara-nitti, 2.sUvavRtta-niti, 3.zzAzrutaskaMdha-niti, 4mAvazya- nivA, 5:4zavaivAniva-niti, uttarAyayana niti. - bhASya sAhityamAM amArI jANamAM daza bhASyo che, jemAM cha cheda sUtramAMnA cAra chedasUtro ane vaikalpika chedasUtra paMcakalpa para eka bhASya upalabdha che. cAre mUlasUtro tathA vaikalpika eka mUlasUtra upara ema pAMca bhASyo maLIne daza bhASyo Agama sAhityamAM upalabdha che. (jo ke uttarAdhyayana sUtra paranuM bhASya ame joyela nathI, tenI gAthAo niryuktimAM bhaLI gaI hovAnuM saMbhaLAya che, paNa teno cokkasa nirNaya ame karI zakela nathI.) * cUNi sAhityamAM amone soLa sUtro paranI cUNino ullekha maLela che, paNa temAM jaMbudvIpaprajJapti sUtranI cUNi viSaye hIrAlAla kApaDiyAe praznArthacihna UbhuM karela che. "AgamanA prakhara vyAkhyAtAo" [10] muni dIparatnasAgara Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ + vRtti saMbaMdhI sAhitya to agiyAra aMga-sUtro, bAra upAMga-sUtro, mahAnizItha sivAyanA pAMca cheda-sUtro, badhAM ja mUla sUtro, ane baMne cUlikA-sUtro saMbaMdhe upalabdha ja che. payannA sUtro paratve pAMca payannAnI koI ja vRtti jovAmAM Avela nathI. bIjA pAMca payannA viSayaka avacerI jovA maLe che, temAM traNa payannAnI vyAkhyAne vRtti rUpe paNa oLakhAvAyela che. AgamanA ukta vivaraNonA prakhara vyAkhyAtAo- (1) bhadrabAhusvAmI AcArya bhadrabAhu, AcArya yazobhadranA ziSya hatA. samartha jyotirdhara evA A chellA caudapUrvI vi.saM. 170 mAM kAladharma (mRtyu) pAmyA. temaNe dazAzrutaskaMdha, bRhatkalpa ane vyavahAra chedasUtranuM uddharaNa to kareluM hatuM ja paNa ukta sarve niryuktionA racayitA paNa teo ja hatA. alabata, keTalAMka A niyukti vivaraNakAra saMbaMdhe vivAda Ubho kare che, paNa temano pratyuttara ApavAnuM A sthAna nathI. AgamanA A prakhara vyAkhyAtAnA samayamAM pATalIputramAM sarvaprathama jinAgama vAcanA thayela hatI. (2) goviMdavAcaka - vAcakvaMzamAM thayela A prakhara vyAkhyAtAno ullekha paNa niryuktikArarUpe jovA maLela che, paNa tenI koI niryukti hAla upalabdha nathI. nAgArjuna AcArya pachI temano ullekha maLe che. vi.saM. 830nI vallabhIvAcAnA samaye temanI upasthiti hatI. "AgamanA prakhara vyAkhyAtAo" [11] muni dIparatnasAgara Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) saMghadAsagaNi-- vikramanI cothI-pAMcamI sadImAM thayelA saMghadAsa gaNi mahattara nizItha' Adi chedasUtronA bhASyakAra rUpe ullekha pAmela jovA maLela che. AgamanA bhASya sAhityanA prakhara vyAkhyAtA evA A zramaNe "vasudevahIMDI' jevA aitihAsika graMthanI racanA paNa karI che. teo sAtamI sadImAM thayA. (4) jinabhadragaNi kSamAzramaNa - vIra saMvata 1025mAM dIkSita thayelA A yugapradhAna AcAryae vizeSAvazyaka bhASya' tathA tenA para apUrNa TIkA? racelI. jitakalpa sUtranI racanA paNa bhASya sahita temanI karelI che. AgamanA A prakhyAta vyAkhyAtAe "bRhatsaMgrahaNI', brahakSetrasamAsa Adi graMthonI paNa racanA karelI. teo sAtamI sadImAM thayA. temano kALa saMghadAsa gaNi pachIno che. (5) ajJAta' bhASyakAra- AvazyakasUtra niyuktimAM AvatI