Book Title: yashovijayjinu Jivan Ane Temnu Gujarati Sahitya
Author(s): Buddhisagarsuri
Publisher: Jain Shwetambar Murtipujak Boarding
View full book text
________________
૪૧
અને વિયોગ સંગનેરે, ભોગ કુપિત અહિભોગ; મરણ જન્મ આગે સહીરે, પરિણામે એ દુઃખ યોગરે. બળે ઈન્દ્રિય તાપે ગરે, સંસ્કારે પણ દુ:ખ શગરે; સ્કંધ તરભાર ઉપભેગરે, પડે આરતે સઘળા લોકરે –
બહુ અનીવિષ વિષયમાં, એક ખાયો દુઃખકાર; એક પાયોહિ દુઃખ દીએ, પંડિત કરો વિચાર. બહુ અન્તર વિષ વિષયમાં, વરણ અધિક અધિકાત; એક મરણ દીએ વિષ તે, વિષય મરણ બહુ જાત. ચક્રવતિ ભેજનતણી, ઈછા કર્યું શું હોય; ઘર સંપત્તિ સરખે સુખે, વત્યે દુઃખ ન કાય. કેડીએ કિમ ક્રોડીની, મણિની પહાણે કેમ; ઈરછા પુગે ભવસુખે, શિવની મુજ નવિ નેમ. સજાનું જેમ જાડાપણું, વધ્યનું મંડન જેમ;
ભવ ઉન્માદ વિષય વિષમ, ભાસે મુજ મન તેમ. ઇત્યાદિ ગુર્જર ભાષામાં વૈરાગ્યને તેમણે સારો ઉપદેશ દીધું છે. સંસ્કૃત ગ્રન્થમાં તે તેમણે વૈરાગ્યનું ઉત્તમ વર્ણન કર્યું છે. અત્ર ગુજ૨ ભાષાના સાહિત્યદ્વારા તેમણે વૈરાગ્યનો જે ઉપદેશ આપ્યો છે તેની પર્યાલોચના કરવામાં આવી છે. સંસારના પદાર્થોમાં જેઓ અત્યંત મમત્વ ધારણ કરીને મોજમઝામાં પડી રહે છે તેઓ મન, વાણી, કાયા અને ધનને ભોગ આપીને પોતાની તથા જગતની ઉન્નતિ કરવાને શક્તિમાન થતા નથી. જે રાજાઓ તથા સામાન્ય મનુષ્યો બાહ્ય પદાથોમાં અહં મમત્વ ધારણ કરીને સંસારમાં વિષયભોગ ભોગવવામાં અમૂલ્ય જીવનનો વ્યય કરે છે તેઓ જગતના દુઃખમાં ભાગ લેવાને પ્રાયઃ પિતાની વસ્તુઓનો ત્યાગ કરી શકતા નથી. વૈરાગ્યથી બાહ્ય પદાર્થોમાં બંધાએલું મમત્વ ઉઠવાથી મને નુષ્ય ખરેખર પોતાને પ્રાપ્ત થયેલી વસ્તુઓને અન્યમનુષ્યો વગેરેના ભલા માટે વાપરે છે. દુનિયાના મનુષ્યનું ભલું કરવા વૈરાગ્યથી જેણે કાયા ઉપરનું મમત્વ ઉતાર્યું છે એવા ભકતો, દાનવીરો અને શેર કાયાનો પણ ત્યાગ કરવાને માટે અચકાતા નથી. વિરાગ્યથી વિષયેચ્છાઓ ઉપર કાબુ મુકી શકાય છે અને અનીતિના માર્ગમાંથી ચિત્તને પાછું હઠાવી શકાય છે. દુનિયામાં અલિપ્ત રહીને સ્વફરજોને અદા કરવામાં વૈરાગ્યની ઘણી જરૂર છે. વૈરાગ્ય વિના સાધુઓ બ્રહ્મચર્ય પાળવાને માટે શક્તિમાન થતા નથી. વિષયાસક્તિનો ત્યાગ કરનારા ખરેખર વૈરાગી મનુષ્ય ગણી શકાય છે. શ્રીમદને ઉત્તમ જ્ઞાન ગર્ભિત વૈરાગ્યની દશા પ્રાપ્ત થઈ હતી એમ તેમના રચેલા ગ્રન્થથી અનુમાન કરી શકાય છે. ઉપાધ્યાયજી એ સમાધિતંત્ર નામને દિગમ્બરી ગ્રંથ હતા તેમાં અધ્યાત્મજ્ઞાનનું સરસ
વિવેચન કર્યું હતું. ઉપાધ્યાયજીએ તે ગ્રન્થનું હિન્દુસ્થાની ભાષામાં શ્રીમની વિશાળ દેધક છંદમાં ભાષાન્તર કર્યું. દિગમ્બર ગ્રન્થનું શ્વેતામ્બર મુનિ ભાગુણાનુરાગ જાન્તર કરીને પિતાના અનુયાયીઓને લાભ આપનાર અને તેનો દા
ખલો બેસાડનાર આ પ્રથમ મુનિને સર્વ માન ઘટે છે. જૈન શ્વેતાઅર આગમેથી જે અવિરૂદ્ધ હોય અને તેમાં બન્નેના વિચારોનું સામ્ય હોય એવા ગ્રન્થોનું
