Book Title: yashovijayjinu Jivan Ane Temnu Gujarati Sahitya
Author(s): Buddhisagarsuri
Publisher: Jain Shwetambar Murtipujak Boarding
View full book text
________________
[ ૬ ]
આવતાં પહેલાં તેમણે આગ્રા વગેરે નગરાનું અવલેાકન કર્યું હતું. ગદાધર નામના એક પડીત કે જે મહાન નૈયાયિક હતા. તેની શ્રીમદ્ યશેાવિજય પર પ્રીતિ હતી. જેસલમેરના જ્ઞાનભંડાર તેમણે દેખ્યા હતા. શ્રીમદ્ સમંતભદ્રગણિકૃત તત્વાર્થ સૂત્રપર ગધ હસ્તિ મહાભાષ્ય પણ તેમણે તે પ્રદેશમાં વા અન્યત્ર જ્ઞાનભંડારમાંથી દેખ્યું હોય એવું તેમને આપેલી ગ ંધહસ્તિ મહા ભાષ્યની સાક્ષીએ ઉપરથી માલુમ પડે છે. હાલ તે ગ્રંથ દેખાવામાં આવતા નથી. કર્ણાટક દેશમાં તામિલ ભાષામાં તે ગ્રંથ હયાતી ભાગવે છે એમ કેટલાક દીગબરીએ તરફથી સાંભળવામાં આવ્યું છે. મારવાડમાં વિહાર કરીને તેઓએ ગુર્જર દેશ પ્રતિ વિહાર કર્યાં. મધ્ય હિંદુસ્તાનમાં દિગંબરાનું પબળ હતું. તેમણે દીગબરાને દિકપટ ચેારાશી ખેલ અને અધ્યાત્મ મત પરિક્ષા વગેરે ગ્રન્થા લખીને સમજાવવા પ્રયત્ન કર્યાં હતા. તેમના સમયમાં જૈન ધર્મમાં ઘણા પથ ઉભા થયા હતા. દિગંબરામાંથી પણ તેરાપન્થી અને સમયસારીઆ નામના મત નીકળ્યા હતા. પ્રતિમાત્થાપક અને કડવા પન્થ વગેરે મતા તે વખતમાં વિધમાન હતા. તપાગચ્છના આચાર્યા પણ સાગરગચ્છના આચાર્યોની સાથે વિવાદમાં ઉતરતા હતા. તે વખતની પૂર્વ લગભગમાં થયેલા શાન્તિદાસ શેઠ સાગરગચ્છના આચાર્યની સ્થાપના કરનાર મુખ્ય શ્રાવક હતા. વિજયદેવસૂરિની પાછળ થનારા શિષ્યેામાં આચાર્યને પટ્ટે સ્થાપન કરવાની બાબતમાં મતભેદ પડયા. સત્યવિજય પન્યાસે વિજયસિંહસૂરિની આજ્ઞા સ્વિકારી હતી. અને પાછળથી વિજયપ્રભસૂરિની આજ્ઞા સ્વિકારી હતી એમ કેટલાંક અનુમાનાથી અવશેાધાય છે. શ્રી સત્યવિજયના નિર્વાણરાસમાં શ્ર વિજયપ્રભસૂરિની આજ્ઞામાં તે હતા એમ લખ્યું છે શ્રી યશેાવિજયજીએ અધ્યાત્મ પરિક્ષા રચવાના સમયમાં વિજયદેવસૂરિની આજ્ઞા ધારી હતી. અને પાછળથી શ્રી વિજયસિંહસૂરિ તથા વિજયપ્રભુરિની આજ્ઞા સ્વીકારી હતી.
તેમના વખતમાં જ્ઞાનના ઉદય દેખાતા હતા. પણ ક્રિયારૂપ ચારિત્ર માર્ગમાં શિથિલતા દેખાતી હતી. તેમણે સત્યવિજય પન્યાસની સાથે ક્રિયાદ્વાર કર્યા હતાં તેમ સાંભળવામાં આવ્યું છે. પણ તેના ચોક્કસ પુરાવા હજી પ્રાપ્ત થયા
શ્રીમદૂના વખતમાં ધર્મની સ્થિતિ.
નથી. તેમણે પ્રથમ સત્યવિજય, જ્ઞાનવિમલના પક્ષ લેઇ ઉત્કૃષ્ટાચાર માર્ગની પરૂષણા કરી હતી. અને તેથી આચાર્યને પણ ઘણું વેઠવું પડયું હતું એમ કેટલીક કહેણીઓથી જાણવામાં આવ્યું છે. શ્રી વિજયપ્રભૂરિએ કેટલાકના આગ્રહથી યોાવિજયની પંડિતાને અવલેાકી તેમને ઉપાધ્યાય પદવી આપી હતી. તેમને કઈ સાલમાં ઉપાધ્યાય પદવી આપી તે ચાક્કસ જણાતું નથી.
એક સમય શ્રીમદ્ યશેાવિજય પાટણથી વિહાર કરી અમદાવાદમાં આવ્યા તે વખતે, અમદાવાદમાં માનવિજય ઉપાધ્યાયનું વ્યાખ્યાન વખણાતું હતું. શ્રીચોવિજયજીની વ્યા- યજ્ઞેશવિજય ઉપાધ્યાયના વ્યાખ્યાનના શ્રોતાઓ કરતાં શ્રી માનવિજયના ખ્યાનકળા અને માનવિજયની વ્યાખ્યાનળા વ્યાખ્યાનના શ્રાતા પાંચ છ ઘણા વધારે થતા હતા. ઉપાધ્યાય શ્રી યશાવિજયના વ્યાખ્યાનમાં એક હજાર મનુષ્યા થતાં હતાં અને શ્રીમાન વિજયના વ્યાખ્યાનમાં પાંચ છ હજાર મનુષ્યા ભેગા થતા હતા. શ્રી યશેાવિજ્યજીનું વ્યાખ્યાન દ્રવ્યાનુયાગની પ્રરૂપણામય હાવાથી ઘણાને ધણું સૂક્ષ્મ પડતું હતુ. તેમજ યશાવિજયજી કરતાં ઉપદેશ આપવાની શૈલી શ્રી માનવિજયજીની ઘણી આકર્ષક હતી. એક વખત ઉપાધ્યાયના મનમાં વિચાર આબ્યા કે શું મારા કરતાં માનવિજયઇ વધારે વિદ્વાન છે કે જેથી