bhAga-gAthA dazavaikAlika sUtra sAthe saMbaMdhita bhASya-gAthA e ja rIte oghaniryukti ane piMDaniryukti sAthe AvatI bhASya gAthAo ityAdi bhASyonA bhASyakartA koNa che ? te mAhitInI prApti thai zakI nathI. (6) jinadAsagaNi mahattara- cUNi sAhityanA pradAtA evA A mahAna zramaNa, AcArya pradyumnasUrinA ziSya hatA. vi.saM. 733 ane tenI AsapAsanA samayagALAmAM teoe cUNi sAhityanI "AgamanA prakhara vyAkhyAtAo" [12] muni dIparatnasAgara Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ racanA karI. moTAbhAganA cUNi sAhityanuM zreya jinadAsagaNi mahattarane jAya che. koI koI cUNi vize cUNikAra-maharSino nirNaya maLato nathI. jo ke pUjyapAda AgamoddhAraka AcAryadeva zrI AnaMdasAgara sUrIzvarajInA A mata sAthe keTalAka saMmata nathI. paraMtu te carcA atre asthAne che. teo jinabhadramaNikSamAzramaNa pachI ane haribhadrasUrijI nI pUrve thayelA hatA. (7) agatsyasiMhasUri - dazavaikAlika sUtra Agama paranA vyAkhyAna sAhityamAM be cUNio hAla prApya che. A bIjI cUNinA vyAkhyAtA pUjyazrI agatsyasiMhasUri che. prauDha prAkRtamAM teoe 'dazavaikAlika sUtra tathA niryukti saMbaMdhe cUNinI racanA karI che. (8) siddhasenagaNi- dinnamaNi kSamAzramaNanI pATa paraMparAmAM thayelA siddhasenagaNi siddhAMtanA pAragAmI, mahAna tArkika ane ajoDa graMthakAra hatA. teoe "jitakalpa sUtra para cUNinI racanA karI che. jaina paraMparAnA itihAsamAM to AcArAMgasUtranA cUNikAra rUpe paNa teno ullekha thayo che. teoe pUjya umAsvAtijInA sabhAkhyatatvArtha para paNa daLadAra TIkA racI che. (9) zIlAMkAcArya - prathama be aMgasUtronI vRtti svarUpe saMskRtamAM vyAkhyAkartA evA A AcArya navamI-dazamI sadI madhye thayA. teo nivRttI gacchanA AcArya mAnadevasUrinA ziSya hatA. "AgamanA prakhara vyAkhyAtAo" [13] muni dIparatnasAgara Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtanA rAjAonA bahumAnya hatA. teoe vi.saM. 925mAM caupannamahApuruSacariyanI paNa racanA karI che. jIvasamAsavRtti paNa racelI che. evuM kahevAya che ke teoe "bhagavatI sUtranI vRtti paNa racelI, jo ke hAla te vRtti upalabdha nathI. (10) gaMdhahasti - AcArAMgasUtranI vRttinA racayitA rUpe A vyAkhyAtAno ullekha thayo che, paNa hAla te TIkA maLatI nathI. zIlaMkAcArye AcArAMgasUtranI vRttimAM A mahAtmAno ullekha karyo che. tethI teo zIlaMkAcAryanI pUrve thayA hovAnuM anumAna che. (11) vAhari sAdhu- zIlaMkAcArya racita AgamonI vRttimAM temanA sahAyaka rUpe vAhari sAdhuno ullekha maLe che. te jotAM temane paNa AgamanA sahAyaka vyAkhyAtA rUpe smaraNamAM lAvavAnuM amane atre yogya lAgela che. (12) abhayadevasUri - navAMgI TIkAkAranA nAmathI prasiddhi pAmelA A abhayadevasUri bAramI sadImAM thayA hovAnuM jaNAya che. teo caMdrakulamAM thayelA. jo ke abhayadeva nAme bIjA paNa AcArya rAjagacchamAM thai gayA che, paNa AgamanA prakhara vyAkhyAtA ane maMtraprabhAvaka tathA jayatihuaNa stotranA racayitA evA A abhayadevasUrino ahIM prakhara vyAkhyAtA svarUpe ullekha samajavo. ThANAMga Adi nava aMga uparAMta prathama upAMga opapAtikanI vRtti ane prajJApanA sUtra dvitIyapada saMgrahaNI paNa temanI ja racelI che. A sivAya paNa temanuM vipula sAhityasarjana che. "AgamanA prakhara vyAkhyAtAo" [14] muni dIparatnasAgara Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) malayagirisUri bAramI-teramI zatAbdI madhye thayelA temaja AcArya hemacaMdranA samakAlIna ane sarasvatIdevInA ArAdhaka evA A malayagirie 'rAjapraznIya', jIvAjIvAbhigama' Adi pAMca upAMgo para ane 'bRhatkalpa' tathA 'vyavahAra-chedasUtra' para, 'piMDaniyukti' ane 'Avazyaka sUtra' para vRttinI racanA karI che. jo ke Avazyaka-vRtti apUrNa rahI che. 'naMdIsUtra'nI vRtti paNa temanI maLe che. navAMgI TIkAkAra pachI AgamanA prakhara-vyAkhyAtA rUpe ApaNe malayagiri mahArAjane yAda karavA ghaTe. - prakhyAta vRttio to mudrita ane prApya paNa che, paNa te sivAya 'bhagavatIjI zataka bIjuM" ane "zataka vIsamI'nI vRtti paNa temaNe racI hovAno ullekha maLe che. 'mahAkappasUtta' ane 'joisakaraMDaka'nI vRtti paNa malayagirijIe racI che. teoe vyAkaraNa paNa raceluM che. (14) zAMticaMdra upAdhyAya AcArya hIrasUrIzvarajInA ziSya evA A vidvAna, kavi vAdI, 108 avadhAnanA kartA, kurrAne zarIphanA jJAtA upAdhyAya zAMticaMdrajI sattaramI sadImAM thayA. teoe prAyaH 1660mAM jaMbudvIpa prajJapti' para 'prameyaratna maMjUSA' nAmaka TIkA racelI. mahArAjA akabarane pratibodha karI ahiMsaka banAvanAra upAdhyAye 'kRpArasakoza' nAmaka graMtha paNa racelo. ajitazAMti stavana'nA chaMdomAM ja temaNe RSabhavIra stavana' paNa banAvela. "AgamanA prakhara vyAkhAtAo" [15] muni dIparatnasAgara Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15) AcArya caMdrasUri - nirayAvalikA upAMga paMcakanI vRttinA racayitA caMdrasUri, AcArya zIlabhadrAcAryanA mukhya paTTadhara hatA. teo siddhAMtanA ajoDa jJAtA hatA ane zAstravivecana tathA arthanirUpaNa viSayaka adabhUta zakti dharAvatA hatA. teo nyAya zAstranA pAragAmI ane paramadhyAnI hatA. pAMca upAMga sUtronI vRtti uparAMta nizItha cUrNi - vRtti (saM. 1174), vaMdittAsUtra nI vRtti (saM. 1222), naMdIsUtra durgapada vyAkhyA (saM. 1226), jitakalpa bRhadacUNi vyAkhyA', caityavaMdana sUtra-vRtti, IryApathikI-cUNi, 'vaMdanaka-cUNi, "pAkSikasUtra-vRtti ityAdi Agama vyAkhyA graMthonI racanA karI. tad uparAMta zrI candrasurijIe paMcAzaka-vRtti, sUkSmArtha. vicAra', pratiSThAkalpa Adi aneka graMtharacanA karelI hatI. temanuM mULa nAma pArzvadeva hatuM. (16) kSemakIrtisUri- bRhatkalpanI malayagirikRta apUrNa TIkAne 1332mAM samApta karanAra, teramI-caudamI sadInI madhyamAM thayela kSemakIrti, AcArya jagacaMdrasUrinA ziSya candrasUrinA ziSya hatA. temaNe jIvanaparyata cha vigaIono sarvathA tyAga hato. (17) haribhadrasUri- 1444 graMthanA racayitA ane yAkinI mahattarA dharmasUnu rUpe prasiddha A prakhara vyAkhyAtA vize paricaya Apavo e sUrya sAme dIpaka dharavA jevuM kRtya gaNAya. Avazyaka sUtra' ane 'dazavaikAlika sUtra para to temanI vRtti atyaMta prasiddha "AgamanA prakhara vyAkhyAtAo" [16] muni dIparatnasAgara Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja che. mahAprabhAvaka, mahAna graMthakAra, prakAMDa vidvAna evA A haribhadra mULabhUta cittoDanA nivAsI ane cauda vidyAnA pAragAmI hatA. teo jinadattasUrinA ziSya banyA. teoe mahAnizItha-chedasUtrano jirNoddhAra paNa karelo. aNuogadvAra-sUtra, oghaniryukti, ceIyavaMdaNa-bhASya',jambudvIpaprajJapti, jIvAjIvAbhigama-sUtra, naMdI-sUtra, piMDaniryukti, 'vizeSAvazyakabhASya', dhyAnazataka-TIkA, "prajJApanA-sUtra pradezapada ityAdi aneka AgamagraMthonI vRtti racI che. prAyaH AThamI sadImAM thayelA A AcArya dvArA racita vipula graMtharAzimAM dinazuddhi', paMcavastu, paMcAzaka', yogadraSTi, yogabiMdu', yogazataka', lalitavistarA', zAstravArtA samuccaya' ityAdi ati prasiddha che ane Aje paNa upalabdha che. (18) droNAcArya - agiyAramI-bAramI sadI madhye thayela droNAcAryanuM nAma AgamanI vyAkhyAmAM oghaniryuktinA vRttikAra rUpe ane papAtikanI abhayadevasUriyAvRttinA saMkalanakAra rUpe prasiddha thayela che. teo nADolanA nivAsI hatA. temaNe nivRttI gacchamAM dIkSA lIdhI hatI. AgamanA pAragAmI paMDita hatA. (19) vAdivetAla zAMtisUri - zArApadra gacchamAM thayelA AcArya vijayasiMhe uNa nivAsI zeTha dhanadevanA putranI saMghanA kalyANa mATe mAMgaNI karI. dIkSA ApI, zAMtibhadra nAma rAkhyuM. zAstro ane siddhAMto bhaNAvIne zAMtisUrijIne gacchabhAra soMpyo. "AgamanA prakhara vyAkhyAtAo" [17] muni dIparatnasAgara Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtisUrie (rAjagacchIya) abhayadevasUri pAse tarkazAstranuM ane svagacchanA AcArya sarvadevasUri pAse jinAgamanuM jJAna meLavyuM. kALakrame teo kavIndra ane vAdicakravartInA biruda pAmyA. agiyAramI sadImAM thayelA A AcAryae 'uttarAdhyayanasUtra'nI pAIyaTIkA racI. te uparAMta, 'saMghAcAra', 'caityavaMdana' bhASya racyA aMgavijjAno uddhAra karyo. bIjA paNa graMthonI racanA karI. (20) maladhArI hemacaMdrasUri_- bAramI sadImAM A AcArya thayA. teo AcArya abhayadevasUrinA upadezathI vairAgya pAmela mahAmAtya pradyumna te ja A maladhArI hemacaMdrasUri. teoe eka lAkha zloka pramANa sAhityanuM sarjana karyuM. jemAM 'Avazyaka sUtra'nI TIppaNaka, 'vizeSAvazyaka' nI bRhatkRtti e mukhya Agamika vyAkhyAo che. te sivAya paNa temaNe zataka 'karmagraMtha vivaraNa', 'upadezamAlA-puSpamAlAprakaraNa', jIvasamAsa vivaraNa', 'bhavabhAvanA' Adi aneka graMthonI racanA karI. (21) vijayavimala gaNi- vAnaraRRSi vimalanI paraMparAmAM hemavimalasUri pachI vijayavimalagaNi thayA, je 'vAnaraRSi'nA nAme paNa oLakhAya che. teoe saMvata 1622 thI 1634 sudhImAM 'gacchAcAra payannA'nI nAnI ane moTI be TIkA (avacUrI) racI, taduparAMta 'catuHzaraNa' ane 'taMdulavaicArika baMne payannA'nI TIkA (avacUrI) paNa temaNe racI. traNa payannA sUtranA avasUrI ke TIkAnA kartA evA A maharSie bIjA graMtho paNa racelA. "AgamanA prakhara vyAkhAtAo" [18] muni dIparatnasAgara Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teoe bhagavatI sUtranI TIkAne AdhAre baMdhachatrIsInI avacUrInI paNa racanA karI che. (22) bhuvanatuMgasUri- aMcalagacchIya AcArya mahendraprabhasUrinA ziSya AcArya bhuvanatuMgasUri thayA, teo moTA maMtravAdI hatA. temaNe AurapratyAkhyAna' ane "catudazaraNa pannAnI TIkAnI racanA karI. teo paMdaramI sadImAM thayA. (23) mANijyazekhara- aMcalagacchIya AcArya merUtuMgasUri nA ziSya ke je mANikyasuMdarasUri nAme paNa oLakhAya che. teo paMdaramI sadImAM thayA hatA. teoe Agama sAhitya-vivaraNamAM AcArAMgasUtra-dIpikA, Avazyaka-niryukti-vRtti-dIpikA', oghaniryukti dIpikA', piMDa-niryukti dIpikA, dazavaikAlika dIpikA, 'uttarAdhyayana dIpikA, kalpaniryukti-avacUrI, Adi racelAM che. (24) guNaratnasUri - pannA sUtromAM bhakta parijJA' ane saMstAraka' e be payannA sUtro para temanI racelI avacUrI prApta thAya che. jo ke Atura pratyAkhyAna sUtra paranI avacUrI paNa temanI hovAno eka mata che. teo AcArya devendrasUrinA ziSya hatA. saMvata 1442mAM AcArya thayA. temaNe bIjA graMtho paNa racelA che. (25) zyAmAcArya - teo yugapradhAna guNAkarasUrinA ziSya hatA. vAcakavaMzamAM thayela A AcArya vi.saM. 300 mAM dIkSita thayelA. teoe "prajJApanA' nAme upAMgasUtranI racanA karI. "AgamanA prakhara vyAkhyAtAo" [19] muni dIparatnasAgara Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo ke ApaNo A lekha prakhara Agama vyAkhyAtAo parano che, sUtrakAro vizeno nathI, to paNa ame zyAmAcAryano ullekha karyo, tenuM kAraNa teozrI racita "prajJApanA-sUtra nI vizeSatA che. 36 padomAM ane 7787 zloka pramANamAM racAyela A Agama praznottara zailIthI pracura dravyAnuyogane varNave che. (26) koTyAcArya- vizeSAvazyakabhASya para teoe vistRta TIkA racelI che. saMbhavataH teo AThamI sadImAM thayA hatA. koIno mata evo che ke teo jinabhadragaNi kSamAzramaNanA ziSya hatA. vaLI eka evo paNa mata che ke koTyAcArya be thayA che. pahelA koTyAcAryae jinabhadragaNi kSamAzramaNanI vizeSAvazyaka mahAbhASyanI svopajJa TIkA adhUrI rahI hatI tene pUrNa karI che. bIjA koTyAcAryae vi.saM. 900 nI AsapAsamAM ukta mULaTIkAnA AdhAre saMskRta TIkA racI che. (27) pRthvIcaMdrasUri- A AcArya rAjagacchamAM thayA hatA. temano kALa teramI sadIno jaNAya che. teoe "kalpasUtra' para TippaNanI racanA karelI che. (28) AcArya ajitadeva- pallIvAlagacchIya A AcArya bhagavaMte kalpasUtra-dIpikA', AcArAMgasUtra-dIpikA', "uttarAdhyayana sUtra dIpikAnI racanA karelI. jo ke prAyaH A vyAkhyA-sAhitya hAla upalabdha hoya tevuM amArI jANamAM nathI. "AgamanA prakhara vyAkhyAtAo" [20] muni dIparatnasAgara Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (29) paM. yazodevagaNi - vaDagacchanI paraMparAmAM thayelA AcArya pradyumnasUrinA praziSya hatA. teo saMvata 1128 madhye AgamanA prakhara vyAkhyAtA navAMgI TIkAkAra zrI abhayadevasUrine navAMgI TIkA racanAkALe sahAyatA pradAna karelI. (30) AcArya vijayasiMhasUri- pippalaka-gaccha paraMparAmAM thayelA A AcAryae zrAddhapratikramaNa cUNinI racanA saM.1183nA caitra mAsamAM karI hatI. (31) namisAdhu - pippalaka gacchanA AcArya zAMtisUrinA ziSya hatA. teoe 1122 mAM Avazyaka vRtti ane caityavaMdana vRtti para TippaNa raceluM hatuM. | (32) AcArya nemicaMdra- A AcAryazrI bAramI sadImAM thayelA. teoe ghaNA graMthonI racanA karelI hatI. temAM Agama vyAkhyAtA rUpe teoe 'uttarAdhyayanasUtranI 14000 loka pramANanI vRttinI racanA karI che. (33) AcArya sumatisUri - AcArya jinadevanI pATe thayelA AcArya sumatisUrie dazavaikAlika sUtra para 2600 zloka pramANa laghuvRttinI racanA karI che je hAla paNa upalabdha che. (34) mahopAdhyAya kamalasaMyama gaNi - kharataragacchIya evA A vidvAna zramaNe saMvata 1476mAM dIkSA lIdhI. saMvata 1544 mAM teoe uttarAdhyayanasUtranI "sarvArthasiddhi' nAmanI "AgamanA prakhara vyAkhyAtAo" [21] muni dIparatnasAgara Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkAnI racanA karI. A uparAMta, teoe karyastava vivaraNa ane siddhAMta sAroddhAra Adi graMtha paNa racelA hatA. (35) AcArya jinahaMsasUri - soLamI sadImAM thayelA A kharataragacchIya AcAryae saMvata 1582mAM AcArAMga-sUtranI dIpikA racyAno ullekha maLe che. | (36) sAdhuraMga gaNi- kharataragacchIya AcArya jinadevanI paraMparAmAM thayelA upAdhyAya sAdhuraMga gaNie saMvata 1599mAM sUyagaDAMga sUtranI dIpikA banAvI. (37) AcArya tilakaprabha- AcArya cakrezvarasUrijInI pATaparaMparAmAM 44mI pATe AcArya tilakaprabha thayA, jeoe teramI sadImAM aneka sAhityanuM sarjana karyuM. jemAM caityavaMdana-gurUvaMdana-pratyAkhyAnanI laghuvRtti tathA zrAvakapratikramaNasUtravRttinI racanA karI. tathA Agama vyAkhyArUpe jitakalpavRtti, dazavaikAlikasUtra-vRtti', Avazyaka-laghuvRtti', temaja pAkSikasUtra-avacUri, pAkSika-khAmaNA-avacUri Adi racanA karI (38) jayakIrtisUri- aMcalagacchIya AcArya merUtuMgasUrinA hastadIkSita evA A AcArya paMdaramI sadImAM thayA. temaNe uttarAdhyayanasUtranI TIkA racyAno ullekha jaina paraMparAnA ItihAsamAM maLe che, paraMtu hAla A TIkA upalabdha hovAnuM amArI jANamAM nathI. "AgamanA prakhara vyAkhyAtAo" [22] muni dIparatnasAgara Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (39/1) AcArya udayasAgara, (39/2) kIrtivallabha gaNi, (39/3) vinayahaMsa. A traNe mahAtmAo prAyaH aMcalagacchIya paraMparAmAM thayelA jaNAya che. AcArya siddhAMtasAgarasUrinA kALamAM (1) saMvata 1546mAM AcArya udayasAgare 'uttarAdhyayanasUtra dIpikA', (2) saMvata 1552 mAM kIrtivallabhe 'uttarAdhyayanasUtra vRtti' ane (3) saMvata 1572mAM vinayahaMse 'uttarAdhyayana laghuvRtti' tathA 'dazavaikAlIka TIkA'nI racanA karyAno ullekha maLe che. (40) bhaTTArakajI- aMcalagacchIya paraMparAnA udayasAgaranA samayamAM bhaTTArakajIe saMvata 1802 mAM kalpasUtra para laghuvRtti racI hovAno ullekha maLela che. (41) AcArya yazodevasUri- prasiddha AcArya vIragaNi mizranA praziSya evA A vidvAna AcAryae saMvata 1174mAM IryApathikI-caityavaMdana-vaMdanakacUrNi' racI temaja saMvata 1180mAM 'padmisUtra'nI 'sukhAvabodhikA-vRtti' tathA 'khAmaNA para avasUri'nI racanA karelI. (42) AcArya vAdIdevasUri- suvikhyAta vAdI AcAryazrI devasUrijI mahArAja 'syAdvAda ratnAkara' ane yatidinacaryA' Adi aneka graMthonA racayitA che. teoe jIvAjIvAbhigama sUtra" para eka laghuvRtti racelI hovAno ullekha paNa maLe che. "AgamanA prakhara vyAkhAtAo" [23] muni dIparatnasAgara Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (43) mahopAdhyAya samayasuMdaragaNi - kharataragacchIya mahopAdhyAya sakalacaMdragaNinA ziSya hatA. temano kALa sattaramI sadIno hato. teoe sAhityakSetre aneka viSayonI sparzanA karelI. Agama vyAkhyAtA rUpe temaNe "kalpasUtra' ane dazavaikAlika sUtra' para TIkA racelI che. (44) kanakasuMdara gaNi - mahopAdhyAya vidyAratnamaNinA ziSya upAdhyAya kanakasuMdaragaNi hatA. temaNe saMvata 1666mAM dazavaikAlika sUtrano 700 zloka pramANano Dhabbo banAvelo. (45) jayaratnasUri, (46) kanakasuMdara, ane (47) padmasuMdara A traNe zramaNo vRddha tapAgacchamAM thayelA. anukrame te te pUjyazrIe dazavaikAlika', "jJAtAdharmakathA ane bhagavatI sUtrano Tabbo racela hato. (46) AcArya devendrasUri - caudamI sadImAM thayelA A AcAryae ghaNA graMthonI racanA karelI. temAM "vRMdAravRtti' nAmathI zrAddhapratikramaNa sUtra vRtti e AgamazAstranA eka peTA graMtha rUpa gaNAya che. (AcArya ratnazekharasUrijIe paNa zrAddhapratikramaNa sUtranI vRtti racelI che.) (47) AcArya dharmaghoSasUri - AcArya devendrasUrinI pATe thayelA A AcArya caudamI sadImAM thayA. teo ati mahAna ane "AgamanA prakhara vyAkhyAtAo" [24] muni dIparatnasAgara Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhAvaka AcAryarUpe khyAti dharAvatA hatA. temanA nAme aneka camatkAronI vAto paNa noMdhAyelI che. temanI sAhityaracanA paNa vipula hatI, jemAM Agama ke AgamanA koIka adhyayana AdhArita vyAkhyA pUratAM ja temanA sAhityano ullekha karIe to paNa saMghAcAra bhASyavivaraNa' ane zrAddha jitakalpa' ne smaraNastha' karavA ja rahyAM. (48) AcArya jJAnasAgarasUri - AcArya devasuMdarasUrinI pATe A AcArya paMdaramI sadImAM thayA. zAsana prabhAvanAnA aneka kAryo temanA haste thayelA. AgamanA prakhara vyAkhyAtA rUpe temanA sAhityano ullekha jotAM- pannavaNAstranI avacUri, AvazyakasUtra hArIbhadrIyavRttinI avacUri, ohaniSuttinI avasUri', tathA uttarAdhyayanasUtra bRhaddhattinI avacUri prApta thAya che. (49) AcArya sAdhuratnasUri- devasuMdarasUrinA A ziSyae saMvata 1546 mAM yatijitakalpanI avamUri racelI, je prApya che. (50) AcArya somasuMdarasUri - AcArya jayAnaMdasUrinA ziSya evA A AcAryane saMvata 1457 mAM AcAryapada maLela. temaNe saMgha, tIrthasthApanA, padavIdAna Adi aneka zAsanaprabhAvaka kAryo karelAM. tema ja jagatane vizALa sAhitya arpaNa kareluM. jemAM Agama saMbaMdhI ke AgamanA koI khaMDa saMbaMdhI je vyAkhyAna sAhitya saryuM te A pramANe che - caityavaMdanabhASya "AgamanA prakhara vyAkhyAtAo" [25] muni dIparatnasAgara Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avacUri', "kalpAntarvAcya', "bhASyatraya cUNi', yatijitakalpa ratnakoza', "SaDAvazyaka bAlAvabodha' ityAdi. (51) jinaharSa-gaNi- AcArya jayacaMdrasUrinA ziSya ane mahopAdhyAya jinamaMDanagaNinA vidyAziSya evA A jinahaMsagaNi nAme paNa oLakhAya che. teo mahA vidvAna, moTA graMthakAra ane graMthasaMzodhaka hatA. temanI aneka sAhityaracanAmAM sUryaprajJapti TippaNa', caMdra prajJapti TippaNa'no paNa samAveza thAya che. (52) paMnyAsa saMghavijaya gaNi - AcArya hIrasUrijInA praziSya mahopAdhyAya dharmavijayajI gaNinA ziSya hatA. bIjA mate teo paMnyAsa guNavijayajI gaNinA ziSya hatA. teoe saMvata 1674mAM kalpasUtranI laghuTIkA rUpe kalpa pradIpikAnI racanA karelI je 3300 loka pramANa hatI. (53) somavimalasUri - muni saubhAgyaharSanA ziSya hatA. temane hemavimalasUrie dIkSA ApelI. saMvata 1583 mAM teone AcAryapada maLyuM. teoe ghaNI sAhitya racanA karelI. jemAM Agamika graMthomAM "kalpasUtra, dazavaikAlika ane 'vipAkasUtranA TabbAono samAveza paNa thAya che. (54) mahopAdhyAya dharmasAgara gaNi - vijayadAnasUrinA haste dIkSita thanArA dharmasAgarajI prakAMDa vidvAnavAdI ane samartha graMthakAra hatA. saMvata 1608mAM teo upAdhyAya banyA. "AgamanA prakhara vyAkhyAtAo" [26] muni dIparatnasAgara Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teoe khaMDanamaMDananA keTalAka graMtho racI te-te matonuM nirasana kareluM. teo ajoDa zAsanarAgI hatA. teoe kalpasUtra para 'kalpa kiraNAvali nAme TIkA racelI. te uparAMta, saMvata 1639mAM jaMbudvIpa prajJapti TIkA racelI. (55) mahopAdhyAya vinayavijayajI gaNi- sattaramI sadImAM thayelA A vidvAna zramaNe aneka graMthonI racanA karelI. temAM saMvata 1696mAM kalpasUtranI subodhikA TIkAnI racanA karI. (56) upAdhyAya zrutasAgaragaNi- mahopAdhyAya dharmasAgara gaNinA ziSya hatA. temaNe saMvata 1683mAM cauzaraNapayannAnI TIkA racelI. ==================================== AgamanA ukta prakhara vyAkhyAtA sivAya paNa keTalAMka nAmo pravacana kiraNAvalimAM jovA maLela che. paNa te sivAyanI vizeSa mAhitI ame meLavI zakyA nathI, te A pramANe che - * jinahiMsasUri racita AcArAMgasUtra-dIpikA' ** ajitadevasUri racita AcArAMgasUtra-dIpikA' ** lakSmIkallolasAdhu racita AcArAMga avacUri, ** sUtrakRtAMga' para harSakulagaNi' tathA upAdhyAya sAdhuraMganI racela dIpikA, ** "ThANAMgasUtra para nagaSigaNinI racita dIpikA tathA harSanaMda ane sumati kallola racita TIkAo. "AgamanA prakhara vyAkhyAtAo" [27] muni dIparatnasAgara Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ** "bhagavatIjI sUtra para dAnazekharasUri racita TIkA tathA ajJAta kartaka avacUNi paNa maLe che. ** "prazna-vyAkaraNa sUtra para jJAnavimalasUri kRta TIkA, ** "prajJApanA sUtra para kulamaMDanagaNinI avacUri, ** jaMbuddIpaprajJapti sUtra para puNyasAgarajI ane brahmarSigaNinI TIkAo, * mUlasUtromAM Avazyaka ane uttarAdhyayana para to ghaNuM-ghaNuM ja vyAkhyA-sAhitya maLe che. A rIte AgamanA aneka prakhara vyAkhyAtAono sAmAnya citAra ApanI sanmukha lAvavA prayatna karyo che. ******************************************************* kharekhara to AgamonA jo koI samartha vyAkhyAtA hoya to te che eka ne mAtra eka ja tIrthakara mahArAjA. prAMte temanAM caraNomAM namaskAra saha.. muni dIparatnasAgara. "AgamanA prakhara vyAkhyAtAo" [28] muni dIparatnasAgara